Een kwart millioen Berlijners demonstreren
tegen de sovjets
Sovjet-vlag neergehaald en verscheurd
Wat er in Indië
gebeurt
87ste Jaargang
LEIDSCH DAGBLADVrijdag 10 September 1948
Tweede Blad No. 26486
DINER TER ERE VAN GENERAAL
CRERAR.
Gisteravond hebben de Canadese am
bassadeur en mevrouw Dupuy een diner
aangeboden ter ere van de vroegere com-
manderend-generaal van het eerste Ca
nadese leger, generaal Crerar, die de
Kroningsplechtigheid heeft bijgewoond.
Onder de aanwezigen bevonden zich
o.m. de Nederlandse minister van Buit.
Zaken, hu- D. U. Stikker, de minister
van oorlog en Marine a.L mr W. F. Schok
king. de chef van de generale staf. Lt.-
Generaal mr H. J. Kruis en de Ame
rikaanse ambassadeur dr Herman B.
Baruch.
Vandaag gebruikt generaal Crerar. die
gisteren de begraafplaats te Holte be
kocht. op Soestdiik de lunch, waarna hij
een krans legt bij het Dam-monument.
DE NEDERLANDSE GEVANGEN
VROUWEN IN DE REPUBLIEK.
Het Tweede Kamerlid, mevr. Forta-
nier-De Wit, heeft aan de minister v.
O.G. schriftelijk gevraagd of hij ken
nis genomen heeft van de bespreking,
welke plaats had tussen de gedelegeer
de van het Opperbestuur in Indone
sië, de heer L. Neher, en de „gemeen
schappelijke actie van Nederlandse
vrouwen", alsmede van de open brief,
door deze Nederlandse vrouwen als ge
volg daarvan tot de heer Neher ge
richt?
Zou de minister willen mededelen,
of de regering zich met de inzichten
van de heer Neher ter zake confor
meert? t
Zo ja, zouden daarvan dan de rede
nen mogen worden vernomen?
Zo neen, hoe stelt de regering zich
voor aan de geschetste toestanden ten
spoedigste een einde te maken?
MET DE EIEREN BLIJFT HET
MAAR SLAP!
Het ministerie van Landbouw deelt
mede, dat o.a. in verband met de sinds
1940 toegenomen bevolking, de eieren-
voorziening nog vèr van het voor-oor-
logse peil is verwijderd. Gezien echter
de verbetering in de voederpositie en
de hiermede gepaard gaande geleidelijke
uitbreiding der hoenderstapel is de
verwachting gewettigd, dat in een na
bije toekomst de eierenvoorziening rui-
pier kan zijn. Uiteraard heeft dit geen
betrekking op de eierendistributie in de
herfst- en wintermaanden. In die pe
riode kan de officiële eierendistributie
in hoofdzaak slechts beschikken over
een in de goede productie-maanden
aangelegde bescheiden voorraad koel
huiseieren, zodat de consument uiter
aard voor deze maanden geen hoge
verwachtingen inzake de voorziening
met eieren moet koesteren".
NED.-JAPANSE HANDEL
GEDEELTELIJK IN PARTICULIERE
HANDEN.
Volgens mededelingen van de heer Van
de Water, hoofd van de afdeling handel
van de Nederlandse militaire missie in
Tokio, zal de Nederlands-Japanse han
del binnenkort in particuliere handen
overgaan. Tot nu toe liep deze handel
geheel over de regerings-instanties van
beide zijden.
Van de zijde van het Dep. van Bui
tenlandse Zaken in Den Haag deelde
men ons desgevraagd mede. dat het bo
venstaande inderdaad juist is. echter
met dien verstande, dat de handelsbe
trekkingen niet geheel in particuliere
nnndpn zullen overgaan, doch dat de
mogelijkheid tot deelneming door par
ticuliere ondernemingen en instellingen
(b.v. Nederlandse Bankinstellingen) zal
worden opengesteld.
H.M. Koningin Juliana en Z.K.H. Prins Bernliard.
Er is bloed gevloeid
Een kwart millioen Berlijners uit alle
defen van de stad hadden gehoor ge
geven aan de oproep van de soc.-
dem.-partij om gistermiddag op het
plein der republiek voor het Ryks-
daggebouw te demonstreren tegen de
situatie in de Sovjet-sector.
Dit was dë grootste betoging, die de
voormalige hoofdstad sinds het einde
van de oorlog beleefde. Vele bedrijven
hadden reeds om twee uur hun poorten
gesloten om hun arbeiders en employé's
gelegënheid te geven aan de demon
stratie deel te nemen. Onder het motto:
„Berlijn roept de wereld" spraken be^
kende woordvoerders der S.PD., onder
wie Franz Neumann en prof. Reuter.
De laatste verklaarde, „het is goed,
wanneer in de pauze tussen de onder
handelingen der bezettende mogendhe
den, de wereld verneemt hoe de Ber-
lijnse bevolking in werkelijkheid denkt".
Luide toegejuicht zeide hij:
„Wij zullen terugkomen in de Ooste
lijke sector van Berlijn, wij zullen ook
terugkomen in de Oostelijke sector
van Duitsland, zelfs in Breslau en
Stettin. Dan zullen wy weer een
dubbel stel rails leggen en dat zal
het symbool zijn van de herwonnen
vrijheid".
De ontslagen magistraat uit het
Oostelijk district Lichtenberg, Joachim
Lippschuetz, die in scherpe bewoordin
gen de werkwijze der communisten ge
selde, riep de bevolking van Berlijn
op „eindelijk gebruik te maken van het
menselijk recht der noodweer".
Voor het begin der betoging, terwijl niet
alleen door de Tiergarten, maar ook
uit de Oostelijke sector langs Unter den
Linden tienduizend Berlijners opmar
cheerden, reden jeeps met militaire
Sovjet-waarnemers langs de Rijksdag.
Toen de betoging werd geopend, trokken
zij zich evenwel in de Sovjet-sector te
rug. Achter de Brandenburgertor ston
den vrachtwagens met Sovjet-soldaten,
die eveneens later verdwenen. Daaren
tegen surveilleerden troepen der Ber-
lijnse politie in het grensgebied, zon
der dat het aanvankelijk tot incidenten
kwam. Langs een wolkenloos blauwe
hemel vlogen van tijd tot tijd dreunend
formaties bommenwerpers van de Rus
sische luchtmacht, die boven Berlijn
haar herfstmanoeuvres houden.
Na afloop van de betoging begaf zich
een delegatie van de S.P.D. de CJD.U.
en de Libdem-partij van het plein der
republiek door de Potzdammerstrasse
naar het gebouw van de geallieerde be
stuursraad om daar een memorandum
te overhandigen, waarin wordt ge
protesteerd tegen „de onderdrukking
op politiek terrein door de Sovjet-Rus
sische bezettingsmacht". De delegatie
met Franz Neumann aan het hoofd
werd gevolgd door 10.000 betogers.
De demonstranten uit de Oostelijke
sector, die na afloop van de meeting
door de Brandenburger Tor naar huis
wilden terugkeren, ondergingen een on
aangename verrassing, toen plotseling
de toegang naar Oostelijk Berlijn door
politie werd versperd.
De Amerikaanse zender deelt mede,
dat het in het grensgebied tot botsin
gen kwam tussen betogers en politie,
waarbij de laatste gebruik zou hebben
gemaakt van de vuurwapenen.
Radio Berlijn, de-Sovjet-zender, deelt
mede, dat groepen opgeschoten jongens
langs Unter den Linden naar de Lust-
garten trokken, waar voorbereidingen
worden getroffen voor de demonstratie
tegen het fascisme, die daar Zondag
zal plaats hebben. Toen de politie de
toegang tot de Lustgarten versperde,
werd er uit de menigte met stenen ge
gooid, waarop de agenten de menigte
terugdrongen naar de Pariser Platz bij
de Brandenburger Tor. Toen jeugdige
personen in de voormalige Amerikaan
se ambassade vluchtten en vandaar het
bombardement met stenen voortzetten,
zag de politie zich volgens radio Ber
lijn genoodzaak een paar schoten te
lossen. Een aantal demonstranten werd
gearresteerd. Naar wij nader vernemen,
zijn bij de botsingen tussen demon
stranten en Oost-Berlijnse politie Unter
den Linden minstens tien personen ge
wond. In het Elisabethziekenhuis in de
Lutzowstrasse werden twee gewonden
binnengebracht.
In het stedelijk ziekenhuis Moabit
zouden 4 personen zijn opgenomen. Een
van hen, een 16-jarige jongen, is in
tussen overleden.
Aangezien het mogelijk is, dat nog
meer personen naar ziekenhuizen in
de Oostelijke sector zijn gebracht, waar
over tot nu toe nog geen authentieke
berichten zijn, moet op een nog groter
aantal slachtoffers worden gerekend.
De hoofdinspecteur der politie in de
Sovjet-zone, Paul Markgraf, deelt me
de, dat twee van zijn beambten zo
zwaar zijn getroffen, dat zij zijn over
leden.
Het incident nam een aanvang, toen
enige jeugdige personen na afloop
der demonstratie er in slaagden op
de Brandenburger Tor te klimmen en
poogden de daar aangebrachte Sovjet-
Russische vlag te verwijderen. De po
litie aan de Russische kant van de
poort schoot op de jongelui, terwijl
ook Sovjet-soldaten van de wacht bij
het Sovjet-oorlogsgedenlcteken. dat
zich in de Tiergarten op Brits ge
bied bevindt, enige schoten losten.
Voor de opdringende menigte moesten
zowel de Duitse politie als de Sovjet-
militairen zich vlug terugtrekken. Een
auto met Sovjet-soldaten werd om
vergeworpen, de inzittenden werden
de kleren van het lijf gerukt. Inmid
dels was het de demonstranten gelukt
de Sovjetvlag van de stok te scheu
ren en op straat te gooien, waar zij
door de menigte aan flarden werd
gereten.
Eerst toen de politieversterking de
karabijnen greep en het vuur op de
demonstranten opende, namen laatst
genoemden de vlucht. De meestcn van
hen konden ontkomen.
■Het hoofdbureau van de politie van
de Oostelijke sector verklaart, dat de
daders die de vlag van de Brandenbur
ger Tor haalden, zijn gearresteerd. Nog
voordat de duisternis viel, was de rust
om het Rijksdaggebouw en Unter den
Linden hersteld.
Slechts één incident van geringe be
tekenis deed zich nog voor: een jeep
met Sovjetsoldaten reed omstreeks 8
uur de Britse sector binnen en begaf
zich naar het plein der republiek, dat
inmiddels door alle betogers was ver
laten. Slechts enkele beambten der
Westelijke politie deden er de gebruike
lijke ronde. De Sovjetsoldaten trachtten
de Duitse beambten met zich mee te
nemen, waarin zij echter werden ge
hinderd doordat de Duitsers zich te
weer stelden. Toen Britse militaire po
litie te hulp kwam. reed de Russische
auto met grote snelheid weg. Zij kon
door de Brandenburger Tor ontkomen.
Suhr zeide ter demonstratie, dat de
Berlijners Kotikof er van beschuldigen,
dat hij het zelfbestuur, waarin was
voorzien bii de grondwet, had afgeschaft
in de Sovjet-sector en dat een millioen
Berlijners in die sector van hun vrijheid
waren beroofd. „Het stadsbestuur heeft
niet de vrijheid vergaderingen te hou
den in de Sovjet-sector".
„We zijn hier bijeen om te demonstre
ren voor recht en vrijheid, speciaal in
de Sovjet-sector".
Afgevaardigden van de Berlijnse spoor
wegarbeiders zeiden, dat de communis
ten „die over de ruggen van de Sovjet-
oezettingstroepen naar de macht waren
geklommen, nu al hun best deden om
van Berlijn een communistische stad te
maken". „Zij rekenen op generaal hon
ger en generalissimus-winter om ze te
helpen, maar ons geduld is uitgeput en
we zullen de strijd winnen".
Dr Friendensburg, de plaatsvervan
gend burgemeester zeide. dat het stads
bestuur in het stadhuis moest blijven
om de belangen van de democratische
bevolking in de Sovjet-sector te be
schermen.
De socialistische eenheidspartij heeft
een beroep op de Berlijnse arbeiders ge
daan om Zondagmiddag een demonstra
tie te houden in de Lustgarten in de
Sovjet-sector en een „passend antwoord"
te geven op de anti-Sovjet-demonstra
ties. De „vereniging van slachtoffers van
het Nazi-regime", heeft een vergadering
georganiseerd die a.s. Zondag in de
Lustgarten gehouden za lworden. De so
cialistische eenheidspartij vroeg de ar
beiders te demonstreren" voor de vrede
en tegen degenen, die Berlijn wilden
vernietigen".
Aan een officieel Brits communiqué,
uitgegeven door generaal-majoor Her-
bert ontlenen wy nog. dat Britse mili
taire politie en Duitse politie uit de
Britse sector het Sovjet-monument (dat
zich binnen de Britse sector bevindt)
moesten beschermen. Voorts zegt de ver
klaring aangaande het schieten door
Sovjet-soldaten: „Zij maakten zich (na
in hun jeeps aangevallen te zijn door
mensen uit de menigte) gereed om op
de menigte in de Britse sector, te schie
ten. Een Brits officier hield hen daar
van echter terug, nadat zii twee maal in
de lucht hadden gevuurd".
De plaatsvervangende burgemeester
van Berlijn, Friedensburg. is van me
ning, dat men niet verbaasd kan zijn
over de omstandigheid, dat „na zo tal
rijke provocaties" de woede van de Ber
lijnse bevolking zich heeft getoond op
een wijze, die „misschien niet geheel te
rechtvaardigen is". Hoewel de ihciden-
ten, zo zei yii. niet in overeenstemming
waren met de beginselen van het ge
meentebestuur, kon hij er toch niet toe
komen de gebeurtenissen „van moreel
standpunt" geheel te veroordelen.
Friendensburg ontkende, dat hy tot
de moeilijkheden zou hebben aange
stookt. Hij verklaarde de demonstratie
verlaten te hebben, voordat de inciden
ten plaats grepen.
1500 gasten kregen handdruk
van Koninklijk Paar
Koningin Juliana en Prins Bernhard
ontvingen gisteren in het paleis op de
Dam ongeveer 1500 personen, o.w. zich
bevonden deputaties van de besturen
der verenigingen, organisaties, instel
lingen en instanties uit de provincies,
behalve Zuid-Holland en Gelderland,
voor welke provincies deze ontvangst
in Den Haag zal plaats vinden.
Zij onderhielden zich een kort ogen
blik met iedere, gast en drukten elkeen
de hand.
Bewondering van
Prins George van Griekenland
Prins George van Griekenland heeft
zyn toestemming gegeven tot publicatie
van zijn indrukken over de achter ons
liggende historische dagen, welke hij zo
goed was aan een onzer redacteuren
mede te delen:
Prins George van Griekenland heeft
hogelijk gewaardeerd, in deze histo
rische dagen, de prachtige loyaliteit
van het Nederlandse volk jegens zijn
edele souvereln.
De Prins heeft zich buitengewoon ge-
lukkig geprezen uit naam van de Ko
ning der Hellenen deel te nemen aan
deze unieke gebeurtenissen in het
nationale leven van een dapper volk
en geallieerde.
De Prins wenst alle mogelijke voor
spoed en grootheid aan H.M. de Ko
ningin der Nederlanden en aan Haar
loyale volkeren.
TRAGISCHE DOOD
VAN WIELRIJDER.
Op de Rijksweg Maastricht—Heerlen
is gistermiddag tussen Voerendaal en
Klimmen een ongeveer 18-j. wielrijder
om het leven gekomen. Het slachtof
fer reed met grote snelheid achter een
vrachtwagen, die zakken met poeder-
kalk vervoerde. Een van de zakken
viel plotseling van de auto. Dit ver
oorzaakte een grote stofwolk. De wiel
rijder week er voor uit naar het mid
den van de weg, waar echter juist uit
de andere richting een met fruit be
laden auto uit Bunnik passeerde.
De jongeman werd door deze auto
gegrepen en op slag gedood. Zijn iden
titeit heeft men nog niet kunnen vast
stellen.
DIRECTEUR AMSTELHOTEL
ONDERSCHEIDEN.
Het heeft de Kroonprins van Zwe
den, Gustav Adolf, behaagd de konink
lijke Vasa-orde te verlenen aan de heer
D. de Bes, directeur van het Amstel-
hotel te Amsterdam, waar de vorste
lijke gasten hebben vertoefd. De kroon
prins heeft het bij deze orde beho
rende kruis persoonlijk aan de lieer
D. de Bes overhandigd.
Kroonprins Gustav Adolf heeft deze
onderscheiding uitgereikt om zijn
waardering te manifesteren voor de
bijzondere prestaties, die in de afgelo
pen dagen in het hotel zijn geleverd.
tiet Koninklijk Gezin: v.l.n.r. Prinses Irene. Prinses Maf gr ie t7 Koningin .juliana. Prins Berhard. Prinses
Marijke en Prinses Beatrix.
Eleanor Roosevelt
huldigt ons Vorstenhuis
VRIENDELIJKE KARAKTERISTIEK
OVER NEDERLANDERS VAN
CUMMIN GS.
Mevrouw Eleanor Rooseyelt wijdde
een gehele kolom in een Amerikaans
dagblad aan de troonswisseling in Ne
derland.
Zij schreef o.m.: „Het meeleven met
het volk is traditie geworden bij het Ko
ninklijk Huis in Nederland. Koningin
Wilhelmina behoorde tot haar volk en
wees het de weg. De nieuwe Koningin
bezit naast een grote waardigheid, een
grote eenvoud. Ik ben er zeker van, dat
zij nimmer het contact met alle lagen
der bevolking in eigen land en in de
Overzeese Gebiedsdelen zal verliezen. In
dè V.S. zal ieder van ons. en zeker zij
die van Nederlandse afkomst zijn, de
afgetreden vorstin na haar 50-Jarige re
geringsperiode toewensen, dat zij van
haar welverdiende rust zal genieten. De
nieuwe vorstin en haar echtgenoot, die
haar zeker tot steun zal zijn, wensen
wij in elk opzicht succes toe".
A. J, Cummings, bekend politiek
commentator van de „News Chronicle",
die de inhuldiging van Koningin Juliana
heeft meegemaakt, schrijft van de Ne
derlanders: „Zij werken hard. zijn
angstvallig proper, vriendelijk, goed ge
humeurd en zeer goed op de hoogte van
de politiek.
„Diepe indruk heeft op mij gemaakt
het respect, dat de keine landen van
West-Europa nog voor Engeland heb
ben".
Over Indonesië zijn, zij niet optimls-
tich, doch zijn vastbesloten vol te hou
den en vast overtuigd, dat vreemde in
menging meer kwaad dan goed heeft
gedaan", aldus Cummings.
DE A.S. BLOEMENHULDE VOOR H.M.
TE DEN HAAG.
Voor de bloemenhulde van H.M. Ko
ningin Juliana bij Haar intocht in de
residentie op 18 September as. bestaat
overweldigende belangstelling. In ver
band daarmee hebben de organisatoren
het grote défilé dat zoveel mogelijk een
afspiegeling bedoelt te geven van het
economische, culturele en maatschappe
lijke leven, gesplitst in 16 groepen, waar
van genoemd worden: internationale,
nationale, de overheid, particuliere be
drijven, sociale zaken, kerkelijk leven,
sport, ontspanning en verkeer.
MR A. F. H. VAN TROÖSTENBURG
DE BRUYN OVERLEDEN.
Ned. Gezant in NIeuw-Zeeland.
Te Den Haag overleed de oud-Ge
zant en buitengewoon gevolmachtigd
minister bij de regering van Nieuw-
Zeeland mr Anton, Frans Hendrik v.
Troostenburg de Bruyn. De overledene
werd op 6 Februari 1900 te Soerabala
geboren. Hij studeerde aan de Leidse
Universiteit rechtswetenschappen.
Hij was o.m. werkzaam bij het Dep.
van Buit. Zaken en later verbonden
aan het gezantschap te Washington,
vanwaar hij naar Berlijn werd overge
plaatst. Bij het uitbreken van de oor
log ging hij naar Londen, waar hij
aan de economische afdeling van het
Dept. van Buit. Zaken geplaatst werd,
welke betrekking hij na de oorlog ver
wisselde met die van chef van de eco
nomische afd. van het Dep. van Buit.
Zaken. In Juni 1947 werd mr Van
Troostenburg de Bruyn benoemd tot
H .M.'s gezant bij de regering van
Nieuw-Zeeland te Wellington.
Generaal Baay wendt zich tot
Republikeinse Commandanten
„AAN OVERVALLEN
MOET EEN EINDE KOMEN!"
Aneta meldt, dat de Nederlandse mi
litaire woordvoerder verklaard heeft,
dat „generaal Baay aan de Republi
keinse commandanten in Oost-Java
heeft doen weten, dat er een ende
moet komen aan overvallen en der
gelijke en dat hij, indien zulks niet
binnen 48 uur geschied zou zijn, de
legercommandant van de ernst der
situatie op de hoogte zou stellen."
Antara meldt hierover, dat de Repu
blikeinse ondercommandant in Oost-
Java, lult. kolonel Kretarto, antwoord
de, dat in de eerste plaats de Repu
bliek niets kan doen aan dingen, die
op Nederlands gebied gebeuren en ver
volgens. dat herhaaldelijk opdrachten
en gegevens aan Republikeinen en Re
publikeinse militairen niet de status
quo-lijn kunnen passeren. Kretarto had
voorts aan majoor Pullen (een der
waarnemers van de CvGD) medege
deeld, dat in andere Nederlandse ge
bieden, b.v. op West-Java, en zelfs
bulten Java, soortgelijke incidenten
voorkomen. HU zeide: „Hoewel geen
infiltraties van de zij^e der Republiek
voorkomen, toch hebben er vijandelijk
heden plaats, hetgeen bewijst, dat de
bevolking niet onder Nederlands gezag:
wil staan."
Masjoemi wenst géén
onderhandelen
met communisten
WIL WEL ISLAMFRONT VORMEN.
Het partijbestuur van de Commu
nistische P.K.I. heeft de partijraden van
de Masjoemi en de P.N.I. (de partijen,
waarop het kabinet-Hatta steunt) uit
genodigd voor een conferentie met het
doel, een „nationale eenheid" tot stand
te brengen. In de uitnodiging schrijft
het hoofdbestuur der communistische
partij in de Republiek, dat „thans de
tijd gekomen is, dat men moet beseffen,
dat een krachtige eenheid nodig is
om zich te verzetten tegen alle even
tualiteiten, welke van Nederlandse zijde
kunnen worden verwacht".
De tegenwoordige communistenleider
In de Republiek staat bekend als een
„Islamietenvreter", die de felste anti-
Moslimse campagne voerde.
„Antara" meldt, dat de Masjoemi de
uitnodiging der communisten heeft
afgewezen. De Masjoemi accepteerde
echter wel een uitnodiging van de
P.S.I. (Party Sarekat Islam, tweede
Moslimparty in de Republiek) om ge
zamenlijk een „Islam-front" te vor
men.
HOE DE REPUBLIEK PROPAGANDA
MAAKT!
Het Republikeinse ministerie van
voorlichting heeft een aantal films naar
Siam gezonden. Deze films geven een
beeld van hetgeen zich de afgelopen drie
jaar in de Republiek heeft afgespeeld
en zijn bedoeld als een uitbreiding van
de Republikeinse propaganda.
