H.M. de Koningin zal Staatszaken
tijdelijk overdragen-
ONZE BELASTINGEN
Prinses Juliana Regentes van het
Koninkrijk
Ongerustheid over Hare1 Majesteii's gezondheid onnodig
Prinses A rmgard en Prins Aschwin
hij Marijkers doop
Met een enkel woord
Wat er in Indië
gebeurt
WEERBERICHT
86ste Jaargang
ZATERDAG 4 OCTOBER 1947
No. 2620J!
Directeur: J. W. Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Telefoon Dir en Adm.: 25041; Red.: 21507
Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer f. 3.90 per 3 maanden; 30 cents per week Witte Singel 1, Leiden - Giro no.: 57055
Tijdelijke overdracht
van Koninklijk gezag
HM. DE KONINGIN heeft, gebruik
makende van de mogelijkheid,
welke artikel 43 onzer Grondwet
diSfertoe biedt en zodra het daarop be
rustend wetsontwerp door de verenigde
vergadering der Staten-Generaal tot wet
zal zijn verheven, besloten de uitoefe
ning van het Koninklijk gezag tijdelijk
neer te leggen, zulks ten einde volledig
uit te kunnen rusten van de vermoeie
nissen, welke de behartiging der staats
zaken in een bij uitstek moeilijke tijd
als dfe laatste jaren noodzakelijk met
zich brengt en die Haar gezondheid in
gelukkig niet ernstige mate hebben aan
getast.
Gedurende deze hopelijk kortüu-
rige periode zal H.K.H. Prinses Ju-
liana als Regentes van h?t Koninkrijk
optreden. v
Werd luttele dagen geleden medege
deeld, dat H.M. Zich nog niet voldoende
hersteld achtte om'Haar hoge taak weer
op te nemen, weshalve Zij Haar rustkuur
voor enige tijd verlengde, thans blijkt de
menselijkheid om zich tijdelijk geheel
aan de staatszaken te onttrekken, wil
de rust werkelijk doeltreffend zijn en
het beoogde volledig herstel binnen zo
kort mogelijke termijn worden verwe
zenlijkt.
Wie ook maar iets weet van de gron
digheid. waarmede H. M. de Haar voor
gelegde stukken bestudeert alvorens er
Haar goedkeuring aan te hechten, be
grijpt ook, dat van werkelijke rust nooit
sprake kan zijn, wanneer de staatszaken,
welker afdoening in 's Lands belang geen
uitstel gedogen, toch dagelijks aan Haar
goedkeuring zouden moeten worden on
derworpen.
Het Nederlandse volk, dat sedert de
jongste wereldoorlog hechter dan ooit
te voren met zijn Vorstin verbonden is,
betreurt de aanleiding, welke het thans
aangekondigde wetsontwerp het aanzijn
schonk, doch het wenst uit het diepst
van zijn har.t en het bidt met grote
vurigheid, dat God de Heer Hare Ma
jesteit Koningin Wilhelmina spoedig
herstel van krachten zal schenken, op
dat Zij in het komende jaar van Haar
Gouden Regeringsjubileum wederom de
troon van Oranje zal sieren, gelijk Zij
met voorbeeldige toewijding en Zichzelf
nimmer ontziende inspanning reeds bij
kans een halve eeuw heeft gedaan.
God zeeg'ne en behoede onze Koningin.
REEDS in een vorig bericht is medegedeeld, dat H.M.
de Koningin zich nog zeer vermoqid gevoelt en zich
opnieuw genoodzaakt ziet rust te nemen.
Deze rust kan eerst doeltreffend zijn, wanneer Hare
Majesteit tijdelijk zich ontheven weet van de zorg voor
de zaken van de Staat. Ten einde hiertoe de mogelijkheid
te scheppen zal eerstdaags bij de verenigde vergadering
der Staten-Generaal een wetsontwerp aanhangig worden
gemaakt, waarin met toepassing van art. 43 van de
grondwet de gelegenheid wordt geopend, dat Hare Ma
jesteit, zodra Haór gezondheid daartoe aanleiding geeft,
de uitoefening van het Koninklijk gezag tijdelijk neerlegt.
Het wetsontwerp zal inhouden, dat voor de tijd gedu
rende welke de Koningin het Koninklijk gezag neerlegt,
H.K.H. Prinses Juliana'als regentes van het Koninkrijk zal
optreden. Hare Majesteit is voornemens om terstond na
de totstandkoming van deze wet daaraan voor enige tijd
toepassing te geven.
H.M. de Koningin verzoekt uitdrukkelijk mede te delen,
dat voor enige ongerustheid voor Haar gezondheid geen
aanleiding bestaat. Het behoeft nochtans niet te verwon
deren, dat de zware zorgen, welke op haar hebben ge
drukt en nog steeds drukken, niet ongemerkt aan Haar
gezondheid zijn voorbij gegaan.
Denkt U eraan?
A.s. Maandagmorgen om 9
sluit de inzending voor
Straatnamen-prijsvraag. Is
oplossing al in ons bezit?
Uw
PRINSES JULIANA WORDT REGENTES VAN HET KONINKRIJK
Nog kan worden opgemerkt, dat de
mogelijkheid om de Koninklijke waar
digheid tijdelijk te doen waarnemen door
een regent, bij de grondwetsherziening
van 1922 in de grondwet is opgenomen.
De grondwetgever is daartoe gekomen in
verband met de destijds wel eens ge
opperde gedachte ener reis van H.M.
naar Nederlands Indië. Men heeft deze
mogelijkheid, in de grondwet ook opge
nomen voor het geval de Koning een
reis naar het buitenland zou willen .ma
ken, of de regering tijdelijk zou moéten
neerleggen tot herstel van gezondeid.
Het artikel, dat hierbij in het geding:
Is. luidt:
Het Koninklijk gezag wordt mede
waargenomen door ieen regent, in ge
val de Koning krachtens ene wet,
waarvan het cntwerp door hem is
voorgedragen, tijdelijk de uitoefening
van het koninklijk -gezag heeft neer
gelegd. Over het ontwerp dier wet,
welke tevens in de benoeming van de
regent voorziet, beraadslagen en be
sluiten de Staten-Generaal in ver
enigde vergadering.
Verwacht mag dus worden, dat bin
nenkort een op dit artikel steunend
wetsontwerp aan de Staten-Generaal
zal worden aangeboden. Zoals uit de
tekst van het/artikel blijkt, is Prinses
Juliana in tegenstelling tot het be
paalde bij an-dere grondwetsartikelen, op
regentschap betrekking hebbende -in
dit geval niet automatisch regentes. Het
wetsontwerp" zal de aanwijzing van
Prinses Juliana tot regentes bevatten.
De voorzitter van de Eerste Kamer
roept de Staten-Generaal in verenigde
vergadering bijeen. De behandeling,
waaraan de gewone procedure van het
onderzoek in afdelingen (zeven), het
opmaken van een verslag door ene com
missie van rapporteurs enz. voorafgaat,
zal weinig tijd behoeven te kosten. Vol
gens het reglement van orde vcor de
verenigde vergadering, kan geen besluit
worden genomen, indien niet 76 leden
aan de stemming dëelnemen.
Is het wetsontwerp wet geworden, dan
zal Prinses Juliana in een verenigde
vergadering der Staten-Generaal be
ëdigd worden. Zij legt de eed of belofte
in handen van de voorzitter af.
H M. KONINGIN WILHELMINA MOET RUST NEMEN.
Zweedse kroonprins en Churchill verhinderd
Van de buitenlandse peten, die zijn uitgenodigd tot het bijwonen van de
doopplechtigheid van Prinses Marijke, zullen alleen de Groothertogin van
Luxemburg met Prins Felix van Luxemburg persoonlijk aanwezig zijn.
De Kroonprins van Zweden kan door het bezoek van de Koning van
Denemarken aan zijn land, niet komen. Hij zal zich doen vertegenwoordi
gen door de Zweedst gezant.
Mr. Winston Churchill is, in verband met drukke werkzaamheden, ver
hinderd over te komen. Zijn echtgenote zal echt te de plechtigheid bijwonen
Behalve H.M. de Koningin en de Prinsesjes. zullen van de familieleden
van het Prinselijk Paar ook de moeder vai# de Prins. Prinses Armgard en
zUn broer, Prins Aschwin, aanwezig zijn.
PRINS ASCHWIN GEDURENDE
DE OORLOG.
Prins Aschwin studeerde van 1931
tot aan het uitbreken van de oorlog te
Berlijn Sinologie. Oost-Aziatische kunst
geschiedenis, algemene kunstgeschie
denis, archeologie, praehistorie, ethno-
logie en philosophie, In 1933 behaalde
hij o.a, het diploma Chinese tolk.
Evenals iedere andere Duitser móest
hij voor militaire dienst opkomen, on
der de voor eenieder geldende dienst
plicht-bepalingen.
Op 25 Mei 1940, tijdens een fello
perscampagne tegen Prins Bernhard,
werd hü uit het officierscorps en het
Duitse, leger ontslagen, zonder opgaaf
van redenen. Mondeling werd de toe
lichting gegeven, dat dit het gevolg
was van de houding van Prins Bern-
BINNENLAND.
De 65-Jarige J. Dethmers te Almelo,
die op het. dak van een achter zijn woning
staand schuurtje met een stok noten van
een boom sloeg, is daarbij achterover ge
vallen en met zijn hoofd op de grond
terecht gekomen. Het slaohtoffer was vrij
wel op slag dood,
Op 't ogenblik wordt ln de Nederlandse
mijnen een onderzoek ingesteld naar
mogelijkheden van ondergrondse vergas
sing van steenkoollagen. Het onderzoek
bevindt zich echter nog in een thfeoretlsch
stadium.
Gistermiddag zijn enige complexen
van de fabriek der N.V, Diddens en van
Asten, voorheen Spinnerij N ij verdal te Hel
mond uitgebrand. De schade aan balen
wol en katoen bedraagt naar schatting
enige honderdduizenden guldens
In het Philips ontspamilngsgebouw te
Eindhoven heeft gistermiddag onder grote
belangstelling van de zijde van de vroegere
medewerkers van de ra-dlo-omroep „Her
rijzend Nederland", de onthulling plaats
gehad van een relief in marmer, dat be
stemd ls blijvend de gedaohtenls te be
waren aan het feit, dat drie jaar geleden
ln een noodstudlo in dit gebouw de eerste
uitzending plaats had: van de eerste vrije
zender op Nederlandse bodem sinds de
bezetting
De Almelose recherche heeft aange
houden E A. Brugman, bijna 25 Jaar ln
dienst van de chemische wasserij fa.
Palthc als boekhouder van de depots,
wegens verduistering van ten minste
f. 25.000. Ook ls gearresteerd de depot-
boMder van Paltho in Den Haag, J. P.
vSmlt, die medepllohtig schijnt te zijn ge
weest bil de fraudes van B.
De tenor Tito Schlpa, die tussen zijn
Amerika-tourneé's voor enkele concerten
in de hoofdsteden van Europa naar de
oude wereld komt, zal ook ln ons land
-optreden Vastgesteld ls voorlopig slechts
een enkel concert te Amsterdam.
OP 4 November zal het startsein voor
de herbeplanting van Walcheren worden
gegeven; deze dag wordt een historische
dag voor geheel Zeeland.
Het intergeallleerd bureau voor
schadevergoedingen te Brussel heeft aan
ons land toegewezen een deel van de Mes-
serschmidt-, Focke Wulf- en Junckers-
fabrleken.
buitenland
De Britse kapitein Farran. die te
Jeruzalem voor de rechtbank was versche
nen. onder beschuldiging van moord op
de 16-jarlge jood Rubowitz, ls vrijgelaten.
De rechtbank achtte geen termen voor
rechtsvervolging aanwezig.
De regering van de Sovjetunie heeft
de uitnodiging om deel te nemen aan de
op 21 November as. te openen interna
tionale handelsconferentle te Havapna
van.de hand gewezen.
De Griekse premier. Soefoelis heeft
het bericht betreffende het vormen van
een gecombineerde Grieks-Turtee generale
staf onder supervisie van een Amerikaan,
tegengesproken
Tussen de Britse, kolenraad en afge
vaardigden van het Verbond: van Britse
mijnwerkers is een overeenkomst gesloten,
waarbij de mijnwerkers vrijwillig een half
uur per dag langer of ook Zaterdag zullen
werken.
Acht voormalige functionarissen van
het concentratiekamp Flossenbuerg, die
in Januari door het Amerikaanse Hof van
oorlogsmisdaden te Dachau ter dood ver
oordeeld waren, zijn In de militaire ge- i
vangenls van Dachau, opgehangen. Onder
hen bevond zloh de Nederlander Willy
Olschewsky. I
Gandhl heeft zijn 79e verjaardag ge
vierd.
De Bulgaarse redering heeft een nota j
aan Engeland gezonden, waarin het pro
test Inzake de executie van Petkof wordt
verworpen, zijnde ln strijd met alle prin
cipes van het Internationaal recht.
Drie Hongaarse partijen hebben ln
petities aan het klesgerechtshof verzocht
om de jongste Hongaarse verkiezingen on
geldig te verklaren wegens onrechtmatig
heden.
Een verzoek van de Engelse minister
president Attlee om. het aantal gewapende
strijdkrachten van Engeland te beperken
ten einde de dollaruitgaven te verminde
ren ls in beginsel door de militaire leiders
na overleg met het kabinet aanvaard.
Leger, vloot en luchtmacht hebben de
mogelijkheid onderzocht 20 te besparen.
Het Hongaarse kabinet heeft beslo
ten Ferenc Nagy. voormalig eerste nainlster
van zijn Hongaars burgerschap vervallen
te verklaren. Een dergelijk besluit ls ook
leider, van de Vrijheidspartij. ff
In de laatste 24 uur werden 53
choiera-gevallen met dodelijke afloop ge
rapporteerd, aldus -het Egyptische minis
terie van. volksgezondheid. Verder werden
92 nieuwe positieve gevallen en 92 ver
dachte gevallen gemeld.
Luitenant Philip Mountbatten ls offi
cieel opgenomen ln de Anglicaanse kerk.
Hü was Grieks-orthodox.
De Engelsen hebben voor de Pale
stijnse kust weer 2 schepen met ruim 3000
Joodse Immigranten aangehouden. De
Joden zijn daar Cyprus gebracht.
Winston Churchill ontving gisteren
het ereburgerschap van Brighton, terwijl
hem voorts namens de burgerij een stoel
stijl Lodewijk de vijftiende werd aange
boden.
ONZE VERLIEZEN
De regering maakt bekend, dati
tot haar leedwezen in de afgelopen
week de navolgende verliezen zijn
gerapporteerd:
Koninklijke Marine: ggne.
Kon Ned. Landmacht: Sold. G
Lette, Hengelo. Tijd. luitenant A.
B. B. ter Braak, Hengelo- Luit.-
Kolonel J. M. Koeman, Amsterdam.
Sold. W. Martens, Cuyk (N. Br-).
Sold. H. Kolk, Kampen. Sold. A. C-
M. H. Teurlings, Tilburg. Sold F.
J. Verheyden, Boxtel. 2de«luit G.
Bakker, ZeisC. Sold- H. Botterman.
Amsterdam. Sold. J. C. Oostenrijk,
Doorn Kapitein J. W. F. ter Pelk-
wijk, Utrecht. Sold. T. Brakers.
Emmen Sold. 1ste kl. H. J. Numan,
Beverwijk Sold. I. Catsman, Schie
dam. Sold. 1ste kl. C G. van der
Gaag, Berkel en Rodenrijs. Sold.
G. Zentveld, Egmond aan Zee.
Sold. H. Vige, Haarlem.
Kon. Ned. Ind. leger: Soendanees
sold. 2e kl. Rol. Timorees sold. Ie kl.
inf. L Meioek, Timorees sold. 1ste
kl. inf. Wake Wowa, Jav. mil. sold.
Samin Bin Kain, res. kapt. staf a
diviste C. J. J. M. Emons.
hard gedurende de eerste 14 dagen
van de oorlog in Nederland.
Tot de herfst van 1940 heeft Prins
Aschwin vervolgens bij zijn moeder
gewoond en-gestudeerd en daarna heeft
hij zijn studies te Berlijn voortgezet,
waar hij begin 1942 aan de universiteit
de doctorstitel in de philologie behaal
de. Na zijn promotie, werkte Prins Asch
win aan het Oost-Aziatisch museum te
Berlijn.
Deze jaren te Berlijn waren voor
hem uit de aard der zaak bijzonder
onaangenaam en moeilijk, aangezien
het overgrote deel van zijn vroegere
kennissen uit vrees of om andere re
denen op grond van de houding van
Prins Bernhard geen betrekkingen
meer met hem wensten te onderhou
den.
Sumatra's Oostkust autonoom
gebied.
Dr. Van Mook heeft een bespreking
gehad met het voorbereidend comité
voor de vorming van een autonoom ge
bied Sumatra's Oostkust.
Volgens een officieel communiqué, la
o.a. omtrent het volgende punt over
eenstemming bereikt:
Het gebied van Sumatra's Oostkust,
waar thans de Nederlandse regering
rechtstreeks verantwoordelijk is voor
de orde en de veiligheid, zal tot auto
noom gebied gemaakt worden. (Dae-
rah Istimewa Sumatra Ti moer)zulks
in overeenstemming mqt de in de pe
tities en betogingen tot uitdrukking
gebrachte wens van de overgrote
meerderheid van de Ingezetenen van
deze gebieden.
De voorzitter en enkele leden van het
comité zullen morgen naar Batavia rei
zen, ten einde tot een definitieve vast
stelling van verschillende besluiten te
komen.
Verbod tot publicatie van
Republikeinse legerberichten.
Aneta meldt uit Batavia dat bjj be
velschrift krachtens de staat van be
leg en getekend door het hoofd van
het tijdelijk bestuur te Batavia, mr.
A. Zwagers, het de dagbladen en an
dere periodieken verboden is. Repu
blikeinse legerberichten op te nemen.
Het bevelschrift, dat 26 September
gedateerd is en op die dag ls ingegaan,
ls pas 2 October bekend geworden.
RONDETAFEL-CONFERENTIE
IN BANDOENG.
Volgens het „Dagblad" zal op 12 Oc
tober de rondetafel-conferentie van
vertegenwoordigers van West-Java in
Bandoeng beginnen. Op deze conferen
tie zal ojn. aandacht besteed \vorden
aan de vraag of West-Java een afzon
derlijk gebiedsdeel zal vormen, hetzij
geheel zelfstandig in federaal verband
of deel uitmaken van een groter staat
kundig geheel.
VOORLOPIG VERHOOR VAN
NADJAMOEDDIN.
De Officier van Justitie te Batavia
heeft voor zijn ambtgenoot te Makas
sar een aanvang gemaakt met het
voorlopig verhoor van Nadjamoeddin.
DE „MERDEKA" WEDEROM
VERSCHENEN.
Op 1 October is het bekende Repu
blikeinse dagblad „Merdeka" opnieuw
verschenen met een inleiding van Gani.
2 DODEN EN 3 GEWONDEN.
De verliezen aan Nederlandse zijde
bedroegen op 1 October 2 gesneuvelden
en 3 gewonden.
Vanaf het moment dat hij weer naar
Berlijn kwam is hij begonnen met een
aantal vrienden mede te werken aan
het verzet. Hij werkte voor verschillen
de groepen, waarvan verscheidene le
den werden gearresteerd en ter dood
gebracht. In Berlijn had hi) tevens
iöuw contact met de daar nog aanwe-
_ige Nederlanders, dlë zich voor de goe
de zaak beijverden, zoals bijv. de heer
Mlllenaar. thans lt.-kolonel bij de Ned.
militaire missie te Berlijn.
In de herfst 1944 werd hij gedwon
gen enkele maanden in het Oosten
te graven, hetgeen hem vermoedelijk
voor arrestatie heeft bewaard. Zijn moe
der werd intussen door de SS uit haar
huis gezet en moest haar intrek nemen
in twee kamers in West-Falen. Toen
de geallieerde legers dit gebied nader
den, heeft Prins Aschwin zich in de
winter 1944—1945 bij haar gevoegd.
Prins Aschwin heeft Prins Bern
hard via diplomatieke vrienden gere
geld voorzien van materiaal, dat door
de Engelse intelligence gebrqikt kon
worden.
De overlevenden van zijn vrienden
uit de verzetsgroepen, met wie hij
samenwerkte, hebben thans gezag
hebbende functies in Berlijn en Pots
dam.
DROOG.
De Bilt verwacht tot Zondagavond
Enkele overdrijvende wolkenvelden
met op vele plaatsen ochtendmist. Iets
hogere temperatuur dan vandaag en ln
het algemeen weinig wind.
5 OCTOBER.
Zon op: 6.46 uur; onder: 18.11 uur.
Maan qp: 20.36 uur; onder: 13.10 uur
(7 Oct. L. K.).
Hoogwater te Katwijk te 6.56 en 19.17
uur (6 Oct.: 7.40 en 20.05 uur).
Lieftinck tot dc schim van Alva: „We zijn blü dat wij de tirannie kwijt zjfe
maarhoe kwam jij rond met die tiende penning?"
LEIDSCH
DAGBLAD
