Dringend beroep op eensgezindheid
en offervaardigheid
Militaire inspanning behoeft buitenlandse hulp
Koningin Juliana opende nieuwe zitting Staten Generaal
Hoop op paraatheid ter
workoming nieuwe wereldramp
Eerbiedige dank jegens Koreastrijders
90ste Jaargang
DINSDAG 18 SEPTEMBER 1951
00 No. 27409
LEIDSCH
DAGBLAD
[frecteur: J. W. Henny
Soofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f. 5.15 per kwartaal; f. 0.40 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro No. 57055
Telefoon Dir. en Adm.: 25041; Red. 21507
H.M. Koningin Juliana heeft hedenmiddag te I uur in de Verenigde Verga
dering der Staten-Generaal te 's-Gravenhage de volgende Troonrede uitge
stoken:
Leden der Staten-Generaal,
Weer ligt een jaar achter ons van scherpe tegenstellingen in de wereld en
ran toenemende zorgen van ons volk. De internationale spanningen duren
roort en werken ongunstig in op de economische en sociale verhoudingen,
feestelijke zowel als materiële waarden worden bedreigd.
Daartegenover zijn echter ook bemoedigende verschijnselen waar te ne-
ien. Het besef wint veld, dat voor de bescherming van vrede, vrijheid en
dvaart een nauwe internationale samenwerking geboden is, waarbij staten
n voIkeren zich bereid moeten tonen collectief offers te brengen.
De strijdkrachten der Verenigde Naties hebben in Korea het hoofd geboden
m agressie en bewezen, dat een politiek van geweld niet straffeloos kan
'orden voortgezet. Met trots denk ik aan onze landszonen, die deelnemen
on de vervulling van deze gemeenschappelijke taak. Het Nederlandse De-
cdiement, waarvan ook strijders uit Suriname deel uitmaken, heeft zich bij
onder onderscheiden, maar ook smartelijke verliezen geleden. Eerbiedige
'ankbaarheid zijn wij verschuldigd aan wie vielen.
VERHOGING VAN WELVAARTSPEIL
Ingrijpende defensiemaatregelen, ook in regionaal verband, zijn nodig
gebleken en komen tot stand allereerst in het kader van het Noord-Atlantisch
verdrag. De vorderingen, die gemaakt zijn met de opbouw van een ge-
neenschappelijk defensiestelsel geven goede hoop, dat voldoende paraatheid,
lie kan bijdragen tot het voorkomen van een nieuwe wereldramp, tijdig kan
'orden bereikt. Ook aan de burgerlijke verdediging wordt volle aandacht
geschonken.
De samenwerking, zowel in Atlantisch als in Europees verband, zal ook wor
den gericht op het waarborgen van een redelijk welvaartspeil en op de gelei
delijke verhoging daarvan en zal ook op cultureel gebied de volkeren nader
bt elkaar kunnen brengen.
Een eerste belangrijk voorbeeld van functionele integratie is het 18 April
te Parijs ondertekende verdrag tot oprichting van de Europese gemeen
schap voor kolen en staal. Aan de spoedige behandeling van het voorstel, dat
daaromtrent bij de Staten-Generaal aanhangig is gemaakt, hecht de Rege
ling grote waarde.
Het beëindigen van de staat van oorlog met Duitsland en het totstandko
men van het vredesverdrag met Japan openen de weg deze landen op voet
Wn gelijkheid in de gemeenschap der volkeren te doen medewerken.
HOOP OP BEVREDIGENDE REGELING MET INDONESIË.
De regering van de Republiek Indonesië heeft verzocht overleg te plegen
f<er de wijziging van de ter Ronde Tafel Conferentie gesloten overeenkom
sten. Zij heeft daarbij doen blijken, dat zij de samenwerking met Nederland
feet wenst te verbreken, maar veeleer meent, dat de belangen van beide lan
den door een samenwerking op een andere basis dan de bestaande op betere
^ijio kunnen worden gediend.
Hoewel de Regering betreurt, dat thans dit overleg over verbintenissen, die
zo kort geleden zijn tot stand gekomen, wordt gevraagd, hoopt zij, dat
fen gezamenlijke bestudering van dit vraagstuk, waarbij het belang van een
&ede samenwerking op de voorgrond moet staan, tot een voor beide par
ken bevredigende oplossing kan leiden.
Het ten vorigen jare uitgesproken vertrouwen, dat de handelsbetrekkingen
-ssen Nederland en Indonesië zich in toenemende mate zullen blijven ont
plooien, is in vervulling gegaan.
Grote waardering verdienen de moed en de volharding, die door Neder
landse werkers in Indonesië, in het bijzonder op ondernemingen, worden be-
feond bij hun arbeid, die veelal in zeer moeilijke omstandigheden wordt ver-
ficht.
NAAR MEER STABIELE SITUATIE.
De ongunstige situatie, ontstaan als gevolg van het conflict in Korea, dat
sterke stijging van de prijzen der grondstoffen heeft geleid, heeft belem-
^rend gewerkt op de voortgang van de liberalisatie van de handel. Aan-
'inbjijk is Nederland daarin voorgegaan, maar tengevolge van hoge invoer-
fecpien elders en van het inkoopbeleid in landen, waar de staatshandel een
plaats inneemt, zag het zijn uitvoer niet in dezelfde mate werkelijk vrij
v°rden als zijn invoer. Bovendien werd de ruilvoet aanzienlijk slechter. Onder
omstandigheden kon ons land voorlopig niet overgaan tot verhoging
,,ri het liberalisatiepercentage in de Europese Betalings Unie van 60 tot 75%.
in Benelux-verband moesten enige maatregelen van tijdelijke aard worden
^"eengekomen. Tijdens de jongste ministersconferentie is gestreefd naar
constructieve oplossing. Vertrouwd mag worden, dat ons land binnen
'toonbare tijd op verstevigde basis zijn bijdrage aan verdere vrijmaking van
•e Europese handel zallcunnen leveren.
Voor het verkrijgen van evenwicht in de betalingsbalans waren voorts, zoals
do Regeringsverklaring van Maart in uitzicht werd gesteld, maatregelen
^ig tot beperking van consumptie en investeringen. Naast deze op zichzelf
palieve methode dient het positieve clement te staan van actieve bevor
dering van verdere verhoging van de productie en van de uitvoer op agra-
zowel als industrieel gebied. Alleen langs deze weg immers kan op
langere termijn zonder aantasting van het levenspeil der bevolking een meer
stabiele situatie worden bereikt. De volle medewerking van heel ons volk is
hierbij dringend geboden.
BEVREDIGENDE WERKGELEGENHEID.
De werkgelegenheid heeft zich in het afgelopen jaar in het algemeen op
een bevredigend peil gehandhaafd. Vooral de industrie heeft hierin een
groot aandeel gehad. De terwille van uitvoer en werkgelegenheid noodzake
lijke investeringen zullen dan ook mogelijk moeten blijven. In enkele bedrijfs
takken, waar de afzet tijdelijk was toegenomen, is enige teruggang merkbaar.
De Regering ziet er echter scherp op toe, dat geen algemene verlaging van
het niveau der bedrijvigheid plaats vindt, ook door bij het geven van mili
taire opdrachten met dit grote belang rekening te houden. Voor gebieden
waar structuele tekorten aan werkgelegenheid bestaan, zullen aan de Staten-
Generaal soortgelijke voorstellen worden aangeboden als het reeds aanvaarde
ontwerp betreffende het ontwikkelingsplan voor Z. O. Drente.
ONTWERP NIEUWE VESTIGINGSWET.
De algemene prijsontwikkeling is de laatste maanden van dien aard, dat,
zolang de huidige omstandigheden voortduren, geen grond bestaat voor ver
dergaand ingrijpen op dit gebied. Wel zal het toezicht op de ontwikkeling
van het binnenlandse prijsniveau onverzwakt worden gehandhaafd. Dat in de
totale kosten van het levensonderhoud sinds April een zekere stabilisatie is in
getreden, komt aan de rust in het bedrijfsleven ten goede. De middenstand
heeft echter gedurende de afgelopen maanden een moeilijke tijd doorge
maakt, terwijl ook thans nog in vele bedrijven, in het bijzonder door stagnatie
van de afzet bij sterk gestegen inkoopprijzen, ernstige liquidatiemoeilijkheden
worden ondervonden. Het grillige prijsverloop, dat in het bijzonder voor
duurzame consumptiegoederen gedurende de afgelopen maanden viel waar
te nemen, heeft het risico in het bedrijfsleven in het algemeen en in de detail
handel niet in de laatste plaats sterk doen toenemen. De Regering gaat in
overleg met het betrokken bedrijfsleven na, welke maatregelen, gegeven
de algemene financieel-economische politiek, kunnen worden genomen ten
einde aan de liquiditeits-moeilijkheden in de middenstand zoveel mogelijk
het hoofd te bieden. Een ontwerp van een nieuwe vestigingswet, waarin reke
ning is gehouden met de bezwaren, die in en buiten de middenstandskringen
tegen de wet van 1937 bestaan, zal nog in dit jaar aan de Staten-Generaal
worden aangeboden.
Het verheugt de Regering, dat in bepaalde sectoren van het bedrijfsleven
plannen zijn voorbereid om te komen tot publiekrechtelijke organen en dat
de Sociaal-Economische Raad deze voorbereiding krachtig steunt. Het zal voor
organische verhoudingen in de Nederlandse volkshuishouding van grote be
tekenis zijn als in de naaste toekomst bedrijf- en productschappen tot ont
wikkeling komen, ook in die delen van het bedrijfsleven waar de voorbereiden
de werkzaamheden thans nog niet zijn aangevangen.
SLUITENDE BEGROTING GEWONE DIENST GEBIEDENDE EIS!
Dat de begroting voor het jaar 1952 niet alleen sluitend is, maar zelfs in
een dekking van een deel der uitgaven van de kapitaaldienst door middelen
van de gewone dienst voorziet, moet onder de huidige omstandigheden als
het voldoen aan een gebiedende eis worden gezien. Militaire werken zijn niet
rendabel. De staatsschuld is reeds abnormaal hoog. Bovendien is het wenselijk
de krappe kapitaalmarkt zoveel mogelijk voor dringende behoeften van de
lagere publiekrechtelijke lichamen en van het particuliere bedrijfsleven te
reserveren. Geschiedde zulks niet, dan zou niet alleen de financiering van
primaire belangen als de bouw van woningen en scholen en de industrialisatie
in gevaar komen, maar zou bovendien het herstel van het monetaire even
wicht worden bemoeilijkt. De bijdrage, die van ons land in het kader van
de militaire inspanning van de Westerse wereld wordt verwacht, stelt zware
eisen aan de schatkist en noopt tot beperking van uitgaven, die onder normale
omstandigheden als wenselijk zouden worden beschouwd. Hoe groot echter
ook de offers zijn, welke ons volk bereid is hiervoor te brengen, vast staat dat
in het bijzonder met het oog op de betalingsbalans de verdere uitvoering van
het militaire vierjarenplan zonder buitenlandse financiële hulp bezwaarlijk zou
zijn te volbrengen.
Waar onze krachtsinspanning wordt gevraagd voor de verdediging van
onze beschaving, zullen ook de geestelijke waarden zelf levend moeten worden
gehouden. Dit geldt in het bijzonder voor de jeugd, die ook in deze verwarde
tijd haar vertrouwen in de toekomst niet mag verliezen. Vernieuwing van ons
■onderwijsstelsel dient met bekwame spoed te worden bevorderd. De voorzie
ningen die in een algemene nota hierover zijn geschetst, zullen nader worden
ontwikkeld en in wettelijke regelingen worden belichaamd.
Met het oog op de toegenomen betekenis van de techniek in onze bescha
ving zullen meer dan voorheen de algemene vorming, de bevordering van de
handvaardigheid en het technisch onderwijs nauwlettend zorg vereisen.
TOENEMENDE INDUSTRIALISATIE EN EMIGRATIE GEWENST.
Aan de wetenschap zal bijzondere aandacht worden geschonken, ook om
de internationale positie van ons land te versterken.
Bevordering van hetgeen kan strekken tot bescherming van het hoge goed
der rechtshandhaving heeft de bijzondere aandacht der Regering. Op sociaal
terrein is het nauwe contact tussen de overheid en de organisaties van werk
gevers en arbeiders, dat sinds de bevrijding zo goede vruchten heeft gedra
gen, ook dit jaar van betekenis geweest.
De Sociaal-Economische Raad heeft op verzoek van de Regering advies
uitgebracht over de economische gevolgen van de invoering der werkloos
heidswet. Dit advies is thans in overweging. De organisatie van de uitvoering
dezer wet zal worden vergemakkelijkt indien het ontwerp reorganisatiewet
sociale verzekering, dat bij de Staten-Generaal aanhangig is, spoedig tot
stand za! kunnen komen.
In verband met de snelle bevolkingsgroei is naast de industrialisatie toene
ming van de emigratie zeer gewenst. Zij vertoont reeds een sterk stijgende lijn.
TOEN het vorige jaar aan d-e voor
avond ran de derde Dinsdag ln
September de Troonrede vertrou
welijk aan de binnen- en buitenlandse
pei-s ter inzage werd verstrekt, ge
schiedde zulks met de toevoeging na
mens de regering, dat het in het ko
mende ziittingsjaar te verwachten com
plex van maatregelen op wetgevend ge
bied in dit staatsstuk aanzienlijk min
der duidelijk zou worden aangegeven
dan gedurende de laatste decennia ge
bruikelijk was.
De regering, zo heette het. zou er de
voorkeur aan geven haar programma
tussentijds bij stukjes en beetjes bekend
te maken en de noodzaak c.q- wenselijk
heid der desbetreffende wetsontwerpen
tegelijkertijd van een nadere toelich
ting voorzien.
DE Troonrede, welke Hare Majesteit^
hedenmidag heeft uitgesproken en
die hierbij is afgedrukt, bezit die
eigenschap in nog meerdere mate dan
haar voorgangster.
Veel meer dan de lijnen van het
toekomstige beleid uit te stippelen, be
paalt zij zich tot het verleden door
een opsomming van hetgeen in het
afgelopen jaar op uiteenlopend gebied
tot stand kwam of geschiedde.
Aan de verhouding tot Indonesië
wordt slechts summiere aandacht ge
wijd; de hoop wordt uitgesproken dat
de herziening van het R.T.C.-accooord
tot een voor beide partijen bevredigen
de oplossing zal leiden. Verdiende hulde
wordt gebracht aan de Nederlandse
werkers in Indonesië, die hun werk
veelal onder zeer moeilijke omstandig
heden verrichten en aan de Neder
landse Korea-strijders. Uitvoerig wordt
stilgestaan bij de economische situatie
zonder dat daarbij nieuwe gezichts
punten werden geopend.
Het valt op, dat enige paragrafen wor
den gewijd aan de positie ran de mid
denstand, wiens liquiditeitsmoeilijkhe
den eindelijk blijkbaar ook de regering
'zorg baren, terwijl een nieuwe Vesti
gingswet in vergevorderd stadium van
voorbereiding verkeert.
Na hetgeen minister Rutten daarover
reeds deed publiceren, komt de aan
kondiging van een vernieuwing van
ons onderwijsstelsel allerminst onver
wacht. Dat daarbij „aan de wetenschap
bijzondere aandacht wordt geschon
ken" zal in universitaire kringen onge
twijfeld met genoegen worden verno
men, al klinkt een dergelijke omschrij
ving van hetgeen dan toch als een be
hoefte wordt gevoeld, vooralsnog teleur
stellend-vaag.
Ook ten aanzien van de houding on
zer regering met betrekking tot de toe
komstige politieke status van Nieuw-
Guinea, laat de Troonrede aan duide
lijkheid te wensen over, al erkennen
wij anderzijds, dat een meer positieve
toon in 't huidige stadium uit tactisohe
overwegingen wellicht minder gewenst
zou zijn geweest. Weliswaar blijft Ne
derland zich jegens dit gebiedsdeel zijn
verantwoordelijkheid bewust, hetgeen
tot uitdrukking komt in de verzekering,
dat het zijn plichten ten aanzien van
de geestelijke en materiële verheffing
en de politieke ontwikkeling der bevol
king zal nakomen, maar gelet op de
toegeeflijkheid, waarmede sinds 1945 op
eenvolgende Nederlandse regeringen de
verantwoordelijkheid jegens Indonesië
hebben prijsgegeven, kunnen wij daarop
onmogelijk helemaal gerust zijn!
De volstrekt afwijzende houding van
Australië ten opzichte van de Indone
sische aanspraken biedt hier waar
schijnlijk de beste waarborgen voor
een uiteindelijke overwinning van het
Nederlandse standpunt!
VOOR het geval dat de lozer or prijs
op mocht stellen zijn oordeel over
de jongste Troonrede te toetsen
aan het onze. menen wij dit staatsstuk
niet beter te kunnen karakteriseren dan
als een document, dat weinig hou-vast
biedt, doch de regering een maximum
aantal „slagen-om-de-arm" verzekert.
Hetgeen in deze onzekere tijden niet
zo verwonderlijk mag heten, al is het
ook allerminst bevredigend!
Met het oog daarop dient de organisatie van de emigratie te worden ver-
beterd, mede door regeling van de samenwerking tussen het Rijk en daartoe
geëigende maatschappelijke organisaties. Een daartoe strekkend wetsontwerp
is bij de Staten-Generaal ingediend.
Het streven van de Regering is er op gericht de noodwet ouderdomsverze-
kering te vervangen door een wettelijke verzekering. De Regering hoopt eer
lang een voorontwerp dienaangaande om advies naar de Sociaal-Economische
Raad te zenden.
Een voorontwerp Ziekenfondswet is reeds bij die Raad aanhangig gemaakt.
Ook overigens heeft de zorg voor de volksgezondheid bijzondere aandacht,
In het algemeen blijft deze zich gunstig ontwikkelen.
Ten aanzien van voorzieningen in de sector van het verkeer en de water
staat dwingen de tijdsomstandigheden tot verdere beperking van investerin
gen, die nog uitstel gedogen. Naast de uitgebreide normale arbeid op deze
gebieden vinden echter ook belangrijke nieuwe werken, als b.v. de droog
legging van de Oosterpolder, voortgang.
IN 1952 BOUW VAN 40.000 WONINGEN.
Ook de omvang der bouwbedrijvigheid ondervindt de terugslag van de
noodzaak om investeringen te beperken. In het bouwprogram voor het komen
de jaar is gerekend op de bouw van 40.000 woningen. Het zal van het grootste
belang zijn indien binnen het kader der financieringsmogelijkheden het aantal
kan worden opgevoerd. Dit onderstreept de noodzakelijkheid om te blijven
streven naar verdere verlaging van de bouwkosten en om een zo groot moge
lijk aantal woningen als Duplex-woningen in te richten teneinde met de be
perkte middelen, die ter beschikking staan, een hoger nuttig effect te bereiken.
CONFERENTIE MET DE WEST.
Aangaande de voorbereiding van het overleg voor de vestiging van de
nieuwe rechtsorde van het Koninkrijk heeft de Nederlandse regering contact
opgenomen met de landsregeringen van Suriname en de Nederlandse Antillen.
Voor dit overleg zal een conférentie worden bijeengeroepen zo spoedig als
een deugdelijke voorbereiding dit toelaat.
In de Nederlandse Antillen is de interimregering in werking getreden, als
ook de eilandenregeling, waardoor de eilandgebieden zelfstandigheid verkrij
gen ten aanzien van de verzorging van eigen locale aangelegenheden. Aan
de opstelling van een ontwikkelingsplan voor Suriname wordt met voortvarend
heid gewerkt.
Het stemt tot voldoening, dat met de uitvoering van de plannen tot inpol
dering van een gedeelte van het kustgebied van het district Nickerie zomede
met de uitvoering van de projecten van het Welvaartsfonds goede vorderin
gen worden gemaakt.
Uit hoofde van zijn verantwoordelijkheid voor Nieuw-Guinea zal Nederland
zijn plichten nakomen ten aanzien van de geestelijke en materiële verheffing
en de politieke ontwikkeling der bevolking.
IEDERS MEDEWERKING NOODZAKELIJK!
Ook dit jaar wacht u een uitgebreide taak. Naast de reeds aanhangige en
in uitzicht gestelde wetsontwerpen, de veeleisende begrotingsarbeid en de in
ternationale vraagstukken, waarmede de Staten-Generaal meer dan vroeger
in aanraking komen, zal een herziening van de Grondwet, zij het van beperkte
strekking, uw aandacht vragen. Gij zult bij uw werk staan voor menige moei
lijke beslissing, omdat velerlei belangen zijn af te wegen, die in deze tijdsom
standigheden niet alle kunnen worden behartigd op de wijze, die ons lief zou
zijn.
Veel ook wordt gevraagd van heel ons volk, veel aan persoonlijke en finan
ciële lasten, veel tevens aan bereidheid tot nieuwe krachtsinspanning. Ik doe
daarvoor een dringend beroep op de eensgezindheid der natie.
Als onze democratie zich in haar bestuursorganen en vertegenwoordigende
lichamen krachtig, besluitvaardig en rechtvaardig toont, als in ons volk een
ieder naar vermogen medewerkt aan het beschermen van de vrede en het
handhaven van de vrijheid, aan het versterken van onze geestelijke krachten
en aan de versteviging van onze economie en de verbetering van onze sociale
verhoudingen, mogen wij de toekomst met vertrouwen tegemoet zien.
Met de bede, dat God uw arbeid en ons volk moge zegenen, verklaar ik
deze zitting van de Staten-Generaal voor geopend.
