In Bremen leefl nog de oude Hanze Langs Duitslands waterkant (III) Ondernemer en arbeider strijden schouder aan schouder voor w«lzij u haven Bij liet heengaan van Sir Stafford Cripps Eeu wereldvreemde krnisvaardersfiguur in de politiek Vrijwillige arbeid speelt in Joego-Slavië belangrijke rol B Aanzienlijke hoeveelheden verse vleetharing werden aangevoerd ZATERDAG 21 OCTOBER (Van onze speciale verslaggever). Van alle Noord-Duitse havensteden heeft de oude Hanze-stad Bremen nog het meest sfeer en traditie bewaard. Een gunstig lot heeft gew/ild, dat de beroemde „Marktplatz" met Raadhuis, Roland-beeld, Dom en „Scjiütting" Gildehuis de oorlog heeft overleefd, j al moet er aan Dom en Schutting nog veel worden hersteld. Daarmede heeft deze stad haar gezicht behouden. Merkwaardig genoeg heeft ook de Bremer zélf van alle Noord-Duitse zee- kanters nog het meest een aparte physionomie en mentaliteit. In het veel grotere Hamburg is d sarvoor teveel toevloed van vreemde elementen ge weest. Opmerkelijk is daar b.v. de rijkdom aan Slavische namen. Maar ook het kleinere Lübeck, hoofdstad van de roemruchte Hanze, heeft de geest van vroeger niet meer zo, als. hij nog in Bremen leeft. Senaatspresident Wilhelm Kaisen liep vroegea* achter os en ploeg De Bremer* zijn nog heit meest van allen Hamseaten geblevv n. Daarom ook voelt zich een Nederlander er het best thuis en njet alleen om de on volprezen „RaUskeller", yaar men op I een regenachtige dag even behaaglijk zit als Heine, toen hij in 1826 na een J stormachtige zeereis vjun Norderney In Bremen aankwam en direct ln de „Ratskeller" dook! Zijo. gedicht „lm I Haf en" heeft de Brenver Ratskeller I echter niet zó onsterfeljjk gemaakt als de „Phantasicn in Brojner Ratskeller" van de jong gestorveaa romantische dichter Wilhelm Hauff, ..Een geschenk voor vrienden van de wijn." Goede vrienden van de wijn zijn de Bremers ook nu nog. Men hoeft des nachts maar over het, marktplein te lopen om dat te merken. Maar de dronk van de Bremers is een van de plezierigste en vermakelijkste, die wy j kennen Dezelfde ervacing had trou wens Heine al. „Siehst <hi, auf den Dachern der Hauser sitzen. Die Engel und sind betrunken und singen. Piep-kleine, meest demo cratische Duitse staat Maar ook ernstiger dingen zijn in Bremen plezierig. Zo is do politiek er het allerplezierigst van heel Duitsland, dat wil héél wat zeggen. De vrije Hanzestad Bremen vormt met Bremerhaven, 70 kilometer We- ser-afwaaxts aan dc kust. een aparte Duitse staat, behorende tot de Ame rikaanse zone. Met zijn half millloen inwoners ds het weliswaar het klein ste land, maar tegelijk het voorbeel- digste en meest democratische. Aan het hoofd staat, als Senaats president en burgemeester, de ge matigde sociaal-democraat Wilhelm Kaisen. Iedereen in Bremrn kent het ver haal van de wijze, waarop Kaisen tot de hoogste stadspost werd geroe pen, Het is bijna Bijbels. Op zekere dag reed de stadscom- mandant van Bremen, dat toen nog door de Engelsen was bezet, naar Kaiscns adres, een boerderij bulten 1 de stad. Deze was bezig zijn land te ploegen. Teen dc Brit hem vroeg, de primus inter pares van dc go- denazificeerdc Hanzestad te worden, zei hij eerst „Büh" en ploegde voort. Maar tenslotte liet hij os en ploeg staan. Verzet in Frankrijk tegen Duitse herbewapening EEN FEL DEBAT Or KOMST. De Franse socialisten hebben besloten een speciaal debat (/ver Duitse herbe wapening te eisen, voordat Juics Moch, de minister van defensie, naa'- Washing ton vertrekt, voor besprekingen daar- c ver. Zij vragen eveneens om stemming over een motie over het Duitse vraag- vraagstuk, voordat er over liet wets ontwerp betreffende de verlenging van de militaire dienstplicht tot achttien maanden wordt gedebatteerd. De regering was tegen een dergelijke stemming vóór de besprekingen gekant, daar zij niet wilde, dat de Franse onder handelaars beperkingen worden opge legd. De commissie van buitenlandse zaken van de Nationale Vergadering wenst echter wel een debat en stemming voor het begin van de onderhandelingen te Washington en de regering is gezwicht. De regering is evenwel van mening, dat het debat over de kwestie der West- Duitse herbewapening moet worden ge combineerd met dat over de verlenging van de dienstplicht, dat Dinsdag a.s. zal beginnen. De premier Plcvain zal een verklaring afleggen. In de wandelgangen wordt verklaard, dat de meerderheid der socialisten vijandig staat tegenover Duitse herbe wapening. De Sovjet-Russische nota, waarin de Westelijke mogendheden tegen herbewa pening van West-Duitsland worden ge waarschuwd, heeft een diepe indruk gemaakt op vele afgeva-ardigden, in het bijzonder op de socialisten Jules Moch. die Frankrijk op de bij eenkomst van ministers van defensie in de V.S. zal vertegenwoordigen, zou op een bijeenkomst van socialistische afgevaardigden hebben verklaard: ..Ik ben bereid de man te zijn. die de Fran se herbewapening tot stand brengt, maar niet de man. die verantwoordelijk is voor de Duit-se herbewapening". Paul Ramadler, voormalig socialis tisch minister van defensie, zou ver klaard hebben, dat herbewapening van West-Duitsland een .Korea" in Duits land zou uitlokken, waarbij twee Duitse legers tegen elkaar zouden streden, „o* c-rger nog, waarbij de West-Duitsers zich bij de Russen zouden aansluiten". Ben minderheid der socialisten is be reid herbewapening van West-Duitsland te aanvaarden, mits een West-Duits lege- deel zou uitmaken van een West- Europees leger. De vclksrepublikeinen 'katholieken» delen het standpunt van Schuman de minister van buitenlandse zaken, die de herbewapening van West-Duitsland meer beschouwt als een kwestie van het bepalen van het juiste ogenblik clan als een principekwestie. Kaisen: symbool van rust en vertrouwen Kaisen is geen briljant man. Verre van dat zelfs. Maar in Bremen is 'hij een instituut, een symbool, gewerden. Een symbool van rust en vertrouwen in <ie* toekomst. En zeaLs het wel eens meer met mannen van zijn aard gaat, ook bulten Bremen werd men cp hem opmerkzaam: hij stak gunstig al bij andere Duitse politici, die zich niet ge lukkig voelden, wanneer sij niet ge weldig tekeer konden gaan. Ook vroeg men zich af, of West-Duitsland met het vijandige duo Adenauer—Schuma cher vel verder kwam, en onder de bezettingsautoriteiten waren er som migen, waartoe naar men zei ook Mc Cloy beboerde, die Kaisen gaarne als Bondskanselier zagen! M:n zag in hem een sociaal-demo craat, d»e, beter dan weike christen democraat ook, in staat zcu zijn een coalitie-regering van deze beide grc-te partijen tot stand te brengen. Deze plannen schijnen nu weer var. de baan, ook omdat men heeft inge zien, dat de succesrijke leider van het kleinste, maar rijpste Duitse staats wezen, toch niet uit het hou-t gesne den is, clat in Bonn nodig is om autoriteit te verwerven. Ook de Bremer Senaat is een uni cum onder alle Westduitse regeringen, die nu bestaan. In de „Burgerschaft", de volksvertegenwoordiging van de Hanzestad, zijn de scciaal-demccraten met 46 van de 100 zetels verreweg de sterkste gTcep. Om te regeren hadden zij echter de steun ran een andere partij nodig Alleen de christen-demo craten en de liberalen kwamen daar voor in aanmerking. En nu Is het verrassend, dat in Bre men niet de sociaal-democraten en dc christen-democraten, arbeiders cn middenstanders samengaan, Symbool van de Hanzestad: het Roland-beeld. zoals voor de hand zou liggen, maar sociaal-democraten en liberalen arbeiders en ondernemers. Hiermede zijn zowel de sociaal-de mocraten als de liberalen van de algemene lijn van hun partij afge wekenMaar daarom bekreunt men zich in Bremen minder dan cm iets anders, wat daar zwaarder weegt: het welzijn van de haven, waarvan zowel ondernemer als ar beider moeten leven en welker her stel beiden ter harte gaat. Het was hierop, dat wij hoofdzake lijk doelden, toen wij zeiden, dat dc Bremers nog het mezst van alle Duitsers Hanscaten zijn gebleven. Want nergens anders laat men zich zo weinig door politieke" overwegin gen bepalen cn zo sterk door het belang van dat, wat aller belang is: dc haven cn wat daarmede samen hangt. Kindertoeslagwet voor gepensionneerden RISICO'S VOOR MILITAIREN. Verschenen is de Memorie van Ant woord van de Minister van Binnenlandse Zaken op het voorlopige verslag der Commissie van Rapporteurs uit de Eer ste Kamer over het ontwerp van wet tot toekenning van kindertoelage aam ge pensionneerden. Hieraan ontlenen wij: Als algemene regel geldt, dat wan neer iemand, die inkomsten geniet en in een krankzinnigengesticht wordt opgenomen, voor hem een curator of provisioneel bewindvoerder wordt be noemd. Voor een gepensionneerde, die in die omstandigheid komt tc verke ren. geldl dit dus evenzeer. Bij ver pleging in een z.g. „open afdeling" behoudt de patiënt alle bevoegdheden. De vraag, of er Militaire Pensioen fondsen zijn in de trant van het Alge meen Burgerlijk Pensioenfonds cn het Spoorwegpensioenfonds, beantwoordt de Minister ontkennend Het is nog steeds oen open vraag, of de financiering van pensioenen in het algemeen uit een fonds de voorkeur verdient boven een financiering uit de begroting. Vaststaat echter, dat de militairen bloot staan aan met. tc berekenen risico's, welke fi nanciering uit een fonds bezwaarlijk maken- Aanvankelijk lag het in de bedoeling de regeling te laten terugwerken tot 1 October 1948 Het ls niet onmogelyk.dat in kringen van gepensionneerden van deze bedoeling is kennis genomen. Waarschijnlijk hebben zij daarop hun verwachting gebouwd en tenslotte deze bedoeling ln een belofte deen verglij den. Van een belofte in volstrekte zin is echter geen sprake. (Van onze Londense correspondent). Het aftreden van sir Stafford Cripps, de Engelse kanselier van de schatkist, betekent een ernstige verzwakking van de Labour-regering. Zijn besluit kwam echter niet als een volkomen verrassing. Want in dit geval is het motief der ge zondheidsredenen de werkelijke oorzaak van Cripps' heengaan en is het niet een diplomatieke term, die vaak gebezigd wordt om verschil in politiek te camou fleren Cripps lijdt reeds vele jaren aan zwakke spijsverteringsorganen. Sedert de eerste wereldoorlog, waar aan hij actief deelnam, leeft hij op een uiterst streng vegetarisch dieet, dat hij als aanhanger der natuurgeneeswijze als het enige Juiste aanvaardt. Vorig jaar verergerde zijn kwaal en stelde hij zich onder behandeling van de bekende kli niek van dr BirchnerBenner te Zü- rich. Drie maanden geleden, toen zijn herstel niet voldoende vorderde, nam I hij volstrekte rust. Deze dagen keerde I hij terug van een verblijf in Italië, dal I hij wederom liet voorafgaan door een I bezoek aan de Zwitserse kliniek, waar I de moderne voedingsleer wordt toege- I past. Hij zag er oud en vermagerd uit I en leunde op een stok toen hij naar Londen terugkwam. Omdat hij voelde I dat hij de grens had bereikt, bood hij Att-lee reeds Dinsdag zijn ontslag aan. Deze wilde daar eerst niets van horen, I doch na een gesprek van een half uur Bovendien extra beloning voor bijzondere prestaties ^(Van een bijzondere medewerker) 1 Er wordt in Joego-Slavië op vele plaatsen koortsachtig gebouwd aan fa- j brieken. Industrialisatie is een der be- langrijkste punten op het programma I van de Titoïsten. Bij hun industriële I opbouw stuiten zij echter op drie moei- I lijkheden. In de eerste plaats is er een I ernstig gebrek aan machine-fabrieken in Joego-Slavië. Veel materiaal moet I daardoor uit het buitenland komen en gezien de slechte koers van de dinar, jaagt dat het land op hoge kosten. I Er is verder een tekort aan deskun- I digen. Betrekkelijk maar weinig Joc- goslaven hebben verstand van machi nerieën en het gevolg is dat er onvol- j doende zorg aan wordt besteed. Met wonden .Geen onherstelbare oorlogs- Markt overgevoelig Wat na de volle maan? (Van onze deskundige medewerker) Sedert het begin van deze week is de weersgesteldheid aanmerkelijk ver beterd, waardoor dc visserij weer in tens kon worden beoefend. De vangsten liepen echter terug Ook bij de Rug voor Terschelling, waar vorige week veel tongen gevangen werden, was dc vangst beduid md min der en de tongen lichter van stuk. IVIct dc kleine schelvis en dc wijting gaat het iets beter. In de hal traden weer grote prfls- schommelingen op Mede in verband met het mooie weer is de stemming be paald flauw te noemen. Men veswachi klaarblijkelijk veel aanvoer van de kei ne kust.vloot. De kleine schol kon zich al en toe nauwelijks boten de opvang- prijs handhaven, ook de kleine tong moest een veer laten. Dat dc markt overgevoelig is. blijkt w:I uit het feit, dat het eenzijdig door de reders tc IJmuidcn vaststellen van een minimumprijs voor de verse ma kreel een boycot door de handel ten gevolgen had, waardoor ee:i mooie lading van de Abraham in de puf- schuit terecht kwam. Nadien zijn ech ter zoals bekend tot elkaar ge komen. Het uitvoeringsbesluit minimumprij zen voor schol, schar en wijting werd reeds eerder afgekondigd Deze mini mumprijs werd vastgesteld op f. 8 per kist en is bindend voor alle catego :ië:i van ii? vloot. Deze maatregelen vijzen cr wel op. dat men dc naast? toekomst der trawlvisserij nl:t e.g roos kleurig inziet. Het wachten 'is op export en daar is thans nog weinig kijk op. Deze weck werden aanzienlijke hoe veelheden verse vleetharing aange voerd. Gedurende vorig weekeinde cn in het begin van deze week brac t deze haring een goede prijs op, zelfs tol f. 21.per kist. Woensdag was het echter weer totaal mis met de markt en een aanzienlijk deel van de aanvoer vond zyn bestemming ln de pufschuit. Voor de export naar Tsjecho-SJowa- kije komt alleen de allerbeste kwaiiteir in aanmerking. Tevens worden er hoge eisen gesteld aan de verwerking, waar aan dus 'olj dc huidige situatie speciale iutentiè dient te worden besteed Or, hot ogenbhk vindt alleen export naa1 Tsjecho plaats, doch voor November bestaat, althans volgens IJmuidcn, een kansje op uitvoer naar Duitsland Dc resultaten der vleesvissers waren ook deze week weer uitstekend en e is zeer veel haring opgetrokken. Ook Yarmouth belichtte, dat sedert Jaren n et zulke dag-aanvoeren waren V/or- kr.nven doch ook daar ging het grootste gedeelte voor vismeel weg. Dc Hollandse v.oot bevindt zich zowel op de Engelse wal bij ae Smith Knoll als halverzee. het gevolg, dat dc slijtage extra groot ls cn veel machines ongewoon gauw- buiten bedrjjf moeten worden gesteld. Ten slotte hebben de Titoïsten te kampen met bet feit. dat hun vijf jaren- jp'.an zo uitgebreid en veelomvattend is. j De uitvoering geschiedt daardoor niet. al-tijd helemaal naar wen?. Het is nu eenmaal erg moeilijk om de economie van een heel land te leiden. Zo kan het gebeuren en zo gebeurt het ook), dat een dure machine tijdenlang stilstaat bij gebrek aan aanvoer of dat een groot gebouw, dat met veel kosten is opge richt, gedeeltelijk overbodig blijkt te zijn. De Titoïsten hopen echter al deze moeilijkheden te bestrijden met hun werkkracht cn die is inderdaad ver bluffend. Het is voor mensen, die nooit in Joego-Slavic geweest zijn, zeer moeilyk om een voorstelling te krijgen van wat dc Joego-Slaaf met primitie ve middelen kan verrichten. By vele werkzaamheden wordt daar bij gebruik gemaakt van vrijwillige kos teloze arbeid, die verricht wordt door kantoor- en winkelbedienden, arbeiders, boeren en studenten gedurende hun vrije tijd. In vrijwillige arbeid zijn spoorlijnen aangelegd, bossen gekapt en huizen en fabrieksgebouwen opgericht. Ook reparaties 'aan wegen en spoorlij nen worden vaak door vrijwilligers ver richt. Midden op het grootste plein van Zagreb kan men distributie-ambtenaren zowel mannen als vrouwen, aan het werk zien om de straat met houwelen open te breken. Sommigs van deze vrij willigers doen dit werk met enthousias me, maar anderen doen het slechts, om dat zü er toe aangespoord worden door hun omgeving. Ook met andere middelen proberen de communisten dc productiviteit van de beschikbare arbeidskrachten op te voeren: wU bedoelen het Ocdarnik- systeem (in Rusland bekend onder de naam Staganov-systcem). Een Oedarnik is een arbeider, die minstens anderhalf maal zo hard werkt als zijn collega's: Hy wordt beloond met medailles, extra bonnen, hoger loon en allerlei privileges zoals gratis reizen. Het is inderdaad voor Joego-Slavië hard nodig, dat de arbeidskrachten top prestaties leveren, want terwyl veleWes terse landen zich inspannen om werk te vinden voor hun omvangrijke bevol kingen. heeft Joego-Slavië juist gebrek aan arbeidskrachten. In dit land. dat 13 maal zo groot is als Nederland en dat slechts door 16 millloen mensen be woond wordt, kan men elke arbeids kracht goed gebruiken en ieder techni sche deskundige wordt hoog gewaar deerd. Daardoor komt het, dat er nog vele Duitse krygsgevangenen in Joego- Slavië wonen die er tegen een tamelijk goed loon belangrijke technische posten vervullen. Het is overigens vrij moeilijk vast te stellen, wat nu eigenlijk een behoorlijk salaris is in Joego-Slavië. Dat komt al lereerst doordat moeilijk te bepalen is, wat de waarde van een Joego-Slavlsche I dinar eigenlük is. Volgens de officiële koers kost een dinar 7,6 cent. maar in Triëst kan men gemakkeiyk dinars voor een cent per stuk kopen. Ook aan de in Joego-Slavië geldende prijzen kan men niet gemakkeiyk zien, hoeveel een dinar waard is. omdat de meeste arti kelen slechts op de bon ta krijgen zyn. De distributie levert niet heel veel, maar tameiyk goedkoop. De transportmidde len en de vrye artikelen hebben prijzen, die vaak volkomen verschillen met die in Nederland. Zo kost een tramritje slechts 2 dinar, een plaats in de bio scoop (waarin veel oude Amerikaanse films gedraaid worden) hoogstens 25 di nar, maar aan de andere kant kost een horloge al gauw 20.000 dinar. Zeer wei nig mensen hebben dan ook horloges. Hoe zou dat ook kunnen in een land, waar een gewoon arbeider ongeveer 3000 en een ingenieur 5000 dinar per maand verdient? legde hij zich bij Cripps' voornemen neer. De kwaal van Cripps was in de loop der iaren verergerd door de zware druk en de zorgen van zijn ministerschap. Hij was, vooral tijdens de dollarcrisis, de centrale figuur van het kabinet. Cripps is een man van uitzonderlijke gaven, die aanvankelijk chemicus had zullen worden. Hy werd echter advocaat en was spoedig een der zeer briljante rechtsgeleerden van Engeland, die m«»t zijn rechtspractyk een vermogen ver diende. Als typische intellectueel, en door zijn exentrieke levenswijze, stond hij ver af van de gewone arbeiders, die hem res pecteerden zonder dat hij zich in popu lariteit verheugen kon. Trouwens als minister van financiën, die harde maat regelen moest nemen kon hij uiteraard al niet op populariteit rekenen Cripps I leefde op een Spartaanse manier, stond I's nachts om 4 uur op om te studeren en te. werken en maakte ochtendwande lingen door de Londense parken op eer. I moment, dat deze alleen nog maar door j zwervers waren bevolkt. Hij hardde zijn lichaam en trainde zyn geest voortdu- 1 rend. Als overtuigd en actief lid der Engelse kerk speelde hij ook in het religieuze leven een voorname rol. Hij was een der voormannen van de campagne- voor een christelijke reveil. Als lekenprediker stond hij op de kansel Van de St. Pauls, ondanks zyn drukke werk als minister. Omdat Cripps zichalle levensgenie tingen scheen te ontzeggen hy rookte eerst nicotinevrije tabak, doch de laat ste tijd gaf hy zyn pyp er aan meen de de „man in the strect" dat Cripps de versobering propageerde om haar- zelver wil Ook toen Cripps in de oorlog enkele jaren Brits ambassadeur in Moskou was, kon hij zich niet populair maken. Als geheelonthouder hield hij zich af- zydig van de overdadige partijen, die de Sovjet-functionarissen van tijd tot tyd gaven. Met Stalin wilde Cripps over de fundamenten van het socialisme dis cussiëren, zoals hij het zelf zag, maar de Sovjet-dictator scheen hiervan al lerminst gediend te zijn. Hij was meer geïnteresseerd in de Britse politiek en kon later beter overweg met een partij loos diplomaat van de oude stempel. Cripps had het ook al bij de T.U.C. 'Engelse vakverbond) verbruid omdat hy ongevoelig was voor dc argumenten, die door de arbeiders tegen, de loonstop werden aangevoerd. Door de afstand, welke Cripps scheid de van de gewone man stuitte hij op verzet. Persoonlijk heeft Cripps echter voor zijn medemensen, die in nood ver keren, alles over. Iedereen weet dat hy volkomen in teger is. Hy is echter in de politiek een ietwat wereldvreemde kruisvaarders- figuur, die moeilyk kon worden begre pen cn nagevolgd. Zijn heengaan op dit moment schijnt ook verband te houden met zyn wens om zijn opvolger een kans te geven het budget van April behoorlyk te prepa reren. teh kleine 50 mijl N.N.W. van IJmuider., maar ook van andere plaatsen worden grote vangsten gemeld. Volgende weck ls het volle maan en men vraagt zich af, ho het dan wel zal zijn en of deze overvloedige visserij nog lang zal aanhouden. In dat ge val zou de tonnen- en zoutno itie wel eens in het gedrang kunnen konten Op het gebied van de handel gaat her nog zeer kalm toe De Stichting neem' nog stC5ds het gros van de aanvoeren voor haar rekening. En kol e partijen j goede steurharing werc.cn voor de ro fcerij aangekocht. Over eventuele expost ic er nog weinig bekend. Fransen nemen maatregelen in Indo-China De Franse legerleiding te Hanoi, da hoofdstad van de Noordelykste Indo- Chinese provincie Tonkin, treft uitge breide maatregelen om het hoofd te b:e- den aan een offensief op grote schaal door de Vietmlnh-opstandelingen £r worden te dien einde te Hanoi troepen samengetrokken, die tevens bestemd zyn om, volgens een woordvoerder van het ministerie voor de Vietnamese sta ten, „de rebellen in het open veld een beslissende nederlaag toe te brengen". Alhoewel van officiële zyde het stil zwijgen wordt bewaard over de positie van het grootste fort aan de grens me» China, Langson, dat de hoofdweg tus sen Hanoi er/ het communistische China beheerst, zijn er redenen om aan te ne men dat het fort thans verlaten is eQ dat de terugtocht der Franse troep?" uit deze buitenpost geslaagd ls. Dit zo« dan zijn geschied in overeenstemmmJ met het algemene plan. om alle schikbare Franse strijdkrachten samen te trekken in de Tonkinese laagvlakte. Ds beslissing om Langson te ontruimen, l, klaarbiykeiyk --eeds kort na de aan komst te Saizon op Dinsdag j.l v*0 generaal Juin en de minister voor te Viernamese staten, Jean "Letournea". genomen en zij is blijkbaar door goedgekeurd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1950 | | pagina 6