HET FEEST VAN LEIDENS ONTZET
Tienduizenden nemen deel aan feestvreugd
,Vredes-optocht" symboliseert 300-jarige
onaf hankeli j kheid
y_j
Bijna 2500 personen ontvangen haring
en wittebrood
Oude traditie in luister hersteld
Hagenaar Westerduin
sloeg Jac. de Groot in eindsprint
van zingend-dankbaar gedenken
87ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD Maandag 4 October 1948
Tweede Blad No. 26505
Onder begunstiging tan de meest ideale weersomstandigheden heer
lijk zacht herfstweer met öu en dan een zonnetje heeft Leiden, ditmaal
op Zaterdag in verband met de Zondag, haar 3 Octoberfeest gevierd. Heb
ben de tien en tienduizenden er was vooral in de middaguren 'n druk
bezoek van buiten aan de feestelijkheden deelgenomen. Hebben zij zich
met ons verdrongen langs de weg, welke de optocht toch altijd nog
het glanspunt van de dag volgde om dan bepaald te worden bij het
geen zich in de historie van ons land heeft afgespeeld. Maar ook 't Schut
tersveld „slokte" zijn tienduizenden op, terwijl de meer aan traditie ge
hechte Leidenaar en dat zijn er gelukkig velen zijn belangstelling
voor de koraalmuziek toonde of „zijn" feestgave aan het Waaggebouw in
ontvangst kwam nemen. Behalve al dit „uiterlijk vertoon" vond in de och
tenduren ook nog een plechtige herdenking in de Pieterskerk plaats,
welke het geheel van de dag in hoger licht plaatste.
die twee grote slok-oppen jolijt en ver
maak dan allen opeisen.
Plm. 6000 personen namen aan
taptoe deel
Nadat de feestelijkheden reeds Don
derdagavond met een wijdingsure in de
Pieterskerk waren ingezet, volgde op
Vrijdagavond de taptoe, waarvoor de
belangstelling ditmaal bijzonder groot
was, zodat met plm. 6000 deelnemers
een record werd bereikt.
Reeds voor halfacht was het druk op
de Kaasmarkt. Voor de omstander leek
het aanvankelijk wel iets van een chaos
weg te hebben, docht de regelingscom
missie kent het „vak" en slechts heel
weinig over de vastgestelde tijd kon de
lange, zeer lange lichtstoet afmarche
ren. Alles was keurig voor elkaar ge
bracht! Voorop gingen het bestuur van
de 3 Octobervereniging, het Collegium
van het L.S.C. en de besturen van di
verse subverenigingen, het bestuurder
V.V.S.L. en daarachter volgden, wij
zouden willen zeggen, bijkans alleLeld-
se verenigingen in bonte volgorde, met
wapperende vaandels, met fakkellicht
van diverse sterkte en kleur, waar
tussendoor verschillende muziekcorpsen
een plaats hadden gevonden. Sterk
vertegenwoordigd waren vooral de di
verse padvindersverenigingen, welke
met haar tamboer- en pijpercorpsen niet
weinig bijdroegen in deze recht feeste
lijke stoet, waarvan het voorbijtrekken
ruim een halfuur in beslag nam. Hoe
wel wij ons met het oog op onvolledig
heid niet zullen wagen aan het geven
van een opsomming der deelnemende
verenigingen, willen wij hier toch een
uitzondering maken voor de speeltuin
vereniging Zuiderkwartier en Ons
I Eiland, die beide met een fraai ver
lichte en versierde groep keurig voor
de dag kwamen. Hulde!
Terwijl de stoet zijn weg vervolgde werd
het bestuur van de 3 Octobervereni
ging, in tegenwoordigheid van het Col
legium van het L.S.C. en het bestuur
van de V.V.S.L., op het Stadhuis door
het College van B. en W. ontvangen,
waarbij burgemeester Van Kinschot
hulde bracht aan de organiserende
vereniging en herinnerde aan de voor
onze stad en ons land zo belangrijke
gebeurtenis van 1574: het ontzet van
Leiden, in welk verband hy voorts nog
wees op de vrede van Munster. Met een
enkel woord heeft de voorzitter van de
3 Octobervereniging, de heer W. v. d.
Laan. voor deze ontvangst bedankt.
Nadat nu ook het College van B en
W. zich bij de stoet had aangesloten,
vervolgde deze zijn weg naar het Van
der Werffpark, waar de heer Van der
Laan aan de voet van het standbeeld
van Leidens eerste burger uit 1574 een
krans neerlegde. Vervolgens hebben al
le deelnemend© verenigingen hier voor
het College van B. en W. en het be
stuur der 3 Octobervereniging gedefi
leerd. tijdens welk défilé door een de
putatie van de Herv. Jeugdraad nog
een bloemenmozaïek aan de voet van
het monument werd neergelegd.
Langs de gehele weg, die de stoet,
waarin echter naar onze mening te
veel „klein goed" meeliep, volgde, ston
den de belangstellenden enige rijen dik.
Hoewel wij ons kunnen indenken, dat
er voor het bestuur van de 3 October
vereniging bezwaren aankleven om zeer
jeugdige personen uit de taptoe te we
ren, vragen wij ons toch af of het in
volgende jaren niet gewenst is aan
dienaangaande bestaande bepalingen:
..Geen kinderen beneden een bepaalde
leeftijd te doen opnemen", de hand te
houden. Dan kan ook woorden voorko
men, dat de taptoe, zoals dit Vrijdag
het geval was (bij de Gijselaarsbank en
Steenschuur). bij horten en stoten
doorkomt. Voorts zouden wij het op
prjjs stellen, dat de 3 Octobervereni
ging weer terugkeerde tot een verlich
ting met schijnwerpers van het monu
ment van Van der Werff. Het dit jaar
ontstoken Bengaalse vuur was wel wat
povertjes en liet de figuur van Van der
Werff, voor wie toch deze hulde is be
doeld. „in de nacht".
Na afloop van de taptoe heeft het
Harmonie-gezelschap „De Post" het
bestuur van de 3 Octobervereni
ging in „In den Vergulden Turk" nog
een klankrijke serenade gebracht.
Reveille opent de feestdag
3 Octoberreveille, koraalmu
ziekdat is sedert mensenheugenis
de traditionele inzet van het feest van
Leidens ontzet geweest en zo was het
gelukkig ook nu.
Gelukkig, omdat juist in deze tijd
met z'n voortdurend jagen en vliegen
men zich dubbel aan dergelijke tradi
ties gaat hechten. Er gaat van die eer
ste nummers een weldadige wijding
uit; een sentiment, waarvoor in de
middaguren van een 3 Octoberdag
eigenlijk geen plaats meer is, omdat
Klokke 7 uur was de heer B. Verweel
met zyn mannen van het Leids Politie
ap*die °°k in ander °p-
n!oovU' g nog 211111 een zware taak
°P het balcon van het
stadhuis. Een steeds aangroeiende
hw£f be'anSstellenden luisterde eer-
wlfhfi naar tonen van ons aloude
en ^1? ri»Waadmede. het Progfamma
i dag Inzette. Plechtig
tmmiSïï koperen stemmen der
de «le herfstlucht
lM?mrigegaan d??r n°s enkele kora-
h„ J J e ."Mo01 Nederland" werd
deze muzikale inleiding tot het feest
Mwd"" mCt h" "™en Norlands
r'®aa.r en dag 's het voor de
vroege feestgangers nooit moeilijk te
besluiten, waarheen zij hun schreden
na beëindiging der reveille zullen rich
ten: de Breestraat kent op dat moment
slechts éénrichtingsverkeer daar alles
naar het Van der Werffpark trekt
voor de koraalmuziek. Een klein aan
tal. dat echter terdege inzage van het
feestprogramma had genomen (in de
overzichtelijke dagindeling hebben wij
deze opgave gemist) spoedde zich ech
ter naar het in 1924 onthulde monu
ment aan de Jan van Houtkade?
Plantsoen, waar omstreeks kwart voor
acht door de voorzitter van de 3 Octo
bervereniging een krans werd neerge
legd als een eerbiedige hulde aan het
viermanschap, dat in Leidens bange
dagen zulk een belangrijke rol heeft
vervuld.
NEDERLANDS SCHIP IN ANT
WERPEN VIERDE LEIDEN'S
ONTZET.
De officieren van de Nederlandse
marineflottille. die een bezoek aan
Antwerpen brengt, zijn Zondag
voorafgegaan door hun muziek
corps. door de hoofdstraten van de
stad getrokken. In aanwezigheid
van de Nederlandse consul-gene
raal. de heer Middelburg, zijn bloe
men neergelegd aan de voet van
het monument voor gesneuvelden
Na afloop werd aan boord van de
„Vulkaan" de 374ste verjaardag van
het ontzet van Leiden herdacht.
Bij deze gelegenheid werden witte
broden en haringen uitgedeeld.
Haring en wittebrood.
De traditionele uitreiking der 3 Octo-
ber-feestgave, haring en wittebrood, is
in schoner luister hersteld. De opwek
king van het 3 Octoberbestuur om deze
traditie niet een roemloze dood te doen
sterven, is met groot succes bekroond.
Bijna 2500 Leidenaars van alle rang en
stand hebben zich Zaterdagmorgen aan
het Waaggebouw vervoegd om het zee
banket mitsgaders de „fluiten" in ont
vangst te nemen en bedriegen de voor
tekenen niet. dan zal de animo het
volgend jaar nog groter zijn. De buurt
vereniging Tuinstadwijk zorgde voor
een aardige verrassing door met een
grote groep wijkbewoners, voorafgegaan
door het muziekkorps .Nieuw Leven",
te verschijnen, met zich voerende een
wagen, waarop een veel meer dan le
vensgrote haring en wittebrood stonden
afgebeeld. Wij vernamen, dat het vol
gend jaar tal van buurtverenigingen dit
voorbeeld zullen volgen, zodat een
interessante strijd kan ontstaan, welke
wijk op de meest originele wijze aan de
markt komt. Hengelsport-attributen
zullen daarbij ongetwijfeld een belang
rijke rol spelen, maar hoe de „brood
jagers" gesymboliseerd moeten worden
is een vraag, welke wy gaarne aan de
vindingrijkheid der georganiseerde
buurtbewoners overlaten.
Behalve in een massale opkomst en
dientengevolge in hogere stapels broden
en meer tonnen haring, verschilde het
aspect in niets van vorige jaren. „T.
en D." speelde op het Waaghoofd vro
lijke muziek, de organisatie klopte als
een bus, de burgemeester en zijn echt
genote, het volledige bestuur der 3 Oc-
tober-Vereniging en het collegium van
het Leidsche Studentencorps gaven als
steeds act© de prèsence, het 3 October-
bestuurslid, de heer ir J. J. G. van
Hoek werd voor de microfoon der We
reldomroep geïnterviewd, een legertje
persfotografen liet de burgemeester
(quasi) ettelijke haringen verslinden en
de praeses-collegii, de heer J. Drijber,
bood, overeenkomstig het gebruik, de
haring-uitreikende dames met een hof
felijk speechje een fles Eau de Cologne
aan ten einde de penetrante geuren
voor het verdere deel van de dag zo
veel mogelyk te maskeren.
Dit onderdeel van het feestprogram
ma, druipt als het ware van de tradi
tie en alleen om d i e reden is het ons
even lief als de meest spectaculaire ele
menten van deze dag.
Maar bij alle oude vertrouwde beel
den misten we toch enige bekende ge-
De 3 Octoberrace.
zichten, die we voorheen gedurende een
lange reeks van jaren op deze morgen
op deze plaats aantroffende heren
C. J. de Jongh en R. de With, die in het
afgelopen jaar door de dood zijn weg
genomen. de heei Van der Waard, die
zijn plaats als ..broodgever" aan 1on-
gere krachten heeft ingeruimd en de
directeur van de Markt- en Haven
dienst. de heer L .A. Mennes, die we
gens ziekte verstek moest laten gaan.
Moge hij het volgende jaar in functie
wederom aanwezig zijn.
Premieregen op het Levendaal
„Daar komen ze!" Mei deze kreten
ontlaste zich de spanning van de dui
zenden, die Zaterdagmorgen op het
Levendaal de wielerwedstrijd bijwoon
den. Achter op de weg naderden in
snelle vaart twee fleurige figuurtjes
stampend op de pedalen en rukkend
aan de sturen van hun lichte karretjes.
Het waren onze stadgenoot Jac. de
Groot en de Hagenaar Westerduin. In
de voorlaatste ronde waren zij weg
gesprongen, het peleton ver achter
zich latend, in de sprint zou de race
beslist worden.
Schouder aan schouder stormden zij
op de finish af, de fietsen zwiepend on
der de grote inspanning. Langzaam,
met machtige stoten, schoot de Hage
naar naar voren: eerst een banddikte,
toen een half wiel Jac de Groot was
verslagen. Eervol!
Het was een waardig slot van een
race, die eerlijk gezegd 27 van de 28
ronden een zeer rustig karakter droeg.
De vele premies hielden het peleton bij
elkaar, waardoor wij verstoken bleven
van uitlooppogingen en felle jachten.
En premies waren ei volop. Het feit,
dat de Hagenaar Kooyman met 50 een
deneieren. een zilveren ring. twee fles
sen jenever, een fles Vermouth, een das
en sokophouders en nog een paar
kunstvoorwerpen naar huis ging. spreekt
o.i. boekdelen En dit is slechts een
kleine greep uit de rijke collectie, door
het Leids Studenten Corps en zaken
mensen bijeengebracht.
Wij zullen echter de laatsten zijn
i met te beweren, dat de wedstrijd niet
geslaagd is. Integendeel, voor elke pre-
Foto Leidsch Dagblad/Van Vliet
Als gewoonlijk vormde de door vele honderden bijgewoonde Koraalmuziek bij het standbeeld van Van
plechtig onderdeel van de overigens uitbundig vrolijke feestviering.
Op het Schuttersveld
Zoals telkenjare is ook ditmaal van
de koraalmuziek in het Van der Werff
park weer een bijzondere wijding en
bekoring uitgegaan. De klok van achten
was nog niet koud of Leo J. Mens tikte
met zijn dirigeerstok op de katheder om
stilte en aandacht en even later klonk
plechtig „Een vaste burg is onze God"
in de oren van de sterk aangegroeide
menigte Het kooi van honderden „vrij
willigers" gaf zich met grote toewijding
aan de taak om aan deze wijdingsvolle
aubade de schoonst mogelijke luister te
schenken en werd in dat loffelijk stre
ven op uiterst volgzame en muzikale
wijze gesteund door de Chr. muziekver
eniging „Concordia". In eendrachtige
overgave aan het gemeenschappelijk
doel werd een zeer harmonieus geheel
verkregen, waarvan inderdaad wijding
en een sfeer van zingend-dankbaar ge
denken uitging Aldus samenvattend
hebben zangers en instrumentalisten op
waardige wyze een traditie voortgezet,
welke wij niet aarzelen een der schoon
ste van de gehele 3 Octoberdag te noe
men. Volgens goede oude gewoonte werd
dit deel van het programma besloten
met het Wilhelmus, dat door velen werd
meegezongen.
Het was vanzelfsprekend, dat onze
burgemeester, jhr mr F. H. van Kin
schot waar zagen wy hem deze dag
niet? zich ook onder de toehoorders
bevond en met grote bereidwilligheid
gevolg gaf aan het tot hem namens het
koor door de heer H. W. de Nie ge
richte verzoek om een grote krans met
linten in de stadskleuren te hechten
aan het standbeeld van zijn illustere
voorganger
der Werff in de ochtenduren een
Militaire mars door de stad
Gedurende de gehele dag, maar
vooral in de avonduren, concentreerde
zich de feestvreugde op het Schutters
veld, waar men dan ook tienduizenden
verenigd vond. Tussen de gebak- en
poffertjeskramen, de ouderwetse draai
molens, schiettenten en de meer mo
derne fiets- en autobanen, schepraden
en „kunst"-paleizen was het doorlopend
druk. De tegen elkaar in spelende draai
orgels schiepen die echte, ken-
merkende kermis-atmosfeer, welke i
het monopolie is van drukbezochte
feestterreinen Vrolijkheid en jolijt voer-
den de hoofdtoon in de diverse verma-
kelijkheden. Onderlinge wedstrijden aan
de hoofden van Jut volgden elkaar in
een schier eindeloze reeks op Maar ook
„griesel"-tentjes verheugden zich in
een druk bezoek. Vanzelfsprekend trok i
ook de traditionele Losvlonder (wat
hebben wij hier toch een tradities!)
haar hoslustigen.
Dat de thans hier ter stede nog in
garnizoen liggende militairen hun me
dewerking aan de viering van Leidens
ontzet niet hebben willen onthouden
en van halfnegen tot halftien per auto
colonne door de stad trokken, moet te
meer worden gewaardeerd daar hun
aantal zeer is gedund. Er waren dan
ook aanvankelijk wel enige moeilijk
heden te overwinnen. Toegegeven, dat
een in correcte pas marcherend deta
chement op buitenstaanders meer in
druk maakt, dwong de thans gefor
meerde colonne diep respect af. Vooral
in de omgeving van het Stadhuis, waar
voor de autoriteiten gedefileerd werd
was de belangstelling zeer groot. Mede
werking aan dit défilé, dat werd afge
nomen door de garnizoenscomandan-
dant. kapitein Braadbaart. verleende
de Koninklijke Militaire Kapel, terwijl
hier ook het Studentenweerbaarheids-
corps „Pro Patria" de eerbewijzen
bracht.
mie moest gereden worden en zy waren
de moeite waard om er een sprintje aan
te wagen, zodat er doorlopend leven in
de brouwery bleef. Jammer was, dat
zich in deze wedstrijd nog een vrij ern
stige valpartij voordeed, waarvan de
Hagenaar Storm het slachtoffer werd.
In de laatste ronde drong het publiek
naar voren en toen schynt een zeer
jeugdige wielerenthousiast in een onbe
waakt ogenblik met zijn vlaggetje de
sterkte van de spaken van Storm's
racefiets te hebben beproefd. Zes ren
ners kwamen hierdoor ten val, Storm
liep een gebroken sleutelbeen op en
moest naar het ziekenhuis vervoerd
worden.
De andere slachtoffers kwamen er
met materiaalschade af. Het was de
enige wanklank in deze door de Swift-
Combinatie in samenwerking met het
L.S C. uitstekend georganiseerde wed
strijd.
Na afloop reikte de neer J. Drijber
van het L.S.C. met enkele toepasselijke
woorden de prijzen uit Het vertrek
sein van deze wedstrijd werd gegeven
door de heer W. van der Laan, de voor
zitter van de 3 Octobervereniging. ter
wijl ook burgemeester Van Kinschot
grote belangstelling voor de wielersport
toonde. Voor de aanvang van de race
zagen wfj hem ten minste even op de
fiets van De Groot klimmen.
De uitslagen luiden:
1. Westerduin (Den Haag)2. Jac.
de Groot (Leiden); 3. Riethoven (Lel
den); 4. De Ryer (Den Haag); 5.Ouwe
hand (Den Haag); 6. Rijsbergen (Lel
den); 7. v. d. Voort (Den Haag); 8.
Vollenbregt (Den Haag); 9. W. Vrees
wijk (Alphen); 10. Vollenbregt (Den
Haag).
Junioren:
1. Ten Kate (Den Haag); 2. Post
(Leiden); 3. Wallet (Lelden): 4. G.
Vreeswilk (Alphen).
Totaal-uitslae clubontmoeting:
Snartaan (Den Haag) 34 punten;
Swift-Comblnatle (Leiden) 21 punten.
3 October-varia
Succes voor Jan Klaassen
Voor het gebruikelijke kinderfeest be
stond weer een grote belangstelling.
Zowel de poppenkastvertoning van
de heer Drlessen op het Stadhuisplein
als die van de heer Spier in de Steen
straat. heeft een grote schare kleintjes
een genoegelyk uurtje bezorgd. Voor
de jongste Leidse generatie was dit on
getwijfeld hét glanspunt van dit 3 Oc
toberfeest.
IN DE LAKENHAL.
Het museum „De Lakenhal" werd des
morgens door ruim 1000 belangstellen
den bezocht. Uiteraard trok de afdeling
„Beleg en Ontzet" en de fototentoon
stelling „Weet U nog wel" de meeste
bezoekers. Het imposante doek van Van
der Werff was voor de rechtgeaarde
Leidenaar alleen al een bezoek waard.
Aan de Breestraat waren de stoepen
van Stadsgehoorzaal, de sociëteit Mi
nerva, het postkantoor en het belas
tingkantoor vrijgehouden voor de inva-
lieden, die van daar gelegenheid kre
gen de optocht gade te slaan. Tijdens
de optocht werden de Invalieden ver
frissingen aangeboden, dank zy de me
dewerking van diverse Leidse firma's.
Terwijl de wethouders met hun da
mes op het bordes van het Stadhuis 't
voorbij trekken van de optocht gade
sloegen, was dit jaar voor het eerst
voor de leden van de gemeenteraad met
hun familie een plaats voor het Stad
huis ingeruimd. Een zeer gewaardeer
de attentie, welke wel de belangstelling
had!
MET EEN SLECHTE GEWOON.
TE GEBROKEN.
De politie, versterkt met een aantal
manschappen van de rykspoiitie, werk
te Zaterdag „op volle teer en" en is er
tydens taptoe en optocht zeer tot ge
noegen van „de mensen langs de kant"
m geslaagd, aat dit jaar voor het eerst
met en wel zeer slechte Leidse gewoon
te: „het op het laatste moment mid
den op de rijweg verblijven" werd ge
broken. Het kan ook anders. Huidei
Ook de „mannen" van de gemeente
lijke reiniging, die, nauweiyks nauat
de laatste feestgangers waren verdwe
nen. er op uittrokken om de stad weer
een normaal en vooral schoon aanzien
te geven, verdienen een pluim op hun
hoed. Er was veel te ruimen, maar
Zondag in de vroege ochtend was de
straat schoon! Bravo mannenI
