weerbericht
Plannen tot Grondwetsherziening
Perzische olie-besprekingen
schijnen te zullen mislukken
W|
Gromyko komt wesr
m actie
na aankondig ins. dat het Kremlin
had om deel te nemen aan de
berende te San Francisco tot het
;vn van een vredesverdrag met Ja-
mV heeft in vele kringen enige verba-
r- gerekt. Doch o.i. ten onrechte.
Waarom zou Moskou niet gebruik ma
ten van de gelegenheid om verwarring
stichten, die hem daar bij uitstek
a-heen'te worden geboden?
iv enige maal bovendien. d?.t. d? cov-
iets een conferentie weigerden bij te
sonen, heeft al bitter weinig vreugde
bezorgd! Het was de bijeenkomst van de
V„N 'waarin besloten werd op te treden
►'en de agressie in Korea Was Mos-
wel vertegenwoordigd geweest, dan
ud het door middel van een veto deze
ede. althans geruime tijd, kunnen
èpnbouden
Dsze fout heeft het Kremlin niet wil-
jc herhalen en het is wederom Gro-
Èy'so, die het rode standpunt zal ver
ingen Tenminste voor zover hij aaar-
y tans zal zien. want reeds heeft
Washington de zet van Moskou gepa-
-cerd. Er zal volgens Amerika en het
erdt daarbij gesteund door Engeland,
r-3nkrijk, dat terwilie van de eenheid
van het Westen van enkele bezwaren
ieeft afgezien, en door vele andere
inden, die met Japan in oorlog zijn
,west, w.o. Nederland niet meer
;rdebatteerd mogen worden in de
■oofdstad van Californië. De bijeen-
temst heeft slechts ten doel om het
toewerkte vredesverdrag te tekenen!
Nu denke men echter vooral niet,
:ït Gromyko daarmede schaakmat is te
ülten. Hij zal heus wel een geraffi-
Krrde wyze weten te vinden om aan
r:. vooropgezette propaganda-stunt
ui:mg te geven. Maar men gunne hem
rit! Veel uitwerking zal het bovendien
üet meer sorteren, want de wereld is
amerhand immuun geworden voor
trx„Geist der stets vemeint". Hoofdzaak
dat vast is gelegd, dat het vredesver
drag getekend zal worden door vol-
oende staten, om het inwerking te
tellen. Dat de Sovjet-Uunie niet tot de
wiertekenaren zal behoren, staat na-
dijk evenzeer vast. In verband met
cj grootscheepse vredesactie. die het
Iremlin bezig is te voeren, zou het ove-
hers niet verbazen, als Gromyko nog
se: eens met het plan naar voren
Lwêra. om een conferentie der grote
i'f :e houden. De vijfde zou dan Pe
ng-China zijn, tegen welks uitschake-
bij ce uitnodigingen voor San
rincisco het ongetwijfeld op de meest
nerpe wijze zal protesteren. Doch
is uitgesloten, vooral na het
echec van de conferentie van
te ParijsHet Westen zal niet meer
ian op dergelijke suggesties, tenzij
fesiou door daden zal hebben getoond
w houding te vullen veranderen, doch
op die daden wacht men nog altijd le-
ergeefs.
Nu aenke men anderzijds evenwel ook
ter niet .dat Gromyko voor een oij
corbaat geheel mislukte opdracht is
"sie'.d, want. al weet hij, dat hij het
-drag op zich zelf niet kan tegen
een, hij zal speculeren op de uit-
ersiag, die hij kan opbrengen in de
latische landen, waar hot blijfz gis
pen en broeien. Met de grootst moge-
!-'* Verheid is nu al te voorsoellen,
ai daarop alle kracht zal worden sa-
teiigetrokken en het Westen zal alle
aan dek moeten brengen orr. deze
!'"paganda te neutraliseren. Het feit,
ff- m, be Perziscae oliekwesiie nog
'•f- c1t)^ssin? is gevrnden en cL.: de
-èenstelling IndiaPakistan inzake
Lisjmir eerder is verergerd dan verbe
id. terwijl bovendien in het midden-
fffn ook een reeks moeilijkheden op
v<-::ng wacht, getuigt op zich zelf al,
ada/ e'n ^>raa^ ligt voor propa-
i3tussen heeft het voorgestelde vre-
Japan reeds dit voordeel
^e.everd. dat ook in de Stille Oceaan
f *eerfront is gevormd tegen agres-
L- fetzij van de zijde van de commu-
van de zijde van een her-
JfP"an in oude geest en daarme-
vee' gewonnen. In de eerste plaats
u7n ^mei'ika, Australië en Nieuw-
•fand een pact dat £eitelijk
de leest is geschoeid van het Noord-
ai w v pact en in de tweede plaats
1 Washington de Phillppijnen garan-
Seven voor zijn veiligheid.
tonner, dat zowel India als Pakistan
menen te moeten
-waven Dit ondermijnt voor een
«fitog beel de afweer in Azië te-
net opdringend communisme en het
wor beide betrokken landen slechts
■•open dat zij zelf niet de dupe zul-
ieobaw-n -Van deze kortzichtigheid.
-auteit is in onze dagen een prac-
f-jonmorelhbheid gewerden. On-
«eurig denkt men daarbij terug
is van die alle profijt
- Jf, n uit die zelfstandigheids-
nn de diverse landen en ze een
een onder zijn macht bracht
Loter meer bewolking.
Bilt verwacht tot morgenavond:
^vankelijk weinig, later toenemen-
iu.TolkinS met morgen later op de
ltans
op een regenbui. Matige tot
sraöitige wind tussen Zuid-Oost en
10 uur).
19 AUGUSTUS
luur; onder: 19.58 uur.
Vriï warm. Opgemaakt te
"c'n °P; 20 f2 uur; onder: 8.26 uur
- vater te Katwijk te 4.34 en 17.01
Springtij. (20/8 te 5.14 en 17.41
door prof. mr A. C. Josephus Jitta
hüDuner bestaat uit acht pagina's
Scherpe verklaring van
radio Teheran.
In een gisteren te Teheran uitgege
ven communiqué zegt de leider der
Britse delegatie Stokes o. m „Mijn
aanbod is het beste, dat ik kon doen. Ik
ben echter bereid tot het aanbrengen
van geringe wijzigingen, onder voor
waarde, dat mijn voorstel ln principe
aanvaard wordt".
Stokes sprak de persberichten tegen,
als zou hij nieuwe voorstellen doen. Hij
gaf nog de volgende toeliching op zijn
voorstellen
1) De Britse voorstellen komen over
een met de Perzische, nationalisatiewet
van 20 Maart en de door Harriman ge
formuleerde basis voor de onderhande
lingen;
2) De voorstellen zijn de beste, die
Perzie kan verwachten, aangezien zij
het gelijk op delen van de winst beo
gen, een principe, dat ieder olieprodu
cerend land met genoegen zal aanvaar
den in ruil voor de door een contract
met lange looptijd geboden zekerheid;
3) Voor het geval Perzië de voorstel
len van de hand wijst, moet de voorge
stelde Britse inkooporganisatie elders
haar olie betrekken.
Dit alles is geen politiek, maar een
voudige rekenkunde, aldus besluit het
communiqué.
Door dit comuniqué zijn de kansen
op succes van de olieconferentie ver
der verminderd. Tot dusver bestond de
mogelijkheid, dat Engeland nog niet
zijn laatste voorstellen te berde had ge
bracht. Uit de verklaring van Stokes
blijkt echer, dat Engeland slechts be
reid is geringe wijzigingen in het acht
punten omvattende plan aan te bren
gen. De Perzen zijn dus gedwongen op
de bijeenkomst van heden een duidelijk
antwoord te geven. Alles wijst er op,
dat Stokes geen genoegen zal nemén
met een ontwijkend antwoord.
Het Perzische antwoord is reeds door
een bijzondere commissie uitgewerkt en
door de parlementaire oliecommissie
goedgekeurd. Het kabinet zou de tekst
heden nog bestuderen.
Het is zeer de vraag of de mogelijk
heid van een verbreken van de onder
handelingen de bereidheid van de Per
zen om tot een vergelijk te komen ver
hogen zal De meeste waarnemers te
Teheran geloven, dat de bijeenkomst
van heden de laatste zal zijn en dat
het vertrek van de Britse delegatie on
middellijk op handen is.
Gisteravond Is intussen in een uit
zending van radio-Teheran verklaard
dat de Britse voorstellen tot een re
geling van de oliekwestie voor de
Perzische regering „niet aanvaard
baar zijn", omdat zelfs bij een opper
vlakkige studie blijkt, dat de Britse
kapitalisten niet het verlangen van
Iran om zichzelf te bevrijden van het
imperialistische juk aanvaarden".
„De voorstellen zouden de praktijken,
die zij reeds een halve eeuw in het land
bedrijven, in stand houden," aldus ra
dio-Teheran
„De voorstellen zijn strijdig met de
formulering van de wet op de oliena
tionalisatie. Minister Stokes verwacht
dat het Iraanse volk het monopolie
voor de verkoop zal geven aan de voor
malige Anglo-Iraanse oliemaatschappij,
die een halve eeuw lang van het Iraan
se volk politieke en economische sla
ven heeft gemaakt", aldus de radio.
Tot slot werd verklaard, dat, uit de
voorstellen van Stokes geconcludeerd
kan worden, dat het Britse personeel
niet onder Perzen wil werken. „De Brit
ten willen hun meesterschap voortzet
ten en de Perzen als Afrikaanse in
boorlingen behandelen", aldus de ver
klaring.
Gezien de toon van deze radio-bood
schap is er enige twijfel, of de Perzi
sche regering daar wel achter staat!
Te Teheran zijn negen personen ge
wond toen de politie leden van de „Fe-
dayan Islam", die ondanks een verbod
toch wilden demonstreren, uiteendreef.
Ongeveer 200 leden van de beweging
trachtten een anti-Britse betoging te
houden bij de moskee van de sjah,
waar de vroegere premier Razmara
door een lid van de „Fedayan Islam"
in Maart jd. werd doodgeschoten. De
autoriteiten hadden de demonstratie
verboden en politiemannen bewaakten
de toegangsweg tot de moskee.
Toen zij hun weg versperd zagen,
wierpen de betogers hun vlaggen weg
en trokken messen. De politie dreef hen
met knuppels uiteen.
Twaalf personen werden gearres
teerd, onder wie twee of drie moellahs
'geloofsleraren)
5 Januari 1952 begin van
de Van Riebeeck-feesten.
De Van Riebeeck-feesten zullen op
5 Januari 1Ö52 door minister-president
dr Maian te Ohrlgstad (Transvaal) of
ficieel worden geopend, aldus heeft de
centrale oommissie van voorbereiding te
Pretoria bekend gemaakt.
Op een door Malan voor de radio ge
geven sein zullen leden van de voor-
trekkers-boeweglng in geheel Zuid-Afri
ka vuren ontsteken, terwijl padvinders
en padvindsters de kerkklokken in de
Unie zullen luiden. Tevens zal dan de
eerste postkoets uit Ohrigstad vertrek
ken voor de lange reis naar Kaapstad
Zes andere koetsen zullen volgen. Langs
de te volgen route zullen plaatselijke
feestelijkheden worden gehouden.
Op het programma staat verder o.m.
een manifestatie op kunst- en cultureel
gebied, die een maand zal duren. Alle
bevolkingsgroepen zullen worden uitge
nodigd hieraan deel te nemen. Te Kaap
stad zal een industrietentoonstelling
worden gehouden. Ook staat een inter
nationale postzegeltentoonstelling op het
programma.
Tachtig gemeenten in de Unie hebben
tot dusver besloten de nat-uur-reservaten
in haar gebied te verklaren tot een sym
bool voor het behoud van de bodem De
hiertoe strekkende proclamatie zal wor
den afgekondigd bij de aankomst van de
postkoetsen in de versohillende gebie
den.
De provincies in Zuid-West-Afrika
zullen deelnemen aan de provinciale
tentoonstellingen en aan de gemeen
schappelijke manifestatie te Kaapstad.
McCloy debatteert met
leden van de „Vrije
Duitse Jeugd".
Gistermiddag heeft de Amerikaanse
hoge-commissaris in Duitsland. John
McCloy. ruim anderhalf uur in het ge
bouw van de Amerikaanse omroep in
West-Berlijn met ruim 200 leden van
de ..Vriie Duitse jeugd" eedebatteerd.
die hem tal van vragen stelden.
Od een vraag over de Duitse verde-
dlgingsbiidrage zei McCloy. dat er nog
geen Duits leger of zelfs maar een be
gin daarvan bestaat. Een Duitse bij
drage tot de verdediging hing slechts
af van een Duitse beslissing en de
eoedkeuring van de Bondsdag.
Over de hereniging van Duitsland
zei McCloy. dat dictaturen nog nooit
lang balden geduurd. Dit, en ook dat
niet-natuurliike grenzen geen stand
houden, heeft de geschiedenis bewezen,
aldus McClov. Hij zei dat er vrijheid,
eenheid en vrede voor geheel Duitsland
zou komen, als het geloof hieraan in
de Oostelijke zonp wordt bewaard tot
de kracht van het Westen het even
wicht in Europa hersteld zal hebben.
De jongelui toonden zich na afloop
zeer enthousiast.
McCloy heeft het Berliinse stadsbe
stuur een chequé ten bedrage van 41--
mlllioen gulden overhandigd voor de
inrichting van een volksbibliotheek.
DE LATTRE DE TASSIGNY NAAR
WASHINGTON
De opperbevelhebber der Franse
strijdkrachten in het Verre Oosten, ge
neraal de Lattre de Tassigny, zal in
September op uitnodiging van gene
raal Omar Bradley naar Washington
gaan om te trachten meer Amerikaanse
hulp te krijgen voor de oorlog m Indo-
China en vragen over Indo-China be-
antwoorden. De generaal vertrekt 7 i
September uit Parijs.
HM, Koningin Juliana heeft gister
middag een bezoek gebracht aan
de stichting Hoenderloo. waar voog
dijpupillen. regeringspupillen en
kinderrechterpupillen worden ver
zorgd. Aan de Koningin werden
door de voorzitter van het bestuur
der stichting. Mr M. B. van der
Werk. enige door de jongens zelf
vervaardigde geschenken aange
boden.
Koningin Juliana temidden der
stichtingsbevolking. Rechts mr Van
der Werk.
GEEN RAPPORT INZAKE
MAC ARTHUR.
De Amerikaanse senaatscommissie, die
enige tijd geleden een onderzoek heeft
ingesteld naar aanleiding van het ont
slag van generaal Mac Arthur heeft be
sloten geen rapport over dit onderzoek
op te stellen. De stemmenverhouding was
twintig tegen drie.
De voorzitter van de commissie, de de
mocraat Richard Russell, verklaarde te
genover verslaggevers, dat de meerder
heid van mening was, dat ieder rapport
over het ontslag van Mac Arthur op dit
moment slechts „een verbitterde contro
verse zou doen herleven op een critlek
moment in de Koreaanse vredesonder
handelingen."
Men had eohter wel besloten, dat de
Individuele leden een verklaring van
hun zienswijze in de notulen konden
laten opnemen, welke notulen later aan
de Senaat zullen worden gegeven.
De Staten-Generaal.
DE STAATSCOMMISSIE tot herzie
ning van onze Grondwet heeft een
voorlopig rapport uitgebracht. Het
is de bedoeling, dat deze vooricp'g
plannen in het najaar gaat de Rege
ring er mee accoord in de vorm van
we svoorstellen bij de Staten-Generaal
aanhangig worden gemaakt. Zij kunnen
dan vóór Juni 1952 zijn afgedaan. En
de dan plaats vindende periodieke ont
binding van de Tweede Kamer zal dan
kunnen samenvallen met de voor een
grondwetsherziening vereiste ontbinding
Men hoopt blijkbaar, dat worden deze
voorstellen aangenomen, voor de toe
komst een meer ingrijpende herziening
vergemakkelijkt zal worden door het in
stellen van een Derde Kamer, waarover
wii de vorige maal spraken.
De regering heeft reeds medegedeeld,
da' zij op die wijze zal handelen.
Ten aanzien van de Staten-Generaal
bevat*en deze voorlopige voorstellen het
denkbeeld van uitbreiding van het aan
tal leden van de Tweede Kamer van 100
op 150 en van de eerste Kamer van 50
op 75 Tevens zou de leeftijd, vereist om
verkiesbaar te zijn. verlaagd worden van
30 voor de Tweede Kamer en van 25
voor de Provinciale Staten tot. 23 voor
bede colleges. Dezelfde grens, die de
wet thans stelt voor het. actieve kies
recht 'het op'reden als kiezer). Die leef
tijd geldt thans reeds voor het lidmaat-
schar) van een gemeenteraad
Blijkbaar is de Staatscommissie dus
nie' tot de conclusie gekomen, dat de
Eerste Kamer moet worden afgeschaft
zoals herhaaldelijk is aanbevolen Het
moet uitgesloten worden geacht, dat de
defin tieve voorspellen dat voorstel zul
len bevatten, Immers, men breidt niet
eerst de Kamer uit, om hem daarna af
te schaffen.
ONS PARLEMENT, de belde Kamers
der Staten-Generaal, is een der
kleinste parlementen ter wereld. De
'eden zijn dientengevolge met. werk over
laden Het is moeilijk, vooral in de
kle.mie fracties voldoende deskundi
gen op speciale gebieden, op te nemen.
Niet alleen, dat he' gewone parlemen
taire werk 'wetsontwerpen, begrotingen
en controle op de Regering) toeneemt,
maar het word' ook hoe langer hoe meer
gebruikelijk, dat parlementsleden wor
den aangewezen zitting te nemen in
verschillende soorten van min of meer
internationale parlementen: de raadge
vende vergadering in Straatsburg en de
ontworpen parlementen voor Europese
plannen voor staal en kolen, het verkeer
en de landbouw.
Br bestaat natuurlijk het gevaar, dat
door uitbreiding van het aantal Kamer
leden de discussies verlengd zouden
worden, doordat meer leden villen pra
ten. Wij achten dat gevaar niet bijzon
der groot
AT HET KIESRECHT BETREFT,
staat het reeds vast, door de on
langs zonder veel ophef tot stand
gebrachte nieuwe kieswet, die slechts
een technische herziening betrof en
nauwelijks Iets nieuws invoerde, dat in
dat opzicht zeer weinig veranderd zal
worden. Men zal het algemeen kiesrecht
de evenredige vertegenwoordiging en de
leeftijd om te mogen kiezen (23 jaar)
niet wijzigen.
Dat laatste noemt men het actieve
kiesrecht („zelf kiezen"). Wat het pas
sieve kiesrecht betreft („het recht om
gekozen te worden") stelt men thans
voor die leeftijd te verlagen tot 23 jaar.
Het is niet nodig, dat die eisen sa
menvallen Goeman Borgesius was vóór
1887 lid der Tweede Kamer, toen hij
zelf nog geen kiezer was. De enige
maatstaf voor dat laatste was toen: be
lasting be'alen. En dat behoefde hij
toen blijkbaar nog niet te doen.
Prof. Romme toen nog geen hoog
leraar werd ongeveer 30 jaar geleden
tot lid van de Gemeenteraad van Am
sterdam gekozen, even vóór hij 25 jaar
oud was. Hij was dus toen nog geen
kiezer De leeftijd daarvoor was 25.
Maar. toen hij de eed als gemeente
raadslid moest afleggen, had hij juist
zijn 25e jaar voltooid.
Men vertrouwt, dat de kiezers niet
licht iemand van 23 jaar zullen kiezen,
die niet geschikt is.
DE EERSTE KAMER wordt dus niet
afgeschaft. Zij is in 1815 op aan
drang van de Belgen ln de Grond
wet opgenomen, om de invloed van de
Volkskamer te remmen. De toen in de
tweede plaats Ingestelde Kamer, heeft
men merkwaardigerwijze de Eerste ge
noemd.
Herhaaldelijk is haar afsohaffing. om
dat zij verouderd zou zijn. bepleit. Voor
al toen de eisen voor het lldmtaatschap
voor die Kamer dezelfde zijn geworden,
als voor de Tweede Kamer. De vroegere
voorwaarden, tot de hoogst-aangesLage-
nen in de belastingen te behoren, of een
hoog openbaar ambt bekleed te hebben,
zijn vervallen.
Men heeft de Eerste Kamer ook wel
verdedigd als een bolwerk voor de
Kroon Die Kroon ligt echter zo diep
verankerd in de harten van vrijwel alle
Nederlanders, dat aan een ander bol
werk niet de minste behoefte bestaat.
Als „rem tegen overijling" en als mid
del om te maken, „dat de rechten der
minderheid niet verwaarloosd worden"
blijft zij haar waarde behouden.
Waar in het voorlopig rapport dezer
Staatscommissie van niet minder dan
24 leden van geen afwijkend oordcel
blijkt, kan men op goede g-ronden voor
spellen. dat het aantal leden van de
beide Kamers zal worden uitgebreid als
hierboven aangegeven, dat de leeftijd
voor het passieve kiesrecht zal worden
verlaagd tot 23 jaar en dat de Eerste
Kamer zal worden gehandhaafd.
Het is een publiek geheim, dat ten ge
volge van de onlangs plaats gevonden
hebbende en nog niet geheel voltooide
verbouwing van de zaal van de Tweede
Kamer zonder veel moeite en kosten,
het aantal zetels kan worden gebracht
van 100 op 150.
Regeren is vooruitzien.
HERLEVING DUITS
MILITARISTISCH NAZIDOM.
De vroegere SS-officier Hermann
Lamp en de gewezen onder-officier van
de marine Karl Heinz Neumann hebben
medegedeeld, dat een „Duits vrijkorps"
is gevormd, dat de herbewapening van
Duitsland, de eenwording van het land
en het invoeren van dienstplicht voor
staat. Het corps was verdeeld in twaalf
vrijwilligersgroepen van 112 man.
De eer van de Duitse soldaat kon
niet hersteld zijn. aldus Lamp, voordat
de als oorlogsmisdadigers veroordeel
den vrijgelaten zouden zijn. De stich
tingsdatum is 20 Juli, „zulks om te to
nen, dat het korps gericht is tegen de
indienstneming van officieren, die deel
namen aan het complot dat 20 Juli 1944
leidde tot de aanslag op Hitier", bij
een eventuele herbewapening. „De her
bewapening was nodig om Europa te
redden."
COMPLOT TEGEN MAO?
Radio-Peking heeft verklaard, dat de
Amrikaanse militaire attaché bij de
Chinese nationalistische regering. Nel
David Barrett, een complot heeft ge
organiseerd om de Chinese communis
tische leider Mao tse toeng te doden.
De aanslag had het vorig jaar October
gepleegd moeten worden.
Antonio Riva, een 55-jarige Italiaan
en Rinitsij Jamagoetsji, een Japanner,
zijn ter dood veroordeeld „wegens deel
neming aan het complot". De Italiaan
Martina kreeg levenslang, Henri Etch
(Fransman) tien jaar, Geril (Italiaan)
zes Jaar en Mah sin tsjing (Chinees)
negen jaar.
Het Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken heeft de beschuldiging
van Radio-Peking met de meeste klem
tgengesproken.
Verklaard wordt, dat .diet duidelijk is,
In de nabijheid van de Nijverheids
straat te Amersfoort zijn op het
ogenblik vier enorme industriehallen
in aanbouw. De hallen zijn bestemd
voor kleinere industrieën en in elke
hal kunnen vier industrieën worden
ondergebracht.
Arbeiders bezig met de montage van
de enorme hallen.
dat de beweringen van deze aard op
zettelijke leugens zijn. wier enige doel
is de door de Chinese communisten
gevoerde haat-campagne jegens de Ver.
Staten nog scherper vormen te doen
aannemen".
90ste jaargang
ZATERDAG 18 AUGUSTUS 1951
No. 27383
Directeur: J. W. Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Witte Singed 1, Leiden - Giro no. 57055
- B. w. Menkhorst en J. Brouwerf 515 per t^artaal; f 0.40 per week Telefoon Dir. en Adm.: 25041; Red. 21507
LEIDSCH
DAGBLAD