Koning. Michael van Roemenië is afgetreden
viering Regeringsjubileum
r
Roemenië een Volksrepubliek
Nationaal Comité
Ter voorbereiding en coördinering van manifestaties
WEERBERICHT
86ste Jaargang
WOENSDAG 31 DECEMBER 1947
No. 26274
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredactie: B. W Menkhorst en J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f.350«per 3 maanden; 3,0 cents per week
Telefoon Dlr en Adm.: 25041; Red 21507
Witte Singel L, Leiden - Giro no.: 67055
Bij de jaarwisseling
Wanneer de klok hede.navond twaalf
slagen doet.'horen, staan we voor een
afscheid ^n voor een welkom. Een af
scheid van het jaar 1947, een welkom
tot het nieuwe jaar 1948, dat zijn voor
ganger zal vervangen.
De tijd gaat steeds door, snelt zelfs
zonder een seconde onderbreking voort
en de scheiding in jaren is daarom een
menselijke uitvinding tot het aangeven
van mylpylen op deze tijds-weg. En dat
is goed zo. Want het is juist bij zo'n
mijlpaal enige ogenblikken te vertoe
ven en achteruit te zien, naar wat ver
leden is geworden en vooruit naar de
toekomst.
Bezien wij 1947, dan is er, helaas, wei
nig reden voor blijdschap. Het afgelo
pen jaar is geweest een jaar van des
illusie, nationaal en internationaal. Wat
echter niet beletten mag, om het jaar
1948 met een zeker optimisme tegemoet
te treden. Na regen komt zonneschijn.
Spiegelen we ons aan dit door en door
Nederlandse spreekwoord. En zonder
optimisme, dus_ zonder idealen en goe
de verwachtingen, wordt het leven dof
en zuur.
Met hoop en verwachting moet men
het nieuwe jaar tegemoet treden. Wel
licht zal het dan, zij hefSjp bescheiden
wijze, kunnen voldoen aan hetgeen leeft
in het hart van het mensdom, hoeder-
schillend ook van aard en aanleg.
1947 was een jaar van desillusie. Al
lereerst nationaal. Over de ganse'linie.
In de eerste plaats heeft het verloop
van zaken betreffende Indonesië niets
dan rampspoeden gebrdcht, waaronder
ons Koninkrijk en daartoe behoort
ook Indonesië! zwaar gebukt gaat.
Meer daarover te zéggen, zou voor ons
zijn water te dragen naar zpe!
Opbouw en herstel gaan veel lang
zamer dan verwacht werd. Langzaam
en zeker begint het besef te groeien, hoe
arm ons land is geworden na de be
proevingen der bezetting. De Duitsers
hebben ons lèeg gezogen
Politiek, economisch en sociaal moe
ten wij een afbraak herstellen als in
de historie van ons land nimmer nog
is voorgekomen. De juiste omvang daar
van is jammer genoeg, te laat, door de
nood gedwongen, èrkend.
Wij leven in een periode van orde
ning". Op zich zelf verklaarbaar, maar
zo uitgebreid, dat van zelfstandigheid
in het bedrijfsleven vrijwel niets is ovér-
gebleven. Tot schade van maatschappij
en de bedrijven zelve.
Wij zuchten ond^r vraagstukken, iie
pas over jaren zijn op te lossen. Neem
als voorbeeld dat der huisvesting
Inflatie-gevaar schijnt daarentegen
voor ons land niet direct aanwezig. Een
klein lichtpunt in de duisternis van
1947.
Het totale beeld Van het scheidende
jaar biedt weinig perspectieven. -
Internationaal is het beeld nog som
berder. Wij willen hier geen poging
doen om de wereldhistorie van het af-
gelopen jaar te schilderen, we volstaan
slechts met een summier overzicht.
Wéinig tegenstand venvachten wij als
wij constateren, da^ de algemene situa
tie eerder verslechterd dan verbeterd is.
Zelfs zodanig, dat herhaaldelijk het
woord „oorlog" weer wordt gehoord. Dit
dank zij de groeiende tegenstelling tus
sen het Westen, in de ruimste zin van
het woord genomen, en het Oosten',
waaronder, verst&an wordt, wat tot de
invloedssfeer cjer Sovjets is te rekenen.
Steeds verder zijn West en Oost van
elkaar vèrwijderd, hetgeen in hoofd
zaak is te wijten aan de volslagen on
plooibaarheid van Moskou, dat een zui
ver óp eigen belang ingestelde politiek
voert, geheel afgestemd op een Sovjet-
tisering van het wereldbestel.
Als van zelf heeft dit Amerika en
de Sovjet-Unie scherper dan ooit te
genover elkaar geplaatst-; Zij vormen als
het ware de exponenten der wereld
macht
Het zijn de Verenigde Staten, die het
Westen beschermen tegen de rode In
vasie. Het is dan ook in dit licht, dat
men het Marshall-plan moet zien. Met
dit plan valt of staat de ware demo
cratische gedachte. Zelfs Engeland is
daarbij slechts een schakel geworden
in de keten, zij het dan ook een belang
rijke schakel, want het Britse imperi
um is niet dood, gelijk wel eens wil
worden gesuggereerd.
De tegenstelling OostWést beheerst
het wereldbeeld volkomen en zal be
slissen over de toekomst. Al het andere
is- slechts „bijzaak" geworden en wij
zullen daarom daarop niet dieper in
gaan.
1947 met zijn mislukte conferenties
van Moskou en Londen, met zijn te
leurstellingen op politiek en economisch
gebied als een oase is te vermelden
het optreden der Benelux kan slechts
achterlaten een beeld van somberheid
en duisternis. Een beeld dat nog zwar
ter zou worden -geaccentueerd, wan
neer wij de posities van diverse landen
zouden nagaan, als b.v. Engeland,
Frankrijk, Italië enz. om van Duitsland
en Oostenrijk maar te zwijgen, waar
men als het ware eerder van de wal in
de sloot terecht is gekomen, dan an
dersom.
Nogmaals, 1947 heeft de wereld ver
der van een bevredigende oplossing af
gehecht dan ooit!
Het zou struisvogelpolitiek zij$, dit te
ontkennen of te willen verdoezelen. -
Ongetwijfeld staat1948 daarom voor
een moeilijke *taak. Het vangt aan in
somberheid en ongeloof in verbetering.
En toch menen wij daartegen te moe
ten waarschuwen, gedachtig aan de
spreuk: „De wereld'lijdt het meest door
het lijden, dat zij vreest en dat nooit
op komt dagen".
Trots alle somberheid overheerst in
de wereld de vredes-idee en "fcolang deze
wordt aangehangen en verdedigd, is er
uitkomst.
Wij mogen daarom niet versagen, in
tegendeel wij moeten doorzetten, hoe
moeilijk het ook lijkt,.en eerst 31 De
cember van het komende jaar zal aan
wijzen, of de wereld in op- of neergang
is. Niet versagen zij het parool voor het
kamende jaar!
En klein lichtpunt is voorzeker, dat
het Marshall-plan Vrij. zekér West-
- Koning Michael van Roemenië heeft gistermiddag afstand van de troon
gedaan. Later op de dag werd de Roemeense „volksrepubliek" uitgeroepen
en het in buitengewone zitting bijeen géroepen parlement keurde reeds de*
avonds de wet op de proclamatie der reptfbliek goed.
De koning deelde zijn abdicatie me
de in de volgende proclamatie:
„In de loop van de laatste jaren zijn
er ingrijpende politieke, economische
eh sociale wijzigingen opgetreden in de
Roemeense staat, waardoor nieuwe ver
houdingen tussen de voornaamste fac
toren van het staatsleven zijn ont
staan. Deze verhoudingen passen thans
niet meer in de omstandigheden, zoals
die geschapen zijn door de grondwet
va$ het land, en maken een snelle en
fundamentele wijziging noodzakelijk.
Gezien deze feiten, in volkomen over
eenstemming met de verantwoordelijke
krachten van het land en mij bewust
van mijn. eigen verantwoordelijkheid,
meen ik. dat het instituut van de mo
narchie niet langer past in de levens
omstandigheden van onze staat, daar
het een ernstige hindernis betekent op
de weg .van Roemenië's ontwikkeling.
Aldus, mij ten voile bewust van de
belangrijkheid van mijn daad, die ik
stel in het belang van het Roemeen
se volk, doe ik afstand van de troon
en van alle rechten, die ik genoot
als koning van Roemenië, zowel uit
naam van mijzelf als uit die van
mijn nakomelingen. Ik laat het aan
het Roemeense volk over de nieuwe
staatsvorm te kiezen."
De Roemeense regering heeft een
proclamatie uitgevaardigd, waarin ver
klaard wordt, dat het Rcemeenss volk
de vrijheid t heeft, een nieuwe staats
vorm te .kiezen en dat het zijn lot in
eigen hand genomen heeft.
Het parlement heeft, zoals gezegd, in
buitengewone zitting eenstemmig de
wet aanvaard, waarbij de Roemeense
volksrepubliek wordt uigeroepen. De
voorlezing van de afdicatié-verklaring
geschiedde onder toejuichingen van de
Kamer en oiïder kreten als: „Weg met-
de monarchie, de ergste vijand van het
volk en de democratie."
Volgens de aangenomen wet verval
len de grondwet van 1886 en alle se
dertdien aangebrachte wijzigingen. De
uitwerking van e^i nieuwe grondwet,
behoorde tot de hervormingen, die
werden aanbevolen in-het rapport-, dat
Gheorgiu-Doj, secretaris-generaal - van
de Roemeense communistische party én
minister van handel en industrie, heeft
voorgelegd aan de conferentie van com
munistische partijen, in September in
Polen gehouden. Eerst thans heeft de
Roemeense pers dit rapport gepubli
ceerd.
Volgens de door het parlement aan
genomen wet zal de wetgevende macht
tot aan de verkiezing van een consti
tuerende vergadering worden uitgeoe
fend door de vergadering"' van afge
vaardigden. De uitvoerende macht is
gelegd in handen van een vijf leden
tellende Raad van 9tate. De regering
heeft bij de Raad van State collectief
haar ontslag ingediend, en is terstond
door Pebru Groza opnieuw gevormd, in
dezelfde samenstelling als voorheen,
en heeft de niéuwe eed op de onafhan
kelijkheid van de Roemeense republiek
afgelegd.
Tien Roemeense generaals zfjn op de
reservelijst, geplaatst. Tot chef van de j
generale staf is benoemd generaal Pre- j
tor Ij an Septimiu, tct inspecteur-gene- I
raa.l van hot leger generaal Mlhail I
Laskas.
Michael blijft Roemeens burger on- I
der een zelf te kiezen naam. Men
meent te weten, dat hij zich zal noe
men: Michael Hohenzollern-Siegmarin-
gen.
Volgens berichten uit Rome en Lau
sanne zou hij reeds uit Roemenië ver
trokken zijn met onbekende bestem
ming. VoFgens andere berichten ~ver-
1 toefde hij gisteravond nog met zijn
moeder, Helena, in het paleis, dat
voortaan als het „paleis van de presi
dent" zal worden aangeduid.
Prinses Anne de Bourbom-Paxma, de
24-jarige zuster van prins Felix, echtr
genoot van groothertogin Charlotte
van Luxemburg, die Michael tijdens
zijn verblijf te Londen in verband met
het huwelijk van prinses Elisabeth ont
moette en met wie hij in het huwe
lijk zou willen treden, .is thans, na een
bezoek aan Luxemburg, in Denemar
ken teruggekeerd. Van regeringswege te
Boekarest zou men te verstaan gege
ven hebben, dat één huwelijk van Mi
chael als voorgesteld „ongelegen"
kwam, „zowel uit een oogpunt va tl in
ternationale politieke als van financië
le omstandigheden."
Ex-koning Carol, die mtet zijn echt
genote, Magda Lupascu, te Lissabon
verblijf houdt, vernam t eerste nieuws
over het besluit tot aftreden van zijn
zoon Michael van een correspondent
van Reuter.
Ex-koning Michael van Roemenië,
zoon van koning Carol II en prinses He
lena van Griekenland, werd in 1921
geboren. Van 19271930 was hij onder
een regentschap koning van Roemenië.
In Septenïber 1940 deed koning Carol
afstand van de 'troon en werd hij door
Michael opgevolgd.
^Tydens de bezetting van Roemenië
d'ocr de Nazi's .was koning Michael
practisch een gevangene. Hij bood te
genstand. aan de ministers, die Roe
meense divisies aan de zijde van de
Duitsers tegen de Sovjetrussen liet
vechten. Op 23 Augustus 1944, toen de
Sovjetrussische legers op honderd kilo
meter afstand van zijn paleis stonden-.
leidde Michael een staatsgreep waarbij
de nationale boerenpartij, dé liberalen,
socialisten en cbmmunisten het fascis
tisch regiem omverwierpen en ach ver
enigden om d? overwinning te bespoe-
De ex-koning
digen. Daarna werkte de koning mede
aan het vormen van een regering, wel
ke zowel voor de Sovjet-Unie als voor
de westelijke geallieerden acceptabel
zou zijn. Door de Russen werd hij on
derscheiden met de eretekenen van de
„orde der overwinning", de hoogste or
de der Sovjets.
Nu Michael is afgetreden, is er in,
de Balkan nog slechts één monarchie
over. Het is Griekenland, waar koning
Paul zijn broer George in April 1947
is opgevolgd.
Sinds 1939 zijn vijf Zuid-Europese
vorsten afgetreden of verwijderd.
Albanië werd in 1946 een republiek.
Koning Peter n#van Joego-Slavië is
afgezet in 1945, terwijl koning Simeon
II van Bulgarije verdween, nadat een
referendum ten gunste van de repu
bliek was uitgevallen.
In Mei 1946 trad koning Victor
Emmanuel III van Italië af. Na een
referendum, waarbij de bevolking zich
uitsprak voor de crepubhek, eindigde het
koningschap van zijn zoon .Umbërto,
Volgens te Londen ontvangen bericht
zou de naaste aanleiding tot het doen
van troonsafstand door koning Michael
gevormd zijn door zijn weigering een
regeringsdecreet te tekenen, waarbij
Emile Bodinaras, de voormalige chef
van de geheime politie, benoemd'werd
Indonesische kwestie nog niet
in Veiligheidsraad
VOLLEDIG RAPPORT DER C. VAN
G.D. NIET GEREED.
De Veiligheidsraad, gisteravond bij
eengekomen, was niet in staat de
Indonesische kwestie te behandelen,
daar nog geen rapport was ontvangen
van de Commissie voor Goede Dien
sten.
De voorzitter, de Australiër Hood,
deelde mede, dat de Commissie voor
GD. hem had getelegrafeerd, dat een
vollediger rapport dan men aanvanke
lijk van plan was te zenden, thans werd
I opgesteld en spoedig per luchtpost
vorden opgestuurd.
Bij het begin van de vergadering stel»
dé Hood voor de Indonesische kwestie
ondanks het feit, dat het rapport van
de Commissie nog niet ontvangen was,
te bespreken. De Engelse afgevaardigde
Cadogan vond het echter „niet Juist-en
ongewenst om een algemeen debat over
de Indonesische kwestie te beginnen ii»
afwachting van het rapport der Com
missie". Men diende op het rapport te
wachten, zo zeide hij. De Franse dele
gatie was niet aanwezig; daar zij tus
sen New York en Lake Success door de
sneeuw niet verder, kon.
De Belg Langehove zal 1 Januari het
voorzitterschap van Hood overnemen.
Rijksconferentie met de West
21 Januari
De Rijksconferentie met de West zal
op 21 Januari te 's-Gravenhage be
ginnen.
tot minister van oorlog. Dit bericht
werd ontvangen door Dmitri Diman-
cesco, die zijn functie van Roemeens
legatieraad te Londen heeft neergelegd.
Volgens de mededelingen van Diman-
ces co zou het aftreden van Miohael
niet het gevolg geweest zijn van de h-u-
welykskwestie.
Bodinaras heeft inmiddels alle Roe
meense militairen verplicht de nieuwe
eed van trouw af te leggen, en wel
voor heden middernacht. Militairen
met verlof moeten zioh voor het af
leggen van de eed meiden by de diohts-
byzUnde garnizoenen. Het burgeriyk
personeel bij de gewapende' macht
krijgt tct 2 Januari de tijd tot hét af
leggen van de eed..
Opnieuw hebben de Sovjets dus nog
voor het einde van het jaar hun macht
op de Balkan uitgebreid. De z.g. volks
republiek betekent immers niets anders
dan dat Roemenië is overgeleverd aan
het communisme. Weliswaar beheerste
dit reeds het land, maar het koning
schap zou6toch te allen tyde een rem
biyken te zyn. Die rem is nu verwil
derd en Roemenië zal voortaan een
even trouwe vazal zyn van Moskou als
Zuid-Slavië, Bulgarye en Polen. t
Naast de plaatselyke en regionale
tiatieven bestaat behoefte door een
Europa de eerst nodige hulp zal geven,
alle communistische dry vingen ten spy t.
Niet versagen, niet bij de pakken
neerzitten, maar doorzetten, alle moei-
lykheden ten spijt.
Dat zy het devies voor 1948!
Nationaal en internationaal!
Moge in deze geest het komende jaar
worden ingehaald en moge daarnaar
worden gehandeld.
Hoe somber het ^verk zich aftekene,
men geve zich niet over aan defnitisme,
integendeel, men geve alle kracht aan
cultivering van de idee, dat by volhou
den en volharden alles ten goede Is te
keren.
Niet pessismi§me, slechts een gezond
optimisme kan redding brengen. 'Aan
1948 in deze het antwoord.
Tegen Wallace
Het comité voor politieke actie van
het CJ.O., een van de twee grootste
Amerikaanse vakverenigingsorganisaties,
heeft de candidaatsstelllng van Henry
Wallace voor het presidentschap ver
worpen. Het comité wil in 1948 de door
Wallace opgerichte derde party niet
steunen. Eind Januari komt het alge
meen bestuur te Washington byeen om
de gehele politieke situatie uitgebreider
te bespreken en plannen voor de actie
in 1948 uit te stippelen.
Een andere belangryke liberale groep
„Amerikanen voor democratische actie",
waartoe vele ex-ministers uit het kabi
net Roosevelt behoren, heeft in een ver
klaring hét optreden van Wallace „een
ontmoedigende uitnodiging tot onder
gang" genoemd. De verklaring was on
der anderen ondertekend door Franklin
Roosevelt Jr. en de ex-ministers Wilson
Wyatt en Leon Henderson.
Volgens deze verklaring is het doelwit
van de aanhangers van Wallace, onge
acht zyn eigen plannen, duid'elyk. .,zy
hopen de "fcrogressieven te- verdelen, een
nationale verwarring te stichten, en de
zege van het reactionaire isolationisme
in 1948 te verzekeren."
Blijkens een rondschrijven van de
minister van Binnenlandse Zaken aan
de~ gemeentebesturen zün de voorlopige
plannen inzake de voorbereiding van
plannen voor de Wering van het re
geringsjubileum van H.M. de ko
ningin on de 300-jarige "onafhankelijk
heid van Nederland nader overwogen.
Het ligt in het voornemen thans op
korte termijn een Nationaal Comité
in te stellen, dat door zijn brede sa
menstelling geacht kan worden het ge
hele Nederlandse volk te vertegen
woordigen.
Als orgaan van het Nationaal Comité
wordt een uitvoerend comité in het leven
geroepen, als volgt samengesteld:
mr. A. J. d'Ailly. burgemeester van Am
sterdam, voorzitter; mr. A. J. M. van
Dal, secretaris; leden: mr. dr. F. J. M.
A H. .Houben, Commissaris der Konin
gin in de provincie Limburg; mr. H. P.
Linthorst Hóman. Commissaris der Ko
ningin in de provincie Friesland; mr. P.
J. Oüd, burgemeester van Rotterdam;
C. F. Overhoff; dr. M. J. Prinsen, se
cretaris-generaal van het Departement
van Binnenlandse Zaken; mej. A. C.
Sohippers, presidente van de Nationale
Vrouwenlaad en mr. J. Visser, burge
meester van 's-Gravenhage.
Dit uitvoerend comité heeft naast de
voorbereiding van eventuele nationale
manifestaties tot taak. de verschil
lende plannen voor de herdenkin-
zonder geldt dit voor tentoonstellingen
gen in 1948. voor zover deze van meer
dan plaatselijk belang zijn in het bij-
te coördineren, en als adviserend or
gaan op te treden.
Voor zover daartoe in verband met de
uitvoering van plannen van meer dan
Dlaatselïik belang aanleiding bestaat, zal
het comité zich met de betrokken mi
nisteries in verbinding stellen. r
Het comité heeft niet tot taak de
plaatselijke viering te stimuleren, het
opstellen en uitvoeren van plannen voor
de plaatselijke viering en het bijeenbren
gen van de daarvoor benodigde gelden
bliift geheel overgelaten aan de plaat
selyke. comité's.
DE DUITSE KRIJGSGEVANGENEN.
Kurt Schumacher, voorzitter van de
Duitse sociaal-democratische party,
schrijft in het Berlynse blad „Der So-
zial-demokrat", dat de bewering der
Sovjet-Unie, dat aldaar nog slechts
890,000 krijgsgevangenen over zijn. be
tekent, dat een gedeelte van een enorm
aantal mensen omgekomen Is, een ge
deelte zich in de SU. gevestigd heeft en
een gedeelte voor militaire en politieke
doeleinden is ingezét. „Wij, aanvaarden
de officiële cUfers niet", aldus Schu
macher. Hij eiste vrijlating van Duitse
krygègevangeneh in alle landen.
ini-
- na
tionale daad biyk te geven van de in
nige verbondenheid van het Nederlandse
volk met zyn vorstenhuis. Een nationaal
huldebiyk aan Hare Majesteit de Ko
ningin lijkt de aangewezen vorm om aan
dit gevoelen uitdrukking te geven. Na
dere mededelingen omtrent dit hulde
biyk. zullen worden gedaan, zodra HM.
de Koningin zich terzake heeft uitge
sproken. Het ligt in de bedoeling voor
dit huldebiyk een afzonderlyk comité uit
het Nationale Comité in te stellen, dat
zich o.m. zal belasten met de landeiyke
inzameling' v&n uitsluitend, voor dit doel
aan te wenden gelden.
Nederlandse Ministers
keren Zondag terug
MINISTER NEHER BLIJFT
VOORLOPIG IN INDONESIË.
De ministers Beel, Jonkman en Drees
zullen Zondag a.s. per vliegtuig naar
ons land terugkeren. Minister Neher
zal echter voorlopig nog in Indonesië
bljjven.
Officiële mededelingen over de re
sultaten van hun bezoek aan Indonesië
en het te Batavia gehouden overleg zul
len, 'naar men mag verwachten, eerst
Voor het forum van het Parlement in
de vorm van een verklaring geschieden.
Gisteravond zyn de ministers, de le
den van dé Commissie van Drie en tal-
ryke anderen de gasten geweest van de
Franse consul-generaal, Etienne Raux.
STIJGING VAN TEMPERATUUR.
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Toenemende wind tussen Zuid en
Zuid-West. Tydeiyk sneeuw overgaand
In regen en vooral na vannacht weer
een aanzieniyke styging van tempera
tuur.
1 JANUARI
Zon op: 8.48 uur; onder: 16.38 uur.
Maan op: 21.25 uur; onder: 11.45 uur.
13 Jan. LK.).
Hoogwater te Katwyk te 7.03 en 19.27
uur (2 Jan.: 7.58 en 19.27 uur).
