Prettige sfeer en geest van samenwerking ter R J.C.
Officiële opening Tentoonstelling
„De mens en zijn
Harmonieus begin en vertrouwen in vlot verioop
sfaflonsp/ein en
schaal
i a 20Q
WEERBERICHT
Waardering en goede wensen
88ste Jaargang
DONDERDAG 25 AUGUSTUS 1949
00
No. 26778
Directeur: J. W. Henny DAGBLAD VOOR LEIDEIN EN OMSTREKEN Telefoon Dir. en Adm.: 25041: Red. 21507
Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer f4,15 per kwartaal; 32 cents per week Witte Singel 1, Leiden - Giro no.: 57055
LEIDSCH
DAGBLAD
"boven alle lof verheven noemde, de
Gouverneur van Oost-Vlaanderen en
tot alle andere bouwers der expositie in
letterlijke en figuurlijke zin, waarbij hij
in het bijzonder hulde braoht aan de
directie der Verenigde Haagse Studio's,
de heren Hardebol en Jansen, die hier
een opmerkelijke en bewonderenswaar
dige prestatie leverden.
MR DR A. A. VAN RHLJN VER
RICHT OFFICIËLE OPENING.
De Secretaris-Generaal van het Mi
nisterie van Sociale Zaken, mr dr A.
A. van Rhijn. die optrad als plaatsver
vanger van de minister, mr dr A. M.
Joekes, beschermheer der tentoonstel
ling, die in verband met de Ronde-
Tafelconferentie verhinderd was aan
wezig te zijn, zei de gaarne bij de ope
ning van deze tentoonstelling van de
belangstelling der Nederlandse Rege
ring te willen doen blijken. Leiden is
steeds geweest een centrum van weten
schap en bedrijfsleven. Het bedrijfs
leven gaat ver in de historie terug; de
gilden waren hier van grote betekenis.
Heel rustig ging het daarbij vaak niet
toe: de berichten melden, dat de Leidse
gezellen in de 15e eeuw vaak „commo
de ende grote beroerte" maakten. De
Leidse wervers maakten meermalen „een
uutganc", d.i. een staking, waarbij alle
stakers gezamenlijk de stad verlieten.
Gelukkig zijn de verhoudingen in het
bedrijfsleven thans wat rustiger. Spre
ker waardeert zeer de Belgische mede
werking aan deze tentoonstelling, waar
in een vrucht van de Benelux kan wor
den gezien.
De doeleinden dezer tentoonstelling
zijn o.a. om de vakopleiding en de ar
beidsvreugde te verhogen. De vakoplei
ding in Nederland laat nog te wensen
over, ondanks het vele, dat in de
nijverheidsschool, bij de opleiding in de
werkplaats en in de Rijkswerkplaatsen
wordt verricht. Nog 45% van de Jongens
van 14 jaar ontvangt geen enkel on
derwijs meer. Voor de voorgenomen in
dustrialisatie is ruimere vakopleiding
onmisbaar. Wanneer H.M. de Konin
gin op de tentoonstelling „Jeugd van
Nederland" te Amsterdam de aandacht
vraagt voor de kansen van Pietje, het
typsch Nederlandse kind, dan moet
zeker ook hieraan worden gedacht.
Aandacht geeft de tentoonstelling te
recht ook aan het verhogen der ar
beidsvreugde. Het is minder juist te
doen alsof de vroegere handarbeid
steeds arbeidsvreugde kende en de ma
chine daaraan een einde heeft ge
maakt. De dokwerker kent bij het ont
laden van een sohip aan de electrische
kraan zeker meer arbeidsvreugde dan
toen hij als sjouwer te zware lasten op
zijn rug moest torsen. Nieuwe onder
zoekingen hebben geleerd hoe belang
rijk zijn: het rechtvaardig oordeel van
de chef, de prettige omgang met de
collega's, het ontvangen van verdiende
waardering, het oordeel over de positie
van een arbeider bij hem thuis, e.d. In
het bedrijfsleven moet daarop worden
gelet.
In de oudheid bestond er geen "waar
dering voor de handenarbeid van de
mens. De Griekse wijsgeer Aristoteles
achtte deze alleen goed voor slaven. De
voorname burger hield zich slechts be
zig met de kunst en het bezoeken van
de volksvergadering. By de Oude Ger
manen, die ons land bewoonden, ont
breekt evenzeer de arbeldswaardering.
De geschiedschrijver Tacitus vertelt, dat
de Germanen „het voor een zwakheid en
lafheid hielden, datgene wat men in
een bloedige strijd zich veroveren kan,
in het zweet des aanschijns zich door
arbeid te verwerven." Het Christelijk
geloof heeft een heel andere arbeids-
waardering gebraoht. De grote zen
dingsapostel Paulus was tegelijk een
eenvoudig tentenmaker. Thomas van
Aquino grondt de arbeid in het natuur
recht en de wil van God. Luther ziet
onze dagelijkse taak als een „goddelijk
beroep". Hiermede, aldus besloot spr.,
is de juiste houding van de mens te
genover zijn arbeid gegeven.
WANNEER IS DE EXPOSITIE
GEOPEND
Volledigheidshalve vermelden wij hier
nogmaals de tijden, dat de expositie te
bezichtigen is. Zij is geopend .tot en
met Zaterdag 3 Sept., dagelijks behalve
des Zondags. De uren, waarop men ge
legenheid krijgt de tentoonstelling in
ogenschouw te nemen zijn van 13.30—
17.30 en van 1923 uur, en bovendien
op Vrijdag 26 Aug., Zaterdag 27 Aug.
en Vrijdag 2 Sept. van 10'12 uur v.m.
Burgemeester Van Kinschot spreekt bij de opening der tentoonstelling een welkomstwoord.
Instelling diverse commissies
iDe Centrale Commissie van de RTC
heeft gisteren het volgende communi
que uitgegeven:
„De Centrale Commissie van de RTC
hieLd haar eerste formele bijeenkomst
in de Trèveszaal te 's-Gravenhage,
waarbij de leiders der delegaties, hun
plaatsvervangers en de Unci aanwe
zig waren.
Deze bijeenkomst, gepresideerd door
de voorzitter der Nederlandse delega
tie, mr J. H. van Maarseveen, vond
plaats in een prettige sfeer cn in de
geest van samenwerking.
Als eerste punt werd aan de orde
gesteld de samenwerking van de Cen
trale Commissie. Voor deze commissie
zijn door de verschillende delegaties de
volgende leden aangewezen:
Nederlandse delegatie: mr Vari Maar
seveen, mr Stikker en dr Van Royen.
Republikeinse delegatie: drs Hatta,
mr Rum en mr Pringgcdigdo.
BPO-delegatie: Sultan Hamid II, Gde
Anak Agung Gde Agung, dr Suparmo,
terwijl de Unci, zoals in art. 11 van
het reglement van orde is bepaald,
eveneens deel uitmaakt van deze Cen
trale Commissie.
Vervolgens werd aan de hand van
art. 13 van het Rjv.O., waarin de werk
zaamheden van de Centrale Commissie
zijn aangegeven aan de orde gesteld de
instelling van de verschillende commis
sie. Conform art. 27 van het R.v.O.
werden de volgende commissies inge
steld: i
1. Commissie voor staatkundige en
staatsrechtelijke aangelegenheden2.
Commissie voor financiële en econo
mische aangelegenheden; 3. Commis
sie voor militaire aangelegenheden;
4. Commissie voor culturele aangele
genheden; 5. Commissie voor sociale
aangelegenheden.
Besloten werd, dat de verschillende
delegaties Donderdagmorgen vóór 12
uur de door haar voor deze commissie
aangewezen leden, adviseurs en des
kundigen zullen mededelen aan het se
cretariaat-generaal, zodat de commis
sie-samenstelling dan haar beslag kan
krijgen.
Ten aanzien van de verdeling van
werkzaamheden in deze commissies
werd overeenkomstig par. VII van het
RTC document van 22 Juni de volgen
de werkindeling opgesteld:
In commissie 1 de voorlopige consti
tutie van de Ver. Staten van Indone
sië, het charter van de Souvereiniteits-
overdracht, NederlandsIndonesisohe
Unie, toezicht op het nakomen der
overeenkomsten, buitenlandse betrek
kingen. zelfibeschik'kingsreoht, contrac
ten met zelfbesturende landschappen,
nationaliteit en burgerschap, uitwisse
ling van hoge - commissarissen, Nieuw -
Guinea..
In commissie 2 financiële en econo-
misohe betrekkingen.
In oommissie 3 militaire overeenkom
sten en de terugtrekking der Neder
landse strijdkrachten.
In commissie 4 culturele 'betrekkin
gen en in commissie 5 rechtspositie van
de burgerlijke ambtenaren op het
ogenblik der souvereiniteitsoverdraoht
in functie zijnde.
De eerste bijeenkomst der verschil
lende - commissies werd "Tiep&ald op
Vrijdagmorgen 10 uur teneinde hen
in de gelegenheid te stellen nog deze
weck een begin te maken met hun
arbeid.
Besloten werd dat het voorzitterschap
dezer commissie evenals van de Cen
trale Commissie beurtelings zal 'worden
waargenomen door een lid der Neder
landse, een lid der Republikeinse en
een lid der BFO-delegaties. terwijl de
Unci desgewenst de commissievergade
ringen zal kunnen bijwonen.
Eenstemmig werd door de delegatie
leiders en Unci in de Centrale Com
missie de opvatting uitgesproken, dat
de conferentie in de beste harmonie
is begonnen en men alle vertrouwen
heeft, dat de conferentie in deze geest
voortgezet, een vlot verloop zal heb
ben.
HET HOREN DER MINDER
HEDEN.
Een woordvoerder van de BFO deelde
het volgende mede:
Blijkens het Reglement van Orde
kunnen vertegenwoordigers van de min
derheden tot de algemene vergadering
der RTC worden toegelaten, indien één
der delegaties de wens daarioe te ken
nen geeft.
Ter voorkoming van misverstand
wordt er echter door de woordvoerder
van de BFO met naduk op gewezen,
dat blijkens bovengenoemd reglement
deze vertegenwoordigers alleen ge
hoord kunnen worden na een daar
toe strekkend, eenstemmig besluit van
de Centrale Commissie.
Toen om ongeveer 5 uur minister
Van Maarseveen de trappen afdaalde,
werd hem bovengenoemd communiqué
van de BFO botreffende 't horen der ver
tegenwoordigers van de minderheden
voorgelegd. De minister bleek enigszins
verrast en keerde onmiddellijk met
Anak Agung, de premier van Oost-In-
donesië. naar de Frèveszaal terug. Er
werd neg gedurende ruim een half uur
gesproken met Sultan Hamid, Anak
I Agung en dr Suparmo. Na afloop wen
ste minister Van Maarseveen geen com
mentaar op het communique te geven,
en Anak Agung deelde slechts mede:
,Dit communique dient men uitslui
tend te zien als een reactie op sommi
ge commentaren in de Nederlandse
pers."
Desgevraagd verklaarde mr Blaauw,
een der vertegenwoordigers van de Ne
derlandse minderheid, mede: „Wij lezen
de betrokken artikelen van het regle
ment van orde zo, dat de Centrale
Commissie inderdaad te bepalen heeft,
welke de belangen zijn, die de minder
heden raken, doch indien de Centrale
Oommissie eenmaal heeft uitgemaakt,
welke die belangen zijn hetgeen in
derdaad eenstemmig zal moeten ge-
sohieden is de voorzitter verplicht
de vertegenwoordigers in de gelegen
heid te stellen te dien aanzien hun
standpunt uiteen te zetten. Betreffende
een noodzakelijke eenstemmigheid hier
over in de Centrale Commissie lezen
wij in het reglement niets," aldus mr
Blaauw.
De besprekingen werde» gehouden in
het Nederlands en in het Engels. Het
Nederlands werd vertaald in het En
gels, het Engels niet in het Nederlands.
Er werd geen Indonesisch gesproken.
Het gesprokene werd opgenomen met
een „tachocype". Mej. Paula Maita, cue,
naar zij ons meedeelde, de eerste typis
te in Nederland is, die deze machine
hanteert, behaalt een snelheid van 300
lettergrepen per minuut in het Neder
lands en 250 woorden in het Frans,
Duits en Engels. „Ik heb niet veel moei
te gehad de besprekingen by te houden"
zo zeide zij.
Prinsesjes bezochten
„Hoge Veluwe"
De Prinsesjes Beatrix en Irene brach-
en gistermiddag met twee vriendinnetjes
een bezoek aan het Nationale Park „De
Hoge Veluwe". Na een rondgang door
het museum Kröller-Müller werd de
lunch in het restaurant .De koperen
kop" gebruikt. Later werd de oude boer
derij „De Pampel" bezocht. De Prinses
jes waren hier spoedig goede vrienden
met het mouflon-lammetle. dat door de
lachtopziener, de heer Pluim is opge
fokt.
Het was de eerste maal. dat de Prin
sesjes een tocht naar „De Hoge Veluwe"
m& akten.
Dr KOETS IS OPTIMISTISCH
In een interview met het Republi
keinse Persbureau Antara heeft dr P.
J. Koets zich optimistisch uitgelaten
over de huidige gang van zaken in
Indonesië.
„Ik hooD dat het wederzijdse wantrou
wen tussen de partiien eens en voor
a! weggevaagd kan worden", zo zeide
hii.
Dr Koets' optimisme is gebaseerd op
twee redenen: 1. Tot nu toe was het
voornaamsteobstakel op de weg naar
een regeling van het Nederlands-Indo
nesische conflict de interim-periode die
aa- de overdracht van de Souvereiniteit
zou voorafgaan. Die kwestie van de in-
"rim-Deriode is nu eeheel van de baan
en de R.T.C. besprekingen gaan over de
directe overdracht der souvereiniteit
2. De Republikeinen en Federalisten
ziln in het zelfde kamp gekomen waar
door een einde is gemaakt aan de split
sing in de Indonesische beweging.
Over de economische toestand ver
klaarde de heer Koets: „Het is het
standuunt der Nederlandse regering
d-ri economische eenheid van ge
heel Indonesië met inbegrip van het
Republikeinse eebicd gehandhaafd
moet worden. Slechts od die manier
kunnen alle economische problemen
bevredigend worden opgelost." (U.P.)
FIETSER UIT ANKEVEEN GEDOOD.
I Od de dorpsweg te Nederhorst ten
Berg is gisteravond de 30^ timmerman
J. Hage uit Ankeveen. die met een aantal
mede-arbeiders naar huis fietste, doch
aan de linkerzijde van de weg reed. door
een van de andere zijde naderende
autobus eegrepen. Hij sloeg met het
hoofd door de voorruit en werd op slag
°"?dco:i. Het slachtoffer laat een vrouw
en zes kinderen na.
AANHOUDEND WARM.
He B;it verwacht tot morgenavond:
klacht plaatselijk mist. Morgen over-
ïfc»00 de niesste plaatsen vrij zonnig
met 's middags in het Zuiden van
kans 00 enkele verspreid op-
tijp - onweersbuien. Zwakke tot ma-
£öWlAd ,hoofdzakeliik tussen Oost en
ï*LAardend warm weer (Opge
ef te 10 uur).
26 AUGUSTUS
jRJ °P: 5.41 uur; onder' 19.42 uur.
11 op: 3.36 uur; onder; 20.41 uur
L*. (N.M
"^aier te Katwiik te 4.28 en 16 57 u.
DQm,ner bestaat uit acht pagina's.
Vaktentoonstelling verwacht
thans duizenden
De expositie werd heden omstreeks
bet middaguur met een korte officiële
plechtigheid voor het publiek openge
steld voor de duizenden, die bot Zater
dag 3 Sept. worden verwacht. Daarbij
aerd allerwege waardering tot uitdruk
king gebracht voor het initiatief voor
en de organisatie en uitvoering van deze
tentoonstelling, die ongetwijfeld in brede
kringen een verdiende waardering zal
oogsten.
Burgemeester jhr mr F. H. van Kin
schot heette de genodigden voor deze
plechtigheid welkom na een genoeglijk
samenzijn, tijdens hetwelk een hartver
sterking werd genuttigd.
De officiële opening ging gepaard met
de 'oeste wensen voor het welslagen van
de tentoonstelling, waarvan de verwe
zenlijking der doeleinden voor brede
kringen van ons volk van zo eminent
direct belang, en voor ons volk als ge
heel van zo vérstrekkende indirecte 'be
tekenis zijn.
REDE VAN DE HEER LANDMAN.
De voorzitter van het Tentoonstel
lingscomité, de heer D. L. Landman her
innerde allereerst aan de oorsprong, doel
en streven der expositie, waarover wij
reeds meerdere malen uitvoerig schre
ven. Na hulde te hebben gebracht aan
sethouder Van Schaik voor zyn initia
tief, stond spr. uitvoerig stil bij de in
richting der tentoonstelling, welke elke
commerciële doelstelling en elk persoon
lijk belang mist. Tussen alle deelne
mende groepen is de bijbehorende op
leiding geweven. Er is naar gestreefd
systematisch bij iedere groep te doen
uitkomen: de jongeman in opleiding en
daarnaast zijn opname in het bedrijf
uit de door hem geleverde eindproduc
ten. Naar sprekers overtuiging kunnen
de ideële doelstellingen worden be
reikt.
ARBEIDSVREUGDE.
Arbeidsvreugde ontstaat door de men
sen in die beroepen werkzaam te doen
zijn waarvoor ze de beste aanleg en
ambitie bezitten.
Wij moeten trachten de veel gemaak
te fouten te herstellen, met name ter
vermijding van de dagelijkse vuile han
den of de met olie besmeurde overall,
kinderen naar onderwijsinstellingen te
zenden, waarvoor ze noch aanleg, noch
ambitie hebben.
Ook moeten wij trachten ouders en
kinderen duidelijk te maken, dat men
door een vak goed te leren stellig een
plaats in de wereld veroveren kan.
ARBEIDSFIERHEID.
Arbeidsfierheid kan worden bereikt
indien de betreffende personen in vak
bekwaamheid en/of kunstzin zodanig
Korden opgeleid en opgevoed, dat zij in
topkwaliteit verkeren en zich met de
teste in de lande of in de wereld kun
nen meten.
Indien we zover zijn kan een gezond,
doch stellig niet overdreven standsbe
wustzijn ontstaan.
Wij zd.in ervan overtuigd, dat deze
ideële grondslagen voor een in de we
reld betekenis hebbend Nederland,
waarbij we met beide benen op de
Pond kunnen blijven staan, levensvat
baarheid heeft en wij zouden deze over
tuiging gaarne ook aan anderen over
dragen.
Immers willen wij in de naaste en
«erdere toekomst onze betekenis in de
wereld handhaven, dan zullen we naast
Wenschappelijk begaafden, ook de be
schikking moeten hebben over een goed
kfer van vaklieden. Mensen met in de
«rete plaats liefde voor hun vak. doch
daarnaast uitnemend geschoold en
practisch ervaren.
Het ideële en het landelijk commer
ce belang kunnen naar elkaar wor
den gebogen.
Dete grondslagen zullen krachtige,
zelfverzekerde mensen vormen, wetend
»at ze willen en kunnen.
Zij zullen vreugde bezitten in hun
prk, daarmede een hoeksteen vormend
een gelukkig gezin.
VAKBEKWAAMHEID.
Wat vakbekwaamheid is dient duide-
gedemonstreerd te worden.
"enier moet aan de vergetelheid wor-
f ontrukt, clat vakbekwaamheid de
-undering vormde voor de schoonheid
Ja ons land. onze steden en meer ge
failleerd onze raadhuizen, kerken,
sierwerken, bruggen, musea.
Het ls duidelijk, dat het momenteel
f t anders kan en mag, want wat wij
cecen presteren is de erfenis voor ons
geslacht.
u* huidige generatie dient de ver-
£ö|Koord2lijkheid daarvan te dragen.
LEIDEN ALS CENTRUM.
Er is alle reden om dit cultuurbe-
uïtnjn van Leiden uit aan te wakke-
«l Immers dezfe stad heeft een roem-
Ifjerleden in wetenschappelijk en
cultureel opzicht. Zij heeft altijd op de
meest lofwaardige wijze van zich doen
spreken.
Het schoonst in haar strijd voor vrij
heid in de jaren 1573—1574, een strijd,
waarmede rij, zoals later bleek, een
universiteit verwierf, wier glans ver over
de wereld uitstraalde en ook thans nog
haar roem op voortreffelijke wijze
handhaaft.
Met betrekking tot de nijverheid heeft
Leiden niet minder haar naam hoog
gehouden, getuige de zeer bezienswaar
dige, in de Leidse musea aanwezige her
inneringen aan het roemrijke verleden
van de stad, met name vooral de keur
merken voor de Leidse textielproducten
en de door Jan van Hout namens de
stedelijke overheid ondertekende, in ver
schillende talen en aan tal van Ge
meenten gerichte brieven, waarin de
stadszegels voor de textielproducten
werden bekend gemaakt.
Het zal de meesten Uwer bekend zijn,
dat deze kwaliteitsgedachte ook thans
nog in de industrie leeft en zelfs verder
reikt dan de textielnijverheid.
Leiden is een zeer merkwaardige stad.
Naast de Leidse Universiteit riin we
reldvermaard de wollen dekens, garens,
ankers, kettingen, touw, conserven,
kaas
In het district verder zilverwerken uit
Voorschoten, sierplanten uit Boskoop,
visproducten Katwijk, tuinbouwproduc
ten Rijnsburg. Ter Aar. bloemen en
bloembollen kuststrook, ceramiek Lei
derdorp en Zoeterwoude.
De door Leiden ondernomen poging
tot verhoging van de waardering van
de arbeid, het aankweken van arbeïds-
eer en arbsidsfierheid. waardering voor
het kunstproduct en de poging tot in
alle lagen van de bevolking bewustwor
ding van de cultuur, is gebaseerd op de
roemruchte traditie van stad. weten
schap. handel en nijverheid en reeds
verworven culturele waarden.
Het door mensenhanden gepresteerde
zal nimmer volmaakt zijn. Zo ook deze
expositie. Echter hopen wij U overtuigd
te weten, dat wij getracht hebben onze
doelstelling te volgen.
Er is op de meest voorbeeldige wijze
van de hoogste tot de laagste instanties
steun verleend en werk verricht.
DANKWOORD.
Spr. besloot met woorden van dank
tot allen, die aan de totstandkoming
van de tentoonstelling hebben medege
werkt. Want, aldus spr.. indien er ooit
een demonstratie voor het ambacht in
het algemeen is gehouden, dan is dit
tijdens de organisatie, voorbereiding en
opbouw gedaan.
De stemming was voortreffelijk en de
geest' van de doelstelling vond hier zijn
afspiegeling. Er is fantastisch hard en
noest gearbeid, er heerste vriendschap
en saamhorigheid. Wij beschikten over
'n schare op verschillend gebied uiterst
bekwame vaklieden. Zij verdienen de
dank van allen, die door deze am-
baohtsdemonstratie in de juiste richting
worden geleid.
Tenslotte richtte spr. zich persoonlijk
tot de secretaris-generaal van het Mi
nisterie van Sociale Zaken, tot het col
lege van B. en W., welks steun spr.
Foto L.D./Van Vliet
Een deel van de zeer fraaie
maquette, voorstellende het ont
worpen stationscomplex. Een van
de stands van de tentoonstelling
„De mens en zijn arbeid", welke
ongetwijfeld zeer grote belangstel
ling zullen trekken. De lange witte
vlakken op de achtergrond zijn de
stationsoverkappingen. Het witte
gebouw met torentje daarvoor is
het nieuwe stationsgebouw. Rechts
daarvan onder de spoorbaan door
ziet men de tunnel, waardoor het
verkeer van de Rijnsburgerweg
(rechts boven nog even zichtbaar)
naar de Stationsweg trekt (de weg
naar links beneden op de fotoen
naar de nieuwe weg over het
Schuttersveld (naar rechts onder).
De grijze blokken stellen bestaande,
de witte ontworpen bebouwing voor
