Duizenden liepen in taptoe mee Om der vrijheid wil, maar laat U 't Lain leiden Achttien „joi het vuur uit •keys" reden zich hun klompen 1851: Koraalmuziek wijdingsvolle inzet van de dag Leidse kunstschilder 3 October biedt Gemeentebestuur schilderij aan 7900 Broden en ruim 15.000 haringen werden uitgereikt Leidenaars keken naar Leidenaars Herdenkingsdienst in de Pieterskerk Ten eeuwige dagen zal deze bevrij ding in de kerk worden herdacht, zo lu.dde het besluit van de vroedschap an no 1574, en ook dit jaar heeft men zich aan dit besluit gehouden en is de her denkingsdienst. waarin ds P. Kloek voorging, gisterochtend in de histori sche P.eterskerk gehouden. De vroedschap doelde niet alleen op het historische feit. toen zij haar besluit nam. want zy wist van het verband tus sen zichzelf en het nageslacht: zü wist dat de vrijheid steeds weer ln het ge ding zou zijn. doch zy wist ook van het rotsvaste Godsvertrouwen, aldus ds Kloek. De verbind.ng tussen hen en ons ligt in de tekst: En de Heer zal een hoog Vertrek zijn voor de verdrukten, een hoog Vertrek in tijden van benauwdheid. En die Uw naam kennen, zullen op U vertrouwen, omdat Gij Here, niet hebt verlaten degenen, die U zoeken. (Psalm 10 en 11). De Japanse praalwagen was een van de glanspunten van de optocht en ontlokte de duizenden toeschouwers dan ook telkenmale kreten van be wondering. Deze foto geeft een duidelijk beeld van de dichte hagen belangstellenden waartussen de op tocht door de Breestraat trok op het punt. waar van het balkon van de Stadszaal vele autoriteiten de stoet gadesloegen. Kunnen we nu de feiten van 1574 we' 'i baseren op het geloof? Behalve God dl? water en wind regeert, waren er toer dl ook nog Geuzen. Was de standvastig, held van de Le.dse burgers wel geba seerd op het geloofsvertrouwen? Op het. zelfde vlak ligt de vraag wat de inze- van het verzet was: de hegemonie vat het Calvinisme of de vrijheid van dt j: stad. De humanisten stelden zich op he: standpunt van de vrijheid van stad. ge- west, handel en dan ook nog van gods- dienst De christenen daarentegen za- t gen de vrijheid van godsdienst als hel enige en hoogste goed. De zaak heeft zich uitgebreid tot eer wereldwyde: waar gaat het om bij het Atlantisch pact. bij een verenigd West-Europa? Gaat het om de rechten van God of die van de menzen? Midden in de gespleten en gedeukte wereld staat een kerk. die de stad, die i voor eeuwig ontzet Is daar al hun vij- anden vergaan zijn, in welker straten de lof Gods klinkt, verwacht. De kerk roept allen oP God te Ie- ren kennen, omdat lljj een hoog Ver- trek is voor verdrukten en benauwden. Zij weet dat het Burgerschap In de hemel is. C.od geve een kerk. die In de verwachting van het komende Rijk pal staat. Naast de kerk vindt men de over heden die te waken hebben over alle burgers, hun uiterlijke en betrekkelijke rechten. Zij moeten de vrede handha ven. God geve ons overheden dlc voor deze humaniteit pal staan. Als christenen staan wij niet onver schillig tegenover deze humaniteit, want een mens is geen onbelangrijk wezen; Is Christus zelf niet mens geworden? De christenen kunnen dus wel Instem men met het „om der vrijheid wil", dat gold als de inzet van het verzet voor de humanisten. Zij plaatsen er echter een .maar" bli. want vrijheid als hoogste goed op zichzelf heeft geen wezenlijke Inhoud. De democratische vryheld leidt tot anarchie of dictatuur. De ware Vryheid is die. waarin zonde en dood hun dreiging hebben verloren. Alle rechten hebben pas zin als ze grond vinden in de rechten van verdrukten en benauwden. Om der vrijheid wal of om der Gods dienst wil? W(j herdenken het won der. dat de levende God Leiden heeft bevrlid. opdat wil zouden vertrouwen, op Hem cn daarin zouden volharden. Daarom moeten wy het stadsdevies en het kerkelijk devies combineren: Om der vrijheid wil, maar laat U 't Lam leiden. De dienst, die door tal van autoriteiten en vele gemeenteleden, totaal naar schatting ruim duizend, werd bijgewoond werd besloten met het zingen van het eerste en zesde couplet van het Wilhel mus. Courses op het Levendaal Een nieuwe attractie van de 3 Oc- tober-vlering was de nationale korte- baandravcrii onder de man op het Levendaal. Duizenden cn nog eens duizenden feestgangers hadden zich reeds lang voor halfnegen langs het parcours geschaard, dat door Gemeen tewerken In een prachtige racebaan was omgetoverd. Vier en twintig man van deze dienst waren van zes uur af bezig geweest om een oppervlakte van 4000 M2 dik met zand te bestrooien en om de 700 meter lange afzetting ln orde te brengen. De Jockey's" stoere boerenjongens op even stoere paarden hebben zich het vuur uit hun klompen of gymnas tiekschoenen gevochten voor de lang niet onaantrekkelijke geldprijzen, Ge stoken ln blauwe kielen en met gewich tige petten op hun hoofd deden zi) hun uiterste best om hun paarden ln een draf te houden, hetgeen slechts enkelen goed af ging. Het merendeel van de edele viervoeters meer vertrouwd met de ploeg of de wagen ging, zoals dat heet. ln de fout (galop) en werd. zo zy zich niet tijdig herstelden, gediskwalifi ceerd. Heel erg snel ging het evenmin, maar dat mocht de pet niet drukken, want de toeschouwers amuseerden zich kostelijk met de capriolen van deze W;m Geersen's in de dop, vooral als zy ln het vuur van de stryd hun petten ver loren of een hondje verbouwereerd over deze ongewone drukte op het Le vendaal hun paarden keffend achter de benen zat. Uit twee omlopen klassificeerden zich zes van de achttien deelnemers voor de halve elndstryd. Deze werd ln twee heats gelopen en de winners daarvan, H. v. Ryn op Nelle en Kees de Jong op Robbie, mochten in de finale kampen om de eerste en tweede prys. respectie- veiyic zestig en vyftlg gulden. In dit spannende duel werd eerstgenoemde winnaar. De derde prijs f.40 was voor A. Peters op Jans en de vierde f30 voor J. Versteegen op Victor. P. v. d. Berg op Jopie en J. v. Qoos- wllllgen op Willy moesten voor de vyfde en zesde prys tweemaal ryden, omdat zij de eerste keer zoveel fouten maakten, dat het met draven niets had uit te staan. Uit welke plaatsen de .Jockeys" af komstig zyn. kunnen wy helaas niet melden, daar dit de Jury niet bekend was. Maar ja. op 3 October kyken we niet zó nauw Na afloop van het feest had het per soneel van Gemeentewerken nog een paar uur nodig om van het Levendaal j; weer het Levendaal te maken de veertig kubieke meter zand moest weg [I en tenslotte moest ook het aantal - boompjes geteld worden dat in de slag gesneuveld was. 2 October 1951: Leiden heeft weer een carillon! Van 7 uur af vulde het Kaasmarkt- terrein zich deze avond met een schier eindeloze ry van Leldse verenigingen, welke uit alle delen van de stad kwa men optrekken. Tegen half acht was het hier beslist el-vol. De heer N. A. Com mandeur met zyn staf zorgde echter voor een perfecte regeling en opstelling, zodat op tijd kon worden afgemar cheerd. voorop de drumband van het re- g.ment „Ypentourg", op de voet gevolgd door het bestuur van de 3 Octcber-Ver- eniglng. deputaties van de Vereniging Koninginnedag, de Leldse Chr. Oranje vereniging. het L.S.C. en de V.V.SL. en daarachter in een bonte mengelmoes al wat Lelden aan Jeugd- en buurtvereni gingen kan voortbrengen. Naar ruwe Ziet Leiden zijn bevolking op 3 October zij 't slechts voor één dag veelal meer dan verdubbeld, 2 October, de dag van de taptoe, is meer het feest voor en in eigen kring. Wat niet deelneemt aan de taptoe, welke is be doeld als een treffende hulde aan de nagedachtenis van burgemeester P. A. v. d. Werff en aan die van Prins Willem van Oranje, Jan van Hout, Jan van der Does en Louis van Boisot, staat dan rijen dik langs de taptoe-route en staart vol belangstelling naar de feestelijke stoet, welke door Leidens straten trekt. Het zijn dan vrijwel uitsluitend Leidenaars, die naar Leidenaars kijken. In tegenstelling met vorige jaren, groeide dit feest „in eigen huis" deze avond uit tot een zeer bijzonder evenement in het stedelijk leven: de ontste king van de monumentale lantaarn op het Stadhuisplein en de symbolische onthulling van het Stadhuiscarillon. hel verlichtten. Vanaf dit moment had j Leiden weer een zingende toren Na deze plechtigheid vervolgde de taptoe haar weg naar het Van der Werffpark. waar de drumband van de Nationale Reserve van het district Zuid- Holland en de kapel van het Marine vliegkamp Valkenburg een taptoe blie zen en ook later de defileermuzlek ver zorgden De voorzitter van de 3 October- Vereeniging. mr W. J. Geertsema, legde een kans aan de voet van het monu ment. hetgeen deze ook later deed by het standbeeld aan de Jan van Hout kade Tydens het défilé had de heer W. v d. Laan imet bolhoed) zich een plaats gekozen tegenover het standbeeld van Van der Werff. kennelijk met de bedoe ling om deze plechtigheid nu eens ook van de andere kant te bekyken. Eerst tegen halftien werd de taptoe ontbon den, waarna er nog lange tijd in de stad een gezellige drukte heerste. Rond het monument van P. A. v. d. Werff Koor van „vrijwilligers" bracht goede zang schatting toch zeker plm. 5000 deelne- mers(sters), -waaronder met name de padvlnders(ster.si en gymnasten sterk vertegenwoordigd waren. Voor de muzi kale „noot" zorgden niet minder dan zes muziekkorpsen cn het Chr. Tamboer- en pypercorps „Kunst en Genoegen", dat in het nieuwe, blauwe uniform een uit stekende indruk maakte. Ofschoon het eentonig zou worden een opsomming te geven van de tientallen verenigingen, welke aan deze taptoe deelnamen, moe ten wy wel één uitzondering maken voor de Speeltuinvereniging „Ons Eiland", welke al zeer veel werk van haar groep gemaakt -had. Hoewel sommigen aan de dringende oproep van de 3 October-ver- enlglng, om toch vooral fakkels en lam pions mede te voeren, gehoor hadden gegeven, is dit verzoek toch over het algemeen niet opgevolgd, hetgeen weer tot gevolg had dat er „nog al wat duis ternis heerste". Rond de klok van acht arriveerde de kop van de stoet by het Stadhuis aan de zijde van de Vismarkt, waar zich op het bordes reeds het College van B. cn W. en vele raadsleden bevonden. Het was een sympathieke gedachte, dat het Ge meentebestuur hier tevens -had uitgeno digd de leden van het dageiyks bestuur van het voormalig comité tot aanbieding van een carillon. Mede waren hier aan wezig de heer Van Bergen, directeur van'de klokkengieterU uit Helligerlee. en de leden van de Rijkskeuringscom missie voor Klokken, welke commissie ook het Leidse carillon gekeurd heeft. Nadat ook het bestuur der 3 October- Vcreenlging op het bordes had plaats genomen, ging de burgemeester ever tot het ontsteken van de monumentale lan taarn, ogenblikkelijk gevolgd door de symbolische onthulling van het carillon, hetgeen geschiedde door (het Inschake len van de sohynwerpers, welke de toren Het was nog maar nauwelijks 8 uur in de ochtend of de heer Leo J. Mens tikte in het Van der Werffpark met zijn dirigeerstok op de katheder om stilte en aandacht en even later klonk plechtig het eerste vers van Psalm 118 „Laat ieder 's Heren goed heid loven" in de oren van de sterk aangroeiende menigte. Het koor van „vrijwilligers" gaf zich dezé ochtend met grote toewyding aan de taak om aan deze wydlngsvolle auba de rond het monument van Leidens dappere burgemeester in de bange da gen van 1574 de schoonst mogelijke luis ter te schenken en werd in dit loffelijk streven op uiterst volgzame en muzikale wyze gesteund door de Chr. Muziekver- De belangstelling bij de reveille om 7 uur was een graadmeter voor het medeleven van de huidige Sleutel- stadbewoners met de offers, die Leiden zich eeuwen her getroost heeft om de vrijheid te verwerven cn verdienen. iPoto L.D.—Van Vliet) Een eeuw geleden Tydens de officiële ontvangst van het 3 Ocfober-bestuur door het College van B. en W., hetgeen plaats vond na afloop van de laptoe. heeft de burge meester voor een aardige verrassing gezorgd. Slechte In de kring van enkelen was het bekend, dat het Juist dit jaar een eeuw geleden was. dat de Leldse kunstschilder, de heer H. E. Reyntjens, op 3 October het Leldse Gemeentebe stuur verraste met een schilderij van zyn hand. voorstellende een tafereel, dat het ontzet in beeld brengt. Het toenmalige gemeentebestuur, dat deze geste bijzonder op prijs stelde, gaf wederkering de heer Reyntjes een in zilver uitgevoerde beker ten geschenke. Deze beker, een familiestuk, heeft nadien de gehele wereld rond gezworven en is thans ln het bezit van een kleinzoon van de kunstschilder, dr ir H. M. J. Hart. die zich eerst kortgeleden In de Sleu telstad heeft gevestigd. TArnJo uaai- i lantaarn en het carillon. Burgemeester zorgde voor Tens,lotte danicte ook dr ir Hart voor deze hartelijke ontvangst en da wyze. verrassing waarop men de heer Reyntjens heeft willen eren. „Lelden", aldus spreker. Het schilderij, uiteraard eigendom van - .heeft myn hart gewonnen. Ik hoop van de gemeente, is in bruikleen afgestaan I de stad een trouw burger uit te ma- aan het bureau van de Kamer van Ken". Koophandel en Fabrieken voer Ryn- - land. Dinsdagavond was het voor deze gelegenheid opgehangen in de koffieka- eniging ..Concordia" o. 1. v. de heer P. van Bruggen. In eendrachtige overgave aan het gemeenschappelijk doel werd een zeer harmonieus geheel verkregen, waarvan inderdaad wijding en een sfeer van zingend-dankbaar gedenken uit ging. Aldus samenvattend hebben zan gers en instrumentalisten op waardige wijze een traditie voortgezet, welke wy niet aarzelen een der sohoonste van de gehele 3 Octoberdag te noemen. Het behoeft niet gezegd, dat onze burgemeester. Jhr mr F. H. van Kin schot, zich ook onder de toehoorders be vond en met grote bereidwilligheid ge volg gaf aan het tot hem namens het koor door de heer H. W. de Nie gerichte verzoek om een grote krans met linten m de stadskleuren te hechten aan het standbeeld van zyn Illustere voorganger. Zowel de heer De Nle als de burge meester wezen ln een kort woord op de betekenis van deze dag. Het uit 8 num mers bestaande programma werd beslo ten met het nu ook door vele toehoor ders medegezongen eerste en zesde cou plet van het Wilhelmus. Met het bestuur van de 3 October-Vereniglng woonden ook de rector-magnlflcus, prof. dr J. H. Boeke. de garnizoenscommandant, ma- jaar H. C. C. H. Kulperie, en vertegen woordigers van het L5.C. en de V.VS.L. deze koraalzang by. En natuurlyk ook het populaire ere-lid, de heer W. v. d. Laan (thans met hoge hoed). Het was een aardige attentie, dat dit maal voor het eerst ook aan mevr. J. M. van KinschotDorhout Mees bloemen namens de zangers werden aangeboden, wy twyfelen er niet aan. dat ook deze mer van het Stadhuis, terwijl het giste ren te bezdchtigen viel in Dc Lakenhal op de tentoonstelling van voorwerpen en schilderyen. welke betrekking hebben op het beleg en ontzet van Lelden. Met het bestuur van de 3 October- Vereeniging waren voor deze ontvangst uitgenodigd dr ir Hart. de garnizoens commandant, majoor H. C. C. H Kui- perie. het Collegium van het L.S.C.. het bestuur van de V V.S.L. en bestuursle den van de Ver voor Volksvermakeiyk- heden te Groningen. Burgemeester Van Kinschot, die hen allen welkom heette, wees er vervolgens op, dat 1951 wel een zeer bijzonder jaar voor de gemeente Leiden betekende. In dit jaar toch bestaat de 3 October- Vtreniging 65 jaar. droeg de heer Van der Laan het presidium over aan mr Geertsema. kon een nieuw canllon in gebruik worden genomen werd de voltooiing van de Stadhuisbouw. Leidenaars hebben begrip voor traditie 3 October 1951 heeft bewezen, dat de Leidenaars becpip voor traditie hebben en dat rij de uitreiking van haring en wittebrood niet beschouwen als een soort „bedeling" (foei. wat een leiyk woord), doch als een zinrijke tra ditie. een voortleven van een feestgave, waarin ook in 1574 de gehele burgerU deelde. En nog kwam men 43 broden tekort iets „nieuws" vertellen. Zoals het gis termorgen ln het Waaggebouw toe ging geschiedde het reeds vele Jaren: heren met hoge hoeden en pandjesjas- Waarom wy dit zo nadrukkeiyk neer- Jen stopten honderden broden in vyf- vnltnfl„n. vnn rtp xnamiisDoiiw voor schaven en met b'.ydschap constate- tigtallen kussenslopen en de dames van vAtT^ nit^riiik belreff be^oond met r("n? kent het „voorspel". Wellicht de .haringcommissie" mikten glibberige de ordhu 1 linvan een monu^enSle door de ten onrechte gewekte veronder- hannglljven ln veelal te kleine wastell- I l-fnivvm en^Lt no, Tast onmn" de I filing, dat dit jaar ook koffie zou tjes met een handigheid, welke een nem^tp vóóf honderd iaar een «ihll- worden uitgereikt bij de inschryving Katwykse visvrouw Jaloers zou maken, rwu ^>etrpkk?nz hebbend od hrt omzet I moest de kofffiebon worden getoond En dat al van een zeer gevarieerde sa- vfn I^dpn tin e^mnkp Soreker die 1 Heten zich niet minder dan ruim 7800 mensteUing der Leldse burgery. Groot i dfwn d«buKdSKm in personen voor dit jaarlUks „feestmaal" en klein. Jong en oud. ryk en arm.... hit kort uitweidde bracht hulde aan Inschrijven, Een aantal, dat vergeleken men was naar de Waag gekomen om hl bestuur der 3 October-Veteeniging bij vorig Jaar. toen 2859 porties werden een zinrijke traditie ln hoge ere te hou- rifwhzp1walronhefnudTovele uitgereikt, de stoutste verwachtingen den. Lelden deed er goed aan.... De teren Ppn teJteliLke viering verzorgt overtrof. Zou Lelden ln dit opzicht praesis-collegll van het L.S.C., de heer n lvPlk verbmid hii aandacht £honk waarfljk zin voor traditie tonen? De J. J. C. Alberdlngk Thym. bood de da- In welk verband nu aanaaent acnomt v sr rii.tri.iia- me* een flacon eau rip mom? aan ter aan de geweldige werkkracht hc-er Van der Laan. wiens opvolger hU een lange periode van groei en bloei toewenste. Tenslotte stelde spreker de plëteit- 1 volle daad van wijlen de beer Reyntjens ln het licht en dankte hy dr ir Hart. die met zijn komst ln Lelden, ook de zilveren beker na vele omzwervingen wederom ln de Sleutelstad terugbracht De burgemeester, die hierop een dronk dag van gisteren heeft er een duidelijk en verheugend antwoord op gegeven. Naar mag worden aangenomen ziin nagenoeg allen, die hadden ingeschre ven, gisteren ook ln het Waaggebouw verschenen Teneinde geen enkel risico te lopen had het bestuur der 3 October- Vereniglng 7900 witte broden van 800 gram en ruim 15.000 haringen besteld Ondanks deze kleine reserve kwam men gisteren voor 43 personen brood tekort. De service van de 3 October-Vereen! op het welzijn der 3 October-Vra-eemglng glng was op deze da? van hoogspanning uitbracht, bediende zich hierby van deze zejfS groot, dat bij al deze personen zilveren beker. het brood ttnnen enkele uren was Mr Geertsema, de burgemeester dan- thuisbezorgd' kend weidde eveneens uit over de by- d,, zondere pr?statles van de heer Van der Zoals te'JcenJare hewrsie "V** mt- Laan. welke hU juist ln de laatste maal ln en rond het Waaggebouw een maanden, gezien de vele beslommerln- Een bevallig jeugdig stel. dat trots was. deel te mogen uitmaken van de 3 October-optocht. (Foto L.D.—Van Vliet) gezellig» drukte. Met het oog op een flacon eau de cologne aan ter verdryving van de minder aangename haringgeuren! Uiteraard bestond er ook nu grote be langstelling van offciële zyde. o.w. de tiideiyk zaakgelastigde van India, dr Menom, die in verband met de hier ter sted? gehouden collecte voor Hongerend India aeze dag ln de Sleutelstad ver toefde. Voor f 1.100 oliebollen werd verorberd Behalve met hutspot met klapstuk en haring en wittebrood konden de 3 Oc- een riip 'aan ren 7 Octcbervierlnz vast 8role aantal gegadigden was men reeds tobergangers zich gisteren ook te goed er, zoïer 1? Jin w7Ï52£?H* J V» »eeo™e„. waaraan nel aeker „oen aan oliebollen, welke ten bate van SS ÏÏSy'tSRtfcïE?*: vletu te danken la" dat precies om tien medewerking van het Gemeentebestuur de laatste „klantjes waren geholpen, en met name van wethouder Jongeleen* I De lezer verge van ons rüet, dat wy over voor wat betreft de plaatsing van de dit onderdeel van het 3 Octobermenu de afdeling Lelden van het Ned. Pad- vlndstersgilde werden verkocht. Zonder I aftrek van kosten werd voor plm. f 1.100 aan oliebolletjes verorberd. hulde in het vervolg, zoals zovele onder delen van het gehele feest, tot een tra ditie zal uitgroeien. REVEILLE GING AAN KORAAL ZANG VOORAF. Da dag. welke reeds met zulk een prachtig, zonnig herfstweer inzette, werd om 7 uur geopend met een reveille vanaf het bordes van het stadhuis aan de zyde van de Vismarkt ook dit keer verzorgd door het Leids Politie-Muziek- gezelschap, thans onder leiding van de heer Dik Anderson. Ofschoon Leiden op een 3 Octoberdag geen langslapers kent. is het een verblydend teken, dat telken- Jare de schare groeit van hen, a ie deze dag in zyn geheel willen mee vieren en zo was ook gisterochtend in de vroegte een talryk publiek oor- en ooggetuige van deze muzikale inzet, welke werd ge opend met het spelen van het volkslied. Enkele geestelijke en vaderlandse liede ren volgden, terwyi deze muzika.e klan kenregen besloten werd met het Wien Neerlands Bloed. Het L.P.M.G. deed goed ook deze traditie in ere te houden. Velen waren er het gezelschap, waarvan de leden nog zulk een drukke dag voor de boeg hadden, oprecht dankbaar voor. Markante koppen waren in de optocht. Een van de fraaist! v was wel die van de rector magnifi 1 cus van de Universiteit van Bonnc die meeliep in dc groep, voorstel- e lende het 300-jarig bestaan van d y Leidse Academie. (Foto L.D.—Van Vliet De gouden koets waarin namaak- Koning Willem III. hoofd persoon van de maskerade van 1905 meereed. De namaak koning van 1905de heer S. M. B. Halbertsma. die in 1905 de Nederlandse Vorst verbeeldde, de huidige eigenaar van deze koets, sloeg dc optocht temid den van vele min of meer officiële figuren van het balcon van dc Stads gehoorzaal gade. (Foto L.D.—Van Vliet)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1951 | | pagina 6