Een goede herinnering aan de oorlogsjaren
DE MEESTER-UITTINDER
Nieuw Guinea, land der bekende
onmogelijkheden
Pogingen tot ontsluiting liepen dood
in moeras en oerwoud
„Stookt de vuren" i.p.v.
staakt het vuren"
Het noodlottige
halssnoer
Radio-programma
68ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD Dinsdag 13 September 1949
Tweede Blad No. 26794
Appel van Paris ter R.T.C. (1)
Bijna 400.000 vierkante kilometer oerwoud, steile berghellingen, be
kroond door eeuwig besneeuwde toppen, oprijzend uit moerassen
waaruit een geheimzinnige jungle opschiet in de hete. vochtige lucht,
dit alles gevat in een gordel van eilandjes en bewoond door nog geen
twee uiterst primitieve papoea's per vierkante kilometer, ziedaar
Nederlands Nieuw Guinea, dat reeds als een appel van Paris op de
Ponde Tafel in de Ridderzaal lag te schitteren, toen Nederlanders en
Indonesiërs de stoelen aanschoven om hun copieus politiek-economisch
diner te beginnen.
(Van een onzer redacteuren)
Niet alles goud, wat blinkt
Oppervlakking gezien heeft Nieuw
Guinea inderdaad de gouden elans van
de aDpel van Paris welke het tot be
geerd object en derhalve tot twistappel
kan maken. Een geweldige uitgestrekt
heid van onontgonnen nauwelilks be
woond eebied. sluimerend? bron van ril-
ke mineralen gelegen op het kruispunt
van wereldscheepvaartwegen. een brug
tussen twee continenten en een rust
punt od de scheiding van twee oceanen.
Deze eigenschappen lokken de overbe
volkte landen als Nederland en grote
delen van Indonesië, ziin een magneet
voor minderheden, gelilk de Indo-Euro
peanen die hun positie in het nieuwe
Indonesië gevaar zien lopen.
Ja. oppervlakking gezien ligt Nieuw
Guinea als een glanzend gouden appel
op de Ronde Tafel.
Maar het is niet alles goud. wat
blinkt
De snelle evolutie van het Zuid-Oos
ten van Azië steekt vreemd af tegen de
leegte van dit Nieuw Guinea, welks Ne
derlandse deel omstreeks twaalf maal
zo groot is als Nederland en twee malen
groter dan het dichtsbevolkte eiland
eiland van Indonesië. Java. Deze tegen
stelling van bloei en sterriliteit der ont
wikkeling dwingt to de vraag, of het toe
val was dat Nieuw Guinea steeds buiten
die evolutie viel. telkenmale werd ge
passeerd door de stimulerende invloed
van de Westerse maatschappilWat
vinden wii onder die gouden glans der
oppervlakte?
AFSCHEID VAN AZIË
Wie Nieuw Guinea betreedt van het
Westen uit beseft meteen. Azië te heb
ben verlaten Wel is waar vindt hil er
de plantenwereld van de Indonesische
archipel, maar zowel bevolking als die
renwereld en geologische gesteldheid
ziinvan een ander type dan men in
Azië vindt, hoezeer ook daar reeds stam
men en volken variëren
De Papoea stamt uit Australië, zdjn
lichameliike en geestelijke eigenschap
pen vinden hun bakermat aan de Noord
kust van het vijfde werelddeel, noch de
sterke intellectuele begaafdheid en
kunstzinnige aanleg van de Zuid-Oost
Aziaten, noch de religieuze stromingen
vor Azië uit hebbe> hier voet aan wal
gekregen Op slechts enkele plaatsen in
Indonesië vinden wil een geologische op
bouw van het eiland als hier het geval
is. Een moerassig kustland waar een
dicht en vrilwel ondoordringbaar net
van tropische plantengroei welig tiert in
een vochtige, hete. ongezonde lucht,
waarin de schaarse bevolking een voort
durende infectiehaard voor malaria
framboesia en andere tropische ziekten
vormt. Uit die onontgonnen moerassen
rijzen steile berghellingen op. voor een i
deel bekroond door eeuwig besneeuwde
toppen. Veelal zijn zii nog nimmer door
blanke voet betreden en geëxploreerd.
Moeilijk gebaande en opengehouden
voetpaden verbinden de enkele neder
zettingen van Inboorllneen op de berg
wanden. waar de heilig te groot is voor
regelmatige cultures. Ver in het bin
nenland liggen enkele koelere en voor
cultures geschikt? plateaux, die echter
van de buitenwereld ziin afgesloten door
de ondoordringbare oerwouden.
FALENDE POGINGEN.
Ruim een eeuw geleden .om precies te
ziin in 1828. nam Nederland nominaal
bezit van de Westelijke helft van het
eiland. Practisch betekende dit bezit de
eerste halve eeuw slechts een onregel
matig vlagvertoon voor de kust en eerst
in 1898 dwongen de ontginningspogin
gen van Egelsen en Duitsers in de Oos
telijke helft van Nieuw Guinea tot ves
tiging van een reëel gezag door middel
van een dun verspreid bestuursapparaat.
Van kapitaalsexploitatie of vestiging
van grote blanke nederzettingen was nog
geen sprake.
Het begin van de twintigste eeuw
laat een grootse poging zien. door het
investeren van belangrijke kapitalen
de ontginning en ontwikkeling aan te
vattenTien jaar later mislukt
een poging tot vestiglnr van Neder
landse bevolkingsoverschotten. Later
weer probeert Japan, nauwelijks daar
in belemmerd door het Nederlandse
gezag een bevolkingsoverschot te lo
zen in Nieuw Guinea, en zelfs de stra
tegische belangen van een vijfde co
lonne bliiken niet op te wegen tegen
de moeilijkheden der kolonisatie. Ten
slotte mislukt enige tiid voor de jong
ste oorlog een grootscheepse poging om
Indonesische bevolkingsoverschotten
te laten koloniseren.
Al die tiid blijven er witte plekken op
de nauwkeurigste kaarten van het on
doordringbare eiland: terra Incognita. Op
die kaarten groeien tussen de stippen
der Inboorlingengehuchten geen vlekken
voor steden, geen cultuurgronden in de
oerwouden, die ononderbroken blijven
door wegen.
Iedere poging tot ontsluiting en ont
wikkeling van dit gebied liep dood. werd
opgezogen in het alles verzwelgende
moeras, overwoekerd door de wildernissen
tegen de berghellingen, verteerd door
malaria en andere tropische beproevin
gen
Toen kwam de oorlog met een onge
kende blanke bedrijvigheid na het ver
drijven van de Japanse aanvalsspitsen.
Plaatsen als Hollandia. waar het eerst
de driekleur weer woei op eens bezet
Nederlands gebied, werden basis voor
oorlogsvoering.. Wegen worstelden zich
door de jungle en de moerassen. Opslag
plaatsen verrezen. Blanken ..vestigden"
zich in groten getale. De lendendoek van
de Papoea maakte veelal plaats voor de
tropenkledlng der blanken De inboor
ling werd hier en daar geschoold in de
eenvoudige ambachten, waarbij zijn mo
torische aanleg en z'n intellectueel onver
mogen bevestigd werden. De strildwa-
?en van Mars bracht de uiterlijke teke
nen van de Westerse .beschaving" naar
de smalle strook aan de kust. welke voor
de oorlogvoering van belang was.
EVACUATIE DER „BESCHAVING"
Wat door velen gehoopt werd. is
niet eeschied. Deze geforceerde ont
wikkeling heeft eeen stand gehouden.
Nog heerst er bedrijvigheid in de cen
tra van oorlogsactiviteit. maar
zii betreft slechts de ontruiming van
oorlogsvoorraden. demontage van
loodsen en barakken, afbraak van wat
men gehoopt had. als een begin van
opbouw te kunnen zien.
Is binnenkort de „evacuatie der be
schaving" voltooid, dan is er weer de
erote leegte van Nieuw Guinea, waar
enkele Papoea's vooral op het eiland
Biak in de Geelvinkbaai. een scholing
voor het moderne ambacht met zich
mee dragen, welke zii heel misschien
en even hopelijk niet als ballast zul
len voelen maar ten nutte kunnen ma
ken in de enkele schaarse plaatsen van
kleine industriële en mineraliglsche be
drijvigheid. die héél héél langzaam zijn
gegroeid.
En waarom neemt de leegte weer
bezit van dit eiland?
Het antwoord moet tweeledig zijn:
de gouden elans die er over het eiland
liet en het doet schijnen als land
van ongekende mogelijkheden, ver
bergt een inhoud van bekende onmo-
ge'jjkheden. Anderzijds is er nimmer
een eerlijke poging ondernomen, om
dit land tot ontwikkeling te brengen,
om de zeer beperkte moeeliikheden
daartoe aan te grijpen. Wat tot dus
verre gepoogd werd. was niet geba
seerd on noden van het gebied zelfs,
doch op de belangen van hen die de
noeine ondernamen: de bezitters van
kanitaal (individueel, groeoswiize of
nationaal) de volksgemeenschappen
die een uitweg zochten voor bevol
kingsoverschotten of de legers die
steunpunten zochten voor hun oor
logvoering.
In een volgend artikel zullen wii na
gaan. waarin de schaarse moeeliikhe
den voor Nieuw Guinea schuilen, om
zich gestadig te ontwikkelen tot een peil.
waarop het een eigen plants onder de
vriie volken rond de Zuid-Oosthoek van
Azië kan innemen.
Vreemde toestanden te Bandjermasin
W
Reeds voor 5 millioen aan
rubber enz. verbrand
(Van onze correspondent te Batavia).
Vreemde dingen gebeuren er in Band
jermasin. de hoofdplaats van Zuid-Oost
Borneo. Zoals men weet, behoort Bor
neo tot de zjg. federale gebieden. Reeds
te Linggadjati in 1947 heeft de Repu
bliek erkend, dat ze er niets te zoeken
heeft. Ze had alleen met Java en Su
matra te maken. Dit feit maakt de ge
beurtenissen nog vreemder.
Op 27 Augustus werd het arbeidzame
deel van de Bandjermasinse bevolking
opgeschrikt door een zeer dreigend en
dwingend ..bevelschrift" van de mili
taire gouverneur „4e divisie van de
ALRI in Zuid-Borneo". De ALRI is de
Republikeinse marine, die geen schepen
heeft, maar blijkbaar wel divisies. Dit
bevelschrift luidde:
OPROEP TOT STAKING.
„Herhaaldelijk werd door ons bekend
gemaakt, dat iedereen het werk moet
neerleggen. Hieraan is tot dusverre
geen gevolg gegeven. Daarom waar
schuwen wfj thans voor de laatste keer,
dat alle werkers met ingang van 1 Sep
tember niet meer naar hun werk mo
gen gaan. Wie geen gehoor geeft aan
dit bevel, zal op geëigende wijze wor
den gestraf".
En om de arme werkers nog meer te
imponeren door hoge druk, werd het
document niet ondertekend door de mi
litaire gouverneur in persoon, maar
door niemand minder dan de „kepala
daerah" (hoofd van de daerah) Zuid
en Oost-Bandjar. die blijkens de onder
tekening de naam Rusman draagt.
Deze verklaring werd de knuppel in
het hoenderhok van Bandjermasin.
Noch de bevolking, noch het federale
bestuur, noch zelfs DJokJa, waren op
de hoogte van het bestaan van al deze
hoogwaardigheidsbekleders. Wel was
het bekend, dat Bandjermasin onveilig
gemaakt werd door een aantal lieden,
die men volgens de geldende maatsta
ven zou kunnen aanmerken als refu
ge's. Op zichzelf was dat niets bijzon
ders. want Bandjermasin is altijd een
toevluchtsoord geweest voor lieden, die
zeer bepaalde redenen hadden om niet
langer op hun eigen eiland te blijven.
En liever het ruime sop kozen om koers
te maken naar de kust van Borneo.
Maar nog nimmer waren zulke lieden
met zulke dure functies en zulke dwin-
ende bevelschriften op de proppen ge
komen. Veiligheidshalve is de bevol
king maar gaan staken. Slechts enkele
plichtsgetrouwe Europeanen er wo
nen er niet zo heel erg veel in Band
jermasin hebben de mouwen opge
stroopt om te trachten gaande te hou
den wat er gaande te houden was van
de publieke diensten. Inmiddels gaven
de hoogmogenden te Bandjar te ver
staan, dat zij wel bereid gevonden zou
den worden het vuren te staken, mits
men maar een officiële Republikeinse
vertegenwoordiger zou zenden om over
de wapenstilstand te praten, zoals dit
in alle gebieden gebeurde, "waar Repu
blikeinse strijdkrachten opereerden.
Met dit verschil echter, dat deze Re
publikeinse strijdkrachten buiten Java
en Sumatra ook volgens de Re
publikeinse criteria niets te zoeken
hebben. Men voelde er aan de Neder
landse kant bergiJpelijkerwijze niet veel
voor een precedent te scheppen door
de Van RoyenRum-overeenkomst ook
buiten Java en Sumatra toe te passen,
waarmee als het ware een Republikein
se claim op Borneo zou worden erkend.
Maar na veel strubbelingen ging uit
eindelijk toch de Republikeinse gene-
raal-majoor Suhardjo er heen, verge
zeld door een Australische Unci-waar-
nemer.
DE MISSIE SUHARDJO.
Het resultaat was dat een tot dusverre
in alle kampen onbekende jonge man
luisterend naar de naam Hasan Basri,
plotseling vanuit de duisternis naar het
licht kwam, doordat generaal Suhardjo
hem stante pede tot luitenant-kolonel
van de ALRI maakte en commandant
van de tot zover onbekende 4de divisie.
Het gesprekwordt hervat
Ter versterking van de
Voiks gem eenschapsgedach te
(Speciale berichtgeving).
In een gisteren te Den Haag gehou
den bijeenkomst met de pers is de
Stichting „Nederlands Gesprek-Cen-
trum" voor de eers:e maal voor het
■voetlichi getreden. Uit de woorden van
haar voorzitter prof. dr Ph. Kohn-
stamm, bleek Intussen dat het voorbe
reidende werk reeds geruime tyd aan
de gang is. Feitelijk dateert het prille
begin van dc thans ingezette actie al
opererend in Zuid-Oost Borneo. Aan
deze machtige jongeling werd vervol
gens de order .staakt net vuren" ge
geven, waarop hy zich bereid verklaar
de deze order ten uitvoer te brengen.
Dit verricht hebbende, keerde generaal
Suhardjo huiswaarts als een tevreden
man. die zich met succes van 'n moei
lijke taak heeft gekweten.
Men hoopte nu. dat het in Bandjer
masin weer pais en vree zou zijn en
dat de nijvere bevolking weer aan de
arbeid kon gaan. Zo eenvoudig echter
bleek de zaak niet te zijn. Op het vlieg
veld te Batavia aankomend, verklaarde
de generaal aan de pers dat de sta
kingen niets te maken hadden met po
litieke activiteit en dus bulten de com
petentie van de Republikeinse gezags
dragers viel. Dit verbijsterde de heren
van de pers enigszins en men wees de
generaal voor alle zekerheid nog even
op het „bevelschrift" van de comman
dant van de 4de divisie ALRI, die in
middels een officiële rang en legeron
derdeel had gekregen, en die het zelf
had uitgevaardigd. Door zulke muggen
zifterij echter liet de^ generaal zich niet
van zijn stuk brengen, hU bleef bij wat
hü gezegd had.
GEHEIMZINNIGE BRANDEN.
Inmiddels breken te Bandjermasin
ondanks alle wapenstilstandsverklarin
gen op mysterieuze wijze branden uit,
die reeds voor meer dan vijf millioen
gulden aan rubber- en fabrleksinstal-
latles hebben vernietigd. De staking
ging aanvankelijk rustig door, maar be
gint langzaam te verlopen, daar er geen
stakingskas bestaat om haar te finan
cieren en de magen hun rechten eisen.
Maar niet omdat het stakingsbevel zou
zijn opgehaven door de man, die het
heeft uitgevaardigd. Indien echter over
eenkomstig de verklaring van de gene
raal de nieuwbakken luitenant-kolonel
van de 4de ALRI-divisle niets met de
stakingen heeft te maken, dan moeten
we daaruit de bevreemdende conclusie
trekken, dat in Bandjermasin verschil
lende autoriteiten opereren.
En wel een voor het .staken van het
vuren", en een voor het „aanvuren
van de stakers". En sedert de Jongste
ontwikkelingen is men zich bovendien
gaan afvragen, of er niet ook nog
iemand opereert by wie de begrips
verwarring zelfs geleid heeft tot het
„stoken van vuren".
Met dit al kost de politieke kinder
tuin te Bandjermasin de gemeenschap
voorlopig weer een bron van inkomsten
oor de bevolking, die voorzover het de
verbrande rubberinstallaties betreft,
door kan gaan met staken.
Alleen-verkoop voor Nederland E- G BOUWER» Handelsvereenlglnp
Amsterdarn-Z.
(Adv.)
FEUILLETON
door GORDON MCDONELL.
11)
Ik kreeg de Indruk, dat Wilson
niet op Begg Holbrook gesteld was,
evenmin als ik en dat hij dat anders
niet hardop gezegd zou hebben.
Dank je. Wilson, en de blik, die
Ives op Holbrook wierp, sprak boek
delen. We gaan alles behooriyk na,
scheen hij te herhalen.
Begg Holbrook zei: Dat Is buiten
gewoon, luitenant. Ik neem aan, dat u
Marlords alibi eveneens nagegaan hebt?
Ik zei: Toevallig was mijnheer
Marford bezig met het regisseren van
een film.
Holbrook keerde zich tot mU, maar
voor hU nog iets zeggen kon, zei Ives'
fcalme stem: Toevallig, Majoor, was
mijnheer Marford niet in de studio
tussen halfvier en halfvljf. HIJ zegt, dat
bij boodschappen was gaan doen.
En u bedoelt, dat hij niet kan be
wijzen, dat hij boodschappen was gaan
doen?
Inderdaad.
Ik bedacht mij. dat het nogal vreemd
''as, dat een regisseur de studio uit
ging gedurende de opnamen van een
film, die hij regisseerde en ik trachtte
me te herinneren, wat in de studio's
omging. Ik herinnerde mij, dat ze eens,
terwijl wij zaten te lunchen, het ene
toneel versjouwden naar het andere,
waar ze een opzet moesten maken voor
een heel andere scène en dat dat veel
tijd kostte. Het was heel goed mogelijk,
dat Tom van een dergelijke gelegenheid
gebruik had gemaakt, om boodschappen
te gaan doen. Ik zag, dat Begg Hol
brook mij nieuwsgierig aankeek, toen
bij zei: U bedoelt, dat u Marford
kent?
Ik antwoordde: Dat doe ik inder
daad. Ik logeer momenteel bi) hem.
Hy was verbaasd en keek naar Janet.
- Ik dacht, dat je zei, dat hij de man
was, die Letty gevonden had.
Zij knikte en was blijkbaar ook enigs
aas in de war gebracht. Belden keken
my aan.
Ik weet, wat u denkt. Het is een
samenloop van omstandigheden een
afschuwelijke samenloop, nietwaar, dat
is iemand moet vinden, die een vriend
fan mij blijkt te kennen. Daar heb Ik
°°k al aan gedacht. Ik ben het volko
men niet u eens. maar zo is het nu
eenmaal, óf u gelooft mij, óf u gelooft
bet niet dat ik haar nooit te voren heb
gezien.
Niemand zei iets voor een ogenblik.
Toen nam Ives zijn actieve rol weer
ÖP- Hij nam het halssnoer uit zyn zak
en overhandigde dit aan my met de
vraag: Vertelt u my eens. Majoor....
y weet waarschy'niyk meer van diedin-
gen dan ik. Zou er, voor zover u zien
kunt, enige kans zyn, om de man te
achterhalen, die dit gemaakt heeft? -
Het halssnoer aannemend, bekeek ik
het. Ik vroeg my af, wat er in Ives'
geest omging en waarom hij de kwes
tie van het halssnoer nu juist te berde
had gebracht. Ik wist, dat Holbrook
nog naar my $tond te kijken en ik
wist, dat zij eveneens naar my keek.
Ik onderzocht het snoer zorgvuldig en
zei toen: De schelpen komen van
Guam. Het is gemaakt met draad van
een vliegtuig. De man, die het gemaakt
heeft, is waarschyniyk een goed zwem
mer, speciaal onder water, en een vlie
genier dat is te zeggen, als het de
zelfde man was. die het snoer maakte
en de schelpen opdook en dat is .wel
waarschyniyk. Verscheidene mannen
van ons eskader maakten die dingen...
Pas toen ik die laatste woorden had
gesproken, begonnen myn handen te
trillen. Ik keek zeer zorgvuldig naar de
manier, waarop de draad tussen de
schelpen was afgewerkt en de enkele
hangende schelp, die in het midden
van het snoer was aangebracht. En
toen zag ik het. Ik zag, wat ik nooit
geloofd zou hebben en wel de manier,
waarop de draad was afgesloten. Er
was niemand anders, die dat op die
manier deed.
Ives keek my aan en zyn strakke
blik bleef op myn gezicht gevestigd,
rustig afwachtend. Ik vroeg my af, wat
my te doen stond. Ik bekeek hem zorg
vuldig. Hy had iets over zich. dat my
beviel. Ik zou zelfs verder willen gaan
en zeggen, dat ik in hem niets had
opgemerkt, wat my niet beviel. Hy
maakte de indruk geen man te zyn,
die zijn eigen carrière zou bevorderen
ten koste van de gerechtigheid. Met
andere woorden, hy gaf Je de idee. dat
hij werkelijk een kerel was. Ives was
betrouwbaar en dat stond hem op het
voorhoofd geschreven, als ik tenminste
nog iets van het beoordelen van men
sen afwist.
Ik keek hem strak aan en zei:
Luitenant, ik begrijp dit niet en ik kan
alleen maar hopen, dat u het doet. Ik
heb dat halssnoer zelf gemaakt. Ik heb
het met de andere, die ik gemaakt
heb. in 1943 weggegeven.
Zijn gezicht vertrok niet en evenmin
wendde hy zyn blik af. Hij bleef mij
aankyken. Na een ogenblik maakte hij
een karakteristiek geluid; geen gegrom
en geen kuch, maar een soort mengsel
van die twee.
Aan wie gaf u dit?, vroeg hy.
Dat weet ik niet. Ik heb er onge
veer een dozyn gemaakt. Ik kan zien,
dat dit van mij afkomstig ls aan de
manier, waarop ik de draad gedraaid
heb, maar ik kan niet van ieder indi
vidueel halssnoer zeggen aan wie ik
het gegeven heb.
Gaf u ze aan meisjes?
Meestal wel.
Plotseling stond zy toen voor mij
met ogen, die flikkerden met een blauw
vuur.
jy hebt het gedaan! zei zij. jy
doodde haar, jy vermoordde Letitia!
Niemand anders bewoog zich; nie
mand zei Iets. Het was of allen in af
wachting stonden, wat ik doen zou; hoe
ik hierop reageren zou. Ik keek haar
aan en dacht: Arm kind, dat moet
Je natuuriyk wel denken! Ik voelde my
erg verdrietig, maar keek haar recht in spiertrekking In myn gezicht van enige
de ogen. Het hoofd schuddende, zei ik:
U weet. dat ik zo iets nooit zou
doen.
Ik had rustig gesproken, alsof wy
slechts met ons beiden in de kamer
waren en na een ogenblik, toen zy my
weer aankeek, zag ik. dat het vuur uit
haar ogen wegstierf.
U weet dat evengoed als ik, ging
ik voort.
Na enkele ogenblikken fluisterde zy:
Ik weet niet wat ik geloven moet
en waarom ik u geloven zou, maar om
de een of andere reden doe ik dat toch.
En zy voegde er met een uitdrukking
van verwarring op haar gezichtje aan
toe: Maar waarom heeft u haar dan
opgenomen, als u haar nooit van te
voren gezien had?
Ik zei bedaard: Had u liever ge
wild, dat ik het niet gedaan had?
zy antwoordde mij niet, maar er
kwam een blik van begrypen ln haar
ogen, of beter gezegd van dankbaar
heid.
Maar Holbrook antwoordde wel en ln
zyn manier van doen was niets van
begrip of dankbaarheid te bespeuren.
Helemaal niet. Je kunt me nog meer
vertellen, maar ik geloof er niets van,
dat je haar gevonden en meegenomen
hebt. Als je het my vraagt, heb je haar
helemaal niet in Darkwater Canon ge
vonden. jy en zy hebben ergens ruzie
over gehad en je hebt haar een mep
gegeven en haar gedood en toen heb Je
haar binnen gebracht om zelf gedekt
te zyn..
Ik wist, dat Ives en Wilson my ga
desloegen en dat lk door geen enkele
33). Denderend en dreunend raas
den de Beide treinen naderen Pan
da zat er juist midden-inen in het
yzeren paard was geen beweging meer
te krijgenErnest Klapper sprong
uit zyn taxi en rende er heen, alsof hy
er nog iets aan zou kunnen doen. „Daar
gaat het werk van eeuwenl" riep hij.
„Van vader op zoon en van zoon weer
op vader!" En Panda riep benauwd:
„Ik wil naar huis!" maar dat ging niet..
Eén tel later enEen ogenblik zag
Ernest Klapper niets anders dan rook
en roet, terwijl de belde treinen razend
voorby daverdenZou dat nu het
einde zijn? Maar toen hij weer opkeek
toen zag nytoen zag hyhoe
zyn paard, met Panda er bovenop, nog
nét op het nippertje over die éne trein
heen sprong! Het schudden van de
grond had nog juist op tyd de machine
weer in beweging gebracht. Daar ging
hy.... in de richting van de renbaan!
reactie moest doen biyken. Ik bewoog
my echter zo snel, dat ik hem neer
geslagen had, voor ze my bereiken kon
den. Ik sloeg hem zo hard als ik kon
en hy smakte recht achterover. Hy
was volkomen buiten westen, daar viel
niet aan te twyfelen. Ives en Wilson
sprongen op m(j af. zy grepen myn
armen vast en begonnen my heen en
weer te schudden, maar lk trachtte
geen moment hen te weerstaan. Ik had
gedaan, wat ik wilde doen en ik was
niet van plan, om ook een ander letsel
toe te brengen.
Zal lk hem de boeien aandoen?,
zei Wilson, maar Ives gaf ten ant
woord: Ik geloof niet dat dat nodig
zal zyn, is het wel, Majoor?
Neen, zei ik, het zal niet nodig
zyn, maar u kunt beter even kijken, of
ik hem soms doodgeslagen heb.
De vrouw lag al naast Holbrook op
de knieën, zy voelde zyn pols en maak
te zyn boord los en weldra lagen we
allemaal op onze knieën naast hem.
Zelfs Wilson had my loosgelaten, toen
hy zag, dat Ives dit beter scheen te
vinden. Er kwam wat bloed uit de
mond van het slachtoffer en toen ik
my over hem heenboog. bemerkte lk,
dat er een geur van whisky om hem
heen hing. Hy begon zich te bewegen
en na enkele ogenblikken zag ik, dat
er niet veel met hem aan de hand was
alleen maar een paar tanden los en
een opgezwollen kaak. Wilson tastte
hem af, knikte en zei, dat hem niets
byzonders mankeerde.
Mevrouw Holbrook keek my met een
harde uitdrukking in haar ogen aan en
zei: Ik hoop, dat iemand u ook nog
eens zo iets aandoet.
Toen stond zy op, nam een kan wa
ter van een tafeltje en kwam bij hem
terug, zyn zakdoek nemend, doopte zy
die in het water en begon zyn gezicht
te betten en het bloed weg te vegen.
Ives stond naar Begg Holbrook te
kijken, toen hy weer bykwam. Toen
Holbrook my in het oog kreeg, deed hij
onmiddeliyk een poging, om overeind
te komen, maar Ives legde een hand
op zyn schouder.
Kalm aan. mynheer Holbrook, zei
hy. U bent nogal in de war. wy zullen
de majoor wel ln het oog houden.
Hoe eerder jullie die moordenaar
daar krygt. waar hy thuis hoort, zei
Holboook, des te beter is het voor
iedereen. En als jullie het niet doet, zal
lk het wel doen.
Janet zat nog steeds naast hem met
haar arm om zyn schouders.
Ives zei: We gaan nu weg, me
vrouw Holbrook. Tracht u allebei wat
te slapen en dan kom lk morgenoch
tend trug. Hy knikte tegen Wilson en
my en wij gingen samen de kamer uit
Het laatste, wat ik van naar zag. was,
dat zij nog steeds naast hem zat.
(Wordt vervolgd)
uit hei Jaar 1947 toen de Nederlandse
Volksbeweging een plan ontwierp om
net tyoens de bezettingsjaren o m. te
St. Michielsgestel zo populair geworden
„gesprek" lussen mensen, van veler
lei levensopvatting of politieke rich
ting weer ingang te doen vinden.
Hevig gedesillusioneerd ln zUn gedu
rende de oorlog opgewekte verwachtin
gen en getroffen door de snel groeiende
tweespalt in ons volk. heeft men ge
meend de oude paden weer te moeten
betreden, maar dan op een andere ma
nier.
Niet het „gespiek" heeft gefaald. In
tegendeel, men heeft alleen getracht de
conclusies te snel in daden om te zet-
fen. Toen bleek dat deze actie beter
behartigd kon worden door een volko-
m°n zelfstandige stichting, heeft de
NVB gaarne tot de vorming daarvan
meegewerkt.
Er is nu een dag^iiks bestuur onder
leiding van prof. Kohnstamm. die de
NVB-exoerimenten van *47 en '48 heeft
meegemaakt en volkomen eeslaavd
noemde. En er is een cumtorlum van
oneeve°- zestig personen uit. het gehele
land. 7.il ahen betreuren het dat. -het
gesp-ek". dat ln de be7Pfttoirs'aren
7ovp°1 leek te beloven. geleidelijk m^T
dreigt te verebben en te verbanden. Wij
ziin geplaatst in een volksleven en
«taatsleven van zeer heterogene aard.
Wij moeten *rachfen elkaa*- to verstaan.
Het „gesprek" zal daar in belangrijke
mat» toe kunnen bydragen en tegen
stand welke soms ln vijandschap
wegnemen of althans var-
To-i-^n r»oor mensen va.n vprchlllend
'nzleht of lpvensonvattlng bl! elkaar te
70j de onderlinge waardering
werden v°rhoo°"d. vooral als zij verant-
^ordpij1kh°ldsbesef hebben en bereid
•»iln naar elkaar te luisteren Een dpr-
"eUjke contoontotle m°t anderen zal
leder der deelnemers dwineen zichzelf
en ziin onvattineen te herzien.
Van het nuf van zodanige conf-onta-
tje is. ln de bijeenkomst van gisteren
7owp1 getuivd door prof Kohnstamm
als door enige leden van het, curato
rium. de ber?n: rn- dr j. van Vruegen,
bestuurslid der C HU.. p~of. mr T. A.
Diepenhorst, hoogleraar aan de Vrije
Universiteit, dr L. A. H Albenng. be
stuurslid de»- Kath Volkspartij en mr
H. B. J. W9slander. hectour^ld ven
het Humanistisch Verbond. Reeds de
volgende maand denkt de stichting ln
landelilke. regionale en locale werk
groepen (elk van ongeveer twintig
man) haar taak aan te vangen. Voor
lopig zal men zich bepalen tot een der
tigtal groepen, doch het volgend jaar
nmst-eeks April hoopt men tot een aan-
zieniyke uitbreiding te kunnen over
gaan. Prof Kohnstamm wees er oven-
gens op dat dit nooit een massale
actie kan worden. Pas op de lange duur
zal zij bovendien haar invloed op de
publieke opinie kunnen doen gevoelen.
De gesprekken in de werkgroepen moe
ten met zorg worden voorbereid en lang
niet ieder ls voor deelneming daaraan
geschikt.
Voorlopig richt, het Gesprek-Centrum
zich voornamelijk tot de drie voor
naamste overtuigingen in het Neder
landse volksleven: de Reformatorisch-
Christeiyke, de Rooms-Katholieke en
de humanistische, in hun diverse scha
keringen. Men heeft daarby het oog op
nersonen, die min of meer representa
tief voor hun groep kunnen worden
^HeUtgt in de bedoeling de conclusies
der gesprekken ln rapporten aan het
hoofdbestuur vast te lepen. Meerdere
daarvan zullen t-z.t. natuurlijk worden
gepubliceerd.
De flnanéiële basis van het N.GC.
wordt gevormd door donaties tien
gulden. Circa '2500 personen zullen
daarvoor nodig zyn. Tot de Sesprek-
centra zullen niet worden toegelaten
personen, van wie moet worden aan
genomen dat zy eventueel bereid zou
den zijn er toe mee te werken, dat hun
medemensen langs gewelddadige weg
zouden worden genoopt tot erkenning
van een bepaalde „waarheid".
VOOR WOENSDAG 14 september.
Illlveisum I (301 M.) NCRV 7.00:
niouv/s; 7.15: ochtendgymnastiek: 7.30.
gram pi.: 7.45: een woord voor de dag,
8.00: nieuws; 8.15: Te Deum Laudamus;
8.45: gram.pl.; 9.00: ziekenbezoek; 0.30.
Concertgebouworkest: 10.30: morgendienst
door ds P. Holst; 1100:_ strijkkwartet^
I.45: Vlncente Gomez, gitaar; 2.00: plano-
recital; 2.30: „The Messiah", oratorium:
3.15: Promenade orkest: 4.00: voor onze
Jeugdige postzegelverzamelaars; 4.15: voor
onze meisjes en Jongens; 5.30: Concert
gebouw-kwintet; 6.00: Nederlandse koren,
en korpsen; 6.30: Ned. strydkrachten; 7.00;
nieuws; 7.15: werken van Johann Strauss;
7,30: actueel geluld; 7.45: gram.muziek:
7.55: een goed woord voor een goede zaak;
8.00: nieuws; 8.05: proloog: 8.15: concert:
9.15: de vergadering van de raad van
Europa ln Straatsburg; 9.35: orgelconcert;
10.20: pianowerken; 10.45: avondoverden
king: 1100: nieuws; 11.1512.00: Louis
Levy en zyn orkest.
Hilversum II (415 M.) VARA 7.00:
nieuws: 7.15: gram.muziek; 8.00: nieuws;
8.15: orgelspel: 8.60: voor de hulsvrouw;
9.00: New Yorks Phllh. Orkest; VPRO
10.00: „kinderen": 10.05: morgenwydlng
door ds H. A EnklaarVARA 10.20: onze
keuken: 10.35: als de stofzuiger zwygt;
II.00: (RVU) herfst ln onze bossen: 11.30:
populair nonstop-programma; 12.00: Cor
Steyn met Accordeola; 12.30: mededelin
gen: 12.33: voor het platteland; 12.38:
planoduo: 1.00: nieuws; 1.15: kalender;
1.20: Omroeporkest: 2.00: gesproken por
tretten: 2.15: Cyril Scott; 3.00: de regen
boog: 3.30: de Roodborstjes; 3.50: waar
zwerven wy?; 4.00: het orkest van de
week: 4.15: voor de kleuters; 4.30: vragen
staat vry: 4.55: zo de ouden zongen, pie
pen de jongen; 5.15: gram.muziek; 5.45:
exotische klanken; 6.00: nieuws; 6.15:
varia: 6.20: gram.muziek: 6.30: (RVU)
sociale problemen: 7.00: taak en verant
woordelijkheid; 7.15: het nieuws uit In
donesië VPRO 7.30: voor de Jeugd: VARA
8.00: nieuws; 8.05: dingen van de dag:
8.12: klaar voor de start: 8.17: socialis
tisch nieuws: 8 20: Metropole orkest: 8.55:
een Weeree ballade, een hoorsnel met
zang; 10.25: orgelspel: 10.45: van boek tot
boek. 11.00: nieuws; 11.1512.00: dans
muziek.
AGENDA
Pieterskerk
uur nam.
WOENSDAG:
Kerkconcert, Jo Vincent,
Warmond: Kortebaandravery te
uur nam.
DONDERDAG:
Stationsweg 12: Anndeelhoudersverga*
dering N V. Leldsche Duinwater Maafc-
schapp^ 11.30 uur.
