DE NAMEN DER GEKOZENEN
De Tweede Kamerverkiezing
van 7 Juli 1948
32
13
8
8
1
27
9
2
NADRUK VERBODEN
GEKOZEN ZIJN:
KATH. VOLKSPARTIJ
PARTIJ v. d. ARBEID
A. R. PARTIJ
COMM. PARTIJ
CHR. HIST. UNIE
Y.Y.D.
STAATK._GEREF. PARTIJ
LIJST WELTER
Officieuze uitslag
PARTIJEN
Kath. Volkspartij
32
Partij v. d. Arbeid
29
Anti-Rev. Partij
13
C. P. N
10
Chr. Hist. Unie
8
V. V. D
6
Staatk. Geref. Partij
2
Oude S.D.A.P.
Onafh. Nat. Groep
Lijst Weiter
Middenstandspartij
Rev. Comm. Partij
Kiesdeler 49.337 47.602
I „L. DJ' ALS OCHTENDBLAD
EXTRA-VERKIEZINGSNUMMER
De verzorging van de verkiezing
87ste Jaargang OCHTEND-EDITIE
DONDERDAG 8 JULI 1948
00 No. 26432
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f3,90 per 3 maanden: 30 cents per week
Telefoon Dlr, en Adm.: 25041; Red. 21507
Witte Singel 1, Leiden - Giro no.: 57055
EXTRA-EDITIE
Mogelijkheden
en
AUTEURSRECHT A.N.P.
Moeilijkheden
DE met zoveel spanning verbeide uit
slag der Tweede Kamerverkiezin
gen is zojuist bekend geworden.
Dank zij de voortreffelijk voorberei
de en even voortreffelijk function-
nerende verkiezingsdienst vanhetA-N.P.
was het mogelijk het landelijk resultaat
van de electorale krachtmeting 1948
reeds om elf minuten over een via de
Telex bekend te maken en even later
maakte ook de radio de uitslag wereld
kundig, dit is ettelijke uren vroeger dan
in 1946 het geval was. Dat is inderdaad
een prachtige prestatie, waarvoor aller
eerst een woord van oprechte hulde
past
DE constructie van het Nederlandse
kiesstelsel maakt grote machts
verschuivingen practisch onmoge
lijk. Desniettemin geeft de uitslag van
gisteren enige aanmerkelijke verschillen
te zien in vergelijking met twee jaar ge
leden. De algemene verwachting, dat de
communisten, gezien de anti-Moskou-
tendenz, welke, zich buiten de directe
Russische invloedssfeer over de gehele
wereld openbaart, een aanzienlijke veer
zouden laten, is. volkomen bewaarheid
en zelfs maken wij ons sterk, dat de
Nederlandse volgelingen van Stalin
achteraf nog blij zijn, dat hun verlies
tot twee zetels beperkt is gebleven. De
stemmenwinst, welke de Partij van de
Arbeid daardoor boekte, bleef evenwel
verre beneden het verlies, dat deze par
tij leed naar de zijde van de Volkspartij
voor Vrijheid en Democratie, die schone
vruchten plukte van het politieke ge
sprek, dat destijds plaats vond tussen
de heren Stikker en Oud en dat leidde
tot het samengaan van vele vroegere
Vrijheidsbonders en Vrijzinnig-Demo
craten. Evenals de Communisten ver
loor de P. v. d. A. twee zetels, terwijl
de V.V.D. de enige partij was, welke een
dergelijke zetelwinst boekte. Ondanks
de concurrentie van de lijst Weiter,
bleek het katholieke kiezerscorps vol
doende hecht om zich te handhaven.
Weliswaar doet ook de heer Weiter
zyn intrede in het parlement, maar de
K V.P. keert er als grootste fractie we
derom met 32 afgevaardigden in terug.
De verwachting in het anti-revolutio
naire kamp, dat hun „sterke man". Jan
Schouten in staat zou blijken lijst 3 een
aanmerkelijke stemmenwinst te bezor
gen. is niet in vervulling gegaan; ook
deze fractie verschijnt in de nieuwe
Kamer op oude sterkte, ni. met 13 af
gevaardigden. De tweede partij, welke
met. de V.V.D. winst behaalde, was de
Chr. Hist. Unie, die van 8 op 9 zetels
kwam, terwijl de partij van ds Zandt,
de S.GH., zich op het oude niveau
van twee zetels handhaafde.
WELKE is nu de tendenz van de
uitslag dezer verkiezingen?
Bü de beantwoording van deze
vraag moet men zich allereerst reken
schap geven vap de inzet van deze
stembusstrijd, welke werd gevormd door
de Grondwetswijziging, noodzakelijk
voor de beoogde hervorming in de
staatkundige verhouding tussen Neder
land in Europa en de overzeese gebieds
delen. De beide regeringspartijen, de
K.VP. en de P. v. d. A., welke tezamen
in het oude parlement over 61 zetels
beschikten, zullen er voortaan slechts
59 bezetten, zodat hun illusie, zo zij die
al mochten hebben gekoesterd, dat zij
gezamenlijk de vereiste twee-derde
meerderheid zouden kunnen opbrengen,
in rook is opgegaan. De partijen, welke
in het verleden voornamelijk :egen de
Indië-politiek der regering hebben ge
opponeerd, uit de overweging, dat deze
politiek hun te ver ging (AR., C.H.U.,
V.V.D. en S.G.P.) komen versterkt uit
de stryd van 29 op 32 zetels, waarbij
zich nog de heer Weiter komt voegen,
tenvijl de Communisten, die eveneens
tot die oppositie moeten worden gere
kend, zij het op andere gronden, nl.
dat de politiek der regering hun lang
niet ver genoeg ging. daaraan 8 zetels
toevoegen.
Vast staat derhalve, dat de coalitie
partijen voor de verwerving van de ver
eiste twee-derde meerderheid, aanslui
ting moeten zoeken in andere kring.
Maar in welke? De V.VD. heeft zich
in eerste instantie weliswaar uitgespro
ken voor Grondwetswijziging, doch deze
uitspraak bezat niet de minste politieke
betekenis, waar haar woordvoerder zich
bij het bepalen van haar standpunt al
le echten voorbehield ten aanzien van
haar toekomstige houding ih het Indië-
probleem.
Veler gedachten gaan ook in de rich
ting van een zuiver rechts kabinet, doch
een eenvoudig optelsommetje leert, dat
de rechtste parijen met inbegrip van
de V.VD. weliswaar in het parlement
over de meerderheid beschikken, maar
met 65 zetels toch nog altijd beneden
de 2/3 blijven. Afgezien nog van het
feit, dat het juist inzake de prevaleren
de Indië-politiek toch wel heel moeilijk
moet zijn om voor zo divergerende in
zichten een gemeenschappelijke basis te
vinden. En in dat geval zou de Rooms-
Rode coalitie verbroken worden, het
geen bij alle verschil van mening
beide partijen toch ook niet zo gemak
kelijk zullen prtfs geven.
Dat de AH. bereid zou worden gevon
den meffde K.VP. en de P. v. d. A. mee
te gaan moet als uitgesloten worden
beschouwd, zodat als enige mogelijkheid
om de 67 zetels te halen, een combinatie
met de C.H. Unie overblijft. Maar ook
hier liggen de opvattingen tussen P. v.
d. A. en de volgelingen van Tilanus te
ver uiteen dan Öat wij tot die veron
derstelling zouden neigen.
Resumerende komen wij tot de
conclusie, dat de uitslag van gis
teren geen enkele voorspelling om
trent de samenstelling van het toe
komstig kabinet rechtvaardigt. Het ligt
Nieuwe
Samen
stelling
1948
Oude
Samen
stelling
1946
i
Hoe Neerland's kleinste
gemeente stemde
HllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllimilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllU(iVI!lllllll|lllllllllllllllllll<a
De uitslag in Neerland's kleinste ge-1
meente, t.w. Overslag (Z.), waar het
kiezerscorps 134 stemgerechtigden telde,
was als volgt:
1948
K.vjp85
P. v. d. A. 22
A. R4
Comm.
C. H12
V. V. D4
S. G. P2
Oude S.D.A.P. -
Nat. Onafh4
Weiter 1
Middenst
1946
80
23
3
12
1
2
I In verband met het uitzonderlijk belang der huidige
Tweede Kamerverkiezingen, bieden wij onze abonné's
in en buiten Leiden, hierbij een extra-nummer aan in i
1 de vorm van een ochtendblad, dat grotendeels aan deze
I verkiezingen is gewijd.
v DE DIRECTIE i
iHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIUIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllllllUUlllli
Mr J. H. van Maarsseveen
Dr L. J. M. Beel
Dr Chr. Mol
P. J. S. Serrarens
Pater mag. dr J. G. Stokman
O.F.M.
W. J. Andriessen
Dr A. M. Lucas
Mr C. P. M. Romme
Th. D. J. M. Koersen
J. Groen Azn.
W. Steinmetz
Mr J. R. H. van Schaik
Dr L. G. Kortenhorst
Dr W. J. Droessen
Mr E. M. J. A. Sassen
Th. S. J. Hooy
A. H. Nolte
F. van Vliet
A. H. J. L. Fievez
M. H. v. d. Zanden
M. M. A. A. Janssen
N. H. L. v. d. Heuvel
F. J. F. M. van Thiel
Een avond en een nacht
op het L.D.
Het is* precies 5 uur als onze stemop-
nemers, gerecruteerd uit 50 leden van
ons personeel, de ln even groot aantal in
onze stad aanwezige stembureaux „be
zetten".
Het duurt niet lang of onder het al
ziend oog der resp. voorzitters zet men
zich op deze stembureaux aan het tellen
der stemmen. Inmiddels draait de klok
rustig voort
Wie enigszins op de hoogte is met het
tempo, waarop in verkiezingsdagen op
een redactiebureau wordt gewerkt, zal
het kunnen begrijpen, dat het onze
„stembureau-bezetters" er veel aan ge
legen was, wie het eerst van al deze
-iu\ binnen is.
Wederkerig wacht de redactie-staf,
welke reeds lang alle voorbereidende
werkzaam 11 dóen neeft getroffen, op het
moment, dat de eerste belangstellende
„toezicht houdende stemmenteller" de
finish zal passeren.
De klok wijst vijf minuten over zes
als onze eerste koerier van de christe
lijke schooi aan de Middelstegracht
(stembureau 37) triomfantelijk zfjn uit
slag op de ledactiecafel deponeert, op
de voet gevolgd door zijn „collega" van
dp \mh" chtecrhool (stembureau 21).
Met de regelmaat van een klok ko-
iiic.. nu ook de andere stembureaux
bjnnen Tot plm kwart over zeven gaat
alles goed, maar dan is nog de wacht
op vier stembureaux. Precies halfacht
komt bureau no. 3 (Bfjz. School Noord-
einde) binnen, 7.35 uur volgt stembu
reau 16 (voormalige Openbare School
in de lijn der verwachting, dat de keu
ze van een kabinetsformateur zal
gaan in dezelfde richting van het hui
dige kabinet, maar het staat wel vast,
dat de daarop volgende besprekingen
uiterst moeilijk zullen zijn en geruime
tijd in beklag zullen nemen.
Met grote belangstelling ziet het Ne
derlandse volk de komende dagen te
gemoet.
Herenstraat) en dan stokt het weer
even tot tien voor acht, op welk tijd
stip stembureau 41 (Openb. School Me
dusastraat) zich af laat melden. Dan
zijn de gegevens van 49 stembureaux
•ti onze stad binnen. Maar de vijftigste, j
het „zwarte schaap", laat op zich wachr
pi> rs h- ?n.' No Oren
School Haverstraat)Telefonisch pro
beert onze redactie ook met dit bureau
contact te krijgen. Tevergeefs! Totdat
eindelijk 't is juist één minuut over
acht ook dit district afmeldt.
Het resultaat van de Leidse verkie
zing is nu een kwestie van seconden en
in minder dan geen tijd weet onze re
dactie, welke partij gewonnen dan wel
verloren heeft.
Inmiddels zijn op zetterij en drukke
rij de laatste voorbereidingen getrof
fen. Staan onze persen onder stroom
en komen in veelvouden van honderd
onze eerste bulletins om precies acht
minuten over acht zeven minuten
na ontvangst van onze laatste gege
vens van de pers. Organisatie is
organisatie! En zo kon het gebeuren,
dat onze eerste bulletins om tien over
acht de Leidse bevolking ,.kond" de
den hoe Leiden had gestemd.
Dat deze service door de Leidse bur
gerij op prijs werd gesteld, bewijst wel
„de run" waaraan onze bulletinver-
spreiders bloot stonden.
Inmiddels vonden op verschillende
plaatsen in onze stad bijeenkomsten
plaats, welke daar waren belegd door
de besturen der diverse plaatselijke
kiesverenigingen. Zo kwam de afd. Lei
den van de K.V.P. bijeen onder leiding
van haar voorzitter, de heer S. Men-
ken, in de dansschool van de heer
Evert Casteleyn. Uiteraard was men
hier benieuwd hoe of de lijst van de 1
heer Weiter „het zou doen", 't Viel mee j
of past hier misschien meer: 't viel te
gen?
De AH. kwamen o. 1. v. het Tweede
Kamerlid, de heer Chr. v. d. Heuvel,
samen in de Stadsgehoorzaal, waar met
belangstelling werd kennis genomen,
dat deze partij zien „zo prachtig wist
te handhaven".
In het gebouw Prediker, waar de
Chr. Hist. Unie vergaderde, heerste
uiteraard over de eerste verkiezings
uitslagen, v/elke zo zeer een grote voor
uitgang te zien gaven, grote vreugde.
Hier was het het Tweede Kamerlid, mr
J. J. R. Schmal, die de gevoelens van
grote dankbaarheid en „van God ont
vangen zegep" vertolkte. Voorzitter v.
d. Kwaak had hier de leiding.
Niet minder groot was de vreugde in
„Het Gulden Vlies", waar de afd. Lei
den van de Volkspartij voor Vrijheid en
Democratie onder leiding van haar
voorzitter, prof. dr C. de Boer, de voor
deze partij zo gunstige verkiezingsuit
slag besprak.
In dit verband zij opgemerkt, dat on
ze redactie zowel de verkiezingsuitslag
voor de Chr. Hist. Unie als voor de
V.VJD. verzorgde. Een geste, welke te
oordelen naar de reacties uit deze ver
gaderingen, zeer op prijs werd gesteld.
Traditiegetrouw werden ook aan de
voorzijde van ons gebouw de verkie
zingsuitslagen gepubliceerd. Met grote
belangstelling volgden hier honderden
ingezetenen het binnenkomen van de
resultaten der diverse stembureaux,
terwijl reeds over en weer de kansen
der aan deze strijd deelnemende par
tijen werden besproken. Ter afwisse
ling zorgde „Werkmans Wilskracht"
voor wat vrolijke muziek.
01 zover het aandeel, dat o0k wij
hadden in deze Leidse verkiezingsuit
slag.
Inmiddels had de redactie zich al
omgeschakeld op de landelijke dienst.
Een ratelende telex en talloze tele
foontjes brachten ons al spoedig op de
hoogte hoe er in de omliggende ge
meenten en in het overige gedeelte van
ons land was gestemd.
Te ongeveer elf uur kwam ook de
burgemeester, jhr mr F. H. van Kin
schot, met zijn echtgenote, zich op
onze redactie van het verloop der ver
kiezingen op de hoogte stellen en nam
hij met bijzondere interesse van Neer-
lands volkswil kennis.
Om precies kwart over één meldde
ons de telex de samenstelling der
Tweede K-tmer waarvoor wij naar el
ders in dit blad verwijzen.
Nederland had aan zijn stemplicht
voldaan....
J. J. Gielen
W. P. L. M de Kort
B. A. A. Engelbertink
J. J. W. IJsselmuiden
J. J. de Haas
F. J. M. Bachg
J. H. Maenen
J. M. Peters
H. J. M. Dassen
Prof. Ir W. Schermerhom
Jhr mr M. v. d. Goes v. Naters
W. Drees
Mr J. A. W. Burger5
Prof. mr P. Liêftinck
Mr A. M. Joekes
J. J. Vorrink
S. L. Mansholt
J. Schilthuis
Ir H. Vos
N. Stufkens
H. J. Hofstra (Wassenaar)
S. A. Posthumus
J. M. Willems
Mr C. J. A. M. ten Hage
J. H. Scheps
Mr L. A. Donker
H. van Sleen
Mej. mr N. S. C. Tendeloo
G. J. N. M. Ruygers
J. G. Suurhoff
W. "Hiomassen
E. A. Vermeer
R. v. d. Brug
A. Vondeling
C. J. v. Lienden
Om de 27e zetel moet wor
den geloot tussen F. Goed
hart en J. Emmens.
J. Schouten
C. v. d. Heuvel (Uj*n)
P. S. Gerbrandy
Mr dr E. P. Verkerk
(Boskoop)
Mr A. B. Roosjen
Dr J. A. H. J. S. Bruins Slot
A Stapelkamp
H. J. W. A. Meyerink
Mr J. Terpstra
Mr J. Algera
Ds J. F. Fokkema
Ds C. v. d. Zaal
A. W. Biewenga Wzn.
G. Wagenaar
S. de Groot
C. Borst
H. Gortzak
J. Hoogcarspel
J. Haken
Mr dr B. J. Stokvis
Om de 8e zetel moet geloot
worden tussen J. H. C. van
Ressen, J. H. Hermans, W.
v. d. MuyzenbergWillemse,
J. H. v. Bork en G. van Praag.
H. W. Tilanus
Mr dr J. J. R. Schmal
Mr H. K. J. Beemink
Tj. Krol
J. de Ruiter
H. Kikkert
Jkvr. mr C. W. J. Wttewaal
v. Stoetwegen
Mr W. F. E. Baron v. d. Feltz
F. H. v. d. Wetering
Mr P. J. Oud t
H. A. Korthals (Voorschoten)1
F. den Hertog
Mevr. A. Fortanier-de Wit
G. Vonk
J. G. H. Comelissen
Om 2 zetels moet geloot
worden tussen H. J. Anker
smit, G. Ritmeester en R. Ze-
gering Hadders.
Ds P. Zandt
Ir C. W. van Dis
Chr. J. I. M. Weiter
