Proefnemingen op grote schaal hadden
verbluffend effect
I GENTLEMAN-INBREKER I
„Liefde voor de grondwet eerste vereiste
voor goed staatsburgerschap"
„Onwankelbare trouw"
Leidse O.V.W.-er overhandigde oorkonde
aan generaal Scholten
De Oude Rijn (II)
87ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLADZaterdag 9 October 1948
Tweede Blad No. 26510
Ambtsaanvaarding van
prof. mr J. V. Rijpperda
Wierdsma
In tegenwoordigheid van minister J.
In 't Veld en de voorzitter van de Eerste
Kamer prof. mr R. Kranenburg oud
hoogleraar in het staatsrecht te Leiden,
aanvaardde gistermiddag prof. mr J. V.
Rijpperda Wierdsma als opvolger van
prof. Kranenburg het hoogleraarsambt
met het uitspreken van een rede in het
Groot Auditorium over „de Grondwet
in onse tijd". Voor deze inaugurele oratie
bestond een opmerkelijk grote belang
stelling, niet alleen uit academische
kring.
Prof. Wierdsma behandelde in de aan
vang van zijn voordracht de groei van
het begrip en de vorm van de grond
wet. en bepaalde de aandacht van zijn
gehoor daarbij vooral tot de vraag, in
hoeverre de grondwet werd beschouwd
als document van hogere orde dan an
dere wetten, en in hoeverre de stabili
teit en duurzaamheid van haar inhoud
dient te worden verzekerd door stren
gere regels voor haar verandering. Kort
voor de oorlog luwde de discussie over
de daarmee samenhangende problemen,
toen de starheid van de grondwet niet
langer als ernstige belemmering voor de
ontwikkeling van de wetgeving volgens
de behoeften van de tijd werd gevoeld.
Vervolgens trachtte spreker zich re
kenschap te geven, hoe men na de oor
log. de bezetting en de bevrijding onze
grondwet beschouwt tegen de achter
grond van de historie.
HOGER WAARDERING DOOR
BETER BEGRIP.
Had Struyken gelijk, zo vroeg spreker
zich af, toen hij stelde dat ook de grond
wet haar reehtskarakter aan geen an
dere factoren ontleent dan aan haar fei
telijke gelding in en haar aanvaarding
als recht door het volk? Zo ja, wat zou
dan de kracht, wat het aanzien van die
grondwet ziin geworden na Mei 1940. in
de noodtoestand die veroorzaakt werd
door bezetting en de urgentie van het
allereerste herstel na de bevrijding? De
naar de letter ongrondwettelijke
verplaatsing van de zetel der regering
naar Londen gaf zeker op den duur niet
de meeste aanstoot. De feiten hebben
hier de vroegere regering in het gelilk
gesteld, die in 1922 een poging om in
het grondwetsvoorschrift een uitzonde
ring voor het geval van nood te doen
opnemen ontried, en verklaarde dat men
bij onvermijdelijkheid zich in een afwij
king van het voorschrift zou moeten
schikken, temeer waar bij een vijande
lijke inval aan vele bepalingen der
grondwet toch niet de hand zou kunnen
worden gehouden. Ook dit laatste heeft
die regering goed vooruitgezien: er is
sinds 1940 nog wei meer ongrondwettigs
gebeurd dan die zetelverplaatsing, zoals
b.v de uitoefening van de wetgevende
macht, het algemeen bestuur in Indië,
de uitzending van dienstplichtigen over
zee, de gezagsuitoefening in provincie en
gemeente, de bijzondere rechtspraak en
d« aantasting van grondwettelijke rech
ten.
De feitelijke gelding van de grond
wet was op een aantal van de essen-
tieelste punten verdwenen. Werd zy
desondanks door ons volk nog als recht
aanvaard? het kwam spreker voor als
een der bemoedigendste verschijnse
len van deze na-oorlogse tijd, dat op
deze vraag zonder aarzeling met „ja"
kan worden geantwoord. Het nood-
recht. op grote schaal door de rege
ring uitgeoefend, heeft het Nederland
se volk niet van zijn stuk gebracht,
maar deed het integendeel des te meer
hechten aan zijn oude grondwet, van
welker inhoud het de betekenis in zo
vele opzichten nu beter kan verstaan.
Deze eerbied mag echter niet om
slaan in een overdreven verering van
de traditionele tekst van de „wet der
wetten". Door de ontwikkeling van de
gebeurtenissen is een verandering van
de constitutie, fundamenteler dan ooit
sinds anderhalve eeuw, in aantocht.
Onze waardering van de grondwet is
een andere dan die van vorige geslach
ten. doch een plechtige samenvatting dei-
beginselen, die zowel voor geregeerden
als voor regeerders bindend zjjn, is in
een democratische staat onmisbaar, en
bij een goede opvoeding tot het staats
burgerschap moet liefde voor en trots
op de grondwettelijke instellingen in de
eerste plaats worden aangekweekt.
NIET SLECHTS MIJLPAAL.
TEVENS WEGWIJZER VOOR
DE TOEKOMST.
Prof. Wierdsma behandelde in het
eerste gedeelte van z'n rede ten aanzien
van onze huidige visie op de grondwet
hoofdzakelijk haar beschermende, be
stendigende werking, waardoor zij de in
de historie gevormde staatkundige regels
en als geestelijk nationaal bezit verwor
ven beginselen vastlegt. Hierna vroeg
spr. zich echter af. of de constitutie be
halve mijlpaal ook wegw'ijzer dient te
zijn. of dat zij zich. wat de toekomst be
treft. slechts dient te bepalen tot het
openen van de mogelijkheid van veran
dering en het scheppen van waarborgen
dat zodanige verandering niet in strijd
met de rechtsovertuiging van een aan
merkelijk deel van het volk kan plaats
vinden, waardoor de verandering van de
grondwet „gelegenheidswetgeving" zou
worden.
Spr. achtte deze vraag in eerstbe
doelde zin beantwoord door de voor
naamste van de vier grondwetswijzi
gingen, die onlangs tot stand zijn ge
komen. Overeenkomstig het voorstel
van de Staatscommissie-Beel, ,die naast
het beginsel der continuïteit dat der
emancipatie stelde, is immers thans
een aantal bepalingen van „ontwikke-
lingsrecht" aan de grondwet toege
voegd. niet onder de additionele arti
kelen, doch in een afzonderlijk hoofd
stuk, waarnaast de oude bepalingen
over bestuur en staatsinrichting over
zee zijn blijven bestaan.
TEGENZIN TEGEN GEMAK
KELIJKE WIJZIGING NIET
LOUTER BEHOUDZUCHT.
Het was ten slotte sprekers oordeel,
dat een volk dat zijn staatsinrichting
respecteert, geen lichte eisen mag stel-
voor de wijziging van zijn constitu
tie. Men kan daarin nog iets anders zien
dan louter behoudzucht. Wie de eis der
tweederde stemmenmeerderheid slechts
beschouwt als een niet gerechtvaardigde
toekenning van heerschappij aan een
minderheid beziet de zaak van de ver
keerde kant. Volstaan met een stem-
menaantal van de helft plus één bete
kent immers geen door de onbetwist
bare meerderheid voorgestane' duide
lijke meerderheid, die nodig is dm dat
gene te wijzigen, waarvoor een volk ge
voelens van onderwerping en trouw
koestert Een zodanige regeling zou geen
recht de- aan de waarde, die de grond
wet rich in het oordeel van het volk
heeft verworven.
Na de gebruikelijke toespraken aan
het slot van de oratie complimenteerden
velen de nieuwe hoogleraar tiidens de
receptie met zijn ambtsaanvaarding.
24 straalvliegtuigen voor
ons land
Naar wij vernemen is tussen het Mi
nisterie van Oorlog en de Glostervlieg-
tuigfabrieken te Engeland een contract
gesloten voor de levering van 24 Gloster
„Meteor" mark IV-straaljagers.
Deze één persoons-straalvliegtuigen
zullen op korte termijn geleverd worden.
Verder zal binnen afzienbare tijd een
aantal Gloster „Meteor" mark VII toe
stellen aangekocht worden. Met deze
twee persoons trainer de zg. „Dual Me
teor" zal men de vliegers op grotere
schaal dan thans geschiedt kunnen op
leiden voor het vliegen met straalvlieg
tuigen.
BOESMAN NAAR INDONESIË.
Maandagavond 11 October a.s. ver
trekt van het vliegveld Schiphol een
Nederlandse ballonequippe bestaande
uit de heer en mevrouw Boesman, de
heer C. de Vos Klootwijk en de ballon-
meester de heer D. Dijkstra per K.L.M.
Constellation naar Batavia. In Indone
sië zullen de heer Boesman en de zijnen
op uitnodiging van het Ned. Indische
Rode Kruis, dat in een feestweek van
21 tot 28 October a.s. zijn 75-jarig be
staan viert, enkele opstijgingen maken.
KERSTPAKKETTEN VOOR
NEDERLANDERS OP ZEE.
Pakjes voor Nederlanders, die Kerst
mis op zee moeten vieren, kunnen te
's-Gravenhage worden bezorgd op
Noordeinde 132. Nederlandse Zeemans
centrale.
Giften kunnen worden gestort op giro
144030 ten name van Nederlandse Zee
manscentrale onder vermelding K.O.Z.
(Kerstfeest op Zee).
Wegverkeer bij avond in veiliger banen.
(Speciale reportage)
Met parelend witte glans worden sinds korte tijd op enige van onze be
langrijkste verkeersroutes de verschillende banen door de wonderlijke
reflextieverf die „Prismo" heet. gemarkeerd.
In overleg met de ANWB. de militaire autoriteiten en enkele andere in
stanties neemt Rijkswaterstaat proeven op grote schaal en het effect is
verbluffend! Als met een toverstaf houden in het licht van de voortsui-
zende auto's helwitte strepen des avonds de verkeersbanen in hun dwin
gende greep en de weggebruiker krijgt er rust door en een gevoel van
toenemende veiligheid. De proef zal noodzakelijkerwijs over een vrij lange
periode moeten gaan. Maar als zij slaagt en de eerste rapporten stem
men tot zeer bijzondere tevredenheid dan mag men aannemen dat
straks al onze drukke wegen met deze nieuwe verfsoort, die optisch-
merkwaardige, reclecterende eigenschappen bezit, worden getooid.
:|JIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII!!lllllllllllllllllllll)llllll|]||||l]|||||||||||||l!]|||||l|||||||!|||||||||l||||||||||l|||||||||||||||||||||||||||||||l|||||l|lllljjj
Voor 't vak van inbreker heb ik
altijd speciale belangstelling ge
koesterd, sinds Lord Raffles, de
gentleman-dief zijn intrede in m'n
leven deed.
U weet wel, door middel van die
14-daagse uitgaven, waarmee lan
ge jaren de kioskenstalletjes prijk
ten, naast de kleurige avonturen
van Buffalo Bill of andere ver
metele vrijbuiters.
Lord Raffles was ten minste een
man, die 't inbreken niet laten
kon, omdat-ie er meteen een goed
werk mee verrichtte:
Hij hevelde het geld van schur
ken alleen maar in de zakken van
hulpbehoevenden en wel op zó'n
keurige manier, dat ik er altijd
plezier ln- en respect voor had.
Van een échte gentleman, die
bovendien een Engelse Lord is en
onder de penibelste omstandighe
den altijd een aromatisch sigaretje
bleef roken, kon ledereen wat
leren
Nu werd ik getroffen door de
gentlemanlike beeltenis van de
„Grand old man" der Engelse in
brekers, de 94-jarige Robert
Wooldridge, onder zijn kornuiten
eertijds vertrouwelijk bekend als
„old Bob", die zich 79 jaar van
zijn lange leven aan 't inbreken
heeft overgegeven, ten gevolge
waarvan hij 46 jaar in gevangenis
sen te Pentonville, Dartmoor,
Portsmouth, Pankhurst en Mount-
joy heeft doorgebracht.
Sinds 1938 had Bob zich netjes
weten te houden, maar nu kon hij
de verleiding niet weerstaan, weer
eens ergens een deur te forceren,
maar de rechter liet hem voor dit
maal gaan.
Zeker om z'n leven te beteren:
hij heeft er misschien nog maar
6 jaar de tijd voor....
Bob is echter over z'n collega's
in 't vak niet te spreken.
„Er zyn tegenwoordig te veel
jonge gekken in", zo pruttelt hij.
Zij zien heel wat in de film en
denken 't dan óók te kunnen,
maar 't zijn en blijven amateurs.
Er is geen spoor meer te beken-
nen van onze ouderwetse zorgvul-
digheid, met handschoenen aan en
zo. Kunnen zij een slot openen
met 'n stukje draad en de zaken
zó netjes achterlaten, dat niemandv
constateren kan, dat ze er geweest
zijn?
Ddérvoor zorgden wij in onze
goede tijd in de eerste plaats!
Bob bromt nog 'n tijdje door:
„Wü wisten van te voren precies
hóé en langs welke route we zou
den ontvluchten en als 't werk er
op zat, hielden we onze mond.
De jongeren scheppen teveel te
gen hun meisjes op, ze kletsen
maar en dan vliegen ze er in.
Nee: 't is, volgens Bob, met die
inbrekers van tegenwoordig niets
gedaan
En nu hij aan het eind van z'n
schokkend leven nog eens z'n
zonden overdenkt, is hij ook niets
te spreken over al die gevangenis
jaren.
Ze waren hard en wreed en had
den me 'n lesje moeten geven.
Maar dat deden ze blijkbaar niet
en zo is hij als die andere oude
Engelse knaap Johnny Walker
„Still going strong"!
Al heeft de politie hem dan ook
47 jaar te pakken gehad
FANTASIO.
^iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiH
mogelijkheden gaat open!
Wereld van nieuwe
Een wereld van gans nieuwe mogelijk
heden schijnt zich weldra voor de bevei-
ligine van ons wegverkeer bij avond te
zullen openen. Want naast de lichtende
verkeersstrepen zullen binnen niet al te
lange tijd ook de richtings- en voor-
richtingsborden dank zij Prismo en
het al meer bekende Scotchlite hun
aanwijzingen by duister even duidelyk
aangeven als op klaarlichte dag. zullen
vrachtauto's van achteren, en misschien
ook tersilde. een lichtende band voeren,
die het gevaar van aanrijdingen tot een
minimum zal beperken, zal wellicht zelfs
op de fietsen het altyd weer defecte
rode achterlicht door een simpele strook
van Scotchlite kunnen worden vervan
gen
LICHTSTRALEN WEERKAATSEN
IN GLASPARELTJES.
Prismo en Scotchlite zyn de beide
wonderstoffen, die thans veelvuldig wor
den aangewend by talloze proefnemin
gen, welke door de ANWB. in samen
werking met andere instanties worden
genorrien.
Prismo is een soort verf. die met een
speciaal geconstrueerd mechanisch wa
gentje op de wegen wordt gespoten.
Scotchlite ïykt op heel fyn schuurpapier
(in diverse kleuren), dat moet worden
vastgeplakt. Beide ontlenen zy hun kwa
liteiten aan het feit dat zü een groot
aantal glaspareltjes bevatten, die het
licht terugkaatsen. Het zyn er 70 of
meer per vierkante milimeter. De by-
zondere eigenschap van Prismo is daar-
by dat de glasbolletjes het invallende
licht terugzenden in dezelfde richting
van waar uit het gekomen is.
Nauwkeurige onderzoekingen hebben
uitgemaakt dat Scotchlite de voorkeur
verdient voor borden, muren e.d.. die
loodrecht op de verkeersrichting staan.
De afsluitbomen in een spoorwegover
gang tussen Hazerswoude en Zoeterm eer
geven daar een schitterend voorbeeld
van. Prismo daarentegen, valt ver-uit
te prefereren zodra de bestralingsrich
ting een hoek vormt met dat bord of
die muur. D.w.z., dat de gewone weg
wijzers met al hun dwarsarmen, met
Prismo dienen te worden behandeld en
de z.g. voor-rlchtingsborden (die dus
aangeven dat er weldra een wegsplit
sing zal komen) met Scotchlite.
ACHT „VERLICHTE" WEGEN.
De wegproeven met Prismo zullen op
een achttal wegen worden genomen.
Klaar zyn thans: Dordrecht—Moer
dijk, Den HaagSassenheim en Den
HaagRotterdam. Thans zijn aan de
beurt: Moerdyk—Princenhage, Den
HaagUtrecht, Amsterdam-Amersfoort,
de BiltAmersfoort en ZeistWouden
berg. zy het dan dat hier en daar ge
deelten zullen worden overgeslagen. De
Prismo-verf komt uit Pennsylvanië,
waar men in de loop van de jaren reeds
zeer bevredigende ervaringen heeft op
gedaan.
Ook in 12 13 andere Amerikaanse
staten maakt men van dit middel ge
bruik om de veiligheid van het verkeer
bil avoi.d te bevorderen.
Er zullen nog meerdere maanden moe
ten verstriiken. voordat men rich hter
te lande definitief over het nuttig ef
fect vai: deze verkeersstrepen zal kun
nen uitspreken, maar de reacties van de
Gebruikers zijn in ieder geval uiter
mate gunstig.
VERKEER WORDT NAAR
RECHTS GEDRONGEN.
Men rijdt prettiger en gemakkeiyker
en men houdt zich beter aan de voor
schriften. In het avondlijk duister zoekt
menig automobilist het midden van de
weg. zo mogeiyk met een verkeersstreep
als lichtlijn tussen de koplampen. H(j
wil kt cm* naar links af.
De Rijkswaterstaat heeft nu het ge
drag van het verkeer gecontroleerd op
de weg tussen Den Haag en Rotterdam.
Eerst zonder en daarna met strepen. En
statistisch is vastgelegd dat door het ge
bruik van de prismo-strepen het ver
keer meer naar rechts wordt gedrukt.
Kennelijk voelt men zich veiliger.
PROBLEEM DER ONVERLICHTE
VRACHTAUTO'S.
Een ernstig gevaar voor het verkeer
by avond vormen de vrachtauto's, die
aan de achterzyde als regel slechts één
of twee rode lampjes voeren en maar al
te vaak ook zonder enige verlichting
langs de weg worden aangetroffen. Onze
verkeersautoriteiten zoeken al lang
naarstig naar een goede oplossing van
dit probleem en zy hopen dat de Pris
mo-verf uitkomst zal brengen, Zij heb
ben in samenwerking met de Gene
rale Staf een twintigtal militaire
vrachtauto's aan de achterkant, en
sommige ook op zy, met verf bestreken
en het resultaat was verrassend. Wie
trouwens in het donker de propaganda-
wagen van de A.N.W.B. volgt, zal ont
dekken dat hy reeds op honderden me
ters de lichtende initialen van onze
verkeersbond kan lezen.
FIETSEN ZONDER
ACHTERLICHT
Men heeft verder proeven genomen
met rywielen en proeven langs de start
banen op Schiphol. Die met de fietsen
zullen voorlopig nog wel niet tot een
decisie kunnen leiden. De rode Scotch -
lite-strook op het spatbord sorteert een
prachtig effect, maar er zal nog moe
ten biyken of de lym wel lang genoeg
houdbaar is. Bovendien is het wettehjk
voorschrift dat een fiets een wit spat- I
bord en een rood achterlicht moet voe
ren. Alleen wetswyziging zou hier dus
uitkomst kunnen brengen. Het is een
Ingezonden Mededeling
BOEKENCLUB
DS JMUlDeRKRlNG
De schilderes e
romanschrijfster
JO BOER
die na de oorlog j
zulk een voorname I
plaatsonderdepro- j
zaïsten inneemt,
schreef de derde roman van de serie
Beeld en Spiegelbeeld
Boeiend en meeslepend geeft zij
de veelbewogen geschiedenis van
een Frans geslacht.
De vierde van de vijf romans is
Afdaling in de Vulkaan
Spelend in het kokende binnen
land van Mexico. Vrienden van
de Rancho der X Mysteries
ontmoeten er met
ALBERT HELMAN
Don Salustiano
opnieuw.
Een avontuurlijke
tocht en... een idylle.
van de vele onderwerpen, waarmede de
Staatscommissie zich heeft bezig te
houden, die opdracht heeft een nieuwe
wegen- en verkeersregeling te ont
werpen.
GEMARKEERDE STARTBANEN.
Op Schiphol zyn inmiddels, ln op-
draoht van het gemeentebestuur van
Amsterdam, de startbanen voorzien van
Prismo-strepen. Dit heeft tweeërlei
voordeel: Ie. kan de bestuurder van een
taxiënd vliegtuig zonder moeite zien
waar de startbaan ligt, en 2e kan men
een vliegtuig van uit de lucht met een
schynwerper de startbaan laten vinden.
In de oorlog werd dit systeem reeds
op zeer grote schaal in Amerika toe
gepast.
VERLICHTING VAN
WEGWIJZERS.
Naar wy vernemen heeft het bestuur
van de A.N.W3. besloten om zodra
de financiën zulks mogeiyk maken
alle riohtingsborden te behandelen met
Prismo en alle voor-richtingsborden die
dus loodrecht op de weg staan) met
Scotchlite. Hoe omvangryk dit werk is,
mag biyken uit het feit, dat er in totaal
in ons land 1400 richtings- en 300 voor-
richtingsborden staan. Voor de 4400
wegwyzers heeft men een andere wyze
van verlichting gezocht. Op verzoek
heeft Philips een speciaal kapje ont
worpen met natriumlioht. De gemeen
ten zullen het aanbrengen van deze
verliohtlng straks zelf moeten laten
uitvoeren en betalen doch zy kunnen
advies krygen by de A.N.W.B.
WELDRA WEER PLAATS
NAAMBORDEN?
Het valt te verwachten dat t.z.t. de
plaatsnaamborden by de ingang van de
gemeenten, eveneens op behooriyke
wyze zullen worden verlicht. Momenteel
ontbreken zy byna overal nog.
(Van een byzondere medewerker)
6 SeptemberEen klein plaatsje
op Sumatra's Oostkust ontwaakt. De op
komende zon verdrijft de duisternis en
allengs wordt het lichter. De omtrekken
van de kamponghuisjes en de hoge klap
perbomen tekenen rich steeds duidelijker
af tegen de lichter wordende hemel. De
nevel, die over de wegen en de landen
ligt. trekt op. de vogels laten hun lied
horen. Een nieuwe dag breekt aan en de
bewoners van Tandjong Poera wryven
zich de ogen uit, In het kampement van
315 R.I., het enige O.V.W.-bataljon,
dat rich nog op Sumatra's Oostkust be
vindt, heerst een ongewone drukte. Men
loopt heen en weer en men maakt zich
gereed voor de vlaggeparade. Deze keer
zal de vlaggeparade een bijzonder ka
rakter dragen. Het is vandaag de dag
van het Kroningsfeest.
De vlaggeparade neemt een aanvang.
Overste H. W. A. Rötgers neemt het
appèl af, de Nederlandse driekleur gaat
in top en de commandant spreekt tot
rijn mannen. „Op 12 Mei 1948 maakte
H.M. de Koningin in een rede bekend,
dat Zij Haar functie van Koningin zou
overdragen aan Haar dochter H.K.H.
Prinses Juliana." „wy dienden H.M,
Koningin Wilhelmina en zullen ook onze
nieuwe Vorstin, H.M. Koningin Juliana
trouw biyven."
„Als bewys hiervan zal hedenmorgen
een oorkonde, waarin 315 RX zyn on
wankelbare trouw aan onze nieuwe Ko
ningin betuigt, door 60 estafettelopers
naar Medan worden gebracht en daar
worden overhandigd aan de Territoriaal
tevens Troepen-commandant, Generaal
P. Scholten, die voor verdere verzending
zal zorgdragen. „De eerste estafette
loper. soldaat A. Kornneef, uit het
plaatsje De Lier in Zuid-Holland, neemt
de oorkonde in ontvangst en loopt in
een vlot tempo naar de eerste wissel
plaats.
Het is een lange weg van Tandjong
Poera naar Medan, een stoffige weg met
putten en gaten. Het zal warm rijn,
want de zon stygt hoger en hoger. De
deelnemers zullen transpireren van het
harde lopen, terwyl zy de oorkonde in
hun hand geklemd hebbenRuim
twee jaar tropendienst is een lange tyd.
Het is een tyd geweest van acties, van
patrouillelopen, van wachtkloppen, van
ontberingen. Het waren jaren van die
nen voor Koningin en Vaderland. Nu
spoeden zij zich voort met het tastbare
bewijs, van wat reeds jaren in hun har
ten leeft, onwankelbare trouw aan H M.
de Koningin. Zy tonen, dat zij vertrou
wen hebben in hun nieuwe Vorstin en
dus vertrouwen hebben in het kleine
Holland, dat zoveel heeft gepresteerd.
De lopers naderen Medan. Voorop rij
den twee motorrijders van de MP die
de weg vrij maken. Dan komt de eerste
loper, soldaat le kl. Jan Oudshoorn,
een man. die niet meer terug gaat naar
de Genestetstraat 49a in Leiden, hy de
mobiliseert in Indië. Het biykt, dat hü
Indië een goed land vindt, ondanks het
transpireren wat hy op 't ogenblik doet.
Achter hem lopen, als geleide, vier K.L.-
ers en een KNIL-man. De stoet wordt
gesloten door zes motorordonnansen.
UIT VROEGER EEUWEN
SCHEEPSBERICHTEN
ALKAID, Rlo GrandeRotterdam,
pass. 7/10 Madeira: BUYS BALLOT,
RotterdamBaltimore, 7/10 250 mijl
Oost-Noord-Oost Bermuda: KONGS-
BORG, 7/10 van Bandarsharpour te
Khorramshar; LEKHAVEN. Buenos
AiresAmsterdam, pass. 7/10 Finister-
re; LINDEKERK. Rotterdam—Perzi
sche Golf 7/10 te Khorramshar: LISSE-
KERK, AmsterdamPezische Golf 7/10
van Dubai n. Bahrein; LOOSDRECHT,
Rotterdam—Calcutta, pass. 8/10 Gibral
tar; PRINS JOHAN WILLEM FRISO,
RotterdamMontreal, 8/10 560mylOost;
Bell Isle; Prins Willem 3, Rotterdam— j
Montreal, 7/10 van Quebec; PRINS
WILLEM VAN ORANJE. 7/10 van Chi- j
cago te Montreal; WICKENBURGH,
8/10 van Lissabon te Reuen verwacht;
AMSTELLAND, Buenos Aires—Amster
dam, pass. 8/10 Vlissingen naar Ant-
werpen; ARENDSKERK, 7/10 van Bris
bane naar Port Kembla; EEMDIJK,
5/10 van Boston te Veracruz; HELI- j
CON 8/10 van Cumana naar Pampatar;
MAAS. 7/10 van Trinidad naar Puerto 1
Cabello: SLOTERDIJK. 7/10 van New
York naar Alexandrië; STUYVESANT,
8/10 van Trinidad te La Guaira ver-
wacht: TABIAN. Bataria—Amsterdam, De Leidse Oorlogsvrijwilliger Jan Oudshoorn overhandigt als laatste estafette
pass 8/10 FlnistcrreZEEMAN, 8/10 loner aan de militaire commandant van Sumatra's Oostkust. Generaal Scholten
Van Rotterdam te Genua. 'een oorkonde, waarin 3—15 RI zyn trouw aan Koningin Juliana bevestigt.
Voor het huis van Generaal P. Schol
ten is een haag gevormd door de esta
fette-lopers. die hun traject reeds heb
ben afgelegd. Een luid gejuich stygt op,
wanneer Jan Oudshoorn de oorkonde
overhandigt aan de Generaal. Vele auto
riteiten riln aanwezig om getuige te zyn
van deze gebeurtenis. Generaal P. Schol
ten neemt de oorkonde in ontvangst en
spreekt de mannen van 315 R.I. toe.
..Het is voor my een grote eer, dat ik
als uw hoogste militaire commandant
ter Sumatra's Oostkust de oorkonde van
uw bataljon, welke bestemd is voor H.M.
onze geëerbiedigde Koningin Juliana, in
ontvangst heb mogen nemen. Vrijwillig
hebt eii u destyds gemeld, teneinde uw
I Koningin in de uitoefening en vervul-
I ling van Haar verheven taak te schra
gen. Ook nu getroost eh u, op deze dag
de opoffering om over een afstand van
I meer dan 60 km deze oorkonde, welke
I opnieuw een bewijs is van uw innig
medeleven met ons vorstenhuis naar
miin woning te dragen.
I Gaarne zal ik deze oorkonde aan H.M.
Koningin Juliana doen verzenden, ver-
l gezeld van een liist met de namen, ran-
j gen en handtekeningen van de esta
fettelopers alsmede van een kaart waar
op de route is aangegeven." Verder
spreekt Generaal P. Scholten ziin dank
uit aan alle lopers en besluit riin toe-
snraak met een driewerf Hoera" op
HM. Koningin Juliana.
De plechtigheid is afgelopen, straks
gaan de mannen van 3—15 R.I. weer
terug naar het stille eenzame plaatsje
I Tandjong Poera. Dag aan dag zullen
zy weer hun werkzaamheden verrich
ten. patrouille-lopen en werken om de
Geschiedenis der Katwijkse
Uitwatering
ra*
Wie op de oude kaarten uit de 14de
of 15de eeuw de loop van de Ryn volgt,
ziet hoe hij voor Catwyck opten Rijn
ombuigt naar het Noorden, en ten slotte
achter de duinen verloopt.
De eens zo machtige 6troom was ge
worden tot een doodlopende rivierarm,
met alle gevolgen daarvan. Wel hield de
dam bij Wijk by Duurstede het Gel
derse -water tegen, dat dan verder langs
de Lek, naar zee afvloeide, maar het
Stichtse land bleef rijn water lozen op
de Oude Ryn. Wat dit betekende
vooral in de herfst en in de winter, als
het water zich Noordwaarts naar het
IJ een uitweg over en door het lage land
moest zoeken laat rich gemakkelyk
denken.
Geen wonder dat de Hollandse graven
omzagen naar middelen om aan deze
onhoudbare toestand een einde te ma
ken. En gedachtig aan de oude regel:
„Wie 't water deert. Die 't water keert!",
besloten rij zich van het Stichtse water
te bevrijden.
DE SWADENBORCHDAM.
Daarom lieten zy tegen het midden
van de 12de eeuw een dyk leggen langs
de Oostgrens van hun gebied. En in die
zelfde jaren liet graaf Dirk daar. waar
de grens de Ryn sneed, een dam in de
rivier leggen. Omdat hy wel begreep dat
de bisschop van Utrecht hiermede geen
genoegen zou nemen, werd bij de dam
een burcht ter beveiliging gebouwd.
Swadenborchdam was ontstaan (Swa-
de zwette grens; borch burcht).
In later tijd werd deze naam door de
volksmond vervormd tot Zwammerdam.
Spoedig ondervonden de Utrechtena
ren de gevolgen van deze maatregel,
maar het duurde toch tot 1165 voordat
zy gelegenheid kregen tot krachtdadig
protest. Toen bemoeide de Duitse Kei
zer. de opperheer dezer streken, zich er
mee en hy beval dat de dam rrtoest wor
den opgeruimd. De Hollandse graaf aan
gevallen door binnen- en buitenlandse
vyanden. moest toegeven. En de Swaden
borchdam verdween.
Maar blykbaar niet voor lang want
in 1204 was er al weer een dam. Willem
van Holland geraakte weer in stryd met
de bisschop, en liet bii Swadenborchdam
opnieuw een versterking aanleggen. Ook
deze keer moeste de graaf toegeven, en
bil verdrag werd bepaald dat er nimmer
meer een dam in de Riln zou magen
worden gelegd. In 1226 moest het ver
drag opnieuw bevestigd worden en het
schynt dat men toen eindelyk de
—w "v- ocmjiiu uai, iiicü wen trinuciijft. ue
orde en rust op Sumatra s Oostkust te I verstandige weg heeft bewandeld Er
bewaren. Onwankelbare trouwwerd nl. bepaald dat het Stichtse wa
ter op de Ryn zou mogen worden ge
loosd. maar dat het Sticht daarvoor en
kele van de uitwateringssluizen op het
IJ zou onderhouden.
En dat was bilUjk.
WATERBOUWKUNDE IN 1571.
Was zo de kwestie van het „vreemde
water" geregeld, de toestand achter de
duinen bleef ongunstig. Dus zocht men
reeds spoedig naar middelen, om de wa
terlozing bij Katwyk te verbeteren. Maar
het duurde toch nog tot het midden van
de 16de eeuw, aleer men met uitgewerk
te plannen kwam. Na een nauwkeurig
onderzoek werd in het voorjaar van 1571
begonnen met graven van een kanaal,
dat als „Nieuwe Vliet" de Ryn met de
zee zou verbinden.
Het moet een geweldig werk geweest
zdjn, om deze nieuwe Rynmond dwars
door de duinen heen aan te leggen. En
zonder de technische hulpmiddelen
waarover wy heden ten dage kunnen be
schikken.
Menigeen stond dan ook vry sceptisch
tegenover de onderneming, en noemde
het „geit versmooren." Maar reeds in
November van hetzelfde Jaar had men
het strand bereikt. Met het oog op het
ruwe seizoen, werd het werk gedurende
de winter gestaakt, om het vroeg in het
voorjaar van 1572 te hervatten.
En „in den jare 1572 in de maand
April op goeden Vrijdag (werd) voorts
doorgegraven tot in de Noord-Zee ter
presentie van de Magistraat en twee
Pensionarissen van Leyden
De nieuwe monding bleek uitstekend
te zyn. Met kracht stroomde het water
door twee duikers in zee.
Maar op 1 April van dat zelfde jaar
hadden de Geuzen Brlelle genomen. En
weldra breidde de opstand tegen Spanje
rich uit over heel Holland.
In de troebele tyden die volgden werd
het grote werk verwaarloosd. Een vijftig
jaar later was de opening weer verstopt.
Alleen bleef meer landwaarts een ge
deelte van het kanaal open en dit kreeg
weldra de naam van ..Mallegat". Een
naam. ook nu in Katwyk nog welbe
kend.
Weef bleef de toestand lange jaren
zoals hy was Wel voelde men het on
houdbare wel werden ln de 17de en 18e
eeuw opmetingen en onderzoekin n
gedaan maar eerst in het begin der TQde
eeuw. n.l tussen 1804 en 1807 werd het
werk hervat.
Toen werd opnieuw een Rlinmond ge
graven. waar in 1840 de sluizeji werden
gebouwd en ontstond de toestand zoals
we die nu kennen.
De vorige d tl kei en ln deze serie
werden opgenomen in onze edities van
25 September er. 1 Jetober.
