Stralende herfstzon stimuleerde
Drie Octoberfeest
Sleutelstad nooit so druk bezocht als
op deze dag
Klokken luidden herwonnen
vrijheid in!
90ste Jaargang LEIDSCH DAGBLAD Donderdag 4 October 1951 Derde Blad No. 27422
Geslaagd festijn van A tot Z
Nu moet U niet zonder meer aannemen, dat een journalist alles gelooft
wat in de krant te lezen staat. Zelfs niet al is liet zijn eigen krant. En
zeer bepaaldelijk niet. wanneer het het weerbericht betreft. De medewer
kers van het Meteorologisch Instituut in De Bilt weten omtrent de weers
vooruitzichten ongetwijfeld méér dan U en ik. maar hun voorspellingen
hebben anderzijds te vaak gefaald, dan dat van ons allen een onvoor
waardelijk en rotsvast vertrouwen in de Bilt se voorzeggingen zou kun
nen worden verlangd.
En dus waren we Dinsdagmorgen heel erg blij met de profetie ..Aan
houdend droog", maar helemaal gerust waren we er toch ook weer
niet op.
Het weer is nu eenmaal voor een 3 Octoberfcestviering een hoogstbclang-
rijke. vaak alles-bcheersende factor. Gerust waren ht pas. toen de naclit
van 2 op 3 October alle grauwe wolken van liet uitspansel bleek te
hebben weggevaagd cn een staalblauwe hemel zich gistermorgen over de
feestende stad koepelde.
Vrolijk glanzend scheen de zon over de rood-witte-blauwe vlaggenzee;
haar stralende aanwezigheid vormde een der hoogtepunten van deze
prachtige 3 Octobcrdag en drukte in aanzienlijke mate daarop het
stempel van zijn welslagen.
Want geslaagd moclit dit feest ongetwijfeld van A tot Z lieten. Naast de
traditionele nummers, waarvan het al dan niet slagen, bijna uitsluitend
afhankelijk is van liet weer. bevatte liet programma ditmaal ook een
aantal vraagtekens. Daar iras in de eerste plaals de kortebaan-dravcrij
op liet Levendaal. Hoe zou liet publick op deze nieuwigheid reageren?
Het antwoord ïras ondubbelzinnig: de belangstelling was overweldigend
en van vele zijden werd de wens op een herhaling uitgesproken.
Daar was voorts de uitdeling van haring cn wittebrood. Een traditie-bij-
uitncnicndhcid weliswaar, maar dit jaar toch met een bijzonder element
I van risico in verband met het uitzonderlijk-grote aantal personen, dat
I zich ditmaal voor de feestgave had aangemeld. De grote ..Men" schreef
deze ongebruikclijk-grote interesse toe aan zeer materialistische beweeg
redenen. n.l. aan de overigens volstrckt-onjuistc) veronderstelling, dat
behalve haring cn wittebrood ook koffie zou worden uitgedeeld. Het is
volkomen begrijpelijk, dat liet 3 Octobcr-bestuur zich binnenskamers de
vraag lieeft gesteld: moeten wij nu werkelijk voor al die duizenden
gegadigden haring en wittebrood inkopen cn daarmede het risico aan
vaarden van een aanzienlijk overschot? Of moeten wij er rekening mee
houden, dat een zeker aantal lieden, vernemende dat er liecl beslist géén
koffie wordt uitgereikt, op 3 October verstek laat gaanen van zijn
rechten geen gebruik maakt?
F.n zo ja: op welk percentage moet men dat schatten?
Wij mogen wel verklappen dat intern de ramingen varieerden van 0 tot
i 50 cf En uiteindelijk kregen de idealisten gelijk, die beweerden, dat
de Leidse burgerij zozeer verknocht is aan deze traditie, dat er geen
I sprake zou zijn van een groot overschot en dat materialistische ovcr-
I wegingen aan het record-cijfer van 7900 gegadigden totaal vreemd
zouden blijken te zijn.
Zekerheidshalve informeerde het Bestuur nog naar afzetmogelijkheden in
de diverse Leidse tehuizen voor oudelicdcn en wezen, maar het wonder
geschiedde: de enorme hoeveelheid werd tot de laatste boterham en de
laatste visstaart weggehaald!!
En toen de leiding der hierboven genoemde tehuizen er telefonisch van
in kennis werd gesteld, dat er niets te verdelen overbleef, was de prettige
reactie unaniem: ..jammer voor ons. maar fijn voor 3 October! Wcl-
bedankt. dat U tóch aan ons gedacht had!!".
En dan was er de optocht. Als vanouds naast liet weer. het belangrijkste
vraagteken van de dag. Maar ook hier werd dit getransformeerd in een
uitroepteken. Smaken zullen en gelukkig!) altijd blijven verschillen,
maar als algemeen-gemiddelde hebben wc toch kunnen vaststellen, dat
deze keurig-verzorgde optocht in brede kring hogelijk is gewaardeerd.
De stoet was wellicht minder omvangrijk dan in vorige jaren, maar liij
was als geheel van voortreffelijk gehalte cn bevatte meerdere hoogte-1
punten.
De drukte op het Schuttersveld was overweldigend. De loketten aan de
Rijnsburgersingel konden gisteravond de enorme mensenstroom nauwe
lijks verwerken en op liet veld bewoog zich cén compacte mensenmenigte
in en tussen de oorden des vermaaks.
Er werden goede zaken gedaan: de diverse spullebazcn keken even
vergenoegd als de tienduizenden feestgangershet vuurwerk knalde weer
best. het biertje na afloop smaakte niet minder cn zo brak liet einde
aan van een geslaagde dag. die aan de politic handen vol werk had
gegeven. En tevens liet begin van de werkzaamheden voor de mannen
van de Gemeentelijke Reinigingsdienst, die de Sleutelstad een grondige j
schonmaakbcurt gaf. die trouwens dubbel en dwars nodig was.
Vanmorgen al liecl vroeg waren alle sporen van liet feestgewoel uitge
wist cn blijft slechts de herinnering aan een prachtig geslaagd feest.
Bijzonderheden daarover vindt U hieronder in grote verscheidenheid.
Carillonspel vereende duizenden om
het stadhuis
In afwachting van de ontsteking der Plotseling spitste het oor zich: uit de
monumentale lantaarn met op liet verte klonk dof tremgedreun. de taptoe
zelfde moment de onthulling van het was op komst!
Carillon - de inzet dus van het bei- Doodstil werd het rond het Stad-
aardconeert van Reinaud Heering - huisplem: het was alsof klle leven tot
liep hel rond het Stadshuisplcin al rust gelegd werd. filler gehoor spitste
vrij vroeg vol van belangstellenden, zich op het tiomgeroffel, dat nader
Ook de wandelgangen, vanwaar de kwam. totdat de eerste militairen ver
genodigden het gezicht hebben op schenen en stram in de houding, met
het Stadhuisplein vulden zich. kleine passen hun entree maakten voor
het Stadshulsplein. omzoomd door de
De spanning nam toe: men voelde I duizenden, wier ogen geen moment af-
dat mdiukwekkende ogenblikken op lieten van het schouwspel, dat zich
komst waren! ging afspelen. Toortsen en fakkels ver-
De klokken zouden, na de Duitse lichtten de reeds ingetreden duisternis:
roof. voor het eerst weer beieren en een fantastisch en mysterieus gezicht!
tinkelen van de hoge toren, zij zouden
Een deputatie der 3 October-vereni
ging begaf zich naar het Stadhuis
waar burgemeester Van Kinschot het
licht van de lantaarn door middel van
een knop zou doen ontsteken.
De duizenden zagen met steeds groei
ende spanning toe: een historisch
ogenblik, waard om m de geschiedenis
\an Leiden een ereplaats te verkrijgen,
was aangebroken!
En tóch nog onverwacht, als een
wonderbaarlijke verrassing. floepte
het licht van de grote lantaarn aan
en leek het verstarde leven terugge
komen!
Bewondering beving een ieder, die
van dit grote moment getuige mocht
zijn, want in dezelfde minuut belich
ten ook de sehijnwcrplampen de lij
nen en vormen van het prachtige,
sladhuistorcnsilhouct: een feceriek
gezicht. I)e lichte torencontouren te
kenden zich fel af tegen de strak
zwarte hemel!
trots getuigen van de ferme vastbera
denheid en het doorzettingsvermogen,
cm het gestolene weer een gerechte
plaats in Leidens centrum tc hergeven
en er zou grote dankbaarheid zijn
voor dit welluidend geschenk uit den
hoge!
zsssszz
zet geweest van een carillonconcert
waarvan het vervolg helaas te zeer
door de schetterende klanken der mu
ziekcorpsen vervaagde, dan dat er een
gefundeerd oordeel over tc geven ware!
Maar dat Wilhelmus heeft ons
tóch de overtuiging gegeven, dat Lei
den thans weer in het bezit is van een
mooi klinkend carillon, dat volkomen
in overeenstemming is met de stijlvolle
tradities onzer historische stad.
Moge het nog talloze malen onder
Heerings handen opklinken, om te
zingen van de overwinning op in gruw -
zame oorlogsjaren geslagen wonden, die
in de loop der komende tijden haar
langzame genezing zullen vinden!
Nog de ganse avond stond daar de
verlichte toren, mede als een hoge
getuige van deze overwinning en tin
kelde en tuimelde carillonspel over
stad en inwoners, die in blijde
feeststemming vereend waren!
Poorter Paling haalt haring.
É||M Maar nóg was de verwondering niet
ten einde, want daar beierden reeds de
I eerste klanken van het Wilhelmus over
F if MD r|e hooien der scharen Leidse luiste-
F F renden, die gegrepen werden door gro-
te ontroering!
<f Wrn Het was alsof één ogenblik de har-
Jt M ten stilstonden, toen daar dat oude,
a fiere Wilhelmus onder Heerings hand
omlaag gestrooid werd en breed uit-
Burgcmcestcr Van Kinschot legt zwol over huizen, pleinen, en grachten
nnmrnt ormr, nt,- rrn l rnn< i van een stadl Wler inwoners naar dit
namens ac emeinti een laans piechtige moment verlangd hadden.
onder de gedenkplaat ter nagcdacn- Want dit toch betekende de bezege-
lenis ran dc herhouwer ran het het wagtn ran In oorloss-
/-. tijd begaan groot onrecht!
stadhuis, architect C. Blaauw. Met de hoofden ontbloot beluister-
iFoto LD.—Van Vilei* 1 dt men de helder door de lucht zwe-
\ende klanken, getuigende boden van
herwonnen vrijheid
Nog korte ogenblikken luisterde men
toe: het Wilhelmus was een grootse in
de
Mr Geertsema. die als eerste spreker
het woord voerde, herinnerde er aan,
dat men het in 1943. in welk jaar de
bezetter zich aan de klokken van het
carillon vergreep, raadzaam oordeelde
om niet tot plaatsing van de toen reeds
aanwezige koperen lantaarn over te
gaan, doch deze te doen onderduiken.
Nu door allerlei omstandigheden een
andere bestemming kon worden gegeven
aan de destijds door de 3 October-Ver-
emging onder de Leidse burgerij inge
zamelde gelden voor een nieuw caril
lon. had het bestuur besloten om deze
aan te wenden voor de aanschaffing
\an de stenen ondervoet en de plaatsing
van de lantaarn. Een voorstel waar in
dertijd de raad mede accoord kon gaan,
I Spreker achtte het een gelukkig ver
schijnsel. dat thans in feite de Leidse
I burgerij ook haar steentje heeft mogen
bijdragen tot voltooiing van het bul-
I tenaaptien van het Stadhuis, met welks
bouw wijlen architect Blaauw zich een
I groot kunstenaar getoond heeft.
Burgemeester Van Kinschot, die dit
geschenk in grote dank aanvaardae,
bracht eveneens in enkele gevoelvolle
woorden hulde aan de nagedachtenis
van de bouwmeester die zulk een tref
fende oplossing heeft weten te vinden
voor de samenvoeging van oude gevel
en nieuwbouw en bovendien zulk een
practische indeling wist tot stand te
brengen. Voorts bracht hij dank aan
p:of H. T. Zwiers .die het werk van
I wijlen architect Blaauw tot zulk een
j goed einde heeft gebracht, waarop hij
1 n.m mevr. Blaauw verzocht de gedenk
plaat. te w illen onthullen, waaraan deze
gaarne gehoor gaf. Op de plaat zijn de
navolgende woorden aangebracht:
C J. Blaauw. architect tc Haarlem,
ontwierp dit Stadhuis en leidde de bouw
daarvan van 1935 tot aan zijn over
lijden in 1947 Na de onthulling hechtte
d" burgemeester, ongeveer ter hoogte
\an de aangebracht plaat een krans aan
de lantaarn.
Mr W. J. GEERTSEMA
Voor de eerste maal praeses van
de 3 Octoberf eesten.
Nagedachtenis
C. J
Onthulling van gedenkplaat
In liet gereedkomen van de monu
mentale lantaarn, als afsluiting van
het Stadhuis aan de zijde \an de Vis
markt. heeft het Gemeentebestuur
aanleiding gevonden om een gedenk
plaat te onthullen ter nagedachtenis
aan architeet C. J. Blaauw. naar
wiens ontwerp dit Stadhuis ge
bouwd is.
van architect
Blaanw geëerd
Gelijktijdig heeft de voorzitter van de
3 October-Vereeniging. mr W. J. GeeM-
sema, deze lantaarn, welke gedeeltelijk
met medewerking van deze vereniging
is tot stand gekomen, aan het Ge
meentebestuur overgedragen. Gezien de
aard van deze plechtigheid, waartoe
cok mevr. de wed H F. BlaauwBerk
hout was uitgenodigd, was aan een en
ander geen ruchtbaarheid gegeven
Slechts een klein aantal genodigden had
Burgemeester Van Kinschot (mid- kleinzoon van de schilder Reyntjeii: edragen. Een toneeltje van dc
I den)toast met de heer Geertsema. voor het op de achtergrond zicht-Udechtighcdcn tijdens de vooravond
J~ J' bare schilderij dat 100 jaar geleden
voorzitter van de 3 October Vereni
ging rechtscn dr ir H. M. j. Hart. I aan het gemeentebestuur werd over-1
Dc oprichting van de 3 October- I Leidse Hutspot niet gemist worden.
Foto L.D./van viietVereniging kon uiteraard in de
Op de avond van 2 October baadde
dc stadhuistoren in een zee van
hclit. Niet alleen om liet naderende
feest te verkondigen, maar vooral
om dc ingebruikstelling van liet
nieuwe carillon luister hij te zetten.
J Op dc voor(onderJgrond de 2 Oct.
oor liet eerst brandende monumen
tale lantaarn, die op zo fraaie wijze
tFoto L.D.—Van vliet) i liet Stadhuisplein afsluit.
