iXJtecouerjy i ütecouerjj JJiscovtv# i J}i$cover^ «s Otócouer^
Leidse Raad over begroting 1951
De fractie-leiders aan het woord
Nog 16 sprekers
89ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD
Dinsdag 23 Januari 1951
Tweede Blad No. 27209
(Inzez. Med.-adv.)
Zo is gisteren dan de Leidse Raad
begonnen met de behandeling der be
groting voor 1951.
Voorzitter: burgemeester jhr mr F. H.
van Kinschot.
Afwezig: mevr. Vijlbrief en de heren
Schüller en Lombert.
Algemene beschouwingen
EEN PROTEST VOORAF
Voor de aanvang vroeg de heer Geert-
sema (WD) verlof voor een persoonlijk
voord. Het sectieverslag in de huidige
vorm is niet door hem als rapporteur
getekend, daar daarin veranderingen
zyn aangebracht door Gem. personeel
(ongetwijfeld te goeder trouw om het
„beter" te maken doch dat mag zi. niet
plaats vinden. Hij behoudt zich daarom
het recht voor ook dan een artikel aan
te roeren, als het verslag daarvan geen
melding maakt, hoewel in de secties
daarover is gepraat.
Dan was het woord aan de fractie
leiders. Was het vroeger usance, dat de
kleinste partijen het eerst aan bod kwa
men nu was de volgorde gewijzigd. Het
eerst was het woord aan de leider der
Prot. Chr. P.
Standpunt der Prot.
Chr. Partij
De heer Woudstra oordeelt dat de om
standigheden voor deze begroting niet
bepaald verheffend zijn: een tekort van
ruim 9 ton dat zich zal uitbreiden tot
11/4 millioen en dat in nog geen 2
maanden tfjds! 't Gaat snel bergaf
waarts met de Gem.-flnanciën.
B. en W. zeggen geen verantwoording
te kunnen dragen voor deze situatie ge
zien de internationale toestand en an
dere verplichtingen. Dit vindt spr. een
gevaarlijk standpunt.
Aanvankelijk was spr. dan ook niet
van plan dat te aanvaarden, doch. ge
zien alle entourage, is er toch wel reden
voor deze uitlating.
Wanneer het. bedrijfsleven 5 pet. loons
verhoging geeft en de regering volgt,
dan kan de gemeente uiterst moeilijk
achter blijven.
Maar de regering moet ook voor de
gemeenten de consequenties aanvaarden
en de gemeenten in staat stellen de ge
volgen te dragen.
Toch is spr van mening, dat het be
stuur heeft te zorgen voor een even
wicht tussen uitgaven en inkomsten. Het
college zegt stellig van plan te zijn dit
ook te bereiken en geen middel onbe
proefd te laten daartoe te geraken. In
dit opzicht was de geleidebrief dan ook
meer tot Ged. Staten en de regering ge
richt dan tot ons. vertrouwend, dat het
tekort zal worden weggewerkt van die
zijde. Spr. gelooft dat echter niet. De
gemeenten kijken naar de regering,
doch ook het omgekeerde geschiedt en
de regering is de sterkste partij en neemt
haar toevlucht tot alle middelen, ook
onverantwoordelijke, om haar doel te
bereiken, hetgeen spr. nader toelicht,
f 340 millioen is b.v. door de regering
achtergehouden die aan de gemeenten
toekomen. De gemeenten staan machte
loos en rechteloos, al worden verkregen
rechten aangetast.
De ondernemingsbelasting wordt ook
door het rijk ingeslikt, al stort zij ge
fixeerde bedragen in het Gemeente
fonds. Zo gaat iedere berekening voor
de gemeenten verloren, zelfs daar. waar
het geld wettelijk aan de gemeenten toe
komt. Moeten zij dit allemaal slikken?
Spr. zegt volmondig neen en hU zal
een motie indienen waarin tot uiting
komt de beschuldiging van aantasting
der gemeente-rechten door het rijk,
waardoor voor de gemeenten grote on
zekerheid ontstaat, tot schade van het
gemeentebelang.
Wat is het karakter van de komende
conferentie met minister Lieftinck te
Utrecht? Hij oordeelt: een crediteuren-
vergadering Dan moet eerste vraag zijn:
erkent ge deze rechten en zo niet. dan
zullen we dat recht moeten zoeken.
Een bevredigend antwoord zal z.i. wel
niet gegeven worden, slechts één woord:
defensie. Natuurlijk, de regering moet
daarvoor zorgen anders is een volk niet
waard te bestaan
Laten onze vertegenwoordigers niet
temin vasthouden aan de gemeente
rechten, dan zal alles nog wel in orde
kunnen komen.
Spr. wijst op de enorme centralisa
tie in het regeringsbeleid met directeu
ren-generaal etc. Spr. hoopt dat nu het
sc.hlp van Staat is gstrand op de reali
teit, daaraan een einde zalkomen en
de gemeenten weer zullen worden in
geschakeld zoals behoort.
De Sta ten-Generaal heeft vrijwel
geen controle meer. gezien de uitbrei
ding der overdrachten. Dit dient een
einde te nemen. Spr. doet ook op het
college een beroep op zuinigheid wat
betreft de aanstelling van ambtenaren.
De heer Frohwein, pardon, de V.V.D.
heeft de wens geuit tot nauwere sa
menwerking met de Chr. groepen. Met
grote belangstelling heeft spr. daarvan
kennis genomen. De fractie kan daarop
antwoorden!
Onze bestrijding van het socialisme
is bij ons een gevolg van ons positieve
uitgangspunt: wij zijn gehoorzaam
aan God en Zijn gebod. Daarom eerst
het conflict met het liberalisme en
later met het socialisme.
Er is een onoverbrugbare kloof tus
sen ons en de liberalen en socialisten.
Maar samenwerking zal daarom toch
altijd mogelijk zijn door het zakelijk
karakter van de Raad.
Van spraakverwarring behoeft geen
sprake te zijn. vooral na de ontwikke
ling van de Pv.d.A. na 1945, en zijn
fractie wil dan ook met iedere partij
samengaan, mits op basis van haar uit
gangspunt en deze zal nauwer zijn
naarmate anderen daartoe overhellen.
Met de communisten heeft zijn partij
matuurlijk niets gemeen.
Spr. komt dan tot de voorstellen.
Oude lieden-zorg moet men vooral
zien van sociaal-geneeskundige geest,
waarbij vooral op sfeer gelet dient te
worden, zodat z.i. het particulier Initia
tor primair blijft en spr. hoopt dat de
G.G.D. haar dienende taak zal weten
te verstaan, en gestreefd zal worden
naar samenwerking vooral ook met de
Kruisverenigingen.
Dan: aan de stukken in de Leeskamer
ontbreekt nog wel eens iets en hij
dringt op verbetering in dit opzicht aan.
Tot slot becritlseert spr. de afwijzing
van subsidie aan de Bond tegen schen
ding door vloeken van Gods Heilige
Naam met de dooddoener: er is geen
geld, zonder meer.
Spr. begrijpt de voorstellen van
mevr. Braggaar niet, die toch al zo
lang in de Raad zit. Zo immers zulke
voorstellen te doen, toont z.i. eengToot
gebrek aan verantwoordelijkheid, maar
hij wil verdediging en antwoord van
B. en W. afwachten. Spr. hoopt dat het
college hi de moeilijke jaren, die ko
men, de gTOte verantwoordelijkheid zul
len weten te dragen zonder defaitisme.
De K.V.P.
De heer A. v. Dijk (K.V.P merkt
op, dat deze begroting ons stelt voor
een zware taak. De financiële toestand
is wellicht niet hopeloos, doch er is
weinig reden tot optimisme. Andere
leden van zijn fractie zullen daarop te
rugkomen. Na de bevrijding is er een
te grote hoerastemming gewekt en dat
wreekt zich thans: de roes van brood
en spelen is uit en nu heerst er een
apathie. Een christelijk iemand past
dat beginsel niet en daarom zal zijn
fractie nauwkeurig alle te nemen be
sluiten beoordelen. Zijn fractie is ver
heugd, dat in 1950 530 woningen gereed
zijn gekomen, terwijl er 400 per jaar
nodig* zijn. Voor het eerst dus een over
schot; Op dit terrein zal z.i. geen be
zuiniging mogen worden toegepast, ge
let op de overgrote vraag. Is het juist,
dat voor de eerste 3 jaar 1050 woningen
zijn toegewezen? Dan komen we niet
eens aan het beslist noodzakelijke!
Dat het college geen invloed zou heb
ben op de bijz. vakscholen voor meisjes,
wil spr. niet aanvaarden, vooral niet
van deze wethouder. Spr. belicht dan
het onderwijs aan deze scholen, cm de
noodzakelijkheid daarvan aan te tonen
en het college moet daarom z.l. zijn
medewerking verlenen en spr. breekt
een lans voor de St. Bar bar a-school
e.a., ook bijz. lagere scholen.
Ook verbetering van handenarbeid
op de L.O.-scholen lijkt hem nodig.
Mede gelet op andere plaatsen.
Een z-g. Mytylschool lijkt spr. in
tegenstelling tot de wethouder ran On
derwijs wel nodig en hij is niet over
tuigd door het korte afwijzend ant
woord. Nogmaals vraagt hij alle aan
dacht daarvoor.
Het vermenigvuldigingscijfer ran 2
op de schoolgelden blijft spr. onbillijk
oordelen en hij vraagt nogmaals terug
brenging cp 1. Het cijfer 3 Is een on
billijke belasting op een deel der be
volking.
Spr. is van oordeel, dat culturele ver
enigingen niet alleen op hoogtijdagen
tegemoetkoming verdienen en hij her
haalt zyn bezwaren tegen de regeling,
zoals door K O. toegepast. De cul
tuur is zx in hoofdzaak gediend doot
beoefening, niet door grote scharen toe
schouwers.
Spr. vraagt wanneer over de Mare
een beslissing is te verwachten. Gelet
op de urgentie, ontwikkelt enige wrevel
over zo weinige R.K. hoofden van dienst
bij de politie, vooral bij het leidend ho
ger personeel en verbaast zich, dat B.
en W. een verordening als in art. 43
van de Woningwet bedoeld, nog niet
kunnen uitbrengen. Alsnog dringt hij
op spoed aan.
De vraag ra.n de V.V.D. heeft hem
in zekere zin goed gedaan, vooral waar
de heer Frohwein blijkbaar de steiler
Ls, die destijds de K.V.P. verliet en nu
blijkbaar toch contact zoekt.
Zo veel mogelijk samenwerking is z.i.
plicht met alle fracties, dus ook met
de V.V.D. Aan negativisme echter
moet men zich niet overgeven, Integen
deel, practisch werk verdient de voor
keur.
Spr. steunt de heer Woudstra in het
algemeen inzake de voorstellen van
mevr. Braggaar.
Handhavend, dat de gem. autonomie
bewaard zal moeten blijven, wil hij toch
eerst afwachten, hoe het college zal
antwoorden op de idee Woudstra over
een protest-motie en tenslotte steunt
hij de heer Woudstra inzake de subsi
die van de Bond tegen het vloeken.
De V.V.D.
De heer Frohwein (V VD) betuigt na
mens zijn fractie zijn waardering aan
het college van B. en W. en alle amb
tenaren, die een werkzaam aandeel heb
ben gehad bij de behartiging van de
belangen van ons Lelden in het afge
lopen jaar. Spetiaal gaan hierbij zijn
gedachten uit naar de ingenieurs Boo-
gerd en Lem met hun staf van de
Dienst van Gemeente-Werken, alsmede
naar de Chef van de Afdeling Finan
ciën de heer Verhoeven en diens mede
werkers. Bij het sectie-onderzoek, werd
door spr. opgemerkt, dat het z.i. wen
selijk voorkomt, dat in de Raad een
hechte samenwerking wordt verkregen
tussen die groepen die daadwerkelijk
het Socialisme wensen te bestrijden. En
dan denkt hij in de eerste plaats aan
de Protestant-Christelijke Raadsfractie
waarmede de fractie van de V.VJ5. het
ten zeerste op prijs zal stellen tot een
hechte samenwerking te mogen gera
ken. Toch zou spr. zijn gedachten ver
der willen doen gaan en dan ook gaar
ne zien, dat ook met die van de Katho
lieke Volkspartij zou kunnen worden
samengewerkt. Het Socialisme moet
worden opgevat als een stelsel dat de
productie-middelen wil brengen aan de
gemeenschap, die ook met de leiding
der voortbrenging en de verdeling der
productie belast is. Die eis: afschaffing
van de particuliere eigendom der pro
ductie-middelen, ls uiteraard niet een
op zich zelf staand ideaal, maar vrucht
van een veel meer omvattende beschou
wing der dingen.
Spr. gaat dan dieper hierop in, om
te doen uitkomen, dat door de Marxis
tische leer de moraal van haar norma
tief karakter wordt beroofd en de
Christelijke Religie in haar hoogheid
aangetast In de Tweede Kamer der
Staten-Generaal heeft Mr. Oud gespro
ken over èen „Derde Macht". In Leiden
zeide de Chr. Hist, heer Kikkert ln een
lezing voor een jongeren groep, dat het
tot een samenwerking moet komen,
echter met dien verstande, dat dan aan
het beginsel geen concessies worden
gedaan. Iedere partij dient haar volko
men vrijheid te behouden. Spr. zou dit
ten volle willen onderschrijven. Het
monster-verbond van de Partij van de
Arbeid en de Katholieke Volkspartij
acht spr. voor het land en zo ook voor
onze gemeente een groot-gevaar. Ern
stig zfjn reeds geweest de diepe wonden
die door deze combinatie werden ge
slagen in ons Staatsbestel en ons eco-
nomisoh bestaan.
In de Socialistische Volkshuishouding
Is elke particuliere onderneming als het
ware „orgaan" van de Staat. De Socia
listische Belastingtheorie stelt, dat het
Inkomen voor het afzonderlijke individu
ls, wat de Staat hem toestaat netto over
te houden. In de Socialistische Maat
schappij is voor de individualistische
gedachte van een gelijkmatige verde
ling van de Belastingdruk geen plaats
meer. Iedere Partij, die zich op het
standpunt stelt, dat het eigendoms
recht moet worden geëerbiedigd, zal
daarom naar spr.'s menmg nu en in
de toekomst nooit met de P. v. d. A.
mogen samenwerken. Zwaar zfjn de sla
gen, die door de P. v. d. A. aan de Mid
denstand en beter gesitueerden worden
toegebracht. Het hedendaagse belasting
stelsel Is er op gericht het bedrijfsleven,
ook dat in onze stad, hoogst ernstig aan
te tasten. Wanneer spr. dan ook 'n voor
stel ln de Leidse Raad ontmoet, een
voorstel gedaan weliswaar door de meer
derheid van het College maar in het
bijzonder door de Wethouder van Open
bare Werken, om te komen tot de bouw
van industrie-hallen, dan spijt het spr.
te moeten opmerken, dat hij aan de
ernstige bedoeling van de Heren Socia
listen twijfelt. Hoewel de V.V.D. geen
bepaalde groepsbelangen voorstaat,
meent spr. toch, dat het noodzakelijk is,
wanneer een bepaalde groep zoals thans
het geval is met de Middenstand, in de
verdrukking komt, daar op te wijzen.
Spr. is van oordeel, dat ook de Arbei
ders-organisaties hun aangeslotenen
meer begrip en liefde zullen moeten
bijbrengen voor de onderneming, waar
in zij een inkomen verdienen om voor
zich en het gezin in het levensonder
houd te voorzien. Ten aanzien van de
Woningbouw meent spr. zijn waarde
ring te mogen uitspreken voor de be
reikte resultaten. De Wethouder van
Openbare Werken betuigt spr. in het
bijzonder zijn dank voor zijn grote
werkzaamheid, welke hij aan de dag
beeft gelegd om tot een snelle woning
bouw te komen. Wel zou spr. er prijs
op stellen dat in de Commissie voor
Openbare Werken meer rekening wordt
gehouden met de opmerkingen, welke
door de Heer Iterson en spr. worden
gemaakt. Z.i. zijn alle kostbare plannen
slechts rijp om aan de Raad te wor
den voorgelegd, indien deze ook door
de Wethouder van Financiën en diens
Commissie van Bijstand kunnen wor
den gesteund. Goede nota nam spr. van
de toezegging, dat de herziening in de
salarissen der hoofden van de gemeen
telijke takken van dienst een punt van
onderzoek uitmaakt. De Commissie voor
de Gemeentelijke Volkscredietbank
acht een spoedige herziening van het
salaris van de Directeur gewenst. De
Gem. Accountantsdienst kost reeds
f. 55.000.per jaar, terwijl slechts een
gering aantal bedrijfseconomische rap
porten werd uitgebracht. Voorts spreekt
spr. de hoop uit, dat zowel de Directeur
van de Accountantsdienst als de ver
schillende hoofden van dienst zich zul
len beijveren door een beter wederzijds
begrip tot elkaar zullen komen. Ten
aanzien van de Volkshuisvesting bepleit
spr., dat by de te ontwerpen bouwplan
nen rekening zal worden gehouden met
een billijke verdeling tussen het aantal
te bouwen Middenstands- en arbeiders
woningen. Met de zienswyze van de
geleidebrief by de begroting voor 1951
kon spr.'s fractie zich geheel verenigen.
Het is duideiyk in welk een moeilijk
parket de Gemeente Leiden zich be
vindt door omstandigheden, welke bui
ten de wil van het College werden op
gelegd. Spr. wil een ernstig protest la
ten horen jegens de wyze, waarop het
RÜk de Gemeenten in haar autonomie
aantast.
Het voorstel Woudstra over een pro
test-motie zal spr. gaarne onderschry-
ven. De heer v. Dyk kan hy verzekeren
in de VVD geheel vry te zijn en hy zal
daarby biyven al hoopt hy door ver
betering in de KVP nog eens met die
party te kunnen samenwerken.
Communistisch betoog
De heer v. Weizen (CPN) wil eerst
de algemene situatie bezien. Sinds 1946
is herhaaldelyk door hem gesproken
over de dreigende gevaren aan de eco
nomische horizon. Deze gevaren komen
nu wel zeer scherp naar voren in de ge
leidebrief van B. en W. by de begroting,
waaruit blijkt, hoezeer het rijk zich als
machtsfactor doet gelden met uitscha
keling der gemeente-rechten. Heeft het
college wel kennis genomen van het
rapport Oud over de verhouding rijk-
gemeente? Daaruit ligt toch z.i. een
kans op verhoging der algemene uitke
ring.
Hoe komt het, dat de situatie, vooral
ook van Leiden, in zo korte tijd zoveel
is verslechterd. Een van de voornaam
ste factoren in de economische crisis is
het gevolg der versnelde bewapening.
Vooral de textiel ïydt daaronder en dus
meer in de eerste plaats Leiden, zodat
de werkloosheid hier harder groeit dan
elders, met alle noodlottige gevolgen.
Steeds heeft zyn fractie daarvoor ge
waarschuwd. Het kapitalistisch produc
tie-systeem kan de werkers geen levens
zekerheid verschaffen en vooral niet by
stuiptrekkingen, als thans zich in dit
stelsel afspelen. Met dit stelsel zal vol
ledig gebroken moeten worden.
Trots waardering voor K. en O., er
voordrachten worden gehouden, die naast
het contra ook het pro mogelijk maken
en dit beschouwt hij als een rechtvaar
dige eis. Uitvoerig gaat hij daarop na
der in.
Spr. verdedigt dan de ingediende voor
stellen tot sanering der binnenstad,
plannen, die al 15 jaar geleden zyn be
handeld en in wenseiykheid aanvaard
om niet te zeggen in noodzakeiykheid.
En daaraan is niets veranderd. Trots de
bezwaren, meent spr. ten sterkste op
uitvoering te moeten aandringen. Ook
tot bestryding der werkloosheid.
beletsel te zijn, maar het gaat om de
verdeling. Destyds zijn ook de eigen or
ganen gekend, b.v. de heer Oud, waar
naar de commissie zelfs heet
Nu stelt de regering verlenging der
noodvoorziening voor. De eerste drie
jaren daarvan waren over het alge
meen gunstig, z\j het niet voor Lei
den. Dit als gevolg van de politiek,
aarzelend en niet voortvarend, van
voor de oorlog. Toen had men scho
len moeten bouwen, sportvelden aan
leggen, de veemarkt verleggen en
vooral de woningbouw moeten bevor
deren.
De SDAP heeft toen zelfs een werk
plan ingediend!
Laten wy nu de les er uit trekken!
B. en W. zeggen, dat Leiden niet heeft
gekregen wat de stad toekwam. Het zou
onjuist zyn, dat Leiden de dupe daarvan
zou worden, vooral ook gelet de grote
kracht van het huidige college. De frac
tie staat geheel achter B. en W.. wan
neer zy vechten voor Leidens rechten.
Spr. waarschuwt, niet de idee, dat al
les voor de defensie moet wijken, te aan
vaarden.
De gemeente is echter slechts een on
derdeel van ons land en dit weer van het
grote geheel der vrije volken, dat zal
men niet kunnen bestrijden, maar er
biyft niettemin ook voor het onderdeel
een taak weggelegd, juist waar dit het
dichtst staat by de bevolking.
De noodzaak der defensie is helaas,
niet te ontkennen, doch mag niet gaan
ten koste van het minimum aan zorg
voor de gemeenschap, geestelijk en
moraal. Positief zal men moeten blij
ven werken tot verbetering der maat
schappij, anders vervalt men in uiter
sten, hetzij links, hetzij rechts.
Helaas leven wij nog in een kapitalis-
tisch-liberale maatschappy, doch geeste-
ïyk zyn we gelukkig nog vry en daarom
zal aan de geesteiyke opbouw alle zorg
moeten worden gewijd, zonder de soci
aal-economische opbouw daarnevens te
verwaarlozen. Zo alleen kan de vry held
worden bewaard.
Natuurlijk eist de noodtoestand be
zuiniging en beperking, doch deze
moeten eerlijk worden verdeeld over
allen. We moeten bereid zijn tot per
soonlijke offers, dat bedenke ieder en
speciaal de beter gesitueerden.
Een efficiënt beheer der bronnen zal
noodzakelijk zyn. De productie is wel
op te voeren zonder langere werktijden.
Luxe zal inderdaad moeten verdwynen
en kunnen wij in ons land niet verder,
dan zullen rijkeren ons moeten helpen
tot behoud van een vrye wereld.
Godsdienst en sociaal-economisch in
zicht zullen hand in hand moeten gaan.
Bestryding der werkloosheid is een
voornaam punt en daarom is het ant
woord van het college zi. te passief.
Vandaar het voorstel Piena om reeds nu
een commissie ter bestryding te vormen
Op het terrein van woningbouw,
grondaankoop etc. is veel gedaan en
daarvoor brengt spr .het. college alle
hulde, evenals voor wat is geschied op
het terrein van onderwijs en cultuur.
Van beide geeft spr. een opsomming.
Ook op het gebied der sociale zaken
is men op de goede weg. Naast het part.
initiatief kan ook van hogerhand echter
veel worden verwacht De G G D. staat
nog te dicht bij het peil van 1899. ter-
wyi juist de medische zorg primair thans
aan de overheid is toegewezen.
Juist in slechte tyden is een goede
zorg voor hygiëne en gezondheidszorg
nodig. Hier gaat de cost voor de baet
uit! Spr. stelt dan nog enige vragen,
w.o. over ziekenhuisruimte etc.
Spr. heeft gemeend positief zich te
moeten uiten en niet negatief door in
te gaan op wat andere fractieleiders
begeleid te worden met totaal uitge
werkte nlannen. een nrincioe besluit
kan en moet worden genomen od een
schetsplan en een voorlopige nota! Spr.
gelooft ook. dat deze werkwijze in de
Comm. van Openbare Werken zeer
gunstig zal werken.
Iedereen zegt dat wii op te gro
te voet leven, de Regering, de des
kundigen enz. Maar neem nu eens het
plan van de 500 woningen voor Z.
West. Hebt U reeds dezs keurige doos
aanschouwd met het zeer dito opge
zette woningbouwplan, daarin verpakt?
Dit ziin ceen tekenieen meer. dit ziin
maquettes. De huizen en bomen in
vorm gemaakt en boven de cartonnen
tekeningen geplakt en het geheel keu
rig geschilderd. Wat kostte dat niet
aan tiid en geld. En nu weet spr. wel,
dat heeft het architectenbureau Ver
hagen—Gouwetor gemaakt, maar wie
zal dat betalen?
WONINGBOUW.
Wat. de woningbouw betreft moeten
wii constateren dat er enigszins verbe
tering is gebracht, al is er. althans
naar sor.'s smaak geen reden tot jui
chen Er wordt nog zeer. zeer veel leed
geleden door mensen welke nog wel niet
op straat wonen, maar voor wie het
dikwiils toch nog niet veel scheelt. B.
en W waren van mening dat in 1950
500 misschien wel 600 woningen zouden
gereed komen. Helaas geeft ons do
eindspurt het totaal afgebouwde wo
ningen van 401 te zien.
Als verzachtende omstandigheid moet
hebben gemeend te moeten zeggen. Toch ge'den het zeer slechte nataar Sinds
nog enkele opmerkingen aan het adres 1945 ziin nu hier totaal 595 woningen
van de heer Frohwein: de heer Oud
zou zeker een andere formulering ge
geven hebben, die dé heer Frohwein
heeft gedaan, te meer waar hier in de
Raad wel samenwerking bestaat, doch
geen samengaan van partyen.
Spr. stelt de heer Frohwein dan en
kele vragen. Wat bedoelde hij met po
sitieve chr. politiek als grondslag?
En alleen eer voorstel aanvaarden als
de wethouder van financiën accoord
gaat. zou een veto beduiden
In principe kan zyn fractie meegaan
met de idee Woudstra.
Tegen halfzes volgt dan schorsing.
De P. v. d. A.
De heer Goslings (P. v. d. A.) brengt
hulde aan het college voor het uitbrengen
van deze begroting.
Zonder eigen belastinggebied en vol
doende uitkeringen en met steeds sty-
gende kosten is het niet mogeiyk de
zorg van de gemeente volledig te behar
tigen. Beschouwingen ïyken dus over
bodig, maar toch meent zyn fractie een
principiële stem te moeten doen horen.
De gemeentewetspolitiek staat het
dichtst bij de bevolking en daarom be
strijdt centralisatie de basis der demo
cratie en het behoud der burgerzin.
Een overheveling van een deel der be
lastingen naar het rfjk behoeft nog geen
Avondzitting
Voorzitter: wethouder Van Schaik.
FINANCIEEL BETOOG.
De heer KNOL (Prot. Chr. P.) zal
zich tot het financiële beperken. Hy
verheugt zich. dat het college thans een
forsere toon laat horen tegenover de
hogere overheid, al zegt het college
zelf van niet. Het gevaar van devaluatie
waarop ln 1947 al werd gewezen
is nog niet verdwenen, dit als gevolg
der geleide geld-economie. Men zit in
de knoop en nu gaat het Ryk trekken
en gaan de gemeenten trekken, met ge
volg. dat de knoop steeds vaster wordt.
Het Ryk heeft het rechtsdomein en het
belastingstelsel der gemeenten aange
tast, en wil dit nog 2 jaar doen.
De commissie-Oud zal Mei 1951 klaar
moeten zyn, wil er voor 1952 iets ver
anderen. Is dat mogeiyk? Spr. is er
tilet erg gerust op.
Natuuriyk is het de raad, die de af-
schryvtngstermyn bepaalt, maar ja
Spr. hoopt in ieder geval, dat het
college even fors zal blijven.
De rente-politiek van het Ryk is een
belemmering voor de gemeenten om
geldleningen te sluiten en dat is fout.
Het is weer aantasting der gem. auto
nomie en bovendien economisch foutief.
Zal de regering tegemoet komen aan
de gemeenten, geiyk B. en W. hopen?
Het is wederom: macht en recht! De
regering zal steeds het laatste woord
hebben: zal het tekort by de 144 mil
lioen blyven? Dit gelet op de voort
durende sty ging van lonen en prijzen?
Spr. was tot dusver louter negatief.
Maar voor positief ontbreken alle gege
vens. Het enige is zuinig en efficiënt be
heer. Doch dat zal niet meevallen. De
positie van de gemeente ziet spr. zeer
somber.
DE EERSTE VROUW AAN
HET WOORD.
Mevr. BRAGGAAR (P. v. d. A.) be
pleit ook het toestaan van werken aan
de gehuwde vrouw in het algemeen. De
oorlog heeft bewezen, dat de vrouw voor
alles geschikt is, en in een vry land
heeft hi. de vrouw geiyke rechten als
de man. Spr. ontwikkelt voorts bezwaren
tegen het debat in de raad door de leden
van de C. v. O. W. na de behandeling in
de commissie, hetgeen onaangenaam is
voor de wethouder en veel tyd van de
raad kost.
Toezicht op de fabricatie door onvol-
waardlgen zal zeer nodig zyn. Zowel in
het belang der betrokkenen als van de
gemeente. En ook ernstige bestrijding
der werkloosheid moet hi. direct ter
hand worden genomen.
Zou het college niet willen zoeken naar
een betere plaats voor het V.G.L. onder
wijs? Bevordering van het Montessori-
ondenvijs bepleit zy warm. evenals uit
breiding der bad- en openbare zwemge-
legenheden. Zouden de badhuizen in het
begin der week niet dienstbaar gemaakt
kunnen worden voor washuis?
Een crèche is h.i. noodzakelijk en wel
op zo kort mogelyke termyn. Waarom is
de raad nooit op de hoogte gesteld van
de enquête in deze?
Spr. komt dan tot haar beide voor
stellen: uitbreiding van het aantal con-
sultatiebureaux voor kleuters en zuige
lingen en oprichting van een gemeen-
telyk tehuis voor ouden van dagen, die
zij warm aanbeveelt, al ls er in het
laatste opzicht veel verbeterd. Voor
echtparen is er momenteel zelfs nog
geen gelegenheid en is het niet wreed
hen te scheiden? Het zou de ziekenhui
zen ook kunnen ontlasten.
Spr. eindigt met er op te wijzen, hoe
haar fractie steeds bereid was tot op
bouwend werk, al zajn er misschien wel
eens fouten gemaakt. Zy dankt college
en ambtenaren voor al het verrichte
werk.
OPENBARE WERKEN.
De heer VAN ITERSON (Prot. Chr
P.). zich bij het laatste aansluitende,
ondersteunt het voorstel De Hosson-
Questroo.
Op een vraag of B. en W. tevreden
zyn over de rapporten, uitgebracht door
de centrale verwarmingsadviseurs, wordt
door B. en W. bevestigend beantwoord.
Spr is zo vry daarover van mening te
verschillen. Zie Endegeest en de venvar-
mi ng van het badhuis.
Spr. zal nauwlettend toezien op de
volgende uit te brengen adviezen, wy
betalen voor deze adviezen zeer goed.
ergo mogen wij verwachten goed te wor
den voorgelicht aldus spr.
De pas aangelegde sportvelden aan de
Haarlemmervaart zijn door sportdeskun-
digen van de K.N.V.B. afgekeurd. Dit
wordt door B. en W. in de memorie van
Antwoord toegegeven. Hoe zit dat nu
precies
Het verheugt spr. dat B. en W. er
naar zullen streven om de demping en
riolering van de Langebrug dit jaar ter
hand te nemen.
Het antwoord van B en W over het
zg.n. Merenplan verbaast spr. Spr.
meende uit het voorstellen van zaken
dat het plan al reeds ln kannen en
kruiken was.
Raliobouw. Na een gemartel van onge
veer 4 jaar doet het spr. een genoegen
dat B. en W. eindeiyk de verzuchting
slaken „de Stichting Ratiobouw" zal
voor het hierbedoelde bouwplan haar
medewerking niet meer kunnen verle
nen. Eindeiyk zal de naam Ratiobouw
uit onze Leidse Wederopbouw-geschie-
denis kunnen verdwynen. Laten wy zo
spoedig mogelyk een plan ontwerpen
en op dit terrein een honderdtal wonin
gen projecteren. Dit terrein ligt al ja
renlang braak, kost veel rente en de
klacht van zekere zyde geuit dat Leiden
geen bouwgrond had of heeft, wordt ook
hiermede te niet gedaan.
Dc Sociograaf. Wat de werkzaamhe
den van de sociograaf moeten behelzen
zyn bekend. Maar nog niet één advies,
laat staan een rapport van deze dienst,
heeft de Comm. van Openbare Werken
onder ogen gehad. De dienst krygt een
voudig de kans er niet toe. Plan Noord
was reeds in kannen en kruiken toen
genoemde dienst in werking trad. Plan
Zuid-West eveneens en momenteel wordt
door het architectenbureau Kuiper enz.
het gehele plan ondersteboven gegooid.
Op een eerst geprojecteerd sportterrein
is nu een complex woningen geprojec
teerd en thans weer een plan van 500
woningen op een niet goedgekeurd uit
breidingsplan. Heeft daar de sociograaf
de hand in? Spr. merkt er niets van.
Men zou het kunnen noemen „koude"
planning die hier wordt toegepast. B.
en W. wyzigen elk plan naar goeddun
ken.
Juist dit jaar hebben wy kunnen con
stateren dat in wilde haast ja, op nog
niet goed gekeurde uitbreidingsplannen
plotseling diverse complexen woningen
aan rijen worden neergepoot: zie vooral
de montage-bouw. Waarom dan deze
dienst? Komt nog bij dat de supervisie
daorover van prof. Angenot een slordige
f 4.000,— per jaar kost! Spr. gelooft ge-
ïyk te hebben gehad, toen hy deze dienst
overbodig oordeelde.
Personeelsbezetting van Openbare
Werken. Baart de huisvesting van onze
stad veel hoofdbrekens, nu wil spr. gaar
ne iets aansnyden wat hem al enige ja
ren ongerust doet zijn, n.l de bezetting
van Opeybare Werken. Spr. vergeiykt
a. de personeelssterkte in 1938 en de
toen gegeven opdrachten: b. de perso
neelssterkte in 1950 en de in dat zelfde
jaar gegeven opdrachten.
De bezetting van de directie, afd. Al
gemene Zaken en onderhoud gebouwen,
onderhoud bruggen en waterwerken,
afd. onderhoud bestratingen en onder
houd plantsoenen, daar wil spr. het niet
over hebben, alhoewel deze diensten zijn
uitgebreid, is dit logisch te verklaren,
door stadsuitbreidingen. Over de uit
breiding van Bouw- en Woningtoezicht
van 5 op 8 man zal spr. het thans ook
nog niet hebben of over de boekhouding
en administratie die van 14 op 21 man
is gebracht ook niet. Hoewel hij deze
grote stygin^ niet, begrypt ln verband
met de overgang tot mechanisatie, ge
paard gaand met de aankoop van dure
boekhoudkundige machines.
Wel ongerust is spr. geworden, dat de
tekenkamer in 1938 een bezetting had
van 23 man en op heden 38 man. een
vermeerdering dus van 15 man of
65%. En nu is daar een voorstel ln het
verschiet om nog 5 man daar aan toe
te voegen. Dit is dus bijna tweemaal zo
veel als in 1938.
Is het wel zo. dat hier efficient ge
werkt wordt wordt er niet te veel werk
voor niets gedaan? De Wethouder van
Openbare Werken deed op een .vraag,
door een raadslid gesteld, in een van
de voriee raadsvergaderingen zich ont
vallen: „laat de Raad niet vereeten dat
veel plannen moeten worden gemaakt,
biiv. een plan in B. en W. gebracht
wordt maar niet direct goedgekeurd,
twee. drie ia wel vier plannen worden
dikwiils opnieuw gemaakt"!
Voorstellen behoeven zi. niet steeds
gereed eekomen. volgens de gegevens
van B. en W.
Toegewezen ziin sinds 1946 1167 wo
ningen.
Totaal gereedgekomen woningen 595
en volgens het Tijdschrift Volkshuis
vesting 495. Waar ziin de op zijn minst
572 en volgens de „Volkshuisvesting" de
672 woningen in aanbouw?
Spr. wil dan wijzen op een ander ge
vaar. dat hier begint binnen te slui
pen. Dat gevaor is montagebouw. een
surrogaat van traditionele bouw. De
Montagebouw zal ons duur te staan
komen. En als we dan langzaam bou
wen en dan nog slecht!! Laten dan
onze nakomelingen maar zeggen: ..in
het bouwen waren ze eeen haantje de
voorste, maar wat ze bouwden was al
thans goed".
Laten wii in het komende laar al
onze krachten Inspannen om zoveel
mogelijk en zo goed mogelijk te bou
wen.
De Woningnood in Leiden is nog zeer
groot.
Jonge mensen komen niet aan bod,
talrilke huizen zitten overvol met vele
gezinnen, waarvan de toestand on
houdbaar geworden is. Een lichtpunt
kunnen wii ook gelukkig noemen en wel
het feit dat sinds 1946 de particuliere
bouwers weer zijn ingeschakeld. Laten
wii deze nijvere ondernemers zoveel als
in ons vermogen ligt terwille ziin en
de behulpzame hand bieden. Want tot
nog toe spreekt iedereen en overal over
het tekort aan arbeiderswoningen maar
vergeten wii toch vooral niet. dat er in
onze stad ook schreeuwend gebrek is
aan middenstandswoningen.
Spr. verzekert tenslotte, dat oe "ver
houding ln de C.vO.W. uitstekend is
en het zal mevr. Braggaar niet lukken,
daarin een wig te drijven.
Kris-kras door de begroting
DIVERSEN.
De heer Kortmann (K.V.P.) dankt op
zyn beurt voor de overzichteiyke In
deling der begroting, al zijn de cijfera
somber. Hy vreest, dat het tekort de
11/4 millioen nog wel zal overschrijden
als gevolg van onze algemene verar
ming. Zonder Marshall-hulp etc. zou
het er nog slechter uitzien!
Gaarne steunt spr. de pogingen vatl
B. en W. cm tot een oplossing te ge
raken, maar het college zal ook zyner-
zyds moeten ingrijpen, b.v. door meer
el'ficiëncy. Het beeld van Leiden is
trouwens het beeld van het Ryk. Moge
Nederland vinden een Churchill!
De defensie-uitgaven oordeelt spr.
cnvermijdeiyk. maar het zal offers kos
ten. Deze mogen echter de grens van
het draagbare niet oversahryden. Na
tionalisatie zou zelfs extra-beloning
waard zyn.
Wat woningbouw betreft, breekt spr.
nogmaals een lans voor grote gezinnen»
om dan te komen tot enkele verkeers-
kwestles. Het rapport daarover van B.
en W. ziet hy met belangstelling tege
moet.
Het voorstel Braggaar kan spr. niet)
steunen. Hier ligt zi. een weg voor heb
part Initiatief.
De heer Questroo (Prot. Chr. P.)
hoopt op een spoedig rapport over de
Toonkamer. Dat voor de Stadszaal-
meubilering slechts één Leidse firma is
uitgenodigd, betreurt hy, en dat was
z.i. ook onjuist. Spr. hoopt in de toe
komst op verbetering.
Spr. huldigt het college aan het Stati
onsplein geiyke tred te hebben gehou
den met de Spoorwegen, Bij de admi
nistratieve ambtenaren bestaat zi. geen
vaste regeling, waardoor bevordering
wordt belemmerd. Tegen cyclostiel-werk
van gemeentewege heeft spr. ernstig
bezwaar, er zijn. voldoende particuliere
ondernemingen.
Bevordering van het kunstleven en
invoegen van het sportterrein aan de
Burggravenlaan en de Sportstichting
oordeelt hij juist.
Tot slot verdedigt hij zijn voorstel,
met de heer De Hosson ingediend.
Mevr. Goudswaard (V.VJD.), bepleit
verdeling der leden der kleine partyen
over de secties en instelling van een
vrouweiyke commissie van advies in
zake de huisvesting, gelyk ln Rotter
dam, waarvan zy de grote betekenis
uitvoerig uiteenzet, evenals de werk
wijze. De vrouw, al zyn de vrouwen
het niet altijd eens, weet 6oms meea
dan de man!
Voorts vraagt, spr., wat de gemeente
doet voor huisvesting van gerepatrieer-
den.
"De heer Van Oyen (K VP.), het col*
lege dankend voor al zyn werk, heeft
toch wel enige critiek.
Spr. verzet zich tegen werken van
de gehuwde vrouw, al was dat in de
oorlog onvermijdeiyk. Abnormale tyden
vragen abnormale maatregelen. Men
lette ook op de uitbreiding der werk
loosheid De gehuwde vrouw hoort in
huis. Waar de meningen over het so
cialisme zeer uiteenlopen, is de idee
van de V.V.D. veel te vaag. Spr. 2set dan
uiteen, hoe de K.VP. hierover denkt.
De V.VX). is bovendien negatief.
Plaatst zij zich dan op positief Chr. be
ginsel? Zo ja, spr. gelooft het niet
dan zeker een liberaal chr. beginsel.
Z.i. moet men echter meer zoeken naar
wat verbindt!
De heer Frohwein beschouwt zich.
blijkbaar als super-katholiek, sprak van
een monsterverbond etc. Maar spreker
meent, dat de heer Frohwein tilt de
