Bij het eeuwfeest van de Leidse
Gasfabriek
Van
lot modern bedrijf
Honderd
jaar gas
21 April 1848 brandden voor het eerst de gaslantaarns
SPAANS - FRANS - ENGELS
Kerkelijk Leven
I
(S7ste Jaargang
LE1DSCH DAGBLADWoensdag 14 April 1948
Tweede Elad No. 26359
'llllllillllllll!lllllll|||||il||||i||||||||||||||||j|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
fF
Het zal Woensdag, 21 April a.s.. een eeuw geleelen zijn, dat de Leidse be
volking, nog maar ternauwernood bekomen van de emotie van ,.d:c stoom
ketel op wielen", zoals men in die dagen de treinen noemde, kennis
maakte met een voor die tifd nie' minder belangrijke „uitvinding": het
gas, dat hen van dat moment af helder tcgenstraalde uit de vele gas
lantaarns, welke een plaats in onze stad hadden gevonden en die daarin*
ook thans nog in een belangrijk deel worden aangetroffen.
Vertrouwd als men in die dagen was mei de olie-straatverlichting, welke
weer een opvolgster was van de verachting middels kaarslicht weet U
dat Leiden dé eerste Nederlandse gemeente was, welke in de 17e eeuw tot
'n straatverlichting met kaarsen overging? kostte het heel wat moeite
om onze burgerij van de voordelen en mogelijkheden van 't gas te over
tuigen. En toch zou deze gebeurtenis, welke staat aangemerkt als de ge
boortedatum van dit thans zo moderne bedrijf, een grote omwenteling in
de verlichting, verwarming en energi 3-voorziening ten gevolge hebben.
Maar laten wij de geséhiedenis laten spreken
rv. 99
(foto Van Vliet)
21 April 1848 brandden in Leiden voor het eerst de gaslantaarns. Een artis
tieke foto van het Assen/delfthofje aan de Langegïa-cht, waar zich de oude
gaslantaarn, ondanks de voortschrijdende techniek, heeft weten te handhaven.
Waar zijn zij meer op hun plaats dan juist in een dergelijke omgeving?
HOE HET BEGON.
Het was omstreeks 1841, dat door Pel Lx
Droinet een fabriek van „draagbaar"
gas herinnert U zich neg de laatste
oorlogsjaren? Ook toen maakten wij er
kennis mee werd gesticht. Dit gas
werd in die tijd reeds in ijzeren cylin
ders bij particulieren rondgebracht.
Deze particuliere fabriek werd gebouwd
op de Vestwal langs de Maxesingel, in
II.
- het Oostelijk deel van het tegenwoordi
ge fabrieksterrein. Het was vóaral deze
Droinet, die zich in het jaar 1847, toen
er al sprake was van de vestiging van
een gasfabriek binnen Leidens muren,
in een tweetal brieven: „Auoc habitants
de Leyde", hiertegen ernstig heeft ver
weerd. Hjj heeft echter de komst dezer
fabriek niet kunnen verhinderen. Over
het fabriekje van Droinet vermeldt de
historie verder niets; het is ongetwij
feld spoedig opgeheven. Maar men ziet
het: vrees voor concurrentie was er
ook reeds in die dagen.
GEMEENTERAAD HAD OOG
VOOR DE TOEKOMST.
Teneinde „de vroede vaderen" van
advies te dienen, benoemde de raad in
1844 uit zijn midden een commissie van
vier leden, t.w. de 'heren mr A, O. E.
graaf van Limburg Stirum, prof. dr G.
Sandifort, mr G. P. van Outeren en J.
A. de Fr emery. Deze commissie kreeg
de opdracht een onderzoek in te stel
len naar de verschillende middelen,
welke zouden kunnen dienen tot ver
lichting der stad en daarbij inzonder
heid te overwegen of deze verlich
ting door middel van gas zou kun
nen geschieden. In hetzelfde jaar stel
de de stadsarchitect, de heer S. v. d.
Paauw, die belast was met de zorg
voor de straatverlichting, gedetailleer
de plannen en berekeningen' ter be-
scnikking van het stadsbestuur cm gas
t§ maken en dit aan te wenden voor
de straatverlichting. Van der Paauw
had daarvoor vele onderzoekingen ge
daan en zelfs reizen naar het buiten
land gemaakt. Ook bezat hij een mrnia-
tuur-gasfabriekje in zijn woning aan
de Oude Singel.
EEN HISTORISCHE ZITTING
IN HET JAAR 1845.
Deze raadscommissie 'bracht in Sep
tember 1845 haar rapport uit, waarna,
na overweging en goedkeuring door di-
I verse ambtelijke instanties, in de raads-
zitting van 3 December d.a.v. onder
voorzitterschap van burgemeester Paul
1 du Rieu het van historische betekenis
te achten besluit werd genomen om te
komen tot de oprichting ran 'n Stads-
gasfabriek als.toestel tot de alge
mene straatverlichting".
De kosten zouden f. 260.000,— bedra
gen, een voor die tijden kapitale som.
En zo is dan, na aanneming van
dit besluit, de Leidse Gasfabriek,
het oudste gemeentelijke gasbedrijf
in Nederland, er gekomen, waarbij
het praedicaat „Stedelijk" tevens
j als unicum in het land geldt, om
dat dit bedrijf de enige gemeente-
gasfabriek is, welke voor de komst
I van de Gemeentewet van Thorbecke
(1851) werd gesticht.
Als bouwdirectie traden op de stads-
I architect, de heer S. v. d. Paalw en de
Engelse ingenieur August A Croll,
waaraan als adj. directeur werd tcege-
vcegd de heer P. F. W. de Timmerman,
die op 25 December 1948 als eerste di
recteur optrad, (tot 1874).
Spoedig nadat de gemeenteraad dit
besluit had bekrachtigd wérd met de
bouw vam de fabriek en het buizennet
een aanvang gemaakt, terwijl ooktot.
plaatsing van de gaslantaarns in de
stad werd overgegaan. Het moest ech
ter nog tot December 1847 duren voor-
I aleer de vuren voor het eerst werden
j beproefd.
Op 12 April 1848 werd een aanvang
met de destillatie- gemaakt en reeds
negen dagen later, op 21 April brand
den de lantaarns voor liet eerst met
gas uit de Stadsgasfa'oriek. De lengte
van het gasbuizennet was toen 29.001
meter, terwijl' 420 lantaarns waren ge
plaatst. Reeds het eerste jaar bedroeg
de gasproductie rond 40.000 m3, waar-
'van aan particulieren 30.445 m3. werd
verkocht.
UITBREIDING OP UITBREIDING
Na vijf jaren meest men al tot uit-
brei'dinig overgaan en werd de fabriek
met drie ovens versterkt, waaraan in
1865 wederom vier werden toegevoegd.
Ook werd in dit jaar tot de bouw ran
j een vierde gashouder overgegaan. Had
men het tot nu toe kunnen stellen met
i het oude fabriekscomplex, in 1873 moest
i men tot vergroting van het fabrieks
terrein besluiten en werd een gedeelte
van de singelgracht aangeplempt. Een
maal aan het uitbreiden geslagen, werd
de capaciteit van de faoriek opgevoerd,
middels de bcuw van drie evens. Ook
verrees een vijfde gashouder, welke in
i 1882 door een zesde werd gevolgd. In
I dit zelfde 'jaar volgde ook de aanslui
ting op de spoorbaan van de H.IJ.S.M.
Het publiek, dat ln die jaren
I reeds een goede afnemer van de fabriek
j was geworden, moest nog tot 1884
I wachten voor dat het het gas ook voor
i kook- en ver warmings doeleinden kon
I gebruiken. Eerst nu recht ondervond
het de zegeningen van deze „uitvin-
ding". Een belangrijk jaar in de ent-
wikkelingsgang van het Leidse gasbe
drijf was ook het jaar 1893 toen met
de invoering van het gasgloeilicht be
ter licht werd verkregen. En reeds twee
jaar later, bij de invoering van de
muntgasmeter, kwam liet gas ook on
der het bei-eik van het minder 'draag
krachtige deel der bevolking.
LEVERING OP VERRE AFSTAND.
Had men tot dusverre alleen de
Leidse bevolking van gas voorzien,
dn 1907 na de bcuw van een gas-
pompstation, maakte men een aan-
j vang met de gaslevering op verre
afstand. Vooral de rusteloze aroeid
van de toenmalige directeur, ir N.
W. ran Doesburgh, had hiertce bij
gedragen. Als eerste gemeenten,
waaraan Leiden gas leverde, 'kun
nen Sassenheim en Voorschoten
worden genoemd, bij welke ge
meenten zich in later jaren nog 13
gr? af plaatsen Marepoort en Heren -
aa:ig-Kocht en in 1917/1919
alle woningen, pakhuizen e.d. langs
de Langegracht ten oosten van de
Electriciteitsfabriek met aanliggen
de straatjes, stegen en sloppen tot
aan de Oostdwarsgracht. Rond 200
woningen enz., werden in die tijd
gesloopt en een aantalstraatjes ver
dween uit het Leidse stadsbeeld.
Van d'3 overige uitbreidingen vermel
den wij hier nog de hangbaan voor
kC'lentransport (1923), de ir.gebruifcna-
j me van het voormalige V.V.-gehouw
als centrale raparatiewerkplaats (1932)
en de uitbreiding van de kcolgasfa-
'oriek met twee ovens (1942).
DE OORLOGSJAREN.
Hoewel de bezetter nooit (en geluk
kig) in de gelegenheid is geweest zijn
schendende aim ever de gasfabriek uit
te strekken, is ook deze fabriek en
daarmede de gehele burgerij door de
oorlog sterk gehandicapt geweest en
moest zij cp 3 October 1944 het gas
bedrijf geheei stop zetten. Het getuigt
echter van een juist inzicht der direc
tie, dat zij zioh steeds bewust is ge
weest van het vitale belang, dat ock
deze fabriek, direct na de oevrijding,
weer had te dienen. Ondanks velerlei
belemmerende bepalingen was de wa-
tergasfabriek gedurende de eerste vier
maanden van 1945 steeds in gebruik
cm 'zo nu en dan de gashouders bij
te vullen Ook werd direct na de be
vrijding, op Maandag 7 Mei, -onder
twee ovens vuur aangelegd. Door het
nog ontbreken van kolen konden eerst
cp 26 Juli de kamers van deze ovens
worden geladen, waarna reeds de vol
gende dag een bescheiden begin met
de hervatting der gaslevering werd ge
maakt. Sindsdien is het steeds cres
cendo gegaan; in het afgelopen jaar
werd wederom een productie van pl.m.
23.309.900 m3. bereikt. Het aantal
rechtstreekse aansluitingen bedraagt
V.
(hebben geveegd, waarvan 4 het gas
engros betrekken, met eigen distri
butie aan de ingezetenen. Een bij
zondere, voor Leiden „eervolle" ver
melding. betekent de gaslevering
aan Sassenheim. Scheidde deze ge
meente zich in 1937 van de Leidse
gasfabriek af, waarna zij het gas
ran Lisse betrok, juist kortgeleden,
in 'dit eeuwfeest der- Gasfabriek,
keerde zij tot haar oude leveran
cier terug.
Ook Noordwfjk heeft zich eerst in
1946 geschaard bij de gemeenten, welke
van het verzorgingsgebied Leiden gas
ontvangen. De gaslevering geschiedt
hier engros.
In 1912 (verrees aan de Langegracht
een nieuw administratiegebouw, dat
echter in 1916 en in 1919/1920 moest
worden uitgebreid. In deze tijd werd
ook het pand aan de Hooigracht voor
magazijn en toonwinkel ingericht.
200 WONINGEN GESLOOPT.
Waren tot dusverre alle expansies
van de gasfabriek rustig en meren
deels op eigen terrein verlopen, de'
jaren 1916/1920 kenmerkten zich als
een grote uittreding naar buiten. Zo
werden ter verkrijging van de no
dige ruimte voor de uitbreiding der
fabriek met een nieuwe koolgassto-
ker\j en een cokesseparatie in 1916
allereerst de beide aan het fa
brieksterrein grenzende oude be- 1
VI.
thans 29.000 \)n dat van de engros-ge-
me en ten 9.100, zodat dit samen een
totaal vam 38.100 ga-saanslui tingen uit
maakt.
Tezamen met de 62.100 electrici-
teits-aansluitingen hebben dé Ste
delijke Fabrieken van Gas en Elec-
tric-iteit dus bij dit eeuwfeest reeds
de 100.000 aansluitingen overschre
den. Ongetwijfeld een prachtig re
sultaat, dat kon worden bereikt
door de hartelijke samenwerking
van alle hoofd- en handarbeiders
in dit op zo efficiënte wijze geleide
'bedrijf.
OPEENVOLGENDE DIRECTEUREN
Aan het hoofd van dit thans jubile
rende bedrijf hebben achtereenvolgens
gestaan de heren P. F. W. de Timmer
man (1848—1874), D. v. d. Horst (1374
—1890), dr J J. Neurdenburg (1890—
1898), ir N. W. van Doesburgh (1898—
1916), ir R. van Ammers (19161921),
ir G. A. ran Klinkenberg (1921—1945),
terwijl thans ir Y. Ykema met de lei
ding is belast.
EEN COMBINATIE VAN
GASFABRIEKEN?
Ir Ykema, die ons één dezer dagen
een inzicht gaf van de ontwikke
ling van dit bedrijf, vertelde ons
nog, dat er een plan bestaat om in
de toekomst te geraken tot een
combinatie van bestaande gasfa
brieken. De gedachte, welke hierbij
voorzit, is om te geraken tot een
doelmatige verwerking van de ne
venproducten, die in feite alleen
maar in het groot kan plaats vin
den. Hoewel deze zaak uiteraard
nog in haar begin-stadium ver
keert, acht ir Ykema het niet uit
gesloten, dat wij in een verre toe
komst over geheel Nederland 4 of
5 grote gasfabrieken krijgen. Op
onze vraag of hiertoe ook Leiden
zou behoren, wilde ir Ykema zich
op dit moment niet uitlaten; de
toestand is nog te onzeker.
In dit verband kan nog worden op
gemerkt, dat in 1910 cp het terrein
Vlii. V
van de gasfabriek een fabriek van
zwavelzure ammoniak werd opgericht,
welke is voortgekomen uit de in 1899
gestichte inrichting voor concentratie
van ammcnlakwater. Om-dat zij niet
lenend meer was, werd de fabricatie
van zwavelzure ammoniak in 192-S stop
gezet. In 1929 werd echter wederom
I een toestel voor het concentreren van
I ammoniakwater opgesteld, waarna de
j sulfaatfabriek werd afgebroken.
WEINIG STAGNATIE.
Ir Ykema acht het een gelukkig ver
schijnsel, dat de gasfabriek in haar
honderd-jarig bestaan maar met heel
weinig stagnatie te maken heeft ge
had. Wel werd in de nacht van 30 op
31 Juli 1915 de gaszinker langs de
Janvossenbrug aangevaren, waardoor de
zinker zodanig werd beschadigd, dat
cie gaslevering enkele uren moest wor
den onderbroken, maar hierbij is het
dan ook in hoofdzaak gebleven.
Herdenking van het eeuwfeest
Ter gelegenheid van dit eeuwfeest
vindt cp Maandagmiddag, 19 April, in
de Stadsgehoorzaal een herdenikingsbij-
eenkomst plaats, welke cm 4 uur in
„Het Gulden Vlies" gevolgd wordt door
een receptie. In de avonduren van die
dag vindt, eveneens in de Stadsgehoor
zaal, 'n feestelijke samenkomst plaats,
welke door het gemeentebestuur aan
het personeel wordt aangeboden. Daar
naast staan van 12 April tot 15 Mei tal
van sportwedstrijden cp het program
ma, welke door de Personeelsvereniging
'van de Sted. Fabrieken van Gas en
Electriciteit zijn georganiseerd. Ook zal
deze vereniging nog in Mei in de
Schouwburg een aantal uitvoeringen
geven, waarin het historisch spel „Hon
derd jaar gas" zal worden opgevoerd.
Enkele avonden zullen deze uitvoerin
gen ook toegankelijk worden gesteld
voor de Leidse burgerij.
Ingezonden Mededeling
volgens beproefdesnelle methode
Kon. Erk. PITMANSCHOOL
PLANTSOEN 65 - TEL. 26558
Ned. Herv. Kerk Beroepen te Blltters-
wijk (L) F. Roosjen, pred. in bijz. dienst
in N. Limburg, die dit ber. heeft aange
nomen; te Piershll N Kooreman te Scher-
pentsse.
Aangenomen naar Beverwijk (2e pred.pl.)
(toez.) W. Oorthuys te Rozendaal (Geld.),
die bedankte voor Beek-Ubbergen.
Bedankt voor Bloeméndaal A. Braakman
te Amersfoort; voor Hellendoom H. P.
Huisman te Makkum; voor Hoek van Hol
land E. C. v. Offeren te Maasdam; voor
Paese en Moddergat J. J. Trouw, cand, te
Zuid-Beyerland; voor Woudrlchem G. J.
Hintzbergen te Almkerk.
Geref. Kerken Bedankt voor Stellen-
dam-Melissant J. S. v. d. Bos te Nieuw-
lande; voor Zwagerveen P. v. d. Spek te
Wanswerd.
Beroepen te Nijmegen (vac. H v. Rhijn)
G. v. Doornik te Mlnnertega; te Tholen
J. A. Kwast, cand. te 's Gravenhage.
Geref. Kerken naar art. 31 K.O. Be
roepen te Leeuwarden (vac. G. Hagens)
G. Janssen te Zuidlaren.
SCHEEPSBERICHTEN.
BREDERO. SingaporeRotterdam, 12/4
van Port Said; GALILEA, 16/4 van Kona-
krl te Nantes verwacht; LINDEKERK,
LondenPerzische Golf, 11/4 van Port
uSald; LINGE, 10/4 van Monrovia naar
•Zaandam; MOLENKERK, JapanRotter
dam, 13/4 van Antwerpen; NIEUW AM
STERDAM. wordt 14/4 n.m. van New York
te Rotterdam verwacht; NOORDAM, 12/4
van Rotterdam te New York; PAPEN-
DRECHT. 13/4 van Hamburg naar Aba-
dan; SALANDO. 12/4 van Civita Vecchia
naar La Goulette, SANDENBURGH, 12/4
van Stockholm naar Helsinki; STAD
ARNHEM," 12/4 van Genua naar Huelva om
voor Rotterdam te laden; STAD VLAAR-
DINGEN, 10/4 van New York naar Neder
land; STREEFKERK, Calcutta—Rotter
dam, 11/4 van Port Said; WICKEN-
BURGH, 11/4 van Casablanca naar Lon
den: ZEELAND (SSM), 12/4 van de Tyne
naar Rotterdam
K N.S.M.COOLHAVEN, 12/4 Holtenau
gepasseerd van Gdynia naar Amsterdam;
DANAE, 12/4, Ouessant gepasseerd van
Amsterdam naar Tanger; LUNA, 13/4 te
Rotterdam van Amsterdam; STENTOR,
12/4 te Alexandrië van Malta n. Pyraeus;
TRAJANUS, 12/4 Dungeness gepass. van
Gandia naar Amsterdam.
Oost Afrika Lijn; ANASTASSIOS PATE
RAS, 11/4 te Port Elisabeth van Kaapstad
naar East London: LANGLEE SCOTT, 12/4
van Suez naar Port Soedan; VAN 'T HOFF
11/4 te Kaapstad van Amerika naar Port
Elisabeth
West Afrika Lijn: MAASKERK. 19/4
verm, vap Lagos naar Port Harcourt:
JAARSTROOM, wordt 23/4 te Benin ver
wacht.
Vlnke en Co: FARMSUM, 11/4 van Am
sterdam te Bona; WILLEM BARENDSZ,
11/4 te Kaapstad, waarschijnlijk 15/4 van
Kaapstad naar Amsterdam.
Sovjet-nota over Triest
UITSTEL-METHODE.
De Sovjet-Unie heeft de wijze, waar
op de voorstellen van de VS, Frankrijk
en Engeland voor het teruggeven van
Triëst aan Italië werden gedaan, „on
aanvaardbaar" genoemd.
De Sovjet-nota werd tegelijkertijd
aan Engeland, Frankrijk en de V.S.
overhandigd. Zij vormt een antwoord op
de oorspronkelijke voorstellen der drie
mogendheden van 20 Maart j.l. en op
een latere Britse nota, waarin wordt
gevraagd om „een spoedig antwoord met
het oog op de urgentie van de toestand".
In de nota wordt gezegd, dat in de aan
vankelijke voorstellen niet was aange
drongen op een spoedig antwoord.
Er wordt op gewezen, dat het vredes
verdrag met Italië door de raad van mi
nisters van buitenlandse zaken werd
voorbereid en later door de 21 landen,
die de Parijse vredesconferentie bijwoon
den. werd getekend en geratificeerd.
„Het is derhalve logisch, dat het voor
stel om door middel van corresponden
tie of het bijeenroepen van bijzondere
conferenties te beslissen over de kwes
tie van een herziening van het vredes
verdrag met Italië, ten aanzien vaneen
of ander deel, door de Sovjet-regering
onaanvaardbaar wordt geacht en een
schending van de elementaire beginse
len van democratie".
Onthulling van De Gasperi
COMMUNISTISCHE ACTIE TEGEN
MARSHALL-PLAN.
De Gasperi, de Italiaanse christen-demo
cratische premier, heeft in een toe
spraak tot een grote, menigte op het
Domplein te Milaan verklaard, in het
bezit te zijn van een geheim document,
dat de communistische plannen voor de
strijd tegen het plan-Marshall zou be
vatten, berustend op het verwekken van
ongeregeldheden in de deelnemende lan
den. De Gasperi z§ide, dat het docu
ment bijzonderheden gaf over een bij
eenkomst te Bialistok in Polen van de
Italiaanse leider der communisten Luigi
Longo en Andrei Zhdanof, de Sovjet-
Russische leider, waarbij nauwkeurige
instructies werden gegeven voor een
campagne tegen het plan-Marshall. Het
zou de Italiaanse communisten niet aan
middelen ontbreken om het plan ten
uitvoer te leggen, aldus De Gasperi.
Rust in Columbia keert terug
HEDEN VOORTZETTING
CONFERENTIE TE BOGOTA.
Naar schatting is te Bogota het aan
tal doden ten gevolge van de revolutie
tot 700 gestegen. Het herstel van de
schade aan gebouwen zal tien jaar vor
deren.
Reuters correspondent meldt, dat men
de toestand in de stad thans geheel
meester is. Slechts sporadisch wordt
nog geschoten. Men heeft een begin ge
maakt met de opruimingswerkzaamhe
den.
De correspondent meldt nog, dat het
leven van minister Marshall Vrijdag in
gevaar was. toen de radio van de op
standelingen hem beschuldigde van me
deplichtigheid aan de moord op Gaitan
de leider der liberalen. De regering
heeft het verblijf van Marshall onmid
dellijk laten bewaken.
Vermoedelijk wordt de inter-Ameri
kaanse conferentie te Bogota, die door
de opstand afgebroken werd, heden al
daar hervat.
De V.S. hebben aangeboden te helpen
bij de voedselvoorziening van de afge
vaardigden door legerrantsoenen, waar
schijnlijk uit Panama, per vliegtuig aan
te voeren. Naar verluidt, hebben de af
gevaardigden besloten alle economische
aangelegenheden in tegenstelling met
het oorspronkelijk plan op een later in
het jaar, vermoedelijk te Buenos Aires,
te houden speciale economische confe
rentie te bespreken ten einde het werk
van de conferentie te bespoedigen.
Radio Moskou heeft de verklaring van
de Columbiaanse regering, dat Russi
sche agenten aan de opstand in Colum
bia hebben deelgenomen natuurlijk een
„onhandige vervalsing" genoemd.
Het onderzoek naar de
vliegtuigbotsing bij Berlijn
De Sovjet-Russisch^ leden van de
commissie van onderzoek naar de bot
sing tussen de Engelse Viking en de
Russische Yak hebben geweigerd Ame
rikaanse of Duitse getuigen te horen.
De Britse autoriteiten hebben ver
klaard het onderzoek voort te zullen
zetten, ongeacht of de Russen aanwe
zig zullen zijn of niet.
Volgens de leider van de Sovjet-Rus
sische delegatie, generaal Alexandrof.
moeten in dit onderzoek alleen getui
gen van de beide betrokken partijn
gehoord worden en zijn Duitse getuigen
niet betrouwbaar.
Heden de Marshall-landen
bijeen
TE PARIJS.
De plaatsvervangers der ministers, die
heden te Parijs bijeenkomen, zullen be
noemingen verrichten voor de voor
naamste posten in het permanente
Europese lichaam voor de uitvoering
van het plan-Marshall.
Naar vernomen wordt, zal de nieuwe
organisatie bestaan uit een plenaire
raad van de leden-staten, een bestuurs
commissie met subcommissies en een se
cretariaat.
Leden zijn de 16 landen van het plan-
Marshall en de beide delen van West-
Duitsland. Er zal hier een algemeen
secretaris en een voorzitter van de be
stuurscommissie benoemd worden, waar
na Vrijdag het uiteindelijk ontwerp van
de overeenkomst der 16 mogendheden
ondertekend zal worden.
EEN JACHT VOOR PRINSES
ELIZABETH.
Prinses Elizabeth en de hertog van
Edinburg hebben als huwelijksgeschenk
van de leden van de Island Sailing Club
te Cowes een jacht van de Drakenklas-
se aanvaard, dat in de koninklijke kleu
ren blauw en rood geschilderd zal wor
den en dezelfde wedstrijdvlag voeren zal
als die welke koning George V op de
vermaarde Brittannia gevoerd heeft. De
prinses en de hertog zijn van plan daar
in aan verschillende wedstrijden deel
te nemen.
AMERIKA EN SET COMMUNISME.
Een bijzonder federaal gerechtshof in
de Verenigde Stater^ heeft met 2 stem
men tegen één een anti-communistische
clausule van de wet van Taft en Hartley
verklaard voor in overeenstemming met
de Amerikaanse grondwet. De betrokken
bepaling zegt, dat vakverenigingsfunc
tionarissen moeten zweren, dat zij geen
communist zijn, wanneer hun verenigin
gen gebruik willen maken van het ad»
ministratieve apparaat van het „natio
nale bureau voor de arbeidsrelaties".
Het is zeer waarschijnlijk, dat de zaak
voor bet hooggerechtshof sal komen.
