Wetsontwerp Overdracht Souvereiniteit Indonesië Blijft sl6Cllts aangenomen 4 met 71-29 stemmen K. V. P., P. v. d. A., V. V. D. en C.H.-leden voor weerbericht Spanning brak nes öuds' uitspraak: de koop 88ste Jaargang VRIJDAG 9 DECEMBER 1949 00 No. 26868 LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J W Henny Hoofdredactie: B W Menkhorst en J. Brouwer DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f4.15 per kwartaal: 32 cents per week Telefoon Dir. en Adm.: 25041: Red. 21607 Witte Singel 1. Lelden - Giro no: 67055 „Wij moeten wat voor ons ligt aannemen'''' (Van onze Parlementaire Ratacteur). Tegen tweeën vannacht constateerde voorzitter Kortenhorst in de Tweede Kamer, dat het wetsontwerp ..Overdracht van de souvereini teit over Indonesië" was aangenomen met 71 -29 stemmen. Vóór stemden alle 32 Katholieken, alle 27 P. v. d. A„ alle 8 V.V.D. en 4 van de 9 C.H.U.-leden, te weten jkvr. Wttewaal van Stoetwegen en 'ieheren Tilanus. Kikkert en Van de Wetering. Tegen stemden de A.R., communisten. St. Gereformeerden en Nat. Kath. fracties met resp. 13. S. 2 en 1 leden, benevens 5 C.H.U.namelijk de heren Beernink. v. d. Fcltz, Krol. De Ruiter en Sclimal. Een voltallige Tweede Kamer had dus aan de stemming deelgenomen, hetgeen de eerste keer is in onze parlementaire geschiedenis, gelijk de voorzitter niet zonder trots opmerkte. 0 0 Er n as. met het vorderen der debatten, een steeds groeiende belang stelling: de kamerleden bleven talrijker in de vergaderzaal, het zieke lid Borst comm.) werd van huis gehaald, het kabinet was voltallig aanwezig op de minister Van Schaik en staatssecretaris Fockema 'Andreae na. die beide in Indonesië vertoeven; de tribunes en loges puilden uit. De spanning omtrent de uitslag bleef gehandhaafd tot de laatste avond, lij ii'as opnieuw gevoed toen. gelijk gemeld, minister Van Maarseveen 'smiddags de kabinetskwestie stelde door te verklaren, dat het kabinet Seen verantwoordelijkheid wilde dragen voor de camaliteit ener ver werping. Het zou hieruit onmiddellijk zijn conclusies trekken. De spanning steeg nog toen de C.H.-leider, de heer Tilanus 's avonds slechts namens enkele zijner vrienden kon verklaren, dat zij met het wetsontwerp mde zouden gaan. En zij brak pas te 10.40 uur met de mededeling van de V.V.D.-fractieleider Oud: „Wij moeten, wat thans voor ons ligt. aannemen". zijn. Indien cr nu al neerslachtigheid is, hoe groot zal die dan zijn als het volk beseft „zijn laatste kans te heb ben gemist?". Wij vermeldden reeds, dat minister Van Maarseveen er op wees, dat de rekening, welke ons volk bij verwerping gepresenteerd zou worden, ronduit verschrikkelijk zou zijn. En ook minister Stikker zei, gelijk bekend, dat de gevolgen van t'en afwijzing voor de toekomst van ons land rampzalig zouden zijn. Wij zullen niet in staat zijn, aldus minis ter Stikker, door geweld onze inzich ten te verwezenlijken. Een Belgisch collega heeft spreker herhaaldelijk gewaarschuwd om niet nog sterker tegen de wereldopinie in te gaan. Dat was de waarschuwing van een objec- tef vriend! In Indonesië zelf zouden lijf en goed in gevaar komen van al die daar werken. De leiding zou er in handen komen van personen, die een onverzoenlijke haat koesteren tegen de Westerse wereld. Bij aanvaarding van het wetsontwerp zal daarentegen, aldus de heer Stik ker, Nederland, in samenwerking met Indonesië, weer een belangrijke plaats in de internationale wereld innemen. Fn milliocnen hier en in Indonesië zullen in staat zijn een beter leven te leiden. Minister Van Maarseveen voorzag alsdan een terugkeer van de orde in Indonesië, herleving' van de welvaart, De openbare beraadslagingen hadden toen bijkans 30 uur geduurd. Hoeveel spanning het ook van de wetgevende Eacht zou vragen: het was zeer juist gezien om, trots alle vereiste spoed met tet wetsontwerp, geen enkele beperking b de spreektijd op te leggen. Dit kon en mócht eenvoudig niet bij dit vraag- föik van levensbelang voor de Neder- ^dse en Indonesische volken, leder ton ongelimiteerd zeggen wat hij op «t hart had. Niet alleen „om stoom d te blazen" ook dè,t was nodig! ttth om de zaken eens en vooral juist stellen, de verantwoordelijkheden vat te leggen, vanuit elke gezichtshoek, jo'.jens elke politieke visie, naar ieder klaag. in ditzelfde licht was het een besluit van de Regering om een teie ploeg van ministers het discussie- tèo in te sturen ter verdediging van voorstellen. En die verdediging, met --•ne door de ministers Van Maarse- en Stikker, was magistraal. Tot ^lie erkenning men vrijelijk mag ko- -•c. ook al is men het met verschei dde argumenten en tactische wenain- fón niet eens. Het zinspelen op ae ge ziens voor onze zonen in Indonesië, van de moeders, en het uitspe ld van de waarschijnlijke gevaren van fe'.enlandse zijde, die bittere ontbe ren kunnen medebrengen, zal onge steld eer prikkelend dan ontmoedi gd hebben gewerkt op kloeke natu- rcn. die bereid zijn te vechten voor be.angen en onze toekomst. Maar de betreffende passages werden kfrminst prikkelend of angstaanja- Étnd voorgedragen, doch nuchter weer- in een reëel afwegen tegen Waar van ae gevolgen bij aannemen verwerpen. Dit was nodig,. Er was indien nadrukkelijk om gevraagd. fn zo wees minister Van Maarseveen op dat na verwerping der voor- j V H n de £nternat'ona'e positie van Nederland volkomen onhoudbaar zal BUIIG WEER. verwacht tot morgenavond: Vl2waar bewolkt met buien, sommige T; "aSel of natte sneeuw. Aanvanke- h-Jïaijk8 tot matigs wind uit uiteen- wTr.f "chtingen, later matige tot R! 'Se wind uit Noordelijke richtin- S,en Iets kouder. te 10 uur). 10 DECEMBER. ihL°p:8"3s uur: onder: 16.29 uur. °P: 21.20 uur; onder; 12.34 uur. *W.er te Katwijk te 6.04 en 18.21 u. een innige samenwerking en een nieuwe gelukkige toekomst voor Ne derland en Indonesië beide. En als de aanneming met grote meerderheid geschied, zal dit een sterke morele steun voor Indonesië zijn. Minister Götzen, die de slechts door een enkele spreker aangeroerde finan- eieel-eoonomische regelingen behandel de, achtte de toekomst na aanneming lang niet sleoht. Indonesië is een rijk land, dat er na enkele jaren weer ge heel bovenop zal zijn. Ook de regering achtte kwijtschelding van twee milliard gulden een internationaal zwaar offer, dat echter gebraoht mag worden voor het algemeen belang, dat op het spel staat, en de grote, door ons in Indone sië geïnvesteerde bedragen. Minister Joekes gaf een uiteenzetting van de positie van de ambtenaren in Indonesië. Het vermoedelijk effect van het geven aan hen van de vrije keuze om te blijven of heen te gaan, zou in de huidige sfeer van ongerustheid een ontslagneming op grote sohaal beteke nen. Maar dat is onverenigbaar niet de gedachte van samenwerking en een ünie van vriendschap. De garantiewet heeft reeds de Raad van State verlaten en kan een dezer dagen de Kamer be reiken. Dan is er gelegenheid nader op deze kwestie in te gaan. Verwerping van het wetsontwerp zou ook voor de ambtenaren in Indonesië funeste ge volgen hebben. Minister Sohokklng noemde het een gced teken dat op de drempel naar een nieuw tijdperk in de Nederlandse ge schiedenis bij deze debatten weinig aandaoht werd besteed aan militaire regelingen. De werken des vredes moeten immers domineren. Spreker had woorden van bewondering voor onze jongens over zee en beloofde dat de Regering alles zal doen voor de nagelaten betrek kingen der gevallenen en voor de lichamelijk of geestelijk invaliden. De marinebasis van Soerabaja is ge financierd met Nederlands-Indonesisch geld en behoort dus overgedragen te worden. Wijzend op de gevoelens van de te rugkerende militairen, zeide spreker dat zij ons een voorbeeld geven van die nen, van kunnen overstappen naar een ander tijdperk onzer geschiedenis. En daarvan hangt toch ae toekomst af van Nederland èn Indonesië. den-meerderheid. En hij zou zulk een houding in elke groep afkeuren. Spr. betreurt de indiscretie van de heer Oud omtrent een privé-onderhoud tussen hen beiden. Hij wil hierop niet ingaan, doch zich aan de publieke fei ten houden en constateert dan. dat beiden destijds hebben gestemd tegen de motie van afkeuring van de heer Schouten. De heer Romme begrijpt dat de heer Oud, die zich toen niet van het rege ringsbeleid heeft gedistancieerd. er nu behoefte aan voelt een nadere verkla ring te vragen van zijn partijgenoot mi nister Stikker, naar wie sindsdien het Indonesisch beleid sterk is verlegd Het is echter overdreven te zeggen, dat men verantwoordelijk is. indien men zich niet van het beleid Ivseft ge distancieerd. De heer Weiter (Nat. Kath.) som meert de regering opnieuw om heen te gaan. TILANUS TEGEN AFWIJZING. De heer Tilanus (C.H.) zegt dat de verdediging door de regering zeer ver helderend heeft gewerkt. Hij heeft be grip voor de positie en de besluiten der regering. Om wille van de anders drei gende gevolgen stapt spr. heen over zijn bezwaar dat ziin vroegere amen dement inzake de Unie-Kroon niet ver wezenlijkt is. Verwerping van het ontwerp zo con cludeert spr. betekent verwerping van de op grond van gepleegd overleg ont worpen en nieuwe rechtsorde. Ver geeft, dat er ook in het toenmalige comité-generaal een motie-Schouten is verworpen De heer Oud besluit met te zeggen, dat aanneming van zijn amendement ten gunste van de minderheden de beslissing zijner fractie over het w.o. oneindig zal vergemakkelijken. WAGENAAR IS BELEDIGEND. Da heer Wagenaar (Comm.), die in plaats van zijn fractiegenoot De Groot het woord voert, is niet te verstaan door het herhaaldelijk hameren van de voor zitter wegens beledigende uitdrukkin gen. De heer v. d. Wetering (CH.) is vóór het wetsontwerp, als iets voor de min derheden wordt gedaan. D° heren Gerbrandy (A.R.) Schmal (C.H) en Zandt (St. Ger.) persisteren bil hun afwijzend standpunt. Minister Van Maarseveen antwoordt de sprekers in tweede termijn zeer kort: de redering stemt volkomen in met de inhoud van het amendement-Oud inzake de minderheden. Jegens de heer d. Wetering verklaart hii dat terug- heenging van archieven lanes de orde lijke wegen van de enHurele overeen komst di°nt te crecr.v,(PHon. ^'non-nan eeeft nog onio-e toelichting over de taak der Ma rine WRVi «RIN'G VAN ONDER NEMERS. Minister Stikker leest, daartoe door de ondertekenaars gemachtigd, een ver klaring voor van de heren Koningsber ger. Sinninghe Damsté. Zeeman en Ze- verijns welke vier Indische onderne mers mede namens hun collega's tot aanneming van het w.o. adviseren, waarna de algemene beraadslagingen worden besloten. SCHORSING VOOR ONDERLING BERAAD. Na deze ministeriele redevoerin gen, die tezamen 4 uur een kwartier hadden geduurd, schorste de voorzit ter de vergadering voor een uur, om de fracties gelegenheid te geven voor onderling beraad. Maar toen die tijd voor beraad was overschreden en ten slotte nog met 2 en een half uur werd verlengd, was het duidelijk dat er >n enige fracties, met name die van C.H. en WD, nog ernstige me ningsverschillen bestonden. Bij de replieken handhaafde de heer Schouten (A.R.) zijn bezwaren en verklaarde, dat zijn fractie noch actief noch passief de verantwoordelijkheid voor dit W.O. wenste mee te dragen. De heer Romme (Kath.) wekte op tot een zo groot mogelijke eensgezind heid en viel fel de heren Schouten en vooral Gerbrandy aan. Hü noemde Gerbrandy o.a. „de ge vangene van het verleden". Jegens de heer Oud verduidelijkte spr. het af te keuren als een gewone meerderheid aan de oppositie het re geren zou beletten, indien die meer derheid de thans vereiste tweederden der stemmen niet zou halen. Hij noem de dit ongeoorloofde dwang en een uit hollen van het instituut der tweeder- MET 79 tegen 21 stemmen heeft de Tweede Kamer vannacht het re geringsvoorstel tot ontbinding van het Koninkrijk „oude stijl" aangenomen. En aangezien wij, zoals wij reeds eer der schreven, mèt deze overgrote meer derheid de mening zijn toegedaan, dat het onder de huidige omstandigheden en verhoudingen niet anders kón, zouden wij daar eigenlijk blij om moeten zijn. Nochtans is er in ons hart geen plaats voor vreugde, omdat dergelijke gevoe lens worden overheerst door de pijn lijke vraag hoe het had kunnen zijn en omdat dit resultaat ook de voorstem mers onmogelijk aanleiding kan bieden tot feestbetoon. Daarvoor zijn er teveel onzekerheden. Steeds weer opnieuw hebben wij in de afgelopen jaren onze stem verheven tegen de o.i. rampzalige Indië-politlek onzer regering, een politiek, die niet ge grond was op de realiteit, maar op idea lisme, een onjuist Inzicht in de werke lijke Indonesische verhoudingen en op een onbegrijpelijk-vèrgaande toegevend heid tegenover een door deze successen aangemoedigde, steeds meer eisende we derpartij. Een politiek, die er op gericht was de waarheid omtrent de excessen van het jeugdige nationalisme in Indo nesië, voor de gehele wereld zoveel mo gelijk te verdoezelen en die stelselmatig verzuimde het verwrongen beeld, dat de Republikeinse propaganda in het bui tenland over het Nederlandse „koloniale" regime ophing .recht te trekken. HET heeft geen zin over dit alles nu nogmaals na te kaarten. Wij heb ben de nuchtere feiten te aanvaar den en kunnen slechts hopen, dat alles ten slotte toch nog mee zal vallen. Wij zitten nu eenmaal in het schuitje, hebben ge stuurd noch geroeid en dienen nu ook maar lijdelijk af te wachten waar het scheepje uiteindelijk zal belanden. Ieder een weet dat de kust als bezaaid is met gevaarlijke klippen. Niemand weet of de jonge staat der Republiek Indonesia Serikat straks, na 27 December, instaat zal blijken leven en goed van Neder landers en Indonesiërs te beveiligen. Wij kunnen alleen maar hopen dat het zo zal zijn ounimer bestaat alt zes pagina's. De wegen van de Noord-Oostpolder, het land „aan het IJsselmeer ontrukt", wa ren voor het autoverkeer nagenoeg on begaanbaar. De pontjes worden vervan gen door bruggen. Een der bruggen in aanbouw; rechts het pontje, dat nog dienst moet doen tot de werkzaamheden aan de brug zijn be ëindigd. Bij K. B. is benoemd tot ridder 4e klasse der Militaire Willemsorde de Luit. Kol. der Inf. van het K.N.I.L., B. van Santen, „wegens het zich in de strijd onderscheiden hebben door uit stekende daden van moed, beleid en trouw in het tijdvak van Juli 1947 tot en met December 1948". werping is in strijd met geest en hoofd zaak van het 14e hoofdstuk der Grond wet en zal chaos veroorzaken. Hij verklaart zich bereid het stand punt der regering en van vele leden der Kamer te aanvaarden. Hij zelf en enkele leden van zijn fractie willen en kunnen geen vrij moedigheid vinden het ontwerp af te wijzen. Spr. hoopt, dat de overdracht zal ge schieden met soberheid die past bij de gevoelens, welke ons volk bezielen. VERADEMING DOOR OUDS VERKLARING. De heer v. d. Goes (Arb) doet een be roep op een zo groot mogelijke meer derheid voor het w.o., speciaal op de heer Meyerink (A.R De heer Oud (V.V.D) waardeert dat de regering alles heeft gedaan om het probleem van alle kanten te be lichten. Toch handhaaft hij zjjn be zwaren onverzwakt. Hij heeft evenwel grote angst voor bloedvergieten bij afwijzing van het w.o. Bovendien heeft de regering er terecht op ge wezen, dat ook een nieuw kabinet er niet in zal slagen dat te voorkomen en de zaak zelfs maar slechter zou maken. Spr. erkent dit. Ook wij zijn geneigd te verklaren: Wij moeten, wat thans voor ons ligt aannemen. (Merkbare verademing in de zaal). Minister Stikker mag dan weinig nieuws hebben verteld, hij groepeerde het overzichtelijk en sprak over de Ka mer heen tot het volk. Want de grote betekenis van de Kamerbehandeling ligt in haar openbaarheid De heer Schouten kan niet zeggen, dat hij geen verantwoordelijkheid draagt, als het w.o wordt waargeno men. meent spr. De A.R. zijn wel dege lijk mede verantwoordelijk. Jegens de heer Romme merkt spr. op, dat het tweederden-meerderheid-stel sel een volkomen fout stelsel is. Ook de idee van prof. s Jacob over Kamer idee van prof. 's Jacob ever Kamer- Het spijt de heer Oud net briefje van Sassen ter sprake te hebben gebracht. Maar hij had in Februari Jl. geen en kele reden, zich van het kabinet te dis- tanciëren, en hij weet er niets van of minister Van Maarseveen aldoor naar het pijpen van Stikker heeft gehandeld (vreugde). Het was wel vreemd, dat ik als VVD-er meer vertrouwen had in een kabinet met 5 Katholieke ministers, dan de Katholieke fractieleider Romme zelf (grote vrolijkheid) Duidelijk is de opluchting van de Kamermeerderheid nu de aanne ming van het w.o. is verzekerd het geen zich uit in herhaald» betuigingen van pret. Vooral als de voorzitter, door het spreken over de motie- REGERING NEEMT AMEN DEMENT-OUD OVER. Nog bijna een uur is de Kamer dan bezig met de amendementen van de heer Oud. Het eerst om voor 't woord „parlement" te lezen: „de Koning in overleg met de Staten-Generaal" wordt ln gemengde stemming verworpen met 3762 stemmen. De heer Stokvis (Comm.) komt. te laat. verschrikt aandraven in de me ning. dat het wetsontwerp zelf al in stemming is. Het amendement-Oud ten gunste van de minderheden dat wordt aange bracht in de wet en niet ln de R.T.C.- overeenkomsten zelve, de wet telt slechts enkele artikelen en stelt de goedkeu ring door der bijgevoegde mantelreso lutie met bijlagen wordt door de regering overgenomen. Leden van het Engelse Vrouwen-leger corps, van boven de achttien en onder de dertig jaar, hebben een eigen band opgericht. Hier ziet men de dames in het Queen's kamp te Guildford (Surrey) oefenen, maaronder leiding van een man. Deze man is de dirigent Goddard van het Bedfordshire en Hertfordshire regi ment. De heer Krol (C.H.) legt een korte verklaring af, volgens welke hü en een deel züner factie „na biddend vasten, voor God en geweten" zich tegen het w.o. uitspreken. De voorzitter verzoekt de leden ex tra duidelijk hun stem te laten horen, waarna de stemming met bovenver melde uitslag plaats heeft (7129). Vele leden complimenteren de minis ters en elkaar. Andere zijn ontroerd of terneergeslagen. De fractieleiders gaan allen nog even een woordje spreken voor de microfoon van de Wereldomroep, die de hele be handeling voor uitzending op platen heeft opgenomen. En dan is dit historisch gebeuren voorbij. Het nieuwe vrije Vakverbond Het bestuur van het Internationaal Verbond van vrije vakverenigingen heeft op zijn eerste vergadering in County Hall te Londen met algemene stemmen Paul Finet als voorzitter van het ver bond gekozen. Finet is de 52-Jarlge se cretaris van het Belgische vakverbond. Hij ls vroeger instrumentmaker geweest. Het bestuur heeft zeven vice-voorzit- ters benoemd, n.l. Hans Boeckler, Arthur Deakin, William Green, Bernardo Iba- nez, Eller Jensen, Leen Jouhax en Philip Murray. In overeenstemming met de statuten van het verbond heeft het bestuur een subcommissie gevormd, die zal worden bijeengeroepen wanneer tussentijds drin gende of belangrijke kwesties rijzen. Deze commissie bestaat uit Deven Sen als vertegenwoordiger voor Azië. Vincent Tewson voor Engeland. Hans Boeckler en Leon Jouhaux voor Europa, Fran cisco Aguirre voor Latijns-Amerika en William Green en Philip Murray voor Noord-Amerlka. Het vakverbond heeft eenstemmig een resolutie aanvaard, waarin het re giem van Franco wordt veroordeeld. De resolutie spreekt zich uit tegen het verlenen van enige hulp aan Spanje „totdat de democratie en de volledige vakverenigingsrechten hersteld zijn en de arbeiders in staat zün bij te dragen tot het herstel van het land". zet tegen het regiem van Franco en verklaart, dat „de bestrijding van het totalitarisme in al zijn vormen" tot de voornaamste doelen van het congres be hoort. Het bestuur van het congres wordt verzocht onverwijld de zaak aan te vat ten en zijn invloed op de wereldopinie te gebruiken door publicaties over de toestand In Spanje. Chinese nationalistische regering naar Formosa LAATSTE BOLWEK. Het nationalistische Chinese kabinet heeft, naar gemeld wordt, besloten het vaste land te verlaten en uit te wüken naar Taipeh op Formosa. De datum van de overtocht is nog niet bekend Taipeh zal de vijfde nationa listische hoofdstad zün. Reizigers uit de huidige hoofdstad, Tsjengtoe, verklaren, dat Tsjang kal sjsk mee de premier, generaal Yen hsi sjan, per vliegtuig naar Formosa Is vertrokken. Ook andere ministers zou den vertrokken zijn. Volgens personen, die in nauw con tact staan met de waarnemende presi- dent-gene-aa) Li tsoeng jen, die zich thans te New York bevindt, zou deze verklaard hebben van plan te zün een klein basrion in het Zuiden verdedi gen. „Wat er ook met Tsjang kai sjek en zün helpers zal gebeuren" Men zeef hieraan de uitlegging, dat hü zou weige.en om naar Formosa uit te wij ken. Kortelings ls aan generaal Tsjang kal sjek. gelük gemeld, verzocht het betekenen een k'apppn uit een ge- De resolutie zegt de Spaanse arbeiders presidentschap weer op zich te nemen, helme vergadering, juist te kennen I alle mogelüke büstand toe ln hun ver-1 HU heeft echter nog niet geantwoord. „De dictator poogt Spanje in het plan- Marshall en het Atlantisch pact opge nomen te zien. doch het congres spreekt zich ook hiertegen uit". Franco kon niet gezien worden als een betrouwbare deelgenoot van de democra tieën der wereld en behoorde daarom ln geen verdrag van wederzüdse büstand Schouten te gaan verbieden, wül dit j opzenomen te worden

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1949 | | pagina 1