Engelse pond
van 4,03 op 2,80 dollar gevallen
Vloed van devaluaties in andere landen
Andere oplossing
niet mogelijk"
dan- devaluatie
Uitzonderingen: België, Zwitserland, Italië, Japan
Opleving wereldhandel verwacht
Sir Stafford Cripps
Voorlopig alleen brood duurder
voor de radio
EERBERICHT
Onzekerheid
over Nederlandse devaluatie
Beslissing eerst morgen
88ste Jaargang
MAANDAG 19 SEPTEMBER 1949
00 No. 26799
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f4,15 per kwartaal; 32 cents per week
Telefoon Dir. en Adm.: 25041; Red. 21507
Witte Singel 1, Leiden - Giro no.: 57055
Sir Stafford Cripps, de Engelse minister van Financiën, heeft gister
avond in een radiorede bekend gemaakt dat Engeland het pond sterling heeft
gedevalueerd van 4.03 dollar per pond tot 2'80 dollar per pond. Wü verwezen
voor deze rede naar elders.
De officiële goudprijs zal in overeen stemming worden gebracht met de
nieuwe waarde van het pond sterling. Het Internationale Monetaire Fonds
heeft zijn goedkeuring gehecht aan dc genomen maatregel.
In de banken en effectenbeurzen in de landen, wier munteenheden zijn
beïnvloed dojr de devaluatie van het pond sterling zijn vandaag gesloten. De
morgen gesloten.
beurs te Amsterdam is vandaag en
BEURZEN GESLOTEN.
In aansluiting hieraan maakte de
Neder^andsche Bank gisteravond be
kend, dat zij de op grond van art. 4
van het Deviazcnbesluit 1945 vastge
stelde wisselkoersen met ingang van
19 September 1949 alle heeft inge
trokken. Aan- en verkoop van bui
tenlandse vorderingen, buitenlandse
betaalmiddelen en buitenlandse gelds
waardige papieren als in art. 5 van
het Dcviezenbesluit 1945 omschreven,
is dientengevolge tot nader order
niet toegestaan. Voor dringende door
de deviezenbanken te beoordelen ge
vallen kan voor het reisverkeer en
voor de betaling van documenten
hiervan worden afgeweken, waarbij
de definitieve verrekening in guldens
pas mag plaats vinden, zodra nieuwe
wisselkoersen door de Nederlandsche
bank zijn vastgesteld.
Voorts heeft de Minister van Finan
ciën krachtens art. 2 van de Beurs
wet 1914 bepaald, dat de beurzen
voor de geld- en fondsenhandel op
Maandag 19 September en Dinsdag
20 September gesloten zijn en dat
die dagen voor geldleningen als be
doeld in afd. V der beursvoorschrif-
ten 1940, niet als werkdagen zullen
worden beschouwd.
Het Bestnur v. d. Ver. voor de Effec
tenhandel (Bedrijfsgroep Effecten
handel) deelt in verband hiermede
hare leden mede, dat het om redenen
van algemeen belang de leden der
vereniging op Maandag 19 en Dins
dag 20 September a.s. niet zal zyn
toegestaan:
a. hun bemiddeling te verlenen voor
de aankooü of verkoop van effecten:
b. voor eigen of anderer rekening
effecten te kopen of te verkopen.
Daar volgens dc beschikking beurs-
vrkeer 1947 aan- of verkoop van
effecten zonder tussenkomst van een
lid der vereniging verboden is, is
door dit samenste' van maatregelen
elke handel in effecten voor twee
dagen opgeschort.
DE ANDERE VALUTA.
Er zal geen wijziging komen in de
bestaande omrekeningskoersen van de
munteenheden van België, Zwitserland
en Italië ten aanzien van de dollar.
Frankrijk overweegt nog of het tot de
valuatie zal overgaan.
Na overleg met de bezettingsautori
teiten heeft de Japanse minister van
Financiën, Hajato Ikeda, verklaard,
dat er niet gedacht wordt aan een de
valuatie van de jen.
Ikeda heeft er aan toegevoegd, dat de
vroegere wisselkoers van het pond ten
aanzien van de dollar behouden blüft
in de tussen Japan en Engeland reeds
gesloten handelsovereenkomsten.
Tot nog toe hebben de volgende lan-
m eveneens een devaluatie ingevoerd:
Australië: 1 pond is 2.24 dollar. De
houding van 125 Australische tegen
A Engelse ponden blijft gehandhaafd.
Denemarken: 1 dollar is 6.90714 Deen-
kronen (voorheen 4,81). Het pond
iing blijft gehandhaafd op 19,36
fcense kronen.
Egypte: 1 Egyptische pond is 2,871
Jllar.
Ierland: 1 pond is 2,8 dollar.
India: 1 roepij is 21 dollarcents.
Israël: 1 pond is 2,8 dollar (voorheen 3)
Nieuw-Zeeland: 1 pond is 2,8 dollar.
Noorwegen: 1 dollar ié 7,14286 kronen,
pond sterling blijft 20 Noorse kro-
Zuid-Afrika: 1 pond is 2,8 dollar.
De Zweedse regering heeft besloten
Zweedse betalingen naar het buiten-
id voorlopig op te schorten.
De nieuwe waarde van het Zuidafri-
anse pond sterling zal geljjk zijn aan
van 38,4 gram fijn goud. De nieuwe
van goud in Australië zal 15,09 sh.
!i per ons bedragen.
Birma: 1 dollar is 4,76 roepijen.
Economische deskundigen te Praag
verklaarden dat het besluit tot devalua
tie van het pond sterling uiteindelijk
een herziening der wisselkoersen tussen
Oost- en West-Europa moet teweeg
brengen. Zij zeiden, dat onder de nieu
we omstandigheden de officiële koersen
absurd zouden zün. Indien de Oosteuro-
pese landen hun plaats op de Westerse
afzetgebieden willen handhaven, zouden
zfj gedwongen zijn hun valuta's te her
zien.
Door Radio-Frankfort werd een ver
klaring van prof. dr Ludwig Erhard
die algemeen wordt beschouwd als de
man, die de portefeuille van Economi
sche Zaken te beheren zal krijgen
omgeroepen, waarin hij verklaarde van
mening te zijn dat, nu het pond ster
ling is gedevalueerd, ook de mark ge
devalueerd zal moeten worden.
In Argentijnse zakenkringen verwacht
men dat de koers van de peso tegenover
buitenlandse valuta In dezelfde mate
zal worden gedevalueerd als het Britse
pond.
JOHN SNYDER:
„EEN OPBOUWENDE STAP"
De Amerikaanse Minister van Fi
nanciën, John Snvder, heeft verklaard,
dat de devalutatie van het pond ster
ling „een spoedige stijging" van de
Britse hulpbronnen, in dollars ge
waardeerd, ten gevolge zal hebben.
Hij voegde hieraan toe: „De Britse
regering heeft een van opbouwende
zin getuigende economische stap ge
daan, door het pond sterling te deva
lueren. Men mag verwachten, dat deze
Britse maatregel op de duur een ge
zonde stimulans voor de wereldhandel
in het algemeen zal zijn".
GENADESLAG VOOR BRITS
TOERISME.
In Britse bankierskringen te Genève
werd verklaard dat de bekendmaking
van minister Criops de definitieve ge
nadeslag zal betekenen voor het Britse
tour is ten verkeer in Zwitserland. Hieraan
werd toegevoegd dat zich thans in Zwit
serland bevindende Britse toeristen, die
hun reis-chèques ter waarde van 50 pond
sterling, nog niet volledig voor Zwitserse
francs hebben ingewisseld, in ernstige
moeilijkheden zullen geraken.
Od „Lloyds Bank" te Genève werd
verklaard: „Wü verwachten een grote
toeloop van Britse toeristen, die zich
genoodzaakt zullen zien Zwitserland
zo spoedie mogelijk te verlaten, daar
al hun onkosten-berekeningen met be
trekking tot hun vacantieverbliif in
Zwitserland thans teniet ziin gedaan.
Wii hopen slechts dat er zoveel on dc
treinen zal ziin. dat de Britse toeris
ten in staat zullen ziin uit Zwitser
land te vertrekken."
SCHOK IN WALLSTREET.
Wallstreet was gisteren geschokt,
toen de nieuwe koers van het pond
sterling bekend werd. De nieuwe
omrekeningskoers van het pond
sterling ten aanzien van de dollar
werd aanzienlijk lager geacht dan
door de banken en door industrië
len was verwacht.
Te New York werd de devaluatie
uitgelegd als te betekenen dat
Groot-Brittannië erkent dat het
waarschijnlijk kleinere leningen
van de Ver. Staten zal ontvangen,
en dat alle door de Ver. Staten aan
het buitenland verleende dollarhulp
in 1952 zal ophouden.
In handelskringen te New York
werd verklaard, dat Groot-Brlttan-
nië een onmiddellijke herleving
van dc Amerikaanse aankopen van
Britse goederen mag verwachten,
zulks als gevolg van de devaluatie.
illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Ex-koning Peter wil een
volksstemming
In een exclusief onderhoud met het
Franse blad Combat heeft ex-koning
Peter van Joego-Slavië verklaard: „Het
regiem van Tito is tot de ondergang ge
doemd. indien het geen rekening houdt
met vriendschappelijke betrekkingen
met het Westen. Bovendien is een Joe-
gosiavisch herstel niet mogelijk zonder
de hulp van Joegoslavische vakmensen
en intellectuelen, die nu in ballingschap
leven Er kan echter geen overeenkomst
tussen Tito en mij ziin zonder verande
ring van de nolitieke omstandigheden in
Joegoslavië. Indien echter het Joegosla
vische volk zich door een volksstemming
onder internationaal toezicht vrijelijk
zou mogen uitspreken over het regiem,
dat het verkiest en er voldoende waar
borgen zouden ziin. zullen er tussen Tito
en mii eeen onoverkomenllike hinderpa
len meer bestaan.
Peter geloofde echter niet. dat Tito
op zulk een volksstemming zou ingaan-
De Raad van het
Noord-Atlantisch Pact bijeen
De ministers van Buitenlandse Zaken
van Engeland. V."5 Canada. Frankrijk,
België. Nederland. Luxemburg. Noorwe
gen. Denemarken. Italië en Portugal en
de ?ezant van IJsland kwamen te
Washington biieen in hetzelfde gebouw,
waar zij in April jl. het "Noord-Atlan
tisch verdrag tekenden. De vergadering
koos Dean Acheson, de Amerikaanse mi
nister van buitenlandse zaken, tot voor
lopig voorzitter en begon terstond aan
de behandeling van het raDPort van de
werkgroeD
Dit rannort behandelt de wilze waar
op het defensie-apparaat van de rar.d
moet worden georganiseerd, in de geest
van het Zaterdag reeds eemeldde
Cyrenaica onafhankelijke staat
Emir Sajid Idris el Senoessi, di
heerser over een kwart millioen be-
noessi-Arabieren, heeft officieel de
grondwet van Cyrenaica bekrachtigd,
waardoor dit land een onafhankelijke
staat is geworden.
De vruchtbare kustvlakte van Cyre
naica, eens een deel van de Italiaanse
kolonie Libye, was reeds Vrijdag door
een proclamatie van de Britse beheer
der als onafhankelijk in binnenlandse
aangelegenheden erkend.
De grondwet geeft de emir de be
voegdheid om doodstraffen te bekrach
tigen, een minister-president te kiezen,
die op zijn beurt een raad van ministers
moet samenstellen, die verantwoordelijk
is tegenover de emir.
De emir kan wetten bekrachtigen op
advies van de raad van ministers of op
verzoek van een raad van afgevaardig
den. Hij krijgt het beheer over leger en
politie en hij kan de grondwet herroe
pen en de staat van beleg afkondigen.
De raad van afgevaardigden, die
slechts adviserende bevoegdheden heeft,
wordt door mannelijke volwassenen ge
kozen en kan steeds door de emir ont
bonden worden, waarna binnen vier
maanden nieuwe verkiezingen moeten
worden gehouden.
Mijnwerkers in staking
De leden van de verenigde milnwer-
kersbond in Amerika, die onder leiding
staat van John Lewis, ziin vandaag be
gonnen m?t een staking ter ondersteu-
rflne van hun eisen met betrekkine tot
Densïoenen en sociale voorzieningen.
Men verwacht, dat vanavond het
grootste deel der 480.000 mijnwerkers in
staking zal ziin geeaan. Hun leus: geen
Densioen. eeen werk".
De milnen in Pennsylvanië en West-
Virginia meldden reeds, dat er geen en
kele arbeider od het werk is verschenen.
59-
Gisteravond maakte dc Britss minister van Financiën, Sir Stafford Cripps,
in zijn aangekondigde radiorede de devaluatie van het pond sterling be
kend. De regering heeft reeds aange kondigd dat zij niet voornemens is de
voedselsubsidies te verhogen en de prijs voor het brood van 4.5 penny zal tot
zes pence worden verhoogd, binnen ongeveer 14 dagen.
Cripps wees er op dat de deskundigen verwachten dat het onmiddellijke ge
volg van de devaluatie van het pond zal zyn dat Britse goederen aantrekke
lijker worden op de dollarmarkten, ter w\jl dollargoedercn duurder zullen wor
den. De wijziging in de wisselkoers heeft geen betrekking op de binnen
landse waarden van het pond sterling. De prijzen in de Engelse winkels
zullen in de meeste gevallen dezelfde blijven, daar de binnenlandse waarde
van het pond niet is veranderd, hetgeen evenmin het geval is met de waarde
van de spaargelden.
DAAR MOEST EEN EIND AAN
KOMEN!
Sir Stafford deelde voorts mee, dat
het besluit tot devaluatie voor zijn be
zoek aan Washington door de Engelse
regering was genomen
Hij wees er op, dat deze kwestie in
vloed heeft in het gehele sterlinggebied
en in feite overal, waar de dollar niet
als betaalmiddel geldt. Daarom kan
Engeland alleen- dit vraagstuk niet
oplossen, aldus Cripps. „In de lente van
dit jaar begonnen besprekingen over
onze valuta koersen, die de vraag op
wierpen, of deze niet te hoog waren.
Toen men eenmaal vermoedde, dat een
waardevermindering mogelijk zou zijn,
trachtte men op alle mogelijke manie
ren ponden sterling in goud en dollars
om te zetten. Het is zeer moeilijk, deze
gang van zaken een halt toe te roepen
en de laatste tijd zijn vele pogingen
hiertoe gedaan. Met gerings reserves
kunnen wij ons dergelijke verliezen niet
veroorloven Wij moesten enige stappen
doen om hier een eind aan te maken
Dit was een reden, die ons overtuigde
van de noodzakelijkheid om de wissel
koers van de sterling te verlagen, opdat
WEINIG VERANDERING.
Bilt verwacht'tot morgenavond:
Minnacht weinig wind en plaatselijk
st. overigens veranderlijke bewolking
herwegend droog weer. Morgen over
's zwakke of matige wind uit Noorde-
richtingen. Weinig verandering in
^peratuur. (Opgemaakt te 10 uur).
20 SEPTEMBER.
I top: 6.22 uur; onder: 18.45 uur.
r^n op: 2.57 uur; onder: 18.20 uur
(L.K.)
?water te Katwijk te 1.20 en 13 53 u.
Na de afkondiging van de order ..staakt
het vuren" werden te Solo door middel
van geluidsversterkers redevoeringen ge
houden. teneinde de bevolking over de
voorschriften, die deze order behelst in
tp lichten. Ook werden de dagorders van
de brigade-commandant, kolonel U. L. E.
Ohl en de commandant van de tweede
T.N.I -divisie, luitenant-kolonel Slamet
Riadi. bekend gemaakt
PANIEK ONDER
ZWART-HANDELAARS
Paniek te Brussel.
nummer bestaat uit acht pagina's, versperringen od
De verwachting, dat Sir Stafford
Cripps de devalutatie van het pond ster-
Militairen der T.N.I. ruimen overeen- I ^ne. bekend zou maken veroorzaakte 'n
i.,».*.. Daniek od de Brusselse zwarte valuta- i werkloos waren,
komstig de order „staakt het vuren j markt. Het was onmogelijk een pond
biljet in Brussel te wisselen.
een eind zou gemaakt worden aan het
interen van onze reserves. Het was van
belang de nieuwe koers vast te stellen
op een niveau, dat wü zouden kunnen
handhaven".
GEEN WANHOOPSPOLITIEK.
„De regering nam het besluit en
wij stelden onze Amerikaanse en Cana
dese ambtsgenoten van dit besluit op
de hoogte op de eerste dag van onze
aankomst te Washington voordat de
eerste besprekingen of beraadslagingen
over verlaging van de wisselkoers van
het pond sterling tegenover de dollar
begonnen. In de laatste paar dagen heb
ben wü vastgesteld, wat de nieuwe
koers zou zün en hoe de uitvoering.
Wü kunnen altyd de koerswaarde
verhogen, indien blükt, dat wü het
pond te veel gedevalueerd hebben.
Een andere reden van dit besluit was
dc noodzaak, onze mogelijkheid tot
liet verdienen van dollars te vergro
ten. Dat ls de enige blijvende oplos
sing voor onze moeilijkheden: méér
dollars verdienen. Wij moeten óf
meer dollars verdienen of minder
dollars uitgeven om evenwicht te
verkrijgen. Alleen onze uitgaven ver
minderen en niets doen om onze
inkomsten te vrhogen is een wan-
hoopspolitiek, die wü niet kunnen
volgen. Wü zouden op grote schaal
van helangryke voediensmiddelen en
grondstoffen beroofd worden en zo
een verlaging van onze levensstan
daard te weeg brengen".
EEN BETERE WEG!
„Neen, wü moeten een betere weg
kiezen. Wij moeten meer goederen en
diensten voor dollars verkopen. Dat
is nu in het büzonder van belang,
voordat in 1952 het plan-Marshall
eindigt. Dan moeten wij in deze dol
larkwestie op eigen benen staan en
genoeg dollars verdienen, want an
ders is lager levensstandaard en
werkloosheid op grote schaal het ge
volg."
Cripps noemde de devaluatie een van
de voorwaarden en wel een zeer belang
rijke. die het mogelük maken, dat het
sterlinggebied niet verhinderd wordt
de noodzakelyke dollars te verdienen.
,,Op verschillende manieren hebben wü
onze industrieën direct aangemoedigd,
meer dollars te verdienen. Wü hadden
het hele jaar 1948 veel succes. De kloof
tussen onze dollarverdiensten en dol
larbetalingen werd langzamerhand ge
dicht.
Kortgeleden kwam echter een om
mekeer.
Enkele exportprüzen op de dollar-
markten waren te hoog en in een aan
tal gevallen leverden die markten niet
genoeg resultaat op om onze fabrikan
ten en exporteurs aan te moedigen hun
do.'larexporten te vergroten. Eertüds
zou prijsdaling gewelddadig tot stand
gebracht zijn door het scheppen van
werkloosheid en bankroet. De werklo
zen zouden geen geïmporteerde grond
stoffen meer nodig gehad hebben, om
dat zü geen werk hadden; noch zou
den zü veel voedsel kunnen kopen,
cmdat zü gean loon kregen. Dat zou
de uitgaven overzee verminderd heb
ben. En wanneer genoeg mensen
zou het op grond van
vrees en ellende mogelük geweest zün,
zakelyk gemaakt hebben. Zo zouden
onze goederen goedkoper geworden
zün met als uitemdelü'k gevolg meer
verkoop. Er kan échter geen sprake
van zyn, dat de regering deze poli
tiek volgt.
Onze innigste overtuiging is, dat de
productiekracht van het gehele volk
ten volle gebruikt moet worden en
dat armoede temidden van over
vloed (geen werk, geen loon, geen
goederen voor hen, die slechts werk
willen om goederen te produceren)
nooit meer op mag treden, indien
wü dat op enigerlei wüze kunnen
verhinderen."
J het algemene loonpeil te verlagen en
^lllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllillllllllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllliy
ff Naar aanleiding van de mededelingen van Sir Stafford Cripps, in-
zake de devaluatie van het pond sterling, werd gisteravond bekend ge-
maakt, dat de Nederlandse regering zich hierdoor genoodzaakt ziet een
zelfde of soortgelüke stap te overwegen. De beslissing was hedenmid-
dag echter nog niet afgekomen. §j
In leidende kringen in de Ver. voor de Effectenhandel te Amsterdam |s
verklaarde men ons heden, dat men de beslissing van de Nederlandse
regering inzake de devaluatie niet voor morgen verwacht.
Men vreest dat met de devaluatie een afbreken van de Benelux ge-
paard zal gaan. Het wordt daarom niet onwaarschünlük geacht dat
onze regering, met het oog daarop, een lager percentage zal vaststel-
len dan door Engeland is geschied.
In vooraanstaande kringen van de Amsterdamse rederijen toonde men
zich zeer geschokt. Amsterdamse rederüen exploiteren namelük geza-
menlijk de Rünvaart en men vreest daar grote moeilükheden omdat de
Westmark niet onder de devaluerende valuta begrepen is.
illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
bankroet zou een vermindering van i niet snel genoeg is gegaan, ls wüzi-
andere kosten in de industrie nood- ging van de wisselkoers de enige ma
nier om snel genoeg onze prijzen om
laag te krügen, aldus Cripps.
De devaluatie heeft alleen invloed
op de kosten van ons levensonderhoud,
aldus Cripps, in de gevallen, dat wij
meer ponden sterling voor dezelfde
hoeveelheid dollargoederen moeten be
taler.. Het belangrükste voorbeeld is
de tarwe en bloem, die wü uit Noord-
Amcrika importeren en waarvan een
groot deel van ons brood wordt ver
vaardigd Het bedrag van 465 mil
lioen pond sterling subsidie per jaar
op ons voedsel kan niet verhoogd wor
den, zodat de prüs van brood en
bloem hoger moet worden.
Afgezien van deze prijsverhoging zul
len andere prijzen in de detailhan
del niet noemenswaard verhoogd
worden, althans op het ogenblik niet
aldus Cripps.
In de komende paar maanden kan
er een rechtvaardige reden zün voor
prijsverhoging van een paar artike
len, die voornamelük van geïmpor
teerde met dollars gekochte grond
stoffen vervaardigd worden, indien
de dollarprüzcn tenminste niet da
len.
WAARSCHUWING TEGEN
INFLATIE.
„Het belangrijke feit, dat ik u allen
bewust wil doen worden, is, dat er
geen enkele reden bestaat voor een
onmlddellükc prijsverhoging in de
winkels, uitgezonderd voor brood, en
dat wij niet zullen dulden, dat iemand
uit eigen belang voordeel trekt van
de toestand.
Cripps deed ten slotte een ernstig be
roep op fabrikanten en exporteurs, hun
pogingen tot het verkopen van hun goe
deren op dollarmarkten te vergroten en
waarschuwde voor het gevaar van ver
hoging der binnenlandse prijzen ten ge
volge van inflatie, indien, zoals de be-
l doeling Is, de export toeneemt. „Dat
moeten wü vermijden. Wü moeten er
voor zorgen, dat wü niet teveel tegeUjk
trachten te doen.
DE ERNSTIGSTE STAP.
„Deze stap, die ik heb aangekondigd,
is de ernstigste, die de regering kon
doen, en wü doen deze, omdat onze
huidige moeilükheden met het ster
ling-dollar-vraagstuk naar onze me
ning op geen andere wüze opgelost
kunnen worden,
Zü vereisen onmiddellüke drastische
maatregelen, indien wü de stabiliteit
van de sterling willen handhaven en
onze mogelükheid tot het verdienen
van dollars verhogen twëc absoluut
onontkoombare eisen voor onze toe
komstige welvaart. Wü hebben tot
deze stappen besloten, omdat wü vast
besloten zijn geen poging tot oplos
sing van dit vraagstuk te doen ten
koste van grote werkloosheid of door
de sociale d:ensten te ondermünen, die
de laatste 'aren ingesteld züo» *ldus
besloet Cripps.
PRIJSVERHOGING VAN
BROOD.
Daar verhoging van de productie
De Br.tse minister van financiën Sir
Stafford Cripps. heeft eisteravond voor I
de B.B.C verklaard dat het Dond ster- j
line eedevalueerd is. Sir Stafford ver- i
laat het toestel waarmee hii naar Lon- I
den uit Washington terugkeerde. I