w H wereldburger Plannen tot Grondwets-herziening Redt wethouder Van der Kwaak bouw van 500 woningen? Een lening van 7 miïlioen Zo spoedig mogelijk vrede met West-Duitsland Europese gemeenschap op basis van gelijkheid WEERBERICHT JOste Jaargang ZATERDAG 15 SEPTEMBER 1951 No. 27407 LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J. W. Heimy Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f. 5.15 per kwartaal; t 0.40 per week Witte Singel 1. Lelden - Giro No. 57055 Telefoon Dir. en Adm.: 25041; Red. 21507 ONDANKS het feit, dat de Ameri kaanse minister van defensie, George Marshall, reeds eerder pu bliekelijk de wens te kennen had gege ten zijn functie met ingang van 31 Juli u te willen neerleggen, heeft het be richt van zijn onmiddelijk aftreden de indruk, gemaakt van de bekende don- deislag bij helder* hemel. Velen hebben d» neiging getoond dit besluit te ver baren uit een complex van motieven, variërende van een innerlijk conflict tsssen de menselijke bouwer, die Marshall 1 s en de militaire sloper, die h]j ambtshalve heeft moeten nastreven te zijn en anderzijds een zwichten voor de invloed van de groep Mac Ar thur, die zich moeilijk kan verenigen met de politieke en militaire strategie i het Verre Oosten, bijzonderlijk In Korea. Wij geloven dat noch het een, noch bet ander het geval is. Marshall zelf beeft op de persconferentie, waar hij sjn ontslag-aanvrage bekend maakte, geaegd. dat hij zulks deed „om zeer per soonlijke redenen" en lieden uit zijn waste omgeving hebben verklaard, dat sjn gezondheidstoestand daarbij ..niet ce doorslaggevende factor" is geweest. Marshalls toeveoging, dat hij te allen bereid is 's lands belangen in tij delijke dienst te willen blijven beharti- gen. bevestigt trouwens dit laatste. Is het overigens zó vreemd, dat een man van 70 jaar, op wiens schouders ge durende zóvele jaren een zó enorm- rrare taak heeft gerust, niet alleen ten opachte van zijn eigen land, maar vooral •,:n aanzien van de gehele beschaafde n-ensheid, eindelijk van die last ont beren wil zijn? En zulks temeer waar bij de geruststellende zekerheid heeft sjn ambt te kunnen overdragen aan een intiem vriend en medewerker. Robert A. Lovett, wiens beleid zonder enige vorm van twijfel zal worden gevoed uit en ge aspireerd door de inzichten van zijn Sustere voorganger? ANT WAARLIJK: niet alleen Truman en Amerika hebben al leszins reden om Marshall dank baar te zijn, maar in niet mindere mate rij in West-Europa. Als chef-staf van de opperbevelheb ber der geallieerde strijdkrachten, Eisen hower heeft hij gedurende de tweede wereldoorlog In belangrijke mate bijge dragen tot de liquidatie der Hitler-ty- -rahnie en tot ons aller bevrijding. Als minister van buitenlandse zaken heeft, hij middels de conceptie van het naar hem genoemde plan een onge ëvenaarde bijdrage geleverd tot de eco nomische reconstructie van de West- Europese landen. En als minister van defensie heeft hij de primaire waarborgen geschapen voor het voortbestaan der vrije volkeren en de Europese beschaving. Het blijft aan de geschiedschrijver voorbehouden om te bepalen welk aan deel in de jaren 1947'51 Marshall pre cies heeft gehad in de beveiliging tegen de Russische agressie. Ons. zijn tijdgenoten, passen slechts gevoelens van diepste erkentelijkheid jegens zijn' bijna supra-menselijke visie in dienst van de strijd voor het behoud v«n de democratie en de menselijke vaardigheid. President Truman heeft Marshall de zer dagen „de trouwste Amerikaan" ge noemd. Naar ons gevoelen is hij méér dan dat: hij is een wereldburger. Een wereldburger van gróót formaat. WAARSCHIJNLIJK EEN TOERISTEN KLASSE IN DE LUCHTVAART. In Londen werd gistermiddag de ze vende jaarlijkse algemene vergadering van de lata gesloten. De president Sir Miles Thomas deelde o.a. mede, dat de touristenklasse voor de vliegtuigen er zonder twijfel zal komen. Zij zal het eerst worden inge steld op de luchtlijnen over de Noord- atlantische routes. De luchtvaartmaat schappijen die er voorstander 7an zijn zullen de nieuwe en goedkopere wijze van het vervoeren van passagiers door de luoht individueel uitvoeren. De passageprijzen voor deze wijze van vervoer zullen aantrekkelijk moeten zijn en verkoopbaar, zodanig dat een com fortabel vervoer wordt gewaarborgd. ENGELAND EN LYBIË. Van gewoonlijk betrouwbare zijde Is te Londen vernomen dat de Britse re gering en het voorlopige bestuur van Lybië hebben gesproken over de moge lijkheid van het sluiten van een verde digend bondgenootschap, wanneer Ly bië, begin 1952, onafhankelijk wordt. Engeland beheerst thans Cyrenaica en Tripolitanië en Frankrijk de Fezzan Door de Verenigde Naties is bepaald dat deze gebieden in Januari 1952 zul len worden samengevoegd tot een on afhankelijke Lybische staat. De Franse regering is door de Britse autoriteiten op de hoogte gehouden van de gevoerde besprekingen. door prof. mr AC. Josephus Jitta Leiden lost financieel probleem op Zoals bekend heeft de wethouder van Openbare Werken, de heer A. J. Jongeleen, indertijd in de Leidse Gemeenteraad een plan ingediend tot de bouw van 500 woningen in het Haagwegkwartier. Aan de uitvoering van dit plan, dat ook door de raad is aanvaard, kon tot nu toe geen gevolg worden gegeven, omdat van het Ministerie van Financiën een mededeling was bin nengekomen, dat Gemeentebesturen zelf in de financiering van een en ander moeten voorzien. Thans vernemen wij uit zeer betrouwbare bron, dat de wethouder van Financiën, de heer D. v. d. Kwaak, in nauwe samenwerking met de Gemeente ontvanger, de heer F. Verstegen, er in geslaagd is om de benodigde financiën (zoals bekend, is met de bouw van deze woningen een bedrag van rond f. 7 millioen gemoeid) voor de verwezenlijking van dit plan te verkrijgen. Naar aanleiding van dit voor Leiden zo uitermate belangrijke bericht, heb ben wij ons in verbinding gesteld met de heer Van der Kwaak, die ons op onze vraag of dit inderdaad juist was, geen inlichtingen kon verstrekken. Zijn enig commentaar was: Wacht U maar af". Intussen komen onze inlichtingen uit zó onverdachte bron, dat wij de open baarmaking van het bovenstaande in alle opzichten gerechtvaardigd achten. ln dc tijd toen Michiel de Ruytcr grote roem verwierf op de wereld zeeën waren er, evenals nuijverige knutselaars, die 's admiraals vlag- gesthip ..De Zeven Provinciën" als onderwerp voor hun liefhebberijen kozen. Verschillende van deze ..De Ruytersclicepjeszijn bewaard ge bleven en twee ervan hingen in de kerk te Schermerhorn. welke uit het midden der 17de eeuw dateert. Deze kerk wordt thans gerestaureerd en om de historische voorwerpen voor beschadiging te vrijwaren zijn ze in dc pastorie ondergebracht. Later zullen ook zij gerestaureerd worden door deskundigen in het Scheep vaartmuseum te Amsterdam. Per handkar wordt een van de admiraalsscheepjes te Schermerhorn naar de pastorie overgebracht. NOG EEN SLACHTOFFER VAN SCHIETPARTIJ. De directeur van het Belgische cen trum voor voedselonderzoek, de 58-ja- rige M. H. van Laer. die Woensdag bij de Schietpartij in de Provinciale Staten van Belgisch Brabant werd gewond, is Donderdagavond aan zijn verwondingen overleden. DREIGENDE VERKEERSSTAKING IN ITALIË. De leden van alle vakverenigingen van werknemers in Italiaanse verkeers- bedrijven zullen 20 September a-s. voor 24 uur in staking gaar. de reden is het mislukken van onderhandelingen over loonsverhoging. Een onder-staatssecre taris van het Italiaanse ministerie van arbeid heeft vertegenwoordigers van beide partijen uitgenodigd Dinsdag as. in zijn bijzijn de onderhandelingen voort te zetten. jtr gelegenheid van liet 75-jarig 'Waan van de Landbouwhoge- -iïool, braclii H.M. de Koningin gisteren een bezoek aan Wagenin- 8«i. 7-jarige Michelinc Klein, die Hjdens de bezetting in liet Concen tratiekamp Vught werd geboren, biedt H.M. de Koningin bloemen aan. Links de Rector Magnificus van dc Landbouwhogeschool. Prof. dr H. j. C. Tendeio. rechts de burgemeester van Waeeningen, mr M. de Niet. Oostenrijks vredesverdrag dient voorbereid De ministers van buitenlandse zaken der drie westelijke grote mogendheden hebben een communiqué uitgegeven, waarin West-Duitsland het gisteren in hoofdzaak vermelde „vredescontract" wordt aangeboden ter vervanging van het huidige bezettingsstatuut. In een aan het communiqué toege voegde gezamenlijke verklaring wordt gezegd, dat de drie regeringen „het opnemen van een democratisch Duits land op basis van gelijkheid in een gemeenschap van het Europese vaste land beogen, welke gemeenschap een deel zal vormen van een zich voort durend ontwikkelende Atlantische gemeenschap". De deelname van West-Duitsland aan de gemeenschappelijke verdediging be hoort, aldus de verklaring, samen te gaan met de vervanging van het bezet tingsstatuut door een nieuwe regeling. Voorts wordt gezegd, dat het Franse initiatief inzake het oprichten van een Europese kolen- en staalpool en het or ganiseren van de Europese verdediging een belangrijke stap naar Europese een heid is. De Britse regering verklaart de wens te koesteren zo nauw mogelijk samen te werken met de Westeuropese gemeen schap. De drie landen, zo wordt gezegd, beogen de versterking van de veilig heid en welvaart van Europa zonder de zuiver defensieve aard van de Nato te veranderen. De drie ministers geven de volgende richtlijnen aan de Westelijke hoge com missie voor haar onderhandeling en met de West-Duitse regering. 1. het opnemen van West-Duitsland op basis van gelijkheid in de Europese gemeenschap, welke deel uitmaakt van de Atlantische organisatie. 2. Het beëindigen van het bezettings bestuur en de macht van de Westelijke geallieerden om in West-Duitse binnen landse aangelegenheden in te grepen. 3. Het behouden van zekere bijzonde re rechten door de Westelijke geallieer den ten aanzien van hun in West- Duitsland gelegerde strijdkrachten. 4. De huidige regeling zal gelden „totdat een vredesregeling met een ver enigd Duitsland mogelijk wordt". Het communiqué zegt ten aanzien van dit laatste punt, dat de verdeling van Duitsland het sluiten van een per manente regeling op het ogenblik in de weg staat. „Deze verdeling en het vei ligheidsprobleem waar tegenover de Westduitse federale republiek zich ziet geplaatst, verplichten de geallieerden om in het algemeen belang zekere bij zondere rechten te behouden, doch slechts voor zover deze betrekking heb ben op het verblijf van westelijke geal lieerde troepen in West-Duitsland en de bescherming en de veiligheid van deze troepen, als ook ten aanzien van kwesties betreffende Berlijn en Duist land als geheel, waaronder de eventuele vredesregeling en een vreedzame een wording van Duitsland". Voorts wordt melding gemaakt van de door de ministers gevoerde besprekin gen over het Oostenrijkse vredesverdrag, voorstellen ter herziening van het Ita liaanse vredesverdrag en economische waagstukken van de Nato. Over deze onderwerpen werden geen formele overeenkomsten bekend gemaakt. Wel wordt gezegd, dat de mi nisters besloten hebben een „nieuwe en resolute poging" te laten doen op de bijeenkomsten van dc plaatsvervan gers ter voorbereiding van een Oos tenrijks vredesverdrag om zo spoedig mogelijk een dergelijk verdrag tot stand te brengen. De ministers spreken zich gunstig .uit over het Italiaanse verzoek om een her ziening van het Italiaanse vredesverdrag en verklaren verdere besprekingen hier over te zullen voeren. Aangaande de Koreaanse oorlog wordt in het communiqué gezegd, dat de mi nisters ondanks het feit. dat zij de ernst van de wereldsituatie erkennen, toch vaste grond aanwezig achten voor „ver trouwen in do groeiende kracht en een heid van de vrije wereld". Buitenlandse Zaken DE POSITIE van Nederland ten op zichte van het buitenland is in de laatste jaren aanzienlijk gewijzigd. Het ligt voor de hand. dat. nu de Grond wet wordt herzien, die verandering ook wijzigingen in de Grondwet tengevolge heeft. Nederland heeft een deel van zijn souvereiniteit geofferd door tot inter nationale organisaties toe te treden. Wij noemen: de Verenigde Naties, de Bene lux. het Atlantisch Pact en de plannen vcor samenwerking ten aanzien van kolen, staal, lan bouw en verkeer. Zo kan ae Veiligheidsraad met een be paalde meerderheid voor alle leden bin dende besluiten nemen. De bemoeiing van de Veiligheidsraad met het Indo nesische probleem toen nog bepaald een binnenlandse aangelegenheid ligt ons nog vc-rs in het geheugen. Het duidelijkst blijkt deze ingrijpende verandering uit het Atlantisch Pact. Vrijwel onze gehele weermacht het meest sprekende symbool van het sou- vereine overheidsgezag dragen wij over aan buitenlandse bevelhebbers. De Staatscommissie tot herziening van de Grondwet vond ten aanzien van de buitenlandse zaken voorlichting in het rapport van een speciaal voor dit on derwerp ingestelde commissie, naar haar voorzitter commissie-Van Eysinga genoemd. Wij bepalen ons ook hier tot enkele hoofdzaken D*ze betreffen: de samen werking van Regering en Volksvertegen woordiging en Nederlands taak ten op zichte van de groeiende internationale bemoeiingen. Natuurlijk verdwijnt Indonesië uit de Grondwet. De verhouding van wat van het Koninkrijk over is tot de Republiek Indonesia hoort thans onder buiten landse zaken thuis Nieuw-Guinea blijft een deel van het Koninkrijk. Voor de West wordt een voorlopige regeling op genomen. die later door een definitieve zal worden gevolgd. TEN AANZIEN van het Buitenlands Beleid is de controle van de Sta- ten-Generaal op het regeringsbeleid altijd zeer gering geweest. Al behoeven internationale verdragen, om te gelden; de goedkeuring van de Staten-Gene- raal, de onderhandelingen daarover worden vrijwel uitsluitend door de Re gering gevoerd. Sinds enige jaren pleegt de Regering wel overleg met de Com missie voor Buitenlandse Zaken uit de Tweede Kamer, maar dat overleg blijft geheim. De Grondwet bepaalt thans, dat de Koning ..verdragen" met vreemde mo gendheden „sluit en bekrachtigt". Alvo rens bekrachtigd te worden moeten verdragen" (tenzij de wet dat uitdruk kelijk uitsluit) door de Staten-Generaal zijn goedgekeurd. Maar hetzelfde grond wetsartikel (60) verklaart zonderling ge noeg die goedkeuring voor andere over eenkomsten" niet nodig. Wat is het verschil tussen een „verdrag" en een „andere overeenkomst"? Of iets een „verdrag" is. of een „an dere overeenkomst" hangt, naar de prac- tük leert, af van.... de vorm. waarin de overeenkomst is gegoten. De kleren maken de man en de plechtige vorm stempelt de overeenkomst tot een ver drag. De Commissie-Van Eysinga noemt zonder op volledigheid aanspraak te maken 20 verschillende benamingen voor dergelijke overeenkomsten zoals bijvoorbeeld een .briefwisseling"! Dat verschil doet ons altijd denken aan het verschil tussen een huwelijk, een verloving en een verkering. Het huwelijk is een door de Kerken en de wet geregeld instituut. Een verloving heeft hier te lande geen rechtskracht. Een schadevergoeding, als waartoe Pick wick aan zijn hospita werd veroordeeld, wegens „verbreking van trouwbelofte", kent ons recht niet. Wat is nu het verschil tussen een „losse" verkering, een „los-vaste", een .vaste" en een „verloving"? De rechts wetenschap heeft dat probleem nog niet opgelost en laat dat over aan de jeugd. De Staatscommissie stelt voor. dat de Grondwet de voorschriften zal bevatten, dat alle internationale overeenkom sten zo spoedig mogelijk aan de Staten- Generaal wordt vereist, maar deze wordt geacht stilzwijgend te zijn verleend, wanneer niet binnen één maand behan deling wordt verlangd. Voor enkele met name genoemde, on belangrijke overeenkomsten (bijv. van korte duur en zonder geldelijke ver plichtingen) wordt die goedkeuring niet geëist. Dat lijkt ons een zeer doelmatige re geling. Verder overleg tussen Regering en Staten-Generaal moet groeien, maar kan niet door de wet worden voorge schreven. ET GROEIENDE internationale overleg en het streven om dat to bevorderen blijkt uit enkele voor stellen der Staatscommissie. De Grondwet zal bepalen, dat de Ko ning de internationale rechtsgemeen schap bevordert. De commissie-Van Eysinga had ln deze zinsnede de woor den zoveel mogelijk willen opnemen. De Staatscommissie heeft dat niet overgeno men. Zal de Koning dus ook het „onmo gelijke" moeten doen? Met of zonder die toevoeging zegt deze boutade weinig, Practisch van even geringe betekenis is. dat buiten de reeds vereiste toe slemming van de Staten-Generaal voor een oorlogsverklaring (waarover, wordt dit voorstel gevolgd, gezamenlijk door belde Kamers zal worden beslist) ge constateerd wordt, dat deze toestemming niet vereist is. wanneer wij worden aan gevallen of ingevolge van onze interna tionale verpliohtingen in een oorlog ge raken. Wij weten dat reeds uit de bittere ervaring van 1940 met Duitsland. Wy verklaarden niet dé oorlog aan Duits land. maar wq constateerden, dat wij met dat land in oorlog waren. Aan Japan verklaarde onze Regering in Londen de oorlog. De toestemming van de Staten- Generaal werd natuurlijk niet gevraagd, omdat dat niet mogelijk was. Van even weinig ingrijpende bete kenis is, dat dc Grondwet de verkla ring zal komen tc bevatten krijgt de Staatscommissie haar zin dat aan volkenrechtelijke organen be voegdheden kunnen worden overgedra gen. Het gebeurt reeds en de be voegdheid daartoe wordt zelden be twist. VAN ZEER "principiële betekenis daarentegen is. dat voorgesteld wordt in de Grondwet op te ne men. dat bepalingen van interna tionale overeenkomsten in geval van strijd de voorrang zullen hebben boven onze nationale wetten. Onzes inziens terecht hebben 4 van de 24 leden der Staatscommissie tegen deze bepaling bezwaar. Het zijn 4 ge zaghebbende personen van verschillende huize: prof. G. van den Bergh (P. v. d. A.), proff. L. J. M. Beel (K.VP.), prof. A. M. Donner (A.R.) en mr P. J. Oud (V.VD.l. De Nederlandse juristen zijn ten aan zien van dit geschilpunt verdeeld in twee ongeveer gelijke kampen. Het loopt over de vraag of de wetgever, dan wel de rechter zal moeten beoordelen, of de nationale wet geldt boven de in ternationale overeenkomst. Uit dit voorstel en ook min of meer uit de reeds genoemde volkomen on schuldige voorstellen, spreekt iets van de begrijpelijke, maar somtijds gevaarlijke mentaliteit, dat uit zijn aard internatio naal recht (ook wat zich daarvoor uit geeft) altijd geldt boven het nationale recht. Toch is die leer hoogst gevaarlijk. Het optreden van de Veiligheidsraad en de door dat college ingestelde commissie ten aanzien van Indonesië moet dat toch aan leder Nederlander hebben ge leerd Het is simplistisch te redeneren, dat een internationale regeling geldt boven een nationale wet. zoals een wet geldt boven een provinciale of gemeentelijke verordening. In die redenering wordt stilzwijgend vóórondersteld wat juist nog bewezen moest worden dat de internationale orde altijd van een ho gere orde is. dan de nationale orde. Op dat woordje „altijd" komt het natuur lijk aan. Internationaal reoht ontstaat niet uit zichzelf. Het vindt zijn oorsprong en rechtskracht in overeenkomsten van souvereine staten. Idealisten mogen hopen, dat de wereld en de mensen spoedig rijp zullen wor den voor een stevig gefundeerde en werkelijk nageleefde internationale rechtsorde. Wij juichen dit ideaal toe. Maar zover is het onzes inziens nog niet. Reeds lang geleden heeft Struycken uitgesproken, dat (helaas-) de interna tionale rechtsorde slechts waarde heeft, voor zover zij op de nationale rechts orde steunt. Wie dat niet inziet geeft zioh over aan gevaarlijke illusies. Wie zich als een schaap gedraagt, wordt door een wolf opgegeten. Laat ons land uit liefde voor een in de lucht hangende internatlosale reohts- orde niet bij voorbaat zijn eerstgeboor terecht als rechtscheppend orgaan voor een schotel internationale linzen ver kopen, waarvan de voedingswaarde nog niet vaststaat. En bovendien kunt U naar be lieven beschikken over dit zomer huis Economisch debat in Franse Nationale Vergadering KOOPKRACHT DER ARBEIDERS IS TE KLEIN. De Franse premier, René Pleven, heeft tijdens het economische debat in de Nationale Vergadering verklaard.dat de koopkracht van de Franse werkende klasse te gering is. Het was de plioht van de regering deze te doen stijgen. Men zou pogen zulks te bereiken door het doen toenemen van de productie, het tegengaan van bepaalde gevallen van „extreme vormen" van cartellisatie en het invoeren van veranderingen op het fiscale stelsel, waar dit invloed had op de prijzen. Frankrijk zou kolen uit Amerika moe ten invoeren, omdat de Duitse voorra den onvoldoende waren en Engeland zijn uitvoer gestaakt had. De Franse staalproductie bedroeg slechts 85 pro cent van haar capac.teit, zulks door een tekort aan kolen. De Assemblóe keurde een socialisti sche motie goed, waarin de onmiddel lijke opheffing van het zonale loonstel- sel wordt verzocht Volgens dit stelsel worden in bepaalde gebieden lagere lo nen betaald dan in Parijs. KOREA. De verbonden troepen zijn Vrijdag langs vrijwel het gehele front langzaam verder opgetrokken, waarbij hevige te genstand werd ontmoet, vooral aan het Oostelijk front. Aan het centrale front ten Noorden van Koemhwa schijnen de Noordelijken hun hoofdmacht te hebben teruggetrok ken. Vliegtuigen van de verbondenen zetten hun aanvallen op en achter de frontlinie onophoudelijk 'voort. Iets koeler De Bilt verwacht tot Zondagavond: Aanvankelijk zwaar bewolkt met re gen en krachtige tot harde wind tus sen Zuid en Zuidwest. Later wisselend bewolkt met enkele verspreid op tredende buien en krachtige tot matige westelijke wind. Iets koeler overdag. (Opgemaakt te 10 uur). 16 SEPTEMBER. Zon op: 6.14 uur; onder: 18.55 uur. Maan op: 19.00 uur; onder: 7.20 uur. Hoogwater te Katwijk te 3 36 en 15-59 uur. (17/9 te 4.14 en 16.35 uur Springtij). Dit nummer bestaat uit 12 pagina's

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1951 | | pagina 1