Voortreffelijke geest onzer troepen in Indië
r
Fel verontwaardigd over hen, die stookten
KUNST
Een auto- en deviezenschandaal
in Frankrijk
Beel en Vari Mook op zoek naar
constructieve elementen in de Repoeblik
Ruime geldmiddelen blijven
krachtige stimulans
Toenemende belangstelling voor
Indische waarden
Van zes-dagen
naar zes-weken-huis
86e Jaargang
Zaterdag 27 September 1947 LEIDSCH DAGBLAD
Tweede Blad No 26196
Piot. Josephus Jitta's indrukken:
Zij leerden door de feiten
Prof. mr. A; C. Josephus Jitta schrijft
ons:
HET is een merkwaardig gezicht in
een tropisch landschap te midden
van meer dan 60 millioen donkere
broeders een 80.000 Hollandse soldaten
aan het werk te zien. Zij lijken in die
omgeving allemaal blond en bleek, maar
wanneer zy in Holand terug zdjn, zal
wel biyken, dat zij door de Indische zon
een beetje gekleurd zyn. Misschien zun
zy wat afgevallen door de hitte en
inspanning, maar hun gezondheid laat
zeer weinig te wensen.
HUN stemming is over het algemeen
voortreffelijk. Hun optreden tegen
over de bevolking zeer correct. zy
zijn van grote sympathie voor de
grote groepen, inlanders vervuld, die
zjj hongerig en ziek in de „bevrijde"
gebieden aantreffen. Dat zij een ko
loniale oorlog zouden voeren wat door
sommige radicale schrijvers hier en in
Holland wordt gecolporteerd, klinkt
hen als een hoon in de oren.
Dicht bij het „front" is hun stem
ming over het algemeen beter, dan in
de garnizoenssteden Batavia en Ban
doeng. Aan het „front" begrepen zy.
dat zij lager eisen moeten stellen, heb
ben zy minder gelegenheid tot kanke
ren en komen zy gemakkelijker uit met
him soldy dan in een garnizoen.
Natuurlijk wordt er hier en daar ge
kankerd. Dat is een typisch Hollandse
eigenschap, die men ook op de Witte
Sociëteit, speciaal onder de oud-Indisch
gasten, aantreft. Kankeren is ook het
onmisbaar compliment van de militaire
discipline. Het is de uitlaatklep voor het
verstoorde gemoed.
Volkomen evenwichtige naturen kan
keren zelden, maar nemen in de regel
ook zelden een initiatief. Wanneer de
Hollanders niet ontevreden zouden zyn
geweest met hun lot. hadden zy dan zo
verre ontdekkingsreizen ondernomen?
Wy zouden geen specerijen. geen De
venter koek en geen tulpen gehad heb
ben. De zo typische Hollandse drang
naar het uitheemse, het Oosterse, die
men op zoveel schilderyen van Rem
brandt ontwaart gaat gepaard met een
zekere minachting voor het gewone,
dagelijkse. Hollandse.
Een zeer vergrote belangstelling voor
dat exheemse begint de Holandse jon
gens hier te pakken. Hun blik wordt
verruimd. Hun initiatief en zelfstandig
heid vergroot.
Een Hollandse jurist van even inde
30. die thans in ons vaderland mis
schien tot hoofdcommies op en De
partement van Algemeen Bestuur zou
zijn opgeklommen, voert hier het
hoogste commando op een gebied van
1000 vierkante kilometers.
Company of Four.
DARK SUMMER.
Na de Belgen hebben de Engelsen
voor één avond bezit genomen van de
Kon. Schouwburg te Den Haag. Don
derdagavond trad hier op de Company
of Four, welk gezelschap ditmaal door
een byzondere telling uit vyf personen
bestond.
De namen, die op het programma
stonden, bezitten voor de Londenaars
een byzondere klank. De gegierde Joan
Miller vervult de hoofdrol in een stuk
van Winyard Browne, en-zoals wij liaar
zagen, ondergingen wy hettlelfde als
die Londenaars, die naar het theater
komen vooral om haar te zien. Eén
avond in Nederland heeft gedaan, wat
vele avonden in Londen bewerkstellig
den: in deze enkele uren van verbiyf op
het Haagse toneel heeft Joan Miller een
blyvende plaats in onze herinnering in.
genomen. Want zy heeft een stuk to
neelspelkunst getoond, die apart is en
eigen van styl en aan één kunstenaar
gebonden, Joan Miller heeft haar ar
tistiek geheim, een geheim weliswaar,
dat rust op het concrete en enorme
spelkunstvermogen, maar toch ondoor-
grondeiy'k is voor de toeschouwer., ge-
ïyk ieder in werking zynd scheppings
proces ondoorgrondeiyk blyft. De enige,
die doorgrondt en onfeilbaar de bodem
voelt waarop haar artistiek bestaan
rust,' is de actrice zelf. Alle deugden
van haar talent heeft zU afgetast. En
zij vond kracht neen. meer dan kracht,
het geloof, om in humanitaire zin werk
zaam te zyn voor haar kunst.
Joan Miller had in Dark Summer
medespeelsters van onbetwistbaar ta
lent: Nora Nicholson, Jean Cadell en
Annabel Maule. De enige mannenrol
was in handen van- de in ons land door
overgewaaide roem bekend geworden
Dan Cunningham -Hy typeerde in dit
stuk de dqor de oorlog getroffen Ste
phen Hadow, die blind is en zonder
veel hoop voor de toekomst. Het was
mogelijk geweest, dat Cunningham van
de blinde een dramatische figuur had
gemaakt. Hy heeft ctet niet gedaan. Hy
gaf ons het beeld van een jonge man,
geslagen door het lot, doch mannelijk
en zonder zelfbeklag en zich welbewust
van het leven, dat hem misschien er
gens, stil opgesloten in een provin
ciestadje, met weinig geld, wacht. Zijn
creatie was bovendien charmant en
voortdurend kon men er de gentleman
in herkennen. Ook op het toneel bleef
de Engelsman uiterlyk de perfecte heer,
zolang dat in de handeling in eniger
lei opzicht mogelyk is. In houding en
tevens meesteriyk echt in de geestelyke
rijzingen en dalingen van het menselijk
hart, zo zagen wy Dan Cunningham.
Dark Summer is gericht op de tra
giek van het Joodse Volk, dat hier ver-
persoonlykt wordt in de jonge vrouw
Gisela Waldstein (gespeeld door Jan
Miller). Gisela is naar Engeland uit
geweken en de vluchtelinge is als
kokin opgenomen in het huis van Mrs.
Hadow, die te veel by wat zy zegt en
doet laat horen, dat ze als Christen
handelt, Gisela daarentegen kan de
wereld alleen als mens en niet als Joodse
zien en zy zou willen dat ook de Chris
tenen in de eerste plaats als mens oor
deelden aangezien het Christehjk oog
zo dikwyis verkeerd kijkt.
De liefdestragedie, die zich in Dark
Summer afspeelt (de blinde Stephen
wil met Gisela trouwen, maar als hy
zyn gezichtsvermogen- terug heeft ge
kregen, keert hy zich van haar af) is
er om ln persooniyke verhoudingen de
druk van de zich opstapelende tegen
spoed van het Jodendom mee te laten
voelen, en om te laten zien dat daden,
die werden verricht, omdat ze door
menseiykheid en liefde werden inge
geven een goede kans lopen voor ge
raffineerde baatzuchtigheid te worden
OVER het moreel gedrag der sol
daten, waarover moeders en ver
loofden in het vaderland zich
vaak ongerust maken, behoeft men
over het algemeen niet bezorgd te
zyn. Zo luidt het eenstemmig oordeel
van officieren van gezondheid, aal
moezeniers en veldpredikers.
Op sommige plaatsen worden alle sol
daten eens in de twee maanden op hun
lichameiyke gezondheid onderzocht. En
men weet dus.precies hoe het daarmede
gesteld is. Wie zich hier te buiten gaat,
zou dat in het vaderland ook niet heb
ben nagelat-en. En dan zou hy niet on
der geregeld medisch toezicht hebben
gestaan.
De Amerikaanse Consul-Generaal te
Batavia van wièns oordeel op de duur
voor een belangrijk deel de toekomst
van ons Koninkryk -zal kunnen afhan
gen verzekerde mij, dat de inheemse be
volking over het optreden van onze
soldaten vol lof is. Heel wat soldaten
hier hebben inlandse kinderen geadop
teerd. die zy de resten van hun voed
sel en wat geld geven. Er zyn van die
kinderen, die hun pleegvader oom Ger-
rit en oom Jan noemen. Zy kennen en
noemen vele soldaten bij hun voor
naam.
TOEVALLIG heeft een bepaalde op-
draoht, waarmede ik belast was,
my in de gelegenheid gesteld on
der vier ogen te praten met een aantal
jongelieden, die een jaar geleden schrif-
teiyk biyk hadden gegeven van hun
principiële bezwaren tegen de krijgs-
I dienst. Dat is misschien het enige punt
van Indisch beleid waarin ik enige
grotere ervaring en misschien grotere
competentie dan een ander bezit.
Het is merkwaardig te ontdekken,
hoevelen geenszins onder pressie, maar
geleerd door de feiten het zijn over
het algemeen jongens van 21 jaar
oud tot een ander inzicht zijn ge
komen. En zij zijn fel verontwaardigd
over degenen in het vaderland, die
hen verkeerd hebben voorgelicht, om
niet te zeggen opgestookt. ~-
De -directeur van „Het Vrije Volk"
Van der Kieft. tevens lid van de Eerste
Kamer Voor de Party van de Arbeid
sprak voor een groep soldaten. Men
vroeg: „Hy spreekt goed en verstandig,
wat is hy?" „Lid van de Party van de
Arbeid" zei een ander. ,Dus een van die
kerels, die ons in de steek laten", zei
een derde. De uitlating is niet billyk,
maar wel karakteristiek.
Uit de vele brieven van militairen uit
Indië die wy in Holland ontvangen,
wist ik reeds ongeveer, hoe de stemming
was. Die conclusie is door de feiten vol
ledig bevestigd.
De verhouding van de soldaten tot hun
superieuren is hartehjk. zonder dat zulks
de discipline schaadt. Wanneer het op
vechten aankomt, zei my een soldaat,
staan de sterren en strepen in het voor
ste gelid.
Ons politionele optreden in Ned.-
Indië is onaangenaam en kostbaar.
Maar tegenover deze nadelen staat
het onmiskenbare voordeel, dat dui
zenden van onze beste jongelieden
worden opgewekt tot grotere belang
stelling voor onze overzeese gebieden,
voor hun geschiedenis en betekenis en
met meer begrip en met grotere zelf-,
standigheid in het vaderland zullen
terugkeren.
Salomon Edelsburg verdiende
een millioen francs per auto
(Van onze correspondent te Parys)
Buitenlanders, die sedert ongeveer een
jaar in Parys over de Champs-Elyssées
of dé grote boulevards flaneerden, had
den vaak moeite te geloven, dat Frank
ryk werkelyk een arm, ja zelfs een arm
lastig land geworden was: hetgeen door
de statistieken niettemin onomstotelijk
bewezen werd (het land heeft inderdaad
gedurende de laatste oorlog niet minder
dan de helft van haar nationale ver
mogen ingeteerd).
zy (die buitenlandse bezoekers) ver
wonderen zich met name over de files
van luxe wagens en Amerikaanse sleeën,
die Parijs weer haar vooroorlogse as
pect verleenden Auto's, die er alle zo
mogelyk nog iets imposanter en nog iets
luxueuser uitzagen dan weleer. Wanneer
zo'n verwonderde vreemdeling zich met
het verzoek' om uitleg tot een Fransman
wende, liep hy de kans tweeërlei soort
antwoord te krygen. Ofwel men zei
hém: dit zyn de auto's van de ministe
ries van de ambassades. Ofwel men deel
de hem met 'n gelaten glimlach mee, dat
dit nu de wagens waren van de konin
gen van de zwarte markt. Dat eerste
antwoord was gemeenlyk afkomstig van
een naief mens, dat de officiële uitleg
gingen 'van de regeringsinstanties nog
volgens de letter nam en de tweede
repliek van zo'n „gewone man uit de
straat", die gewend is een weinig te
generaliseren, doch die tevens een open
(VanN onze financiële medewerker)
De scherpe tegenstellingen, welke zich
de laatste tyd in het aspect van de
geld- en effeotenmarkt voordoen, plaat
sen de belegger voor grote moeihjkhe-
den. Terwijl byv. aan de ene kant de
vraag naar nieuw geld groot is. zoals
uit tal van aandelenmissies biykt, blyft
aan de andere kant de rente van het
geld laag. zodat het z.g. Beleggersfront,
waarin de grote geldgeefsters zyn ge
combineerd. na lang verzet zelfs het
hoofd in de schoot heeft gelegd en thans
bereid is aan publiekrechtelyke licha
men leningen te verstrekken tegen 3
rente indien de looptyd 20 tot 30 jaar
bedraagt en tegen een gestaffelde rente
van 3 tot 3% by een looptyd van
30 jaar en langer. En al kunnen 3%
pandbrieven van Hypotheekbanken de
parikoers niet halen, er blykt toch een
mogeiykheid te zyn voor de plaatsing
van pandbrieven met het, ietwat uit
zonderlijk rentetype van 3 1/4
(Zeeuwsche Hypotheekbank). terwyi
voorts de obligaties van de Nederlandse
Staat zich om en bij de parikoers kun
nen handhaven, hoewel minister Lief-
tinck met een begroting voor 1948 voor
de dag is gekomen, die tot versterking
gehouden. Hetgeen dubbel geldt als
men Jood- is
Niettegenstaande Dark Summer geen
nieuwe uitzichten opent en wy al wat
het opwerpt al vele malen hebben over.
dacht, mag het stuk door zyn uitne
mende milieu-tekening en verkleinde
projectie van een groot vraagstuk als
een tendenz-stuk met de intieme gaaf
heid van een miniatuurschilderij wor
den genoemd. E. B.
van het staatscrediet nog weinig kan
bydragen.
Deze betrekkeiyk hoge koersen voor
vaste rentedragende fondsen vallen te
meer op wanneer men ze niet in het
licht van de nog altyd stygende koersen
op de Aandelenmarkt, waaraan volgens
velen de vrees voor een verdere waarde
vermindering van de gulden niet vreemd
is. Vroeger ging zulks gepaard met een
sterk verminderde appreciatie van obli
gaties. omdat men hier Immers met
geldswaarden te doen heeft, welker in-
neriyke waarde niet door de sty ging of
daling van de goederenprijzen wordt be-
invloed.
Dat dit thans niet het geval is,
houdt vn. verhand met het feit, dat
de vaste rentedragende fondsen voor
een goed deel worden gehouden en ge
kocht door de grote z-g. institutionele
beleggers en tevens met de veldwin
nende overtuiging, dat de goedkoop-
geldpolitiek der regering nog voorlan
ge tijd zal worden gehandhaafd, ter
wijl voorts de beperkte beleggingsmo
gelijkheden van deze tijd uiteraard
ook op de koersen der obligaties van
invloed zijn.
Belegging in buitenlandse obligaties
en aandelen is thans uitgesloten. Juist
hef tegenovergestelde verschynsel doet
zich voor, nJ. een geleldelyke liquidatie
van het bezit aan buitenlandse fondsen
m.n. van Amerikaanse waarden, waar
van gedurende de eerste 7 maanden van
dit jaar reeds/ voor 70 millioen is ver
kocht. En nog altyd wordt van hoger
hand op dit' bezit aan Amerikaanse
fondsen druk uitgeoefend door de be
voegdheid der regering om deze dollar
waarden te vorderen en het voortdurend
uitstellen van de betaling van rente en
SCHEEPSBERICHTEN.
Adinda, 18/9 van Pladjoe te Batavia;
Agatha, SingaporeKaapstad en Curasao,
25/9 bij Mauritius gesignaleerd; Alphard,
26/9 van Rio Grande te Porto Alegre;
Barale. 24/9 van Cristobal naar Vera Cruz;
Brastagl, SeattleDurban, 25/9 van Port
of Spain; Congostroom. 23/9 van Matadl
naar Pointe Noire; Delfland, Amsterdam
Buenos Aires. 23/9 te Santos; De Kerens.
25/9 van Hoek van Holland naar Batavia;
Erlrrna, 22/9 van Singapore naar Pladjoe;
Indrapoera. RotterdamJava. pass. 25/9
Kaap Serrat; Ittersum. Buenos AiresAm
sterdam, 26/9 te Bahla; Jaarstroom, Rot
terdam—West Afrika. 23/9 van Freetown;
Johan van Oldenbarnevelt. Amsterdam
Java, 24/9 van Belawan; Kota Baroe, Rot-
divldenden over de jaren 194& en 1946
voor het nog resterende bezit, dat op
400 500 millioen wordt geschat. Al
leen over 1945 is hierop hog een bedrag
van 20 a 30 millioen door de houders
te vorderen, dat wel reeds door de Ad
ministratiekantoren werd ontvangen,
maar tot dusver nog maar steeds in kas
wordt gehouden.
Het zou ons niet verwonderen wan
neer allengs ook voor Indische waar
den grotere belangstelling ontstond. De
regeringsverklaring moge niet uitblin
ken door positieve aanwijzingen vóór
de door de regering te volgen poli
tiek, z<j suggereert in elk geval de
waarschijnlijkheid dat ook zondereen
verdere politionele actie het beoogde
doel zal worden bereikt. En uit de
jaarverslagen en mededelingen om
trent enkel Indische ondernemingen
valt af te leiden, dat de Indische pro-
ductenhandel zich langzamerhand
weer langs zijn oude banen begint te
ontwikkelen, waarop b.v. in het ver
slag van de Java Sumatra Handel Mij.
gewezen wordt.
Aangenomen wordt, dat de voor ons
land zo belangryke transito-handel, zich
zal herstellen naarmate de politieke en
economische toestand in Indië verbetert
en het is om meer dan één reden te
hopen, dat dit voorzichtig optimisme
niet beschaamd wordt. Een toenemend
vertrouwen in het herstel van het In
dische bedryfsleven zou de eenzijdige
vraag naar handelen van Nederlandse
ondernemingen allicht enigermate tem
peren en een niet ongevaariyke over-
dryving kunnen tegengaan.
oog bezit voor de realiteit van vandaag.
De waarheid lag als steeds waar-
schyniy'k tussen de beide explicatiesin.
Doch overhellend naar de laatste. Want.
diplomatieke en departementale wagens
maken natuuriyk maar een fractie uit
van de massa der 16 en meer cylinders;
temeer wanneer men in overweging
neemt, dat verschillende hooggeplaatste
autoriteiten met Ramadier voorop
voor hun verplaatsing sedert geruime
tyd zich met een simpele Citroën ver
genoegen.
Er bestond in Frankryk dus zoiets als
een mysterie van de Amerikaanse slee
De eerste, die zich na de buitenland
se bezoeker dan met dit mysterie
heeft ingelaten, is Robert Schuman ge
weest, de katholieke minister van Fi
nanciën. die voor enkele weken in het
kader der jongste bezuinigingsmaatre
gelen bepaalde, dat wagens boven een
bepaalde' paardenkracht voorlopig niet
meer mochten rijden. De tweede, die
zich vooral voor de herkomst der Ame
rikaanse limousines interesseerde, was
de Franse politie, die van nature, als
alle polities, nu eenmaal een nieuws
gierige aard bezit. En die politionele
nieuwsgierigheid nu, heeft dezer dagen
interessante feiten aan het licht ge
bracht. Men spreekt in Frankryk van
daag weer van een nieuw schandaal:
het auto- en deviezenschandaal geheten.
De promotor van Frankryk's Jongste
smokkelaffaire op internationale voet
waarby honderdduizenden dollars wa
ren gemoeid, is de 28-jarige Salomon
Edelsburg. die zich ook wel Ebruilin
liet noemen. Deze jeugdige gangster
was directeur van een aantal im- en
exportzaken met klinkende namen als
..Inter Allied Corporation". „Société
Franqaise d'Importation" etc., welke
wel is waar alleen maar in zyn welige
fantasie bestonden, doch die in hun
fictieve staat Ebruilin niettemin de mo-
geiykheid gaven royale grepen in het
Franse deviezenkapitaal te doen, dat
door het zo geheten „Office de Chan
ges" het Franse Clearingsbureau
wordt beheerd. Met die deviezen, wel
ke hy natuuriyk alleen door mede
plichtigheid van hoge functionnarissen
kon verkrijgen, kocht Ebruilin in Ame
rika dan Dodges, Fords, Chevrolets en
andere wagens, die hy vandaar als
„cadeau" naar Franse relaties liet zen
den. Aldus behoefde hy slechte 12%
der gebruikeiyke invoerrechten te be
talen. En zo kwam een Amerikaanse
Buick de „firma" op Franse bodem op
nog geen half millioen francs te staan.
Voor anderhalf millioen gingen ze ver-
Wlnston Churchill woonde een in scène
gezette nabootsing by van de tonelen,
'die zich op 6 Sept. 1940 afspeelden op
het vliegveld Biggin Hill naby Londen,
'toen in de „slag om Londen" door de
RAF-piloten een record-aantal van
Duitse bommenwerpers werd neerge
schoten.
volgens zeer vlot van de hand. Hetgeen
de zaak derhalve ruim een millioen
francs schone winst opbracht; hetgeen
altijd nog zoiets als 22.500.gulden is...
Wanneer men dat bedrag vermenigvul
digt met het aantal Amerikaanse sleeën,
dat men over de Paryse boulevards ziet
gonzen, kan men ongeveer bevroeden,
welke ..omzetcyfers" deze heren hebben
gemaakt. Astronomische getallen
Het Is wel zeker, dat de Franse poli
tie hier een kapitale slag heeft gesla
gen, ofschoon men weer niet verwach
ten mag, dat nu als by toverslag aan
de wantoestanden een eind zal zyn ge
maakt.
Niet goedkoop en ook niet
bijster snel
(Speciale reportage)
Het Is betrekkeiyk stil geworden
rondom het z.g. „zesdagenhuis" te
Voorburg. De nogal ontactisch gevoerde
en lichteiyk opgeschroefde reclame
heeft de zaak geen goed gedaan en in
brede lekenkring verwachtingen gewekt,
welke onmogeiyk konden worden ver
vuld, Merkwaardig waren de reacties van
het publiek. Want niet alleen, dat by
velen de overtuiging heerste, dat hier
een normaal huis werkelyk kant en
klaar in zes dagen zou worden afgele
verd, maar niet minder dan 2600 per
sonen wendden zich schrifteiyk om in
formaties tot de directie of tot de archi
tect, de heer Lucas te Ryswyk, waarby
velen onder hen zelfs nog verder gin
gen en prompt tot bestelling van een
zes-dagen-huis meenden te moeten over
gaan! Aan geld schy'nt het by een deel
van het Nederlandse volk nog niet te
ontbreken
Behandel Uw kolen
zorgvuldig!
"N
Stel Uw kolen niet aan weer en
foind bloot,
Schep by het vullen van Uw ko
lenkit zo mogelyk aan de voet van
de hoop en doe dit voorzichtig, U
voorkomt dan gruisvorming.
Wees van de aanvang van het
stookseizoen af zuinig met Uw
brandstoffen.
terdamJava, 24/9 te Belawan: MelLskerk,
25/9 van Rotterdam te Sydney; Niger-
stroom, 26/9 van Amsterdam te Freetown;
Ntjkerk, AmsterdamBelra, 27/9 te Mom-
bassa verwacht; Oranje. BataviaAmster
dam. 25/9 van Port Said; Oranjefontein,
25/9 van Belra naar Durban; Paula. 17/9
van Poeloe Samboe naar Belawan; Pericles,
ValparaisoCurasao, pass. 24/9 Balboa,
Poelau Laut, JavaDJeddah, 24/9 ten Zui
den van Ceylon; Polyphemus, 25/9 van
Banks, naar Pangkal Pinang; Polydorus,
25/9 van Ballk Papan te Macassar; Prlns
Willem 2, RotterdamMontreal, 25/9 op
150 myi West van Valentia (Ierland);
Rad Ja,'24/9 van Singapore naar Colombo;
Samuel Jacob, 25/9 van Macassar naar
Soerabay; SaroenaT 18/9 van Pladjoe naar
Miri; Stad Arnhem, HuelvaNederland,
pass. 25/9 Burllngs; Stad Haarlem, 23/9
van Rotterdam te Spezia; Sommelsdljk.
JavaNew York. 25/9 te Suez; Tablnta,
MontrealAmsterdam 23/9 van Quebec;
Tegelberg, BataviaShanghai, 22/9 van
Singapore; Tjltjalengka, 23/9 van Singa
pore naar Batavia; Zaan stroom, Amster
damTanger, 25/9 bij Lissabon gesigna
leerd; Zeeland, BataviaNew York, 25/9
te Port Swettenham.
H.W.A.L.Hemony. 25/9 te Barcelona;
Congostroom 25/9 te Point Noire; Maas-
kerk, 25/9 van Accra naar Lagos; Amstel-
stad, 26/9 te Luando; Jaarstroom, 24/9 te
Cape Mount; Amstelkerk, 26/9 van Le
Havre naar Amsterdam.
MIJ. Oceaan: Aeneas. 26/9 te Amsterdam.
MIJ. Nederland: Tablnta, 23/9 van
Montreal naar Amsterdam: Lawak, 23/9
van New Orleans naar Montreal; Rondo,
24/9 te Hallfax; Oranje, 25/9 van Port
Said naar Southampton;, Poelau Laut 24/9
Cevlon gepasseerd op weg naar DJeddah.
Vlnke en Co.: Loppersum. 26/9 Beachy
Head gepasseerd
K.N.S.M.: Dundee. 24/9 van Genua naar
Llvorno: Carlbia, 25/9 te Saltkallen: Ilos
26/9 te Amsterdam: Trajanus. 26/9 te
Amsterdam; Boskoop. 24/9 te Curacao;
Pericles. 24/9 te Cristobal; Wlnsum. 25/9
van Curacao naar Zuid Baay; Hast 5,
25/9 van Lissabon naar Oporto; Vulcanus.
25/9 van Beiroet naar Famagusta; Juno,
25/9 van Malta naar Piraeus; Hercules,
25/9 van Oran naar Gibraltar.
K.P.M.: Batoela. 25/9 te Port Said;
Belanta en convool, 25/9 11.46 Noord,
59.55 Oost.
Intussen is dan nu, na zoveel weken,
wel vastgesteld, dat het onjuist is ge
weest aan de bouw van dit huis een
bepaald sensationeel karakter te ver
lenen. Inderdaad heeft men er naar
gestreefd aan de zichzelf gestelde en
in het openbaar verkondigde opgave
te voldoen, maar diverse moeilijkheden
zijn er het gevolg van geweest.
Geplaatst voor een dagtaak, welke
misschien boven het normale tempo uit
ging, aangestaard door honderden des
kundige kykers, die dageiyks by de di
rectie ter receptie kwamen, zyn de ar
beiders nerveus geworden en slordig
gaan werken. Voeg daarby het belang
ryke feit, dat hier een procédé werd toe
gepast. dat nog aan de praktyk moest
worden getoetst en het is duideiyk, dat
net resultaat in meer dan één opzicht
beneden de verwachtingen is gebleven.
Uitwendig was het piet byster fraai,
technisch moest er bovendien zoveel aan
worden gerestaureerd, dat er van een
spoedige bewoning door mr. Drós geen
sprake kon zyn. In plaats van Maandag,
8 September, zoals men ons had verze
kerd, zal het waarschUniyk half October
worden, voordat de werklieden er de
laatste hand aan zullen leggen!
Door ondervinding wordt hien echter
wys. En terwyi te Delft thans op ver
zoek van de bouwers officiële proeven
worden genomen betreffende materiaal
en constructie der elementen, heeft men
inmiddels aan de elementen allerlei
kleine wyzigingen aangebracht, welke
naar de uitvoerder vertelde tot bedui
dende verbetering zullen leiden.
Ons lekenoog accepteert die verklaring
gaarne. Want ook met het tweede, veel
riantere huis (eigendom van de heer v.
d. Wilk uit Voorburg) heeft men name
lijk op 18 September een aanvang ge
maakt en het is buiten kyf, dat deze
bouw, dank zy die veranderingen, een
aanzieniyk prettiger en geacheveerd er
indruk maakt dan die van het eerste
pand. De elementen zijn. beter aan ae
maat en de sjRcie kan gemakkelijker
worden toegevoegd. De muren zyn
daardoor egaler en regelmatiger, ter-
wyi voor deksteen aan de buitenkant een
meer decoratieve soort wordt ge
bruikt
Een oordeel over de kwaliteit van de
proefbouw dient te worden overgelaten
aan de vakman die over het alge
meen dit experiment met belang
stelling maar ook met een tikje wan
trouwen gadeslaat. De praktyk zal leren,
of dit gerechtvaardigd is.
In ieder geval kan hy verkondigen,
dat het juister is van een „zesweken-"
dan van een „zesdagen-huis" te spre
ken. Nuchter bezien, komt het er zelfjj
op neer, dat er twee volle maanden
dienen te verlopen tussen het tijdstip,
waarop aan de fundamenten werd be_
go.nnen en het moment, waarop de
eigenaar er behageliik zijn benen on
der de tafel kan uitstrekken!
Scheelt dat zoveel met een .gewoon"
huis, als wy ln ogenschouw nemen, dat
by wyze van krachtproef op deze
twee panden te Voorburg alle werk
zaamheden waren geconcentreerd en het
werk onafgebroken door mooi wee*- werd
begunstigd?
Een ten slottescheelt het zovee. in
Prijs? Als wy uit zeer betrouwbare mond
vernemen, dat er voor het befaamde zes
dagen-huis de somma van f. 17 500 en
voor het grotere f.35.000 moet wor en
neergelegd, dan komt het ons voor, dat
de machinale fabricatie der elementen
de bouwsom toch in de naaste toekomst
wel zeer beduidend moet kunnen doen
zakken, om massa-wonlngboii"' -^^<?eiyk
te maken
