Na Madioen, Ponorogo en Doengoes bezet
De Sovjets doen nieuwe voorstellen
Zij willen vier-mogendheden-conferentie
Communisten thans langs Wilisgebergte
Ons Distributiehoekje
87ste Jaargang
MAANDAG 4 OCTOBER 1948
No. 26505'
In een nota aan Amerika, Engeland en Frankrijk, over het Berlijnse vraag
stuk, heeft de Sovjet-regering voorgesteld, de Berlijnse kwestie en de kwestie
van Duitsland als één geheel „overeenkomstig de vier-mogendhedcnovereen-
komst van Potsdam", te bespreken op een conferentie van de vier ministers
van Buitenlandse Zaken.
Over het voorleggen van de Berlijnse
kwestie aan de Veiligheidsraad zegt de
Sovjet-nota, dat de bewering als zou
de Sovjet-Unie de internationale vrede
bedreigen niet overeenkomt met de
werkelijke stand van zaken en slechts
bedoeld is om druk uit te oefenen. De
bewering betekent een poging de V.N.
te gebruiken voor het uitvoeren van
agressieve bedoelingen, aldus de nota.
De Sovjet-regering stelt voor, dat het
richtsnoer aan de commandanten,
waartoe op 12 Augustus is besloten,
wordt erkend als een overeenkomst tus
sen de grote vier, op basis waarvan de
toestand te Berlijn dient te worden ge
regeld.
In antwoord op de in gelijkluidende
termen vervatte nota's der regering
van Engeland, Frankrijk en de V.S.
over de Berlijnse kwestie, overhandigd
op 26 September, acht de Sovjet-rege
ring het, na kennisneming van de in
houd, noodzakelijk te verklaren, dat de
drie genoemde landen volledig verant
woordelijk zijn voor de in Berlijn ont
stane toestand, aldus de Sovjet-nota.
Het Berlijnse vraagstuk bestond niet,
voordat de drie genoemde landen be
gonnen een afzonderlijke, geldhervor-
ming in te voeren, zowel in de Wes
telijke zones van Duitsland als in de
drie Westelijke sectoren van Berlijn.
De geldhervorming is slechts bedoeld
als een stap naar de verdeling van
Duitsland en het onttrekken van
West-Duitsland aan het vier-mogend-
hedenbestuur.
Ondanks de overeenkomst te Potsdam
hebben Amerika en Engeland een af
zonderlijk economisch lichaam in de
Amerikaanse en Britse bezettingszone
in het leven geroepen. Op deze wijze
werd de overeenkomst voor een geza
menlijk bestuur .voor het bezette Duits
land op in het oog lopende wijze ge
schonden.
De Westelijke mogendheden achtten
het nodig deze procedure te rechtvaar
digen door economische overwegingen.
Men verklaarde, dat de vereniging van
de twee zones niet leidde tot verdeling
van Duitsland noch schending bete
kende van een politiek van demilitari-
satie en democratisering, waarover de
vier mogendheden het eens waren ge
worden.
De politiek der drie Westelijke mo
gendheden werkt echter de groei der
anti-democratische en nazistische ele
menten in de hand, die-tevoren-verant
woordelijk waren voor de agressieve
politiek van het Duitse imperialisme.
Deze elementen hebben hun hoop op
wraak niet opgeheven en vormen niet
alleen een bedreiging voor de buurlan
den doch voor geheel Europa.
In de laatste tijd, bijzonder in ver-
I band met de uitvoering van het plan-
Marshall, is er werkelijk gevaar ge
rezen van de zijde van een economisch
oorlogspotentieel, dat in Duitsland ge-
vormd wordt.
I Deze toestand vormt een schending
I van de overeenkomst van Postdam en
is strijdig met de belangen van alle
vredelievende landen.
In de Sovjet-nota wordt voorts de
Londense conferentie over de toekomst
van Duitsland veroordeeld.
Daarna somt de nota de maatregelen
op, die de Westelijf;e mogendheden na
de Londense conferentie getroffen heb
ben.
Door de invoering van de Westelijke
mark, was de Sovjet-Unie gedwongen
de Oostelijke mark in te voeren. Hier
door waren de vervcersbeperkingen no
dig gewerden, want zonder deze was 't
onmogelijk de belangen van de Duitse
bevolking te beschermen en het nor
male economische leven in de Sovjet
zone en in bijzonder in Berlijn te ver
zekeren Zonder de afzonderlijke geld
hervorming zou er geen vervoersbeper-
king nodig zijn geweest. Dit waren
slechts verdedigingsmaatregelen tegen
offensieve stappen der drie Westelijke
mogendheden.
Het recht der vier mogendheden om
Berlijn, dat in de Sovjet-zone ligt, te
bestuderen, zo gaat de nota verder,
heeft slechts betekenis, indien Duits-
I land erkend wordt als een en'.cele staat
met Berlijn als hoofdstad.
Door de unilaterale handelingen in de
Westelijke zones en de Westelijke sec
toren van Berlijn en het stichten van
een afzonderlijke staat, hebben de drie
Westelijke mogendheden het vier-mo-
gendheden-bestuur zowel van Duitsland
als Berlijn vernietigd. Het recht voor
genoemde drie landen om Berlijn mede
te besturen heeft daardoor alle zin ver
loren.
Niettegenstaande dit, heeft de Sovjet-
regering geen bezwaar gemaakt tegen
de aanwezigheid in Berlijn van bezet
tingstroepen. Dit werd 2 Augustus door
premier Sta'lin tegenover de afgezanten
^llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll|
Militaire Willemsorde voor
Prinses Wilhelmina
(Speciale berichtgeving).
Naar wy vernemen behoort tot
degenen aan wie Donderdag a.s. op
„Sonsbeek" te Arnhem door Ko- jË
ningin Juliana de Militaire Wil-
lemsorde zal worden uitgereikt,
ook Prinses Wilhelmina.
^lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllli
Foto Leidsch Dagblad/Van Vliet
van Amerika, Engeland en Frankrijk
bevestigd.
Op deze bespreking had Stalin voor
gesteld, dat de vervoersbeperkingen op
geheven zouden worden indien terzelf
der tijd de Duitse mark uit de Ooste
lijke zone in Berlijn ingevoerd zou wor
den, terwijl de Westelijke in Berlijn uit
de circulatie zou worden genomen.
Stalin had er op aangedrongen, dat
Amerika, Engeland en Frankrijk de
uitvoer van de Londense besluiten zou
den uitstellen tot na een vier-mogend-
heden conferentie over geheel Duits
land- De mogelijkheid van uitstel was
toen besproken en op 13 Augustus was
men het eens geworden over richtlijnen,
die aan de militaire commandanten in
Duitsland gezonden zouden worden.
Indien de commandanten tot over
eenstemming konden komen over de
practische uitvoering van maatregelen
ter opheffing van beperkingen 'op het
gebied van het vervoer en handel tus
sen Berlijn en de Westelijke zones en
het verkeer met de Sovjet-zone, en een
gelijktijdige invoering van de Oostelijke
mark als enige valuta in Berlijn, zou
den deze maatregelen uitgevoerd wor
den.
De commandanten moesten 7 Sep
tember rapport uitbrengen. De maat
regelen moesten dusdanig zijn, dat in
Berlijn de inwisseling tegen Sovjet
marken één tegen één kon geschieden.
Alles moest zo geregeld worden, dat er
geen wanorde in de circulatie ontstond
of dat de stabiliteit van de valuta aan
getast werd. Voorts moesten de com
mandanten het eens worden over een
handelsovereenkomst tussen Berlijn en
de Westelijke staten van Duitsland.
Verder moest voldoende geld beschik
baar worden gesteld aan het stadsbe
stuur en de bezettende mogendheden.
Het geld moest beschikbaar worden ge
steld door de Duitse circulatiebank in
de Sovjetzone. Er zouden vier vertegen
woordigers van de commandanten wor-
i den benoemd om de practische uitvoe
ring van deze maatregelen' te contro
leren.
Het spreekt vanzelf, zo gaat de nota
voort, dat de verantwoordelijkheid voor
de uitgifte van de Russische mark door
niemand anders dan door het Sovjet
opperbevel kan worden gedragen, daar
het gehele economische leven van de
Sovjet-zone afhangt van de hoeveel
heid geld in circulatie. Evenals in de
Westelijke zones, waar de uitgifte van
geld onder toezicht staat van de bezet
tingsautoriteiten, moet ook in de Sov-
jetzone de uitgifte onder toezicht staan
van het Sovjet-opperbevel alleen.
Niettemin, aldus de nota, hebben tij-
dens de onderhandelingen te Berlijn de
Westelijke commandanten geëist, dat
zij toezicht zouden uitoefenen op de
uitgifte van geld in de gehele Sovjet-
zone Daardoor zouden zij ook het ge
hele economische leven in de Sovjet
zone controleren.
Ondanks de bewering in de nota van
de Westelijke regeringen dd. 26 Sep
tember, voorzag de tekst van de over
eengekomen richtlijnen aan de 4 com
mandanten niet in het vierledig toe
zicht op de uitgifte van de Oostelijke
mark te Berlijn. Ook lag dit piet op
gesloten in premier Stalins opmerkin
gen tijdens de voorbereidende bespre
king over de richtlijnen.
De Sovjet-regering heeft stipt vast
gehouden aan de overeengekomen
richtlijnen van 13 Augustus, die voor
zien in gelijktiidige maatregelen in de
vorm van opheffing der transportbeper
kingen tussen Berlijn en de Westelijke
zones, de invoering van de Duitse mark
van de Sovjet-zone als enige valuta
in Berliin en de instelling van een vier
ledige contröle op alle financiële maat
regelen te Berlijn, als aangegeven in de
richtlijnen.
De Sovjet-regering, zo gaat. de nota
verder, beschouwt de richtlijnen nog
steeds als een bevredigende basis voor
overeenstemming en is ook tevreden
over de overeengekomen basis voor de
handel tussen de Sovjet-zone en de
Westelijke zones. Er bleef nog te rege
len over de kwestie van het toezicht
op het vervoer van handelsvracht en
passagiers langs de luchtroutes tussen
Berlijn en de Westelijke zones. Met het
oog op het bestaan van twee verschil
lende valuta in Duitsland was het dui
delijk. dat het Soviet-opperbevel de
garantie nodig had, dat het luchttrans-
Frederik Hendrik, graaf van NassauPrins van Oranje, met Amalia.
gravin Solms-Braunfelsgereed om de Gouden Koets te bestijgen, die
aller bewondering afdwong.
TIJDELIJKE OPKLARINGEN.
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Wisselende bewolking met aanvanke
lijk voornamelijk in de kuststreken en
kele verspreid optredende buien. Vooral
in het binnenland kouder des nachts
met hier en daar ochtendmist. Overdag
ongeveer dezelfde temperatuur als van
daag. Zwakke tot matige wind tussen
Noord-West en West.
5 OCTOBER.
Zon op: 6.47 uur: onder: 18.09 uur.
Maan op: 10.21 uur; onder: 19.09 uur
(N.M.)
Hoogwater te Katwijk te 5.01 en 17 22 u.
Dit nummer bestaat uit acht pagina's
ONZE VERLIEZEN
De regering maakt bekend, dat
tot haar leedwezen in de afgelo
pen \ve((: dë navolgende verliezen
zijn gerapporteerd:
Kon. Landmacht:
Sergeant K. Bos, Valthermond.
Sold. J. H. Leyssen, Stramproij
(Limburg).
Sold. H. H. Linskens, Meerlo.
Kcrp. D. Tjakkes, Finsterweld»
Groningen).
Korp. J Bussink, Almelo.
Kon. Ned.-Indische Leger:
Soend. sold. 2e kl. Infie Samsce-
di (Indonesië).
Kon. Marine: géén verliezen.
Foto Leidsch Dagblad/Van Vliet
Burgemeester Van Kinschot in actie bij de traditionele uitreiking van haring en wittebrood in de Waag.
port niet zou worden gebruikt voor on
wettige valuta, en handelsoperaties.
De Westelijke vertegenwoordigers
hadden verklaard dit in te zien bij het
onderhoud, dat zij 18 September met
Molotof op het Kremlin hadden en de
Amerikaanse vertegenwoordiger ver
klaarde toen, volgens de nota, dat be
vredigende garanties van dien aard ge
makkelijk konden worden verkregen.
Koningin Juliana
dankt voor gelukwensen
H.M. Koningin Juliana brengt het
volgende tor kennis van Ce btvolki <u
„Het is mij een l/eh&cife allen van
harte dank te zeggen, die in zo veler
lei vorm getoond hebb-jn, mee te leven
met myn beëdiging en inhuldiging.
Het zeer grote aantal gelukwensen
uit Nederland, de overzeese gebieds
delen cn het buitenland, maak;- hei
practisch niet mogelijk, ieder persoon
lijk te bedanken, zoals ik zo gaarne
had gedaan, doch u moogt er van over
tuigd zijn, hoezeer deze dingen ons
allen goed hebben gedaan en gesterkt
hebben, waardoor de voorbije weken
voor ons onvergetelijk werden."
Als de regeringen van de drie mogend
heden deze verklaring juist achten, zo
zegt de nota, acht de Sovjet-regering
het heel goed mogelijk deze kwestie op
een wederzijds aanvaardbare basis te
regelen. De onderhandelingen misluk
ten, ondanks de onbeduidendheid van
de nog overblijvende meningsverschil
len, voor zover de drie Westelijke rege
ringen weigerden zich te houden aan
de overeengekomen richtlijnen voor de
opperbevelhebbers.
Op 27 Augustus, aldus de Sovjet-nota,
werd overeenstemming bereikt over de
tekst van een communiqué, dat na af
loop der onderhandelingen zou worden
gepubliceerd, behalve over het slot.
De vertegenwoordigers van de drie
Westelijke landen verzekerden de Sov
jet-regering, dat de Londense beslui
ten de mogelijkheid van overeenstem
ming tussen de vier regeringen be
treffende de instelling van één regering
voor geheel Duitsland niet uitsloten
In de nota wordt de bewering her
haald, dat de Westelijke mogendheden
trachtten „de vrije hancj te krijgen bij
de im- en export van goederen, waar
door Berlijn zou worden tot een cen
trum van speculatie in geld en goede
ren", Voorts wordt verklaard, dat de
Westelijke mogendheden door wier toe
doen de onderhandelingen waren mis
lukt, haar toevlucht namen tpt aller
hande ongegronde en werkelijk belache
lijke beschuldigingen tegen de USSR.
De nota spreekt ten sterkste de Weste
lijke bewering tegen, dat de Sovjet
autoriteiten de onrust in Berlijn hadden
aangemoedigd en zegt dat de onrust
uit West-Berlijn is gekomen.
Tevoren had maarschalk Sokolofsky
te Berlijn verklaard, dat dc Sovjets
bereid waren weder te onderhandelen
Antara meldt, dat Ponorogo Zaterdagochtend door de Republikeinse troepen
is bezet, en Zaterdagmiddag Dengoes. De inwoners van laatstgenoemde plaats
vertelden, dat Sjarifoeddin. Moesso, Soemarsono, Moetalip en Djojosocjono
daar Vrijdag nog zijn gezien en dat zij in Zuidwaartse richting gevlucht zijn.
De communistische leiders hadden blijkbaar niet vernacht, dat dc aanval
op Madioeir van de bergzijde af zou geschieden. De rest van de commu
nistische troepen bevindt zich thans in de driehoek Madioen—Ngawl—
Tjaroeban en langs de hellingen van het Wilisgebergte. Antara meldt voorts
dat de opstandelingen tegenstanders hebben vermoord en verminkt, waar
van bewijzen werden gevonden. Tc Doengoes zijn ook documenten aan
getroffen. Sidik Arselin, commandant van dc Pcsindo, bekend als „de Tito
van Oost-Java" is gevangen genomen.
anti-linkse hetze ontstaan onder leiding
van de Masjoemi, waardoor ook de ge
matigde middenpartijen worden getrof
fen", aldus verklaarde Soetan Sjahrir.
Hij zeide, dat alleen in Djokja al 2000
personen zyn gearresteerd en in Solo
400, o.w. ook leiders en leden van
Sjahrir's eigen partij, de P.S.I. (Partai
Socialis Indonesia) en van andere
middengroepen. De vooraanstaande
communistische leiders, die niet in
Madioen waren, zijn ondergedoken,
o.a. Setyadjit, Daroesman en Alimin.
De communistische troepen hebben
zich teruggetrokken op het Wilisge
bergte, waarop indertijd reeds door de
Japanners militaire versterkingen zijn
a angebracht. Naar de mening van Sjah
rir zouden de communisten een gueril
la niet lang kunnen volhouden, daar
het communistische regiem zich te
Madioen bij de bevolking spoedig im
populair heeft gemaakt. Zij zal geen
steun verlenen aan de guerillatroepen.
Hij deelde verder nog mede, dat door
de ReDublikeinse regering 5000 man
Republikeinse troepen tegen de com
munisten zijn ingezet.
SOEKARNO OVER VEROVERING
VAN MADIOEN.
President Soekarno sprak voor Radio-
Djokja over de herovering van Madioen.
Hij begon, met de Almachtige te dan
ken voor dit feit en richtte vervolgens
tot de bevolking een oproep, om de
regering te steunen. De opstand van
Moeso achtte hij een tragedie voor de
Republiek. Hij betuigde zijn dank aan
de Republikeinse strijdkrachten voor de
snelle herovering der stad en herdacht
de Republikeinse gevallen strijders.
De strijd is nog niet afgelopen, want
vele leiders van de P.K.I. ontkwamen,
aldus Soekarno. De strijd moet wor-
~n voortgezet, om ook de laatste
resten van het verzet op te ruimen.
Hij zeide. dat de opstand de Republiek
in het oog der wereld dlscrediet heeft
gebracht. De opstand van Moeso was
alleen begonnen om persoonlijke ambi
ties te bevredigen, zo eindigde Soekarno.
SJAHRIR HOOPT OP ONDER
HANDELINGEN MET NEDER
LAND.
Onder invloed van de gebeurtenissen
te Madioen. is er in de Republiek een
Met betrekking tot de impasse in de
onderhandelingen tussen Nederland
en de Republiek zeide Sjahrir. dat
op het ogenblik via de C. v. G.D.
contact wordt onderhouden. Hij acht
een oplossing van het geschil ook
thans nog mogelijk en verwachtte,
dat daartoe spoedig een poging zou
worden gedaan, hetgeen „dc laatste
kans" zou zyn. Hy verwachtte, dat
de problemen dan van een andere
kant dan tot nu toe zouden worden
aangevat.
ARRESTATIE LEIDENDE
SOBSI-FIGUREN.
De Republikeinse regering heeft een
communiqué uitgegeven, waarin gezegd
wordt, dat een aanzienlijk aantal lei
dende figuren van de Sobsi (het Repu
blikeinse Vakverbond)' is gearresteerd,
aangezien gebleken is, dat de leiders
betrekkingen onderhielden met de op
standelingen. Teneinde de arbeiders- en
landbouwersbeweging ongehinderd te
laten voortbestaan, geeft de regering
aan de hoofdbesturen van de afzonder
lijke vakverenigingen gelegenheid hun
organisaties zo spoedig mogelijk te zui
veren van dissidente elementen en de
bewegingen van arbeiders en landbou
wers te leiden tot een constructief ge
heel.
SOERIPNO E.A. ONTSLAGEN.
Volgens een mededeling via Radio-
Djokja heeft de Republikeinse rege
ring Soeripno oneervol ontheven van
zyn functie van buitengewoon gezant"
en gevolmachtigd minister, gezien zijn
leidend aandeel in de communistische
opstand te Madioen. Voorts werden
ontslagen de vice-burgemeester van
Madioen, Soepardi (tijdens het com
munistische bewind hoofd van het
voorlopige gewestelijke bestuur), S.
Karno en andere leiders van opstan
dige onderdelen der 4e divisie van de
T,N I. en M. Soewarman, vice-bur
gemeester van Magelang.
op de basis van 30 Aug., te Moskou
bereikt.
Maar hij liet duidelijk doorschemeren,
dat de Russen alle verkeer met het
Westen willen controleren, het lucht
verkeer inbegrepen!
De atoombom
Ook de Russische gedelegeerde bij de
UNO, Wysjinsky, heeft voor de po
litieke commissie een nieuw voorstel in
gediend inzake de atoom-energie. Het
oorspronkelijke Russische standpunt, dat
de atoombom eerst eou worden verboden
en de aangelegde voorraden vernietigd,
vóórdat een internationaal orgaan vari
toezicht zou worden gevormd, werd ge
wijzigd in het voorstel, gelijktijdig de
bom te verbieden en het orgaan van
toezicht te vormen. Hiervoor zouden twee
afzonderlijke verdragen moeten worden
opgesteld, die dan gelijktijdig van kracht
zo'"ten worden.
Ofschoon het nieuwe voorstel 'n con
cessie betekent aan de Westerse mo
gendheden, blijkt volgens de uitlatingen
van een groot aantal gedelegeerden, dat
het geen mogelijkheid biedt om uit de
impasse te raken, waarin de kwestie
over de atoom-energie dreigt vast te
lopen. De Amerikaanse gedelegeerde
Warren Austin waardeerde het nieuwe
voorstel niet hoger dan „een Oosterse
manoeuvre, waaraan wij gewend zijn".
De Canadese gedelegeerde. McNaugh-
ton, zei. dat hij het standpunt van de
meerderheid zou blijven steunen. Dit
standpunt wijkt irf zoverre van 't Rus
sische af. dat de Westerse mogendhe
den het verbod en de vernietiging van
de atoombom samen met de vorming
van een internationaal orgaan van toe
zicht op de productie van de atoom
energie in één enkel verdrag willen
zien opgenomen.
Zij willen het gebruik van het recht
van veto bij schendingen van deze con
ventie opheffen en eisen, dat het toe
zicht op de productie van de atoom
energie in etappen geschiedt, te begin
nen bij de grondstoffen en vervolgens
op elk afzonderlijk deel van de produc
tie. Rusland heeft er echter niet in toe
gestemd, dat het toezicht zal worden
uitgeoefend over de hele productie van
atoom-energie en heeft tot nu toe nog
steeds geweigerd afstand te doen van
het recht van veto bij schendingen van
de atoom-conventies.
AMERIKA BEHOUDT
VOORSPRONG.
David Lilienthal, voorzitter van de
Amerikaanse commissie voor atoom
energie, heeft verklaard, dat in de Ver
enigde Staten op grote schaal plutonium
wordt geproduceerd. De instituten van
de commissie voor atoom-energie ver
bruiken „tientallen tonnen" uranium-
materiaal. De commissie koopt overal
ter wereld uraniumerts en andere grond
stoffen, benodigd voor de productie van
atoom-energie, op. Zolang geen afdoen
de internationale controle op de atoom
energie is ingesteld, aldus besloot Lilien
thal, zal de commissie er voor zorgen,
dat de superioriteit der Verenigde Sta
ten op het gebied van de atoom-energie
onaangetast .blijft.
Het vleesrantsoen eindelijk
hersteld
NIEUWE BONAANWIJZING.
De bon 245 vlees (A- B- en C-kaarten)
is aangewezen voor het kopen van 100
gram vlees en vleeswaren. Deze bon is
geldig t/m 9 October 1948.
Door deze aanwijzing en die van 27
September (100 gram vlees voor all*
leeftijdsgroepen) is dank ril de verbe
terde veeaanvoer. te rekenen van 19 Sep
tember af het normale vleesrantsoen van
200 gram per week hersteld.
Directeur: J. W. Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Telefoon Dir. en Adm.: 25041; Red. 21507
Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer 4.!5 per kwartaal; 32 cents per week Witte Singel 1, Lelden - Giro no.: 67055
LEIDSCH
DAGBLAD
