Ijferk voor kerels die werken willen
Engeland ondergaal een televisie-revolulie
nas dubbele taak
PANDA EN DE MEESTER-GIDS
EEN STERVENDE IENTE
Er is nog plaats voor
Ue Nederlanders in Canada
Waarschuwende stem over
toestand op onze scholen
Schoolartsendienst (Bollenstreek)
rapporteert ongewenste situaties
Radio-programma
Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD Vrijdag 16 December 1949
Tweede Blad No. 26874
faaeen bijzondere medewerker),
p de heuvels, 40 mijl ten Noor-
,an Toronto, rijdt een rood ge-
'litrde vrachtauto, die fel afsteekt
de sneeuw. Aan het stuur zit een
n man, een pijp in zijn mond.
toneer 100 meter voor me slaat hij
Ijl 3f en zoekt zijn weg over een
U| onderhouden grindweg. In de
litin? van een vlakte. De heuvels
(--km A)n nauwelijks zichtbaar door
k sneeuwjacht, die als een wapp»-
if sluier over de velden trekt
L. wit geschilderd houten huis
"jj en voor de deur van dat huis
o Hompen, grote en kleine. En
J i betekenen overal ter wereld:
tad"
k is het huis van een Hollander,
ióxterhuis. die zijn vrachtauto de
t overrijdt en hem opzij van het
Iseeriet.
if vrijwel elk huis in deze buurt
- Hompen, in. vrijwel ieder huis
ficen Nederlands gezin.'
f> öjn in de Holland Marsh, een
r;ebifd tussen Lake Simco en To-
Het lijkt op een Hollandse pol-
J:?i zijn sloten en verspreid staan-
■rim En het is inderdaad een
li-, een droog gelegd moeras, dat
V ajn naam niet aan de Hollan-
Edankt, maar aan de cartograaf
Lid. van het Britse leger, die in
Idij gebied ln kaart bracht. Onder
L; ran prof Dey (de Canadese
K werd het in 1934 Ingepolderd.
|a was er echter geen Canadees.
Islets voor voelde om hier te g..an
fe, maar enkele Hollanders in de
I-, zagen er wel iets in. En zo begon
■tai van de Marsh, waar thans de
y 1200 dollar per acre (100 ace is
EA) doet en dat thans het rijkste
pjwgebled van Canada is. In de
der jaren is het vèr boven locale
:;i!s uitgegroeid en groenten uit de
h gaan nu, via de grote koelpak-
d van de Nederlander Horlings,
fcsaar het vier dagen- en nacht-
k verder gelegen Vancouver,
peuten uit de Marsh maken de
;j prijzen op de markt in Toronto
ii de plannen voor verdere ontgin-
^ran de Marsh binnen niet al te
tijd uitgevoerd zullen worden
k'ht men hier een jaarlijkse op-
Er! van 20 millioen dollar,
p kern van het gebied wordt ge-
bi door de nederzetting Ansnorveld.
I -rfrkwaardige naam. die echter
fljk wordt als men weet, dat zij
Bd ls naar de dochter van een
meneer Snor, die destijds trouw-
■wt een telg uit het geslacht Veld.
«Luizen zijn hier veelal door de be
ls zélf gebouwd en dit verklaart
licit, dat de architectuur er van
al eens verschilt. Het is een gril-
■r>J; dit Ansnorveld, waar Holland-
lÉiiersgeest zioh mengt met de in-
pit van een dorpje in het veen.
B'J DOMINÉ VAN DER MEER.
liet leven concentreert zich rond
Christian Reformed Church van
iJohan van der Meer en de grote
cbgplaatsen en tuindersbedrijven
u Horlings uit N. Pekela en Ver-
uit de Haarlemmermeer. Het
Itkt eenvoudig de geestelijke leids-
te z|jn van een gebied," dat Ne-
iwders herbergt, wier verblijf hier
fetrt van 15 jaar tot vyf maanden.
I h moet van aanpakken weten",
zegt de dominé, „en je eigen huis kun
nen bouwen, als het moet".
Hemzelf, een Fries uit een Herenveen-
se rietdekkersfamilie, ls het aanpakken
niet vreemd. Op goed geluk trok hij in
1923 naar de Ver. Staten, werkte er als
landarbeider, rietdekker en chauffeur
en was eindelijk zo ver, dat hij zijn op
leiding op een High School kon beta
len. Met steun van de kerken studeerde
hij theologie aan een Amerikaanse Uni
versiteit, waarbij hij zijn vacanties pro
ductief moest maken door ro werken ols
betonarbelder en als chauffeur op een
ijswagen.
Als predikant werkte hij In Iowa en
Minnesota en als zendeling verbleef hij
een aantal jaren onder de Indianen in
N. Mexico Totdat de oorlog uitbrak en
Johan van der Meer als veldprediker
in het Amerikaanse lezer de veldtocht
in Europa meemaakte. Zo kwam hij na
23 jaar weer naar Holland en bij terug
komst in Amerika 'lag het beroep naar
Holland Marsh op hem te wachten.
Hij kent elke Nederlander in de Marsh
en is de steun van allen, die hier na
1947 zijn gekomen.
MOEILIJKHEDEN IN
HET BEGIN.
,.Tn het begin zijn er nog wel eens
moeilijkheden," zo zegt hij. „Als de
mensen hier komen, denken ze nog
te veel in Hollandse idéqën en voor
velen is de overgang van eigen baas
in Nederland naar knecht in Canada
moeilijk. Bovendien is de taal vaak
een struikelblok. We hameren er dan
ook op, dat er zoveel mogelyk Engels
wordt gepraat en daarom hebben we
In de kerk ook maar om de Zondag
een Hollandse dienst."
Ook op school, een school „met de
Bijbel", is de voertaal Engels. Jan Uit
vlucht udt N. Pekela zwaait er de scep
ter als schoolhoofd, een oud-gedienae,
ciie reeds in 1926 naar Canada kwam.
De onderwijzeres, mej. Knopper, weet
slechts hoe Nederland er 20 jaar ge
leden uitzag, maar de derde leerkraoht,
Geertje Schuringa uit, Enkma-hil (Gr.),
die hier anderhalf jaar geleden met
haar ouders kwam, is haar moedertaal
nog lang niet vergeten.
Voor de oudere kinderen en de vol
wassenen is er een avondschool, waar
geografie Van Canada en Engels de
hoofdvakken zijn.
Op deze sohool is het bv. dat moeder
Van dei- Kooy uit Maasland haar En
gels leert.
„Want als de kinderen Engels gaan
spreken, moet je wel mee deen," is haar
mening.
De kinderen zijn er acht in totaal,
een blond stel, waarvan er zeven in
1947 met de Waterman over kwamen
en de jongste een geboren Canadees is.
Het huis is niet groot, maar het is
een eigen huls.
Weliswaar met een hypotheek, maar
ze hébben het toch maar na twee jaar.
Vader Van der Kooy werkt bij Hor
lings en heeft zelf twee koeien en een
toom kippen. De twee varkens zijn voor
de winter geslacht.
„De groeten aan Holland," zegt de
huismoeder bij het afscheid.
„Goodbye," roepen de kleintjes.
„Toen ik in de Marsh kwam, een jaar
of 14 geleden had ik 8 dollar en 20
cents," vertelt P. van Luyk uit Kralln-
gen. „Ik weet nog best, dat ik cm half-
drie naar de bank ging en na drie en
een half uur praten er met een lening
van 200 dollar uit kwam. Na een half
jaar had ik het geld afbetaald en het
volgend jaar sloot ik een lening van
400 dollar zonder dat er veel over ge
praat werd."
PLOETEREN NOODZAKELIJK.
Zo groeide Van Luyks tuindersbedrijf
en thans is hij bij de, bank goed voor
elk bedrag.
,>Iaar ze moeten in Holland niet
denken, dat je hier ln een jaar rijk
bent," waarsohuwt hij. „Er moet voor
geploeterd worden." En ploeteren doen
ze hier allemaal, de Obdams, de Rup-
kes. de Oosterhuizen, de Groens en de
Biemolds, Hollanders van het goede
slag, die er toe bij-gedragen hebben, dat
de Nederlanders in Canada geboekt
staan als de beste kolonisten.
PLAATS VOOR 10.000
EX-MILITAIREN?
Dat merkten we weer toen we in Ot
tawa ir Toxopeus, de man, die de Ne
derlandse belangen ln de Canadian
Settlement Service behandelt, spraken
en hij ons telegrammen liet zien, waar
in ten spoedigste om Nederlandse im
migranten werd gevraagd.
„Maar het gekke is," zo zeide hU,
„dat er in Nederland niet veel animo
.schijnt te bestaan. Er zijn hier veel
meer plaatsen dan er aanvragen uit
Nederland zijn."
„Persoonlijk geloof ik," aldus Ir
Toxopeus, „dat we hier best een
10.000 gedemobiliseerde Nederlandse
militairen kunnen plaatsen. Maar ik
merk niets van aanvragen uit die
richting. Het hoeven heus niet alle
maal boeren te zijn, als het kerels
zijn, die willen werken, kunnen ze
hier terecht!"
Sterkste zender ter wereld
morgen in gebruik
(Van onze Lonaense correspondent).
Engeland heeft er een bezienswaardig
heid bijgekregen de nieuwe televisie
zendmast. welke het wijde, warme land
schap rond het vriendelijke stadje Sut
ton Coldfield. zestien km. ten Noorden
van het mistroostige Birmingham voor
taan beheerst.
Deze mast. welke op een heuvel
staat. 250 meter hoog is en zich ruim
400 meter boven de zeespiegel verheft,
is een werkstuk van erote schoonheid.
Zij schiet tot in de wolken omhoog. Deze
indruk van beweging wordt nog ver
sterkt doordat zich aan de top het op
een raket gelijkend armaraat bevindt,
dat de gecombineerde beeld- en geluids
golven de aether insllngert. Het ge
vaarte. dat Eiffeltoren-illusies opwekt
het kijkt trouwens neer op het Parij-
se monument, evenals op de Londense
Nelsonzuil, welke erbij vergeleken slechts
een verkeerspaaltje is loopt van on
deren spits toe en balanceert op een
bronzen kogel, niet groter dan een
cricketbal. Hierdoor kan de smalle, slan
ke mast. waarvan de zijden loodrecht
omhoog lopen, weerstand bieden aan de
winddruk. Het is deze fantastische mast,
welke staande gehouden wordt door
wijd uitlopende staalkabels, die de om
trek overspannen als de draden van een
gigantisch spinnenweb, welke op de be
zoekers de diepste indruk maakt. Het
speelgoedgebouwtje aan de voet ervan
bevat allerlei voor de leek geheimzinni
ge schakelkasten met nog mysterieuzer
knoppen en handles, aan geen waarvan
men zelfs een ogenblik mag draaien.
Het nieuwe zendstation van Sutton
Coldfield. dat morgen ln gebruik wordt
genomen met 35 kw. het sterkste ter
wereld is, heeft Engelands televisie-mo
gelijkheden met een reuzensprong uit
gebreid. Televisie begon hier reeds in
1936. Het centrum van de uitzendingen
is en blijft Alexandra Palace in Lon
den. Daannede kon men slechts een ge
bied bestrijken van veertig tot tachtig
km. in de rondte. Tweehonderd duizend
families zijn daar reeds in het bezit
van een televisie-toestel. Door de nieu
we zender, welke een verlengstuk is van
die in Londen en welke de programma's
van daar slechts relayeert hoewel ge
beurtenissen in de buurt van Birming
ham gelijktijdig door de beide zenders
kunnen worden uitgezonden is het
aantal toeschouwers, naar men ver
wacht. met een slag meer dan verdub
beld. Het potentiële aantal televisiege
bruikers in de Midlands met zijn dicht
bevolkte steden ligt tussen de zes en
negen millioen.
Op twee manieren worden de Lon
dense programma naar het „filiaal" te
Sutton Coldfjeld overgebracht, name-
lilk draadloos door middel van vier tus
senstations of door een speciale televie-
kabel. die nog in aanleg is.
Studio's zijn in Sutton Coldfield
daarom niet nodig.
Het merkwaardige is. dat de nieuwe
zender, welke dus als een estafette de
uitzendingen overneemt, tweemaal zo
krachtig is als de zender in Londen. Dat
is nodig .omdat de nieuwe* zender een
veel gTOter vlak bestrijkt, namelijk 80
tot 160 km. Het grote probleem* is hoe
in een heuvelachtig terrein alle be
woonde streken te bereiken. Huizen, die
in een dal liggen, zullen vaak door de
aethergolven niet bereikt worden of een
uiterst zwakke ontvangst hebben. Van
daar. dat de mast zo hoog dient te zijn,
cm zo'n ruim mogelijke „horizon" te
verkrijgen. Noord-Engeland krijgt zijn
eigen relay-zender midden 1951 en
Schotland in 1952. Er worden nu reeds
toesteilen in de handel gebracht, welke
op meer dan één televisie-station kun
nen worden afgestemd. Dit vereenvou
digt het vraagstuk van de grensgebieden
van de diverse zenders, waar misschien
de ene zender beter doorkomt dan de
andere. In Amerika laat men moeilijk
voor televisie toegankelijke streken door
urenlang rondcirkelende vliegtuigen,
welke televisie van de grond opvangen
en heruitzenden. bestrijken. Misschien
komt dit systeem in aanmerking voor
het verre en bergachtige Cornwall en
Wales, hoewel Cardiff een eigen zend
station zal krijgen. Ondanks de hoge
prijzen van de ontvangsttoestellen gaat
de televisie er in Engeland in als koek.
De minimumprijs ligt tussen de 36 en
45 pond (360 en 450 gulden). Hoe gro
ter het scherm, hoe duurder. Men hoopt
echter spoedig toestellen van 25 pond te
kunnen leveren.
Televisie-uitzendingen zijn een kost
bare geschiedenis. Een show of revue
met de vele costumes en décors komt
op 10.000 pond ofwel honderdduizend
gulden te staan. De BBC legt op het
ogenblik met nog beperkte zenduren
jaarlijks een millioen pond (t'.en mil
lioen gulden) aan televisie ten koste.
De grootste belangstelling van de kij
kers gaat uit naar toneel, cabaret, va
riété. sport en het nieuws journaal. De
BBC heeft reeds ervaren, dat de gewo
ne radio bij televisiebezitters in de ver
geethoek geraakt. Vandaar dat de lei
ding er ietwat huiverig tegenover staat.
EJr is reeds overwogen om een afzon
derlijke televisie-organisatie te schep
pen. zodat de BBC niet voor een gewe
tensconflict wordt geplaatst, als het
gaat om een keuze tussen belde con
currerende uitzendingen.
De Engelse radio-industrie beschouwt
de zender van Sutton-Coldfield als haar
topprestatie sinds het einde van de oor-
(Van een bijzondere medewerker)
Het rapport van de Schoolartsendienst, die de gemeenten Hillegom, Lisse,
Sassenheim. Warmond. Noordwijk, Noordwfjkerhout, Oegstgeest, Rijnsburg en
Voorhout bestrijkt, over het jaar 1948 geeft onrustbarende cijfers en feiten
over de toestand op onze scholen. Overbevolking, gebrekkige huisvesting,
weinig hygiëne worden geconstateerd, en vooral op de kleuterscholen geeft de
situatie aanleiding tot ernstige bezorgdheid.
FEUILLETON
door MARY BURCHELL
Vertaald uit het Engels
lOudat geloof ik niet.
J?1 deed haar best om onbezorgd
Ska en inderdaad kon ze zich niet
FUen. dat wélk misverstand ook
Keus tussen Gregory en haar tot
aw kunnen brengen. Maar wel
M ^et intense spijt aan de rol,
1» op dit moment moest spelen,
•angde ze naar het ogenblik, dat
;?%20u kunnen zeggen, dat ze
-lelijkheid niet zo wispelturig en
tos als ze nu noodgedwongen
er van overtuigd, dat Nan
Knt 2a' zün, als ze hoort hoe
wj* je haar invitatie vindt, zei
Farraday, en opnieuw was er
■««aardige klank in haar stem.
r1 .antwoordde hierop niet, en
5 Hogen ze in de lift naar bene-
fureiide de rit in de auto naar
Cardie's huis spraken ze geen
^joelde, dat de prettige, vrlend-
*'We verhouding tot haar werk-
het ogenblik albhans, vol-
■f,n, 0rven was. Mevrouw Farra-
IJQtrouwde haar niet alleen, maar
-momenteel °ok niets meer voor
welen. Alma begon zioh af te
het misschien toch beter
Pjeest het risico, te dragen haar
fe.l, t®n gaan.
fc (w11 beb me door die dwaze
■VanC f° bang laten maken, dat
ai-erlei verkeerde vermoedens
fc/' j£cht Alma verdrietig. Maar
I andere kant bewees het koppige
van mevrouw Farraday om
l" i m d dinertje te gaan dudde-
i Nan Cardie het niet helemaal
Ij ff eIn<i kon hebben.
R,v/?ory alleen maar niet ètl te
naar zou zijnl Ze kon nu wel
kika hebben over de verkoelde
tap met mevrouw Farraday.
c'r hoeveel méér belang was
y'••houding tot Gregory!
6 -iVoor' dat hü haar optreden
tXJr.e€n symptoom van onver-
7 t€n opzichte van hem. Stel
I&iipv op moment zich in
!-t£L ,P k ergeren en voorzich-
ksto- dat altyd iemand
i En hem verkoos: de ene keer
een andere keer mevr.
jen nu zelfs ook al de vrlen-
[7 me,touw Farraday I
.„teelde zich zo ongelukkig, dat
L j ?ev:eten had, waar Grego-
|l«y °P dat moment bevond
v'IJ'wddellt naar hem toe was
K-. p hem alles uit te leggen;
farraday zou ze dan gezegd
Qat 2e alsnog van gedachte
?,was. Maar het was allemaal
/li'fa dit en voelde zich
r-LMf hart wanhopig. Ze traoht-
overtuigen, dat ze de din-
T dIeef» enkel en alleen omdat
ze net afschuwelijk vond, dat er enig
misverstand tussen Gregory en haar
was. en tussen haar en mevrouw Far
raday. Maar het was en bleef een feit,
dat ze door haar halsstarriglhedd beiden
van zioh vervreemd had. Gregory, cLe
speciaal naar Londen was gekomen om
één avond met haar uit te kunnen
gaan, was met verdrietige verwonde
ring en kennelijke ontstemming ver
trokken. en mevrouw Farraday ver
wenste c-p dit moment eenvoudig haar
aanwezigheid, hetgeen ze niet onder
stoelen of banken stak.
Alma zuchtte. Ze zou Gregory on
middellijk schrijven, zodra ze vanavond
van het dinertje terugkwamen. Ze zou
hem uitleggen voor zover dat moge
lijk was, zonder iets over deze zeer de
licate kwestie les te laten waarom
ze op een voor hem zo volkomen on
verklaarbare wijze was opgetreden. Na
tuurlijk zou hij 't begrijpen en haar
vergeven, en dan zc-u alles als voor
heen zijn! Maar intussen lag deze
avond voor haar, die neg doorgewor
steld rncest worden. En terwijl de auto
stilhield voor het fraaie huis van me
vrouw Cardie in Chelsea, welke buurt
nóg exclusiever heette dan Mayfair, be
dacht Alma zich, dat het een verre
van aangename avond zou worden.
Ze waren de laatste gasten. Toen ze
de fraai-ingeriohte grote kamers, waar
in Nan Cardie hen onbving, binnen
kwamen en voorgesteld werden, zag
Alma onmiddellijk, dat Nan de drie
mannelijke gasten met grote nauwge
zetheid had beschreven.
Toby Carrick was inderdaad onbe
langrijk. Zö onbelangrijk, dat hij zelfs
nooit zover zou komen, dat hij iemand
tegensprak. Andrew Usquhart was het
pcpulaire type, dat iedereen aardig
vindt. Handig voor feestjes, had Nan
Cardie hem genoemd. Hij was de per
fect verzorgde, mondaine vrijgezel, die
gastvrouwen, moeders en jonge meisjes
adoreren, en die gewoonlijk trouwt met
een charmante, rijke weduwe cp het
moment, dat iedereen er van overtuigd
is geraakt, dat hij nooit zal trouwen.
Wat Gerald Illfion betreft, deze kwam
naar Alma's indruk volkomen
overeen met hetgeen Murray haar ver
teld had. Het zou echter onmogelijk
zijn iets in te brengen tegen de buiten
gewoon charmante wijze, waarop hij
reageerde, tden zij aan hem werd voor
gesteld.
Juffrouw BrendaU, ik had er geen
idee van, dat ik het genoegen zou heb
ben, u hier te zien. Hjj hield haar hand
niet te lang vast en staarde haar niet
te opdringerig aan. Hij tipte alleen
even het feit aan, dat hij haar allang
eens had willen ontmoeten, en dat hij
verheugd was over de verrassing, dat
dit vanavond opeens het geval was.
Mevrouw Farraday heeft me zo
veel over u verteld.
Het waren volkomen conventionele
woorden, maar zijn toon impliceerde,
dat hetgeen hij over haar had ge
hoord, hem er van overtuigd had. dat
hem erg veel zou ontgaan, als hij haar
niét ontmoette. Alma veelde even de
neiging hem te antwoorden, dat zij óók
over hem veel gehoord had, zowel van
mevrouw Farraday zelf als van haar
zoon, maar ze bedwong zich en zei iets
onbelangrijkSj terwijl ze wat moeilijk
glimlachte. Daarna nam Nan Cardie
haar volkomen in beslag met de wat
overdreven enthousiaste uitroep: O
liefje, ik ben tooh zó blij, dat Je ge
komen bent!
Je hebt er geen idee van, hoe
weinig het gescheeld heeft, dat ze niet
kon komen, zei mevrouw Farraday.
Haar verloofde kwam geheel onver
wachts in Londen, en stel je voor, ze
heeft pertinent geweigerd vanavond
met hém uit te gaan, en stond er op
cm haar afspraak hier na te komen.
Alma merkte hoe iedereen naar haar
keek en veelde een diepe blos cp baar
wangen. Maar Andrew Urqulhart was
natuurlijk de man, die dit moeilijke
moment overbrugde d-oor te zeggen:
Dat vind ik keurig van u, juf
frouw Brendall. Afspraken zijn afspra
ken. Ik hoop, dat uw verloofde het met
u eens was. U had hem eigenlijk heel
gced mee kunnen brengen.
Ja, waarom heb je dat niet ge
daan? vroeg Nan Cardie vrolijk. Ik zou
erg graag met hem kennis gemaakt
hebben.
Dan zou het geen even aantal meer
geweest zijn, ik dacht, dat u dat niet
prettig zoudt vinden, zei Alma dood
ongelukkig. Ze had wel in huilen kun
nen uitbarsten bij de idee, dat ze deze
mogelijkheid volkomen over het hoofd
had gezien.
O, niemand vindt een extra man
erg, legde Nan Cardle uit. Als men
sen met vervelende extra vrouwen aan
komen, dan bederven ze je feestje. Maar
■het hindert niets, je moet hem een
andere keer maar eens meebrengen.
(Wordt vervolgd)
Het district van bovengenoemde
Schoolartsendienst wordt bewerkt door
de artsen mej, C. Cramer en J. Nie-
meyer. Het enige tijd geleden versche
nen rapport van deze dienst over 1948
geeft interessante cijfers over het be
langrijke werk van deze dienst, waarop
wü nog nader hopen terug te komen.
Maar niet minder dan ontstellend zijn
de gegevens omtrent de omstandigheden,
waaronder kleuters en kinderen het on
derwijs genieten.
Het verslag van de schoolarts mej.
Cramer (Hillegom, Llsse. Sassenheim en
Warmond) treedt in détails over de
enquête, gehouden op instigatie van ae
Inspectie voor de Volksgezondheid over
de toestand op de scholen.
ZEVENTIG KLEUTERS
PER LOKAAL?
De enquête, zo zegt het rapport, han
delde over 41 sohoolgebouwen. waarvan
12 ingericht als kleuterschool.
Op slechts 14 scholen was een spreek
kamer voor het hoofd der school aan
wezig. OcC< het geneeskundig schooltoe
zicht ondervindt daarvan de nadelen,
aangezien het dan veel moeilijker wordt
de kinderen op school ts onderzoeken.
Het aantal leerlingen, dat in één
lokaal zit, is vooral op de kleuterscho
len groot: in elf gevallen van 45 tot 70
leerlingen per lokaal!
De algemene hygiëne komt zeer in het
gedrang. Op slechts 22 scholen is de
ventilatiemogelijkheid behoorlijk, maar
het ls zeer de vraag, in hoeverre daar
van wordt gebruik gemarikt. De ver
lichting was over het algemeen zeer
onvoldoende; de dagverlichting slechts
op 16. de kunstverlichting op 9 scholen
voldoende, terwijl ook de ligging der
lokalen lang niet altijd op een gunstige
windstreek is. Van slechts 9 scholen
lagen de lokalen op het Zuiden van 8
scholen enkele lokalen, op het Noorden
keken 14 scholen uit en naar het Wes
ten en Oosten 10. (In dit verband moet
echter opgemekt worden dat bij zuide
lijke ligging de lokalen 's zomers zeer
he®t worden).
De banken, waarin de kinderen zoveel
tijd zittend doorbrengen, waren slechts
in 14 gevallen voldoende en goed pas
send.
Het aantal kinderen, dat van één
toilet gebruik maakt, bedraagt op 15
schoen 50 tot 70. Het ls dan ook geen
wonder, dat op veel kleuterscholen reeds
om kwart vóór tien een begin gemaakt
wordt met rijen vormen. Closetpapier
log en buitenlandse technici zullen wor
den uitgenodigd om de installatie te ko
men bezichtigen. Voor de bediening zijn
slechts drie personen nodig. Wij benij
den de monteurs niet. die de mast in-
moeten als er daar in de ..hemel" iets
mankeert. E=n electrische lift voor twee
man komt echter tot aan de voet van
de witte uitzendspits, welke electrisch
verhit wordt om bevriezen te voorkó
men.
De Engelse televisie, welke tien uur
per dag uitzendt, werkt volgens het 405
lijnensysteem, dat binnenkort ook door
Frankrük zal worden ingevoerd, zodat
uitwisseling van programma's misschien
mogelijk zal zijn.
De mannen van de televisie moeten
niet alleen technische hinderpalen over
winnen. Televisie is nog de kwaje pier
voor de theater-directies, de filmindus
trie, de voetballiga en bokspromotors,
die allen bevreesd zijn voor concurren
tie.
Maar de BBC laat zich niet uit het
veld slaan. Zij zsri in de komende negen
jaar twaalf millio?n pond (120 mil
lioen gulden) besteden voor de verdere
ontwikkeling van televisie. Kleurentele
visie ls al onderweg, maar voorlopig te
kostbaar en er zijn ook niet genoeg ex
tra-golflengten voor.
ADVERTENTIE
EEN KERSTGESCHENK
voor iedere Leidenaar
ED. VAN AELST
Een Leidse roman.
Boeiend en spannend tot het eind.
Geb. f6.90
Uw boekhandelaar heeft voorraad.
UITGAVE L. STAFLEU, LEIDEN
was slechts op 14 scholen aanwezig; ge
legenheid tot nanden wassen bij het toi
let op 19 scholen, maar een handdoek
slechts op 14 en zeep op 11 scholen. De
handdoek-en-zeep waren vaak door
vrouwelijke leden van het personeel zelf
meegenomen en mochten wel eens door
de kinderen worden gebruikt.
Op slechts 23 scholen was de reinheid
voldoende, wanneer men ten minste een
slechte houten vloer met grote naden
als stof- en bacteriën-nesten ooit vol
doende gereinigd vindt Een dergelijke
slechte vloed vindt men vrijwel overal.
In slechts 4 scholen is een andere,
meer hygiënische vloerbedekking.
De grootte van de speelplaats was op
10 scholen voldoende, zodat op vele
scholen het zo noodzakelijke vrile kwar
tier weggelaten wordt, daar de kinderen
toch geen plaats hebben zich te be
wegen.
In slechts 4 van de 12 kleuterscholen
was een speellokaalln andere kleu
terscholen was het niet aanwezig of
was het verbouwd tot leslokaal. Ook
de gymnastieklokalen zijn schaars.
Llsse heeft er twee. waarvan cén in
zeer slechte toestand Warmond heeft
een mooi centraal gelegen lokaal. Voor
de lichamelijke ontwikkeling wordt dus
wel zeer weinig gedaan over het alge
meen.
„Dit raoport spreekt voor zichzelf;
bef is niet om trots op te zijn." zo be
sluit de schoolarts mej. Cramer haar
opmerkingen.
Schoolarts Niemeyer laat in zijn rap
port over de gemeenten binnen district
11 al een niet veel méér optimistisch ge
luid horen.
De klassen, zo constateert hjj. ziln
overvol, wat niet alleen ligt aan het
grote voor goed onderwijs te grote
aantal leerlingen pei onderwijzer, maar
ook aan het feit, dat er een wanver
houding bestaat tussen het aantal leer
lingen en het aantal beschikbare lokalen.
Het nijpendst, zo vervolgt het rapport
van dokter Niemeyer. is echter het ge
brek aan ruimte voor het kleuteronder
wijs
Alle kleuterscholen zijn overmatig ge
vuld, d.w.z. de lokalen zijn volgepropt
met tafels én stoelen of banken, zodat
de kleuters onvoldoende ruimte hebben
voor lichaamsbeweging. Een speellokaal
ls als regel niet meer beschikbaar, maar
staat ook vol banken, terwijl ook het
aantal kinderen per lokaaal groter is dan
gewenst ls.
En dan is er nog een tdkort: slechts
een deel der kleuters kan de school
bezoeken.
WETTELIJKE REGELING ZAL
TOEVLOED VERGROTEN.
Het vermelden van deze stand van za
ken, die aan iedere ingewijde bekend is,
mag misschien op het intrappen van een
open deur lijken. Zolang er echter nog
geen doeltreffende maatregelen tot ver
betering genomen zijn, blijft het nood
zakelijk. Dit klemt temeer, nu er een
wettelijke regeling van het Voorberei
dend Lager Onderwijs tot stand is ge
komen en de toevloed, die daarvan het
gevolg zal zijn, moet worden opgevan
gen.
Ten slotte wijst het rapport nog op
het belang van-gymnastiekonderwijs.
Ieder, die enigszins bekend is met de
toestanden op onze scholen, weet dat
hier niet overdreven wordt. En dat de
situatie vooral oo de kleuterscholen nij
pend is, is duidelijk.
Men houde hierbij echter wel in het
oog, dat het hier alleen gaat over d i e
kleuterscholen, die onder controle van
de schoolartsendienst vallen, Hoe de
toestand ls op de particuliere kleuter
schooltjes en -klasles. kan hieruit niet
worden geconcludeerd. In sommige ee-
vallen zal die wellicht beter ziin dan
on de hier vermelde scholen, maar er
ziin ook eevallen bekend van derge
lijke Inrichtingen, waar de situatie nog
veel erger Js, waar met alle hygiënische
eisen wordt gespot.
Nauwelijks kan men dit de leidsters
van deze klasjes euvel duiden. Zij
moeten zich behelpen. En de ouders,
wier kinderen op de kleuterschool niet
terecht kunnen wegens gebrek aan
plaatsruimte zijn wel genoodzaakt, hun
kinderen naar dergelijke instellingen
te sturen, waar men trouwens vaak
ah es in het werk stelt om door Uefd'1-
riike zorg en allerlei ontspanning de
andere ongemakken te doen vergeten.
Laat toch bil alle aandacht voor het
woonruimte-probleem, de attentie voor
de situatie op vele scholen niet ver
slappen
55). „Zandstorm! Wij worden bedol
ven!" riepen allen. Natuurlijk was het
ook wel erg sneu. Deze mensen hadden
hun goede geld uitgegeven om de be
roemde Tempel van Horus te bezichti
gen en nauwelijks waren zij daar aan
gekomen of zij hoorden al van 'n zand
storm. En wó,t voor een zandstorm!
„De windkracht is omstreeks de acht
honderdzestig!" riep Joris. „De gehele
Sahara is op weg hierheen. Binnen
twintigminuten is de totale bedelving
daar. Houd uw hoofd koel. Betracht de
grootst mogelijke kalmte. Misschien
kunt gij uw leven redden. Het Ministe
rie van Weersverwachtingen neemt ge
nerlei aansprakelijkheid op zich
Maar meer hoefde hij al niet te zeg
gen. Een ontzettende paniek had zich
van de onschuldige vacantie-gangers
meester gemaakt en allen maakten met
verbijsterende snelheid dat zij wegkwa
men. In weinige tellen was er in de om
geving van de tempel geen levende ziel
meer te bespeuren. Joris ging dan ook
welvoldaan en zeer vergenoegd terug
naar Panda en William T. Bobberbroek.
„Volgt mij thans, edele vrienden!"
sprak hij. „Mijn dienaren zijn gevloden,
om hun onwaardige aangezichten voor
de hoogstaande gasten hun heers te
verbergen. Heerlijke rust wacht u in
het paleis mijner vaderen!"
„Tsjong, tjong!" mompelde Bobber
broek, terwijl hij van zijn rijdier klom.
„Zo'n prins heeft er toch maar de wind
onder!"
VOOR ZATERDAG 17 DECEMBER.
Hilversum I (301.5 M.) VARA 7.00:
nieuws; 7.18: gram.muziek; 7.30: sluiting:
8.30: nieuws: 8.43: gramanuzlek; 9.00:
weerberichten 9.03: gram.muziek; VPRO
10.00: medische causerie; 10.05: morgen
wijding; VARA 10.20: voordrachten 10.35:
voor ae arbeiders ln de continubedrijven;
12.00: dansmuziek; 12.30: mededelingen;
12.33: verzoekprogramma; 12.55: kalender;
13.00: nieuws; 13.15: Metropole orkest;
14 00: voor de Jeugd; 14.20: gram.muziek;
14.30: lichte muziek; 15.00: boekbespre
king; 15.15: kamerorkest; 16.00: „van de
wieg tot het graf", lezing; 16.15: dans
muziek; 16.45: 8portpraatJe; 17.00; gram.
muziek; 17.30: voor de Jeugd; 18.00:
nieuws: 18.15: gram.muziek; 18.30: voor
de Nederlandse strijdkrachten; 19.00: ar
tistieke staalkaart; VPRO 19.30: bijbel
lezing; 19.45: voor de Nederlanders ln
Duitsland; VARA 20.00: nieuws; 20 05:
actualiteiten; 20.15: amusementsmuziek:
20.45: gevarieerd programma; 21.45: socia
listisch commentaar; 22.00: sextet: 22.25:
„onder de pannen", hoorspel, 22.40: ac
cord eonmuzlek; 23.00: nieuws: 23.15: ver
zoekprogramma; 23-3524.00: gram.
muziek.
Hilversum II (416 M.) KRO 7.00:
nieuws; 7.15: morgengebed en liturgische
kalender: 7.30: sluiting; 8.30: nieuws;
8.40: v-9 Of i;
9.03: gram.muziek; 9.30: waterstanden;
9.35: gram.muziek: 10.00: voor de kinde
ren; 10.15: kamerorkest; 11.00: voor de
zieken: 11.45: a capella-koor; 12.00. ange
lus; 12.03: lunchconcert; 12.30' medede
lingen; 12.33: lunchconcert: 12 55: zonne
wijzer: 13.00: nieuws en katholiek nieuws;
13.20: populair concert: 14.00: vocaal en
semble: 14.20: Engelse les: 14.40: Prome-
17.00: voor de kinderen: 18.00: plano en
orgel; 18 15: Journalistiek weekoverzicht;
18.30' amusementsorkest: 19.00: nieuws;
19.15: actualiteiten: 19.25: katholiek thuis
front overal: 19.30: dansmuziek: 19.50:
Benelux-commentaar: 20.00: nieuws; 20.05:
de gewone man zegt er 't zijne van; 20.12:
gram.muziek; 20.15: „lichtbaken": 20.40:
gram.muziek: 21.00: gevarieerd program
ma; 21.45: puzzle: 21.55: populair con
cert; 22.30: wU lulden de Zondag in,
avondgebed en liturgische kalender; 23.00:
nieuws; 23.15: reportage: 23.2524.00:
concertgebouworkest en solist.
AGENDA
Steenschuur 6: Ledenvergadering Ned.
Ver. tot bescherming van Dieren afd. Lel
den en omstreken. 8 uur nam.
ZATERDAG:
Snip en Snaprevue, 8
Schouwburg
uur nam.
DAGELIJKS:
Den Haag (Scala): Internat, variété
programma. 8 uur nam. (tot 30 December)
Zon- en feestdagen ook 2 uur nam.).
BIOSCOPEN
Casino „Ik ben een kleurling" (18 Jaar)
Zon 2.30, 4.46, 7 en 9.15 uur; overige
dagen 2.30, 7 en 9.15 uur.
Lido ..Jeanne d'Arc" (14 Jaar) Zat en
Zon 2, 5 en 8.15 uur; overige dagen
2,30 en 8 uur.
Luxor „Straat der verleiding" (18 Jaar)
Zat en Zon 2.30, 4.45, 7 en 9.15 uur;
overige dagen 2.30, 7 en 9.15 uur.
Trianon „Moederlied" (14 Jaar) Zat em
Zon 2.15, 4.30. 7 en 9 15 uur; overige
dagen 2.30, 7 en 9.15 uur.
nade-orkest: 15.30: kroniek van letteren I Rex „Mensenjacht" (14 Jaar) Zon 2.15,
en kunsten: 16.05; accordeonmuzlek: 16.30: 4.15. 7.15 en 9.15 uur; overige dage-i
„de schoonheid van het Gregoriaans"; I 2.15, 7.15 en 9.15 uur.
