Stokes stelt Perzië een ultimatum
Stapels geschenken voor Prinses Margaret
Mossadeq vraagt uitstel van
gestelde termijn
WEERBERICHT
Nederlandse bezwaren tegen
Europees leger
Regering pro samenwerking in
Noorcl Atlantisch Pactverband
90ste Jaargang
WOENSDAG 22 AUGUSTUS 1951
00 No. 27386
De Britse ambassade Teheran heeft verklaard, dat Stokes, de leider
van de Britse delegatie, die in Teheran onderhandelingen heeft gevoerd,
zijn voorstellen inzake een regeling van het oliegeschil heeft ingetrokken. Hij
heeft een nieuw voorstel gedaan, waarop hfj uiterlijk hedenmiddag uitslag
verwacht. Het betreft voornamelijk de tewerkstelling van Engelsen bij de
oliewinning.
Tegenover de pers verklaarde Stokes, dat indien de Perzen niet zouden
toestemmen, er voor hem niets anders over zou blijven dan naar huis te
gaan. Stokes zeide, dat hij het nieuwe voorstel in de plaats gesteld had van
hei uit acht punten bestaande voorstel, dat hij tevoren had ingetrokken.
Indien premier Mossadeq zün nieuwe
vcorstel zou aanvaarden, zou Stokes
trachten de discussie over andere aan
legen/leden te heropenen.
De Britse staf in Abadan had eenparig
geweigerd aan het werk te blijven, in
dien de Perzische regering zou blijven
stün op „onmogelijke arbeids- en be-
heersvoorwaarden". Het was, aldus Sto
res, een feit, dat er geen betere staf in
de wereld bestond. Indien deze staf voor
Perzië verloren zou gaan, zou hij' niet
vervangen kunnen worden en zou de olie
niét kunnen vloeien.
Onze Londense correspondent telefo
neerde nog:
Stokes heeft zijn oorspronkelijk
voorstel ingetrokken, omdat de Perzen
hardnekkig doorgingen om het ver
keerd te interpreteren. Door de oppo
sitie van Iran kon niet worden vol
daan aan de voorwaarden, waaronder
het Britse personeel bereid is te blij
ven. Mossadeq gaf toe, dat de indus
trie zonder de Engelsen niet kan func-
lionneren.
Het nieuwe voorstel van Stokes be-
lekent Engelands werkelijke laatste
woord en heeft door de tijdslimiet het
karakter van een ultimatum.
Het voorstel komt tegemoet aan Mos-
Esdeq's bezwaren tegen een afzonder
lijke bedrijfsorganisatie, welke een ga
rantie zou betekenen voor het aanblij
ven van het Britse personeel. Mossadeq
iTOeg Stokes hiervoor een andere oplos-
£ing aan de hand te doen. Stokes zette
uteen. dat elke grote onderneming een
slgemene bedrijfsleider bezit. Deze zou
verantwoordelijk zijn aan de directie
(van de nationale Iraanse oliemaat-
Kiappij, die de bedrijfspolitieke beslis-
Itngen in handen zou hebben.
Stokes het er bij Mossadeq geen twij
fel over. dat de benoemde bedrijfsleider
ten Engelsman moet zijn.
Londen is ran oordeel, dat het laatste,
vérgaande Engelse voorstel de toets
steen is of Iran werkelijk overeenstem
ming met Engeland wil. Dit was name
lijk de gevolgtrekking na de eerste be
sprekingen met Hamman. Zou Iran niet
dit verlangen hebben kenbaar gemaakt,
dan zou Stokes zijn thuis gebleven.
Mossadeq heeft besloten Stokes om
verlenging te verzoeken van de heden
middag gestelde termijn.
Mossadeq zal heden verslag uitbren
gen aan een gemeenschappelijke zitting
van de beide Kamers van het parlement.
Haniman heeft de tekst gepubliceerd
een brief van tweeduizend woorden
em Mossadeq, waarin hij een overzioht
f«ft van de gebeurtenissen sinds hij
rijf weken geleden te Teheran aankwam.
Regering en volk van Amerika hopen
ttn harte, aldus deze brief, dat de po-
Pn?en tot het vinden van een regeling
Rillen worden voortgezet en dat de ern-
^volgen van een mislukking zul
len worden afgewend.
-De wederkerigheid der belangen van
Kde partijen bij het geschil zijn zoda-
-• dal een oplossing, die voor beide
ran nut zou zijn, naar mijn overtuiging
"iomen mogelijk en uitvoerbaar is",
«dus de brief van Harriman. Enkele op-
Bertingen van Harriman over de com-
P^nsatie en het technische beheer der
,1?.e' beschouwen waarnemers als
stilzwijgende goedkeuring van de
Kjtse voorstellen, die Stokes introk, om-
zi) door de (Perzen verworpen
*erden.
Dubbele vrees van Mossadeq
Onze Londense correspondent meldt
no° volgende:
oenchten over mogelijke terugroeping
.net Engelse parlement, dat tot half
■ooer met vacantie Is, in verband met
e iraanse crisis. rijn louter speculatief,
•ee woonde gisteravond in Londen
r. ^toonstelling bij, maar zou I
•«rna naar het landgoed Chequers te-
:.::.;eren' v-aar hij overigens de ontwlk-
Van het conflict nauwkeurig volgt.
tólta naar schouwburg ging, j
ode Attlce een spoedvergadering van
kabinet. Uit dc aanwezigheid van
l!fi,4 n ^lessor, de chef-staf van de
entmacht, moet worden opgemaakt,
1 ook eventuele militaire bescher-
k "^^tregelen in Iran zijn bespro-
Morgen droog
Bilt verwacht tot morgenavond:
bi? m0n<?.en vannacht veel bewol-
j;-. nier en daar wat lichte re-
iworgen overdag opklaringen en
J-g w.ee" Zwakke tot matige Wes-
Weinig verandering in tem-
^ur- (.Opgemaakt te 10 uur.)
23 Augustus.
\r,n. 535 uur; onder: 19.50 uur-
Knf," °P; 21-39 uur; onder: 13.46 uur.
JWgwater te Katwijk te 7.08 en 19.28
De luohtmacht zal waarschijnlijk moe
ten helpen bij de evacuatie van het Brit
se personeel van de olievelden. Even
tuele andere militaire maatregelen wa
ren reeds eerder voorbereid. Twee maan
den geleden werden Engelse parachu
tisten naar Cyprus gezonden om op te
treden bij ongeregeldheden in het mid
den Oosten. Ook de president van de
Anglo Iranian nam deel aan de bespre
kingen in Downingstreet.
Een definitieve mislukking van de on
derhandelingen in Teheran zou volgens
Britse en Amerikaanse deskundigen bin
nen enkele maanden in Iran tot een vol
ledige economische catastrophe leiden.
Een coup van de communistische Tu-
deh-partij is in een dergelijke situatie
niet uitgesloten. Indien deze zou slagen,
zou het Land onder Sovjet-controle ko
men.
Mossadeq schijnt zich geheel te heb
ben vastgewerkt. Uit vrees voor zijn
leven, deinst lijj voor concessies
terug, maar uit vrees voor chaos
schijnt hij eveneens het risico van een
mislukking der besprekingen niet aan
te durven.
Aan de andere kant is ook Stokes tot
het uiterstè gegaan met zijn voorstel tot
een gelijke verdeling van de winst tus
sen Iran en de Britse olie-organisatie.
Verdere concessies van Engelse zijde
zijn niet te verwachten, ook al, omdat
Engeland niet verder kan gaan dan de
Amerikanen, die elders soortgelijke con
tracten bezitten. Indien Stokes een
nieuwe concessie zou doen, zou dit
waarschijnlijk aanleiding voor Iran zijn
om door grotere pressie het onderste uit
de kan te krijgen. Het Britse aanbod is
overigens uiterst royaal en geeft Iran
driemaal zoveel als tot dusverre.
Voor de Perzen is het echter meer
een psychologisch, dan een economisch
conflict.
Indien Stokes missie mislukt, dan is
het voor de gehele wereld duidelijk, wie
in het ongelijk is. Ook heeft de confe
rentie er toe geleid, dat de Engelse en
Amerikaanse standpunten thans iden
tiek zijn. Want al hoopt Engeland op
Mossadeqs vervanging, terwijl Amerika
hem als de enige mogelijkheid be
schouwt. Londen beseft, dat er nauwe
lijks iémand te vinden zal zijn, met wie
de Engelsen in de huidige omstandig
heden kunnen samenwerken. Indien tot
drastische maatregelen zou moeten wor
den besloten, zal Engeland ongetwijfeld
een beroep doen op de Veiligheidsraad,
al weet het, dat elke militaire actie door
Iran, evenals door het Kremlin, als
agressie zal worden uitgelegd. Maar het
is geenszins de Britse bedoeling om door
middel van wapengeweld Iran te dwin
gen het Engelse plan te aanvaarden.
Volgens de uitleg, welke de Russen
destijds aan hun bijstandsverdrag met
Iran gaven, zouden zjj alleen in be
weging komen, indien er een aanval
on hun grondgebied zou worden voor
bereid. Daarvan is bij een eventuele
bezetting van Abadan door de Engel
sen natuurlijk geen sprake.
De Sovjet-Unie kan de onduidelijke
clausule ook anders interpreteren. In
conservatieve kringen heerst sterk de
mening, dat er geen bijzonder risico
vastzit aan een optreden in Abadan,
omdat de Russen, als zij inderdaad
oorloe willen, deze zullen ontketenen,
onafhankelijk van hetgeen er in Iran
gebeurt.
Is de Engelse regering, na aanvan
kelijke aarzeling, thans tot dezelfde
slotsom gekomen?
Indien dit zo is. zou een scheuring
in het kabinet en de labourpartij, wel
ke toch al steeds onrustiger wordt,
nic onmogelijk zijn. Trouwens ook bui
ten de partij en de vakbeweging is men
algemeen van oordcel, dat niets mag
worden gedaan om de Russen te pro
voceren.
Alles hangt echter af van de omstan
digheden, die tot een militaire bescher
ming der raffinaderij zouden leiden.
Op Iran rust, thans de enorme verant
woordelijkheid toe toe zien. dat de po
sitie van de Westelijke mogendheden in
het gehele midden-Oosten niet volko
men ondermeind wordt.
Verteerd als het wordt door nationa
listische 'hartstocht, heeft het nog geen
blijk gegeven de draagwijdte van zijn
beslissingen te beseffen.
PREMIER VAN PAKISTAN OVER
KASJMIR.
Op een massabijeenkomst te Lahore
heeft de premier van Pakistan, Liaquat
Ali Khan, verklaard, dat als de vrede
op het schiereiland zou worden verbro
ken „niet Pakistan, doch India, de Vei
ligheidsraad en alle ledenstatsn van de
VN verantwoordelijk zouden zijn."
Pakistan zou nooit toegeven aan on
recht of agressie, aldus Liaquat, en
„voor zover het ons aangaat, zullen wij
ons vaderland tot de laatste druppel vij
andelijk bloed verdedigen."
Lichting 1950 II 1 Februari
naar huis
De dienstplichtigen van de Lichting
1950 II blijven 16 maanden onder de
wapenen en zullen dus op 1 Februari
a.s. afzwaaien, zo is in Den Haag me
degedeeld. Voor hun terugkeer naar
de burgermaatschappij hebben de
mannen van de uit deze lichting ge
vormde 31ste regimentsgevechtsgroep
nog een zwaar oefenprogramma te
verwerken. Zoals bekend zullen zij de
volgende maand deelnemen aan inter-
gcallieerdc manoeuvres in dc Britse
zone van West-Duitstar.«1 en direct
daarop aan manoeuvres in de Franse
zone van West-Duitsland.
Ook een diamanten tiara
OVan onze Londense correspondent)
Aan het ontbijt vond prinses Marga
ret gisterochtend stapels geschenken,
welke uit alle delen van de wereld kwa
men .Van haar ouders kreeg zfj 'n hals
snoer v. 21 v. de zuiverste parels. Sinds
de geboorte van de prinses hadden zij
elk jaar één parel aan de snoer toege
voegd. Verder gaven de koning en de
koningin haar prachtig gezette juwe
len, alle afkomstig van haar voorge
slacht
nujnmer bestaat uit zes pagina's
Deze week heeft de A.V.O.. de
Nederlandse Vereniging tot bevor
dering van arbeid voor onvolwaar
dige arbeidskrachtenhaar tiendui
zendste arbeider geplaatst. Deze
plaatsing geschiedt öf in het nor
male bedrijf öf in eigen werkplaat
sen van de A.V.O.
De bovenste foto geeft een kijkje in
de afdeling montage van de P.P.T.
in de A.V.O.-werkplaatsen in Den
Haag - werkplaatsen zijn in ver
schillende steden van ons land ge
vestigd -waar twaalf man wer
ken, die in het gewone bedrijfsleven
niet geplaatst konden worden.
Foto beneden toont de afdeling
timmermanswerkplaats van de A.
V .O.-werk plaat sen in Den Haag,
waar eveneens twaalf arbeiders
werken, die in het gewone bedrijfs
leven niet geplaatst konden worden.
Aan het einde van de week volgt dan
nog een ander ouderlijk cadeau: een
groene Daimler, prinses' Margaret's eer
ste wagen.
Koningin Mary gaf haar kleindochter
een schitterende diamanten tiara, die
de prinses bij officiële gelegenheden in
de herfst voor het eerst zal dragen.
Trouwens de hoeveelheid juwelen, die
zij kreeg, was overstelpend. Er waren
ook een paar turquoise armbanden.
De pachters van het koninklijk land
goed in Balmoral hadden ieder een hal
ve kroon (1.30 gulden) gestort, waarvoor
zij een antiek schrijfbureau kochten, dat
de prinses zelf in de omgeving had uit
gezocht.
De prinses nam vóór de lunch deel
aan een jachtpartij van haar vader, die
korhoenders schoot. De koninklijke fa
milie had een picnic op de heide, waar
bij de koning zijn jarige dochter met
ohampagne toedronk. Aan de thee in de
salon van het kasteel werd later de ver
jaardagstaart met de 21 kaarsen
aangesneden.
Na wat gerust te hebben, verkleedde
de prinses zich in haar avondtoilet van
met goud gegarneerde witte tule, waar
in vijftig meter materiaal is verwerkt.
Het maken van deze zeer originele japon
nam zes maanden in beslag. Zoals steeds
geeft prinses Margaret, die de mode
ontwerpers voortdurend inspireert, de
toon aan voor Engelands vrouwelijke
jeugd; die haar modellen trouw copieert.
Tijdens het bal speelde een orkest van
pijpers Schotse dansmelodieën.
JONGERE BROER VAN MACLEAN
DIENT ZIJN ONTSLAG IN
Alan MacLean 'n jongere broer van de
verdwenen Britse diplomaat Donald
MacLean, heeft zijn tijdelijke functie bij
het Britse ministerie van buitenlandse
zaken neergelegd, zo is officieel bekend
gemaakt.
Hij heeft zijn ontslag ingediend, om
dat hij van gevoelen was, dat zijn aan
blijven het ministerie van buitenlandse
zaken in verlegenheid zou kunnen bren
gen.
Het Foreign Office heeft bekend ge
maakt, dat de Britse minister van bui
tenlandse zaken, Morrison, het ontslag
beeft aanvaard en voorgesteld heeft, de
normale opzeggingstermijn met een
maand te verlengen. Morrison dankte
MacLean voor de uitstekende diensten
aan het Foreign Office in de afgelopen
vier jaar bewezen.
TRUMAN WENST VERSCHERPING
VAN DE*PRIJSBEHEERSING.
De nieuwe pers-secretaris van het
Witte Huis, Short, heeft bekend ge
maakt, dat president Truman een bood
schap aan het congres voorbereidt,
waarin hij om verscherping van de
prijsbeheersing zal vragen, daar hem
thans niet de middelen ten dienste staan
om de prijzen op een aanvaardbaar peil
te houden.
Truman is vastbesloten met alle mid
delen de inflatie te bestrijden en zo no
dig een nieuwe strijd met het congres te
beginnen om verscherping van de on
langs door het congres in gewijzigde
vorm goedgekeurde wet inzake de econo
mische controlemaatregelen te verkrij
gen. Zoals bekend, heeft president Tru
man deze wet onder voorbehoud gete
kend en verklaard, dat de hem verleen
de bevoegdheden inzake de prijsbeheer
sing onvoldoende zijn.
Perzisch-Russische commissie
heeft haar werkzaamheden
voltooid
De gemengde Perzisch-Russische com
missie, die met de regeling van de tus
sen beide landen hangende vraagstuk
ken belast werd, heeft haar werkzaam
heden voltooid. Haar rapport zal aan de
beide regeringen ter goedkeuring over
handigd worden.
De Perzische minister van economische
zaken verklaarde, dat de kwestie van de
grensbepaling tussen Perzië en de Sov
jet-Unie eveneens door de commissie ge
regeld is.
Het blijft sukkelen in Korea
De Noord-Koreaanse generaal Namil
heeft admiraal Joy's antwoord op de
„schending van de neutrale zone van
Kaesong" onbevredigend genoemd. Hij
verzoekt nogmaals om bestraffing van
de schuldigen en om de verzekering,
dat een herhaling van het voorgevalle
ne achterwege zal bliiven.
Voorts heeft de generaal er over ge
klaagd. dat geallieerde vliegtuigen tus
sen Kaesong en Pjongjang op 19 Augus
tus een ieep van de communistische
delegatie hadden vernietigd.
Een verklaring van de V.N. zegt. dat
de Noordelijken „trachtten een ieep
langs de binnenweg van Pjongjang naar
Kaesong te sturen zonder dit aan te
kondigen. Herhaalde malen is gewaar
schuwd, dat voorafgaande kennisgeving
essentieel is voor beveiliging tegen
luchtaanvallen".
Versterkt door verse troepen hebben
de Noordelijken de Zuid-Koreanen van
drie heuvels in Oost-Korea verdreven.
DAVIES IN JOEGO-SLAVIË.
De Britse onderminister van buiten
landse zaken, Ernest Davies, is van de
Dalmatische kust waar hij zijn va
cantie doorbracht in Bied aangeko
men. Verwacht wordt, dat hij bespre
kingen zal voeren met de Joegoslavische
minister van buitenlandse zaken. Kar-
delj, en andere Joegoslavische leiders.
Bied is 's zomers de residentie van de
regering van Tito.
Waarschijnlijk zal Davies Vrijdag naar
Londen terug vliegen. Hij zal dan wor
den vergezeld door Bevan. voormalig
Brits minister van gezondheid, die
eveneens in Bied is.
In gezelschap van zijn Engelse
ambtsgenoot E. Shinwell heeft de
Nederlandse minister van Oorlog en
van Marine, Ir C. Staf, gisteren een
bezoek gebracht aan de Nederland-
se troepen van de lichting 1950 II,
die deelnemen aan de moderne 10
daagse oefening „Mars" in ons Iand4
Op de foto, welke wij in de om-
geving van Ommen maakten, zien
we van links naar rechts: Luitenant-
generaal B. R. P. F. Hasselman, chef
staf; Minister E. Shinwell; minister.
Ir C. Staf en generaal-majoor A.Ta
C. Opsomer. chef van de strijd
krachten te velde
De conferentie van
San Francisco
Het Amerikaanse ministerie van Bui
tenlandse Zaken heeft het gezantschap
van Kambodja in Washington thans of
ficieel medegedeeld, dat de MS. de ver
bonden staten van Indo-Ohina zullen
uitnodigen voor de conferentie van San
Francisco.
33 staten hebben de Brits-Amerikaan
se uitnodiging aanvaard. 10 staten heb
ben de uitnodiging weliswaar niet offi
cieel aangenomen ,dooh verklaard, dat
zij op de conferentie vertegenwoordigd
zullen zijn.
Er verluidt, dat generaal MacArthur
een uitnodiging van de Amerikaanse re
gering heeft afgeslagen om te spreken
op de conferentie.
Een functionaris zei, dat MacArthur
met goedkeuring van Truman was uit
genodigd om de conferentie toe te spre
ken gedurende de tijd, die de Ameri
kaanse delegatie is toegewezen.
Onder deze omstandigheden zou hij
als vertegenwoordiger van de regering
van Truman komen, hetgeen hij niet
wenst, aldus zou MaoArthur hebben ge
zegd, doch hij zou gaarne een uitnodi
ging om te spreken aanvaarden, indien
ae conferentie zelf hem uitnodigde, .al
dus de functionaris.
Na bestudering van het interim-
rapport, dat op de onlangs te Parijs
gehouden conferentie over de vor
ming van een Europees leger is uitge
bracht, blijft de Nederlandse regering
zeer grote bezwaren koesteren tegen
bepaalde in dit rapport vervatte voor
stellen, zo werd gistermiddag in Den
Haag officieel medegedeeld.
Dit wil echter niet zeggen, dat de re
gering geen mogelijkheden ziet om te
komen tot een zekere gecoördineerde
Europese strijdmacht. Het grootste be
zwaar van Nederlandse zijde is, dat be
paalde voorstellen zo weinig rekening
houden met de werkelijkheid. Het voor
stel b.v. om de benoeming van alle of
ficieren voor het Europese leger uitslui
tend te doen geschieden door de Hoge
Commissaris voor de Defensie en het
voorstel voor alle dienstplichtigen een
gelijk soldij uit te keren, acht de rege
ring in de huidige omstandigheden en
ook in de nabije toekomst onmogelijk te
verwezenlijken. Een zegsman van het
Ministerie van Oorlog verklaarde: „Men
krijgt soms de indruk dat het voorge
stelde Europese leger gezien moet wor
den als een gedeeltelijke vlucht uit de
beslissing over de Duitse herbewape
ning".
Op dc conferentie van de Minister
van Defensie van de landen van het
Noord Atlantisch Pact, welke confe
rentie binnenkort te Ottawa zal wor
den gehouden ter voorbereiding van
de daarop volgende bijeenkomst van
chefs van staven te Rome in October
a.s., zal door Nederland worden voor
gesteld om dc samenwerking in NA
TO-verband uit te breiden, zo verne
men wij. Behalve samenwerking op
het gebied der defensie acht de Ne
derlandse regering een nauwere sa
menwerking op economisch en poli
tiek gebied tussen de landen van het
Pact noodzakelijk.
De regering gaat er van uit, dat na
1954 de defensie-voorbereidingen zó ver
gevorderd zullen zijn, dat men meer
aandacht zal kunnen besteden aan de
economische ontwikkeling der Pactlan-
den en de verhoging van de levensstan
daard. Wil men daarbij het gewenste
resultaat behalen, dan zullen de NATO-
landen vroegtijdig in onderling overleg
hun aandacht aan deze problemen moe
ten geven.
Op de vraag of de regering uit mili
taire overwegingen bezwaar maakt te
gen het opnemen van Griekenland en
Turkije in het Noord Atlantisch Pact,
werd ons op het Ministerie van Oorlog
geantwoord, dat het bezwaar van ons
land gegrond is op het feit, dat door
de opneming van genoemde landen het
„Atlantisch idee" verloren dreigt te
gaan. Mocht de opname van Grieken
land en Turkije echter noodzakelijk zijn,
dan zal ons land zijn bezwaren misschien
v/el laten vallen, zo werd gezegd.
LEIDSCH
rKttur: J- W Henny
Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055
Telefoon Dir. en Adim: 25041; Red. 21507
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
t 5.15 per kwartaal; t. 0 40 per week
