De Britse defensie in het Britse Lagerhuis
Ittlee en Churchill aan het woord
EERBERICHT
Nauwe aansluiting van Tito
bij het Westen?
Belangrijke wisseling in
Amerikaanse regering
Jaargang
WOENSDAG 13 SEPTEMBER 1950
No. 27100
EIDSCH
DAGBLAD
^teur: J. W. Henny
Ic'dredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f 4,50 per kwartaal; 35 cents per week
Telefoon Dir. en Adm.: 25041; Red. 21507
Witte Singel 1. Lelden Giro no. 57055
echter snel",
jVersterking der troepen
in Duitsland
geland zal nog een divisie naar
^-Duitsland zenden en de twee.
het daar heeft, versterken, zo
•ft premier Attlee in het Lagerhuis
«gedeeld.
i Lagerhuis was vervroegd van zijn
bijeengeroepen om het besluit van
rtzering tot verlenging van de
•plicht van VA tot 2 jaar en ver-
ag van de soldij goed te keuren
lllec verklaarde, dat de 34 milliard
dden omvattende lierbewapenings-
mncn van de regering niet bcte-
ïi, dat de regering gelooft, dat
derde wereldoorlog nabij is of
jrermijdclijk.
tn gezonde economie noemde de
rtmler een noodzakelijke basis voor
a succesvolle verdediging, daar een
«nomische ineenstorting van de
mocratische landen „reeds lang de
top van de vijanden der vrijheid" is.
'or de verlenging van de dienst-
tot twee jaar zullen de Britse
ikrac'nten in de komende zes maan-
met 77.000 man toenemen,
üee verklaarde, dat Engeland een
e reserve uitrusting van de afgelo-
oorlog over heeft en deze ook nog
•dikt.
Kapens verouderen
Uee^ verzekerde, dat Engeland grote
Jkrachten over zee heeft en over
«n beschikt, die gelijkwaardig zijn
6' divisie. De twee bestaande tii-
s in Duitsland zullen worden ver-
:t, zodat Engeland daar over meer
drie divisies zal gaan beschikken,
de vier bestaande divisies in andere--
i van de wereld zullen worden ver-
^951 zal het territoriale Britse le-
een toevloed van volledig opgeleide
schappen krijgen, waardoor Enge-
i over een equivalent van 12 dlvi-
territoriale troepen zal komen te
mikken.
f; zouden na mobilisatie ongeveer
ifn divisies staande troepen en 12
:-fritoriale divisies op de been kun-
:.;n worden gebracht.
>)k voor de vloot ontvouwde Attlee
jn program voor bouw, modernise-
en verbouwing van anti-duik-
«itschepen, mijnenvegers en motor-
irpcdoboten.
luchtmacht heeft orders geplaatst
straaljagers en voor tweemotorige
ulbommenwerpers van het type
nberra, zo zeide Attleq. Er zou ge-
akt gemaakt worden van de volledige
piciteit der vliegtuig- en aanverwan-
i industrieën.
ittlee verklaarde nadrukkelijk, dat
eventuele deelneming van Duits-
'and aan de Europese defensie slechts
un worden overwogen in het kader
*jn een gemeenschappelijke verdedi-
van het Westen. Hü was van
Etning, dat de bondsregering een
aobile gendarmerie onder democrati
ze controle nodig had, doch geen
'ffcer in embryonale vorm.
besprekingen met de Verenigde
ten over Amerikaanse hulp voor het
?else drie-jarenplan voor de bewa-
ilng duren nog voort, zo zeide Attlee.
kon daarom geen resultaten geven.
Overschakeling naar productie van
noodzakelijke zal verhoging van het
tal luxe-auto's voor de binnenland-
markt uitsluiten, terwijl artikelen,
L radio- en televisietoestellen in
:dere mate beschikbaar zullen ko-
- De chemische- en textielindustrie
de woningbouw zullen op de zelfde
worden beperkt.
lüs dit noodzakelijk zou worden, zal
lp regering tot controle op de toewij-
pnjr van de noodzakelijke grondslof-
Iffcn overgaan.
3't aantal arbeiders in de wapen-
;i5trie zal geleidleyk met een kwart
-oen toenemen.
tl cc zeide dat de regering in de
dopen weken een onderzoek had
sjestrid naar de export van maclii-
i?fferktuigen naar Rusland en dat
iervoor geen uitvoervergunningen
'orden gegeven als de goederen in
"kfn land of in de landen der bnnd-
Itnoten nodig waren voor de v,r-
-*>gde wapenproductie.
•ourchill interumpeerde en vroeg, of
o'oor de Sovjet-Unie bestelde grote
-machines nog "zouden worden ver-
Ken.
teder hoongelach van de oppositie
gaarde Attlee. dat de machines voor
;fi bestemd waren. Attlee verzekerde
.•er, dat de machines niet zouden
•'-en geëxporteerd als zij in Enge-
•i nodig waren.
Churchill niet tevreden
^urchill, de leider der conservatie-
Z. verklaarde, dat zijn partij voor
militair0 plannen der regering zou
p®men. Dit betekende echter niet,
U de regering „een vertrouwensvo-
•JiTj" gewonnen had, „en allerminst,
vertrouwensvotum voor de be-
«ndeling van militaire zaken".
later meer bewolking.
p Bilt verwacht tot morgenavond:
l^nvankelijk over het algemeen wei-
ir< maar later toenemende bewolking
r: Waarschijnlijk ln de middag enkele
r-^elijke buien. Matige en aan de
-T' mdelijk krachtige wind uit Zuide-
richtingen. Iets lagere tempera-
m- (Opgemaakt te 10 uur)
14 september
fop: 612 uur onder: 18 59 uur.
3 op: 9.14 uur; onder: 19.35 uur.
~*ter te Katwijk 4.31 en 16.52 u.
•'trimmer bestaat Q«t zes pagina's.
Churchill beloofde steun in alles wat
de veiligheid van het land diende, doch
zeide, dat zijn partij geen verantwoor
delijkheid wenste te dragen voor de
huidige stand van zaken.
De regering, „hoewel juist waar Let
essentiële dingen betreft'' had een
gebrek aan vooruitziendheid, overtui
ging en verbeeldingskracht. Churchill
zeide een „boodschap van eensge
zindheid" te brengen.
Hierna gaf hij enige voorbeelden van
wat hij als besluitloosheid deed voorko
men. De oorlog in Korea had in feite
geen verandering in de balans gebracht.
Hierdoor hadden de gewone mensen in
vele landen slechts begrepen, wat dui
delijk had moeten zijn voor hen. die
belast zijn met het handhaven der vei
ligheid. Naar het oordeel van Churchill
waren de Amerikanen bitter door de
Engelsen teleurgesteld; en Engeland
was te traag geweest met het zenden
van troepen naar Korea. Hij critiseerde
nogmaals het zenden van straalvlieg
tuigen naar het buitenland ..nu zij
dringend nodig zijn voor de Britse de
fensie".
Er waren gedurende enige tijd in
toenemende mate werktuigen, waar
mede men oorlogsmateriaal kon fa
briceren naar de Sovjet-Unie en an
dere Oost-Europese landen gezonden.
Zulks was verkeerd en diende ge
staakt tc worden.
In verband met de kwestie van een
Duitse herbewapening vroeg Churchill
Attlee naar diens mening hieromtrent.
Stond de premier nog steeds op het
standpunt van enige maanden geleden
toen hy berispend zeide, dat de enige
bewapende Duitsers in de Oostelijke
zone te vinden waren?
Inplaats van ontmoedigend of zelfs
kleinerend te handelen diende de
premier toe te juichen, dat Duitsland
„teruggebracht wordt in de familie
van een vereend Europa en deel
neemt in een Europese verdedigings
strijdmacht". Er diende snel een Euro
pees leger met een groot Duits quo
tum ingesteld te worden „als ons
daartoe tenminste de tijd gelaten
wordt".
E.e1^ leger van zestig a zeventig
divisies diende gevormd te worden
„om de Wcst-Europese gaping op tc
vullen tegen een Russische stoot naar
de zee". In dit geval zou de oorlogs
dreiging voor de komende drie of vier
jaar aanzienlijk verminderd, zo niet
geheel geëlimineerd worden en zou
men de beste kansen hebben om nor
male betrekkingen tussen de landen
onderling aan te knopen. Of men
hiervoor tijd zou hebben was niet te
zeggen doch twee belangrijke facto
ren waren van invloed namelijk de
berekeningen van het Kremlin en de
„ergernis van het Amerikaanse volk
over de behandeling, die het ontvangt
en de lasten, die het krijgt te dragen".
Onder de bescherming van de Ame
rikaanse superioriteit op het gebied
der atoomwapens zou men het Euro
pese leger moeten opbouwen en dit
zou de sovjet-unie er van weerhouden
een oorlog te beginnen.
„Eén land alleen kan de gang der din
gen niet beïnvloeden, doch wij kunnen
tenminste ons deel bijdragen".
De samenstelling van een Westers
leger stelde Churchill zich als volgt
voor: Duitsland en Italië leveren ieder
acht tot tien divisies, de landen van de
Benelux tenminste vier. Frankrijk had
twintig divisies aangeboden hetgeen
echter wel eens vijftien zou kunnen
worden. Engeland diende zes of acht
divisies te leveren, Canada drie en
Amerika tien. Het voorstel om drie
Britse divisies in Duitsland te legeren
en anderhalf of twee in Engeland ge
reed te houden achtte Churchill onvol
doende. „gezien de verplichtingen over
zee". Ook de Scandinavische landen
dienden troepen te leveren. Churchill
bracht hulde aan het „beroemde Franse
leger, dat zich in de voorhoede voor de
vrijheid stelt".
Het debat is daarop tot heden ver
daagd.
Onze correspondent te Londen tekent
hierbij nog aan:
Attlee s rede was de afsluiting van
een tijdperk. De ongestoorde na-oor -
logse wederopbouw is als gevolg van de
internationale toestand een illusie ge
bleken.
De enige schrale troost is. dat het
effect van het defensie-programma pas
volgend jaar werkelijk voelbaar zal
worden.
De plannen vertegenwoordigen het
maximum van hetgeen er mogelijk is
in de vredes-economie. De uiterste
grens is bereikt. Een stap verder zou de
overgang betekenen naar de volledige
oorlogseconomie. Het spookbeeld doemt
weer op van terugkeer van rantsoene
ringen. welke in Engeland thans nog
niet eens allemaal zijn afgeschaft, van
algemene goederen-schaarste, met het
onvermijdelijk weer verschijnen van de
queu's voor alle mogelijke soorten win
kels, van stijgende prijzen en nog hoger
belastingen. Maar het adagium is nu
eenmaal, dat thans offers dienen te
worden gebracht, welke in het niet val
len bij wat een oorlog aan offers zou
eisen.
De nuchtere, harde getallen, die zijn
genoemd in het debat, dat dit keer niet
bij algemene termen bleef, zullen onge
twijfeld het realiteitsbesef in Engeland,
dat nooit zo groot is, versterken.
Attlee was buitengewoon goed op
dreef. Veel van wat hij zeide. was nood
zakelijkerwijs een herhaling van zijn
radiospeeches. Hij verwachtte geen ern
stige tekorten aan grondstoffen, maar
zo nodig, zal de regering de materiaal
toewijzing uit de oorlog weer invoeren.
De eerste minister legde er de nadruk
op, dat het communisme niet alleen
met militaire maatregelen kan worden
bestreden. Het kan alleen worden ver
slagen, doordat het bewijs wordt gele
verd van de superioriteit van de demo
cratische idee.
Het Lagerhuis was stampvol, maar de
stemming was allerminst gedrukt, eer
der kan men het tegendeel zeggen.
Churchill, die met een schorre stem
had te kampen, stelde natuurlijk de
tekortkomingen der regering in het
licht, welke hij gebrek aan visie en be
sluiteloosheid verweet. Het aandeel, dat
de Duitsers volgens hem in de Europese
defensie dienen te hebben, zit Chur
chill hoog. Zijn beklemmende kern
vraag was: hebben wij tijd genoeg? Dit
beoogde zeker een aansporing tot on
middellijk handelen te zijn. Churchill
noemde als onzekere factoren in de ont
wikkeling niet-alleen de duistere plan
nen van het Kremlin, maar opmerkelijk
genoeg, ook het geduld van de Ver.
Staten. Volgens Churchill's overtuiging
zullen de Amerikanen zich bedwingen,
zo lang er de hoop is, dat een Europees
leger zal worden opgebouwd. Churchill
zou, volgens de uitleg, die aan zijn
woorden gegeven wordt, hiermee be
doeld hebben, dat de Amerikanen er in
dit stadium nog van zullen afzien de
atoombom te gebruiken.
Openhartige besprekingen
met Labour-leiders
(Van onze Londense correspondent)
Uit de buitengewoon hartelijke ont
vangst in Joego-Slavië van de Labour-
delegatie, leidt men in Londen af. dat
Tito zeer veel van d't bezoek verwacht.
Het is de eerst maal sinds het begin
van de koude oorlog, dat Labour over
haar bezwaren om in verbinding te tre
den met een communistisch regiem, is
heengestapt. Al behoort Tito niet tot de
Kominform. Labour is niet vergeten,
wat de eigen 'partij-genoten, in Joego
slavië is aangedaan.
Maar overwegingen van opportuniteit
gaven in dit geval de doorslag. Het ligt
voor de hand. dat de Labourparty Tito's
uitnodiging nooit zou hebben aanvaard
zonder goedkeuring van Attlee en
Be vin.
Engeland geniet in Joego-Slavië
thans een grote populariteit. De oor
zaak daarvan is waarschijnlijk, dat
Tito zich thans min of meer politiek en
moreel in een luchtledig bevindt, sinds
hij het Sovjet-voorbeeld niet meer
wenst te volgen en zich al even weinig
tot Amerika aangetrokken voelt.
Vandaar dat hy er op het ogenblik
naar streeft, zich op Engeland als het
Gistermiddag heeft H.M. Koningin
Juliana een bezoek gebracht aan de
Jaarbeurs te Utrecht.
Tijdens de rondgang toonde H.M. de
ijzeren- long, die op de.medische afde
ling geëxposeerd is. Geheel rechts dr
F. H. Fentener van Vlissingen, voor
zitter van de Raad van Bestuur der
Koningin veel belangstelling voor de Jaarbeurs.
enige grote land in Europa, waar een
sociaal en economisch experiment aan
de gang is. te oriënteren. Dit laatste
wil natuurlijk niet zeggen, dat hij nu
een soort Labourpolitiek zou willen vol
gen. Wel wenst hy echter het Britse
systeem van gemengde economie te be
studeren, niet zo zeer uit sympathie als
wel uit noodzaak. Een allesomvattende
staatseconomie, zoals Stal'n die voor
schrijft, heeft Tito van de hand gewe
zen, omdat deze vlieger in Joego-Slavië
niet opging. Hier lag een van de oor
zaken van de breuk met-de Russen. En
geland is als eilandvolk gsneigcl de pro
blemen op een zelfstandige manier oü
te lossen, evenals blijkbaar Joego-Slavië
dat. als bergvolk eveneens een sterk ge
voel van onafhankelijkheid bezit en dat
er evenmin als Engeland door een bui
tenlandse dictator is onder te krijgen,
De Labourleiders waren reeds de eer
ste dagen van hun verblijf lp Joego-
Slavië, dat twaalf dagen zal duren, on
der de indruk van het verlangen van
hun gastheren tot samenwerking met
de Engelsen, zowel tegen agressie als bij
de Europese wederopbouw Morgan Phi
lips de secretaris der Labourpartij. ver
klaarde diep getroffen te ziin. door de
volkomen openhartigheid der Joegosla
vische leiders. De besprekingen zouden
volgens hem kunnen leiden tot besluiten
van de allergrootste betekenis. Z'nsoeel-
de hii on een lnsohakeling van Joego-
Slavië in de economie en de defensce
van het Westen?
Dit zou du* wel meer dan een toen a
derma- ziin. Waarschiinliik acht de he
dreigde T'to nauwe aansluiting bij het
Westen zijn enige redding.
De discussies dragen vanzelfsprekend
een Informeel karakter, die geen der
partijen tot iets verplichten, doch men
neerm aan. dat indien de gedachten-
wisseling vruchtbaar is. dif bezoek de
inleiding zal vormen tot onderhande
lingen op regeringsniveau.
Phillips verklaarde ook nog, dat de po
litieke atmosfeer zo geheel anders was
dan tijdens ziin bezoek aan de Sovjet-
Unie in 1946. Behalve Stalin durfde n'e-
mand in Rusland over politiek te spre-
ken, terwJil deze terughoudendheid in
Joego-Slavië niet bestaat, met als ge
volg. dat de leiders daar ook niet be
vreesd zyn elkaar zo nodig, met nadruk
teven te spreken.
De delegatie woonde de verkiezing bii
van de .arbeidersraad" van een fabriek
in Novi Sad. waarbij Morgan Phillips. die
de verkiezingsexpert is van de Labour
partij; verzocht werd opmerkingen over
de procedure te maken. Na een rondreis
door het. land zullen de Labour-afge-
vaardigden Donderdag Tito zelf ont
moeten voor een lange discussie over de
toekomstige betrekkingen tussen Enge
land en Joego-Slavië. Er kan aan her
innerd worden, dat er tijdens de oorlog
nauw contact was tussen Tito en de
Engelsen welke laatsten werden verte
genwoordigd door de avontuurlijke Fitz-
roy Maclean, die thans conservatief La-
gerhu'slid is. Maclean heeft over zijn
ervaringen in Joego-Slav'ë een boek ge
schreven, dat zeer gunstig voor Tito uit
valt
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllinillllllllllllilllli
Wie doodde
Valentin Rothe?
Elders in dit Blad maken wij
een aanvang met de publicatie van
een spannend detective-verhaal van
bovenstaande naam. Over de in
houd slechts het volgende:
Een bekend groot-industrieel
wordt plotseling vermoord. Er zijn
verschillende aanwijzingen, welke
in een bepaalde richting wijzen.
Door het ijverig en scherpzinnig
speuren van de politie wordt ten
slotte, na een reeks spannende be
levenissen. de dader achter slot en
grendel gezet.
Wij zijn benieuwd of, en zo ja op
welk moment. U erin zult slagen
de dader aan te wijzen
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Malan eert Smuts
nagedachtenis
De Zuidafrikaanse minister-president
Malan heeft in een radiotoespraak ge
zegd, dat de dood van generaal Smuts
een leegte laat in het openbare leven
van Zuid-Afrika en op het ruimere ge
bied der internationale betrekkingen,
die niet opgevuld kan worden. Malan
noemde Smuts „een van Zuid-Afrika's
grootste en beroemdste zonen". „Het
uiteindelijk oordeel over het aandeel van
Smuts aan de gebeurtenissen der laat
ste 50 jaar zal door de geschiedenis wor
den "geveld en de huidige generatie kan
dit oordeel veilig overlaten aan dat.ge
rechtshof", aldus Malan. „Het is vol
doende zich te herinneren, dat de rijk
dom van Zuld-Afrika niet louter uit
goud of,diamanten bestaat, dooh hoofd
zakelijk uit de productie van mannen
en vrouwen, die door hun persoonlijke
kwaliteiten en daden diepe onuitwisbare
sporen achterlaten in het zand van de
tyd en in de geschiedenis van hun eigen
land".
Generaal Smuts zal rusten ln een
monument op een „kopje" bij zijn huis
te Irene bij Pretoria, dat uitziet op het
veld, waar hij zo van hield.
Dezer dagen bezochten de Prinsessen
Beatrix en Irene eqn concours hippique
te Rotterdam, waar zij- ongedwongen
tussen talloze andere toeschouwers de
zo door hun geliefde ruitersport zagen
beoefenen. Tijdens een wandelingetje
tussen de nummers door.
De Westelijke grote drie
bijeen
west-europees defensie
systeem heeft voorrang.
De ministers van buitenlandse zaken
van Engeland. Frankrijk en Amerika
zijn overeengekomen, dat op de confe
rentie aan de organisatie van een West-
Europeës defensiesysteem de voorrang
gegeven* zal worden boven L de kwestie
van een Duitse bijdrage tot deze de
fensie.
Na een voorlopige uitwisseling van
gedachten werd besloten tot de benoe
ming van verschillende subcommissies
om de speciale aspeoten.van de kwestie
te bestuderen.
Dë vergaderingen, die in het Waldorf-
Astoria worden gehouden, zullen beslo
ten zijn.
Marshall volgt Johnson
op aan defensie
Louis Johnson, de Amerikaanse mi
nister van defensie, is afgetreden en
president Truman heeft generaal Ge
orge C. Marshall verzocht hem op te
volgen.
Johnson volgde in Maart 1949 James
Forrestal als minister van defensie op.
Sinds het uitbreken van de oorlog in
Korea is de defensiepolitiek van Johnson
sterk gecritiseerd. Johnson heeft gene
raal Marshall zelf als opvolger voorge
steld en memde hem ..een die de bevol
king der V S. en onze bondgenoten zal
inspireren".
Truman heeft Marshall, die te Lees-
bür (Virginia) woont, telefonisch ver
zocht Johnson op te volgen en Mar
shall heeft de benoeming aangeno
men.
Marshall was tijdens de tweede we
reldoorlog stafchef en later m nister van
buitenlandse zaken.
Naar verluidt, zal Truman onmiddellijk
trachten de benoeming van Marshall wet
telijk te bekrachtigen. Volgens 'de be
staande wet is niemand, die in de afge
lopen 10 jaar in actieve militaire dienst
is geweest benoembaar voor de post van
minister van defensie.
In de brief waarin hij om zyn ont
slag vroeg schriift Johnson, dat hij
eens gezegd heeft, dat hij bij .de
nauwgezette vervulling" van ziin ©lich
ten onvermijdeliik meer vijanden dan
vrienden zou krijgen. Enigszins treu
rig erken ik. dat mijn verwachting
juist was" aldus Johnson.
Truman antwoordde Johnson dat hij
zijn ontslag aanvaardde ..Het is voor
mij duidelilk dat eij bij d't besluit werd
gedreven door motleven van de hoogste
vaderlandsliefde". aldus Truman.
,In de verschrikkelijk betreurenswaar
dige omstandigheden, die z!ch hebben
voorgedaan, ben ik van oordeel, dat ik
mij met uw mening moet verenigen en
uw ontslag met ingang van 19 Septem
ber 1959 aanvaarden.
Voorts is ook Stephen Early plaats
vervangend minister van defensie afge
treden. met ingang van 30 September
Early verklaarde, dat rijn vertrek
geenszins samenhing met'geruchten over
het aftreden van Johnson Hij had rijn
'benoeming in Mei 1949 slechts voor een
jjaar aanvaard en wordt nu weer vice-
president van Pullman
Generaal George Catlett Marshall is
69 jaar oud. In 1939 benoemde president
Roosevelt hem tot stafchef.
Na de val van Frankrijk in de tweede
wereldoorlog werd hij tevens opperbe
velhebber van hst Amerikaanse leger.
Pas op latere leeftijd werd hy staats-
I man. In Jgnuari 1947 wer dhij tot ml-
nister van buitenlandse zaken benoemd
en in Juni van dat Jaar werd het plan
geboren, waaraan hij zijn naam gaf. In
j December 1948 onderg'ng hij een nier
operatie en de volgende maand trad hij
af. opgevolgd door Dean Acheson.
In een geheime getuigenis,die Ache-
son en Johnson de Amerikaanse minis
ters van buitenlandse zaken en van de
fensie, 30 Augustus aflegden voor de
Senaatscommissie voor de' toewijzingen
en die eerst nu gepubliceerd Is ver
klaarde Acheson, dat. een Westeuropees
verdedigingsplan alleen van nut kan zijn,
ind:en Westduitse mankracht en hulp
bronnen hierbij worden, ngesohakeld.
|De thans afgetreden mhri.«£éT-'-Johnsen
daarentegen drong er op aan. dat ie
14.522.090.C00 dollar vooi. de herbewape-
!ning_ van Wesl-Europi zouden .worden
t oegewezen zonder Duitse mankrach: ln
'is schakelen.
