Leids Tribunaal
„Hoeveel mensen naar Duitsland
gingen, interesseerde mij niet"
Vijfdaagse arbeidsweek in Britse
mijnen een mislukking?
Optreden tegen wilde stakingen verwacht
Een man als jij
Russen leggen beslag op
olieraffinaderij te Lobau.
De grootste Oostenrijkse olieraffina
derij te Lobau in de Sovjet-zone is door
Russische troepen overgenomen. De
raffinaderij, die toebehoort aan de
Oesterreichische Mineraloelwerke en
waarvan de Shell en de Socony Vacuum
Company van New York de meeste aan
delen bezitten, werd kort na midder
nacht op 1 Augustus door Russische
militairen bezet. Later arriveerden
Sovjet-functionarissen, die de em-
ployé's bijeenriepen en een proclamatie
voorlazen, waarin werd vastgesteld, dat
de raffinaderij eigendom van de Sovjet-
Unie was geworden. Verschillende em-
ployé's werden, naar men meent te
weten om politieke redenen, ontslagen.
Een en ander geschiedde zonder voor
afgaande mededeling of waarschuwing.
Ook zouden de Sovjet-autoriteiten te
voren nimmer aanspraken op de onder
neming hebben doen gelden.
Britse, Amerikaanse en Franse auto
riteiten te Wenen spraken hun grote
verwondering uit over deze Sovjet
maatregel, daar de commissie voor het
Oostenrijkse vredesverdrag nog steeds
de Oostenrijkse olieactiva als een van
de belangrijkste kwesties moet ontrafe
len.
In de bovengenoemde proclamatie
werd ook aanspraak gemaakt op de
olieleiding der raffinaderij naar Zisters-
dorf, het oliecentrum ten Noordoosten
van Wenen, en bijbehorende installaties
als pompstations e d.
Een woordvoerder van'het Britse mi
nisterie van buitenlandse zaken noemde
de Sovjet-Russische maatregel volko
men ongerechtvaardigdHij zeide. dat
hiertegen ten krachtigste zou worden
geprotesteerd op de vergadering van de
commissie voor het Oostenrijkse vredes
verdrag, die nu in Wenen bijeengeko
men is. Het incident illustreerde dui
delijk de moeilijkheden van het pro
bleem der Duitse activa, waaraan het
in hoofdzaak te wijten was, dat er nog
steeds geen overeenstemming over het
Oostenrijkse verdrag bestond. De on
derhavige raffinaderij werd door de
Duitsers tijdens de oorlog in beslag ge
nomen. Volgens Britse opvatting is er
geen reden om haar als Duits bezit aan
te merken.
HANDELSOVEREENKOMSTEN TUS
SEN HONGARIJE JOEG O-SLA VIE
EN ENGELAND?
Ondanks hun weigering deel te nemen
aan het plan-Marshall hebben, naar ver
luidt, twee Oost-Europese landen zich
bereid verklaard overeenkomsten met
Engeland te sluiten, waarbij voedsel voor
machines wordt geruild.
Van gezaghebbende zijde wordt ge
meld. dat Hongarije vermoedelijk deze
week to Londen een overeenkomst voor
drie jaar zal slyiten.
Van welingelichte zijde wordt voorts
vernomen dat deze maand een Joego
slavische delegatie te Londen wordt ver
wacht om te onderhandelen over een
handelsovereenkomst voor vijf jaar,
BEZOEK AAN MAARSCHALK TITO
Tegen een groep Amerikaanse geeste
lijken. die hem te Belgrado bezochten,
heeft maarschalk Tito verklaard, dat
Joego-Slavië van zijn geestelijken slechts
verlangt, dat zij loyaal zijn tegenover
de staat.
Tito zeide geen verbetering te zien in
de betrekkingen tussen het Vaticaan en
Joego-Slavië en hij verklaarde, dat bel
de staten welhaast tot een breuk zijn
gekomen.
Ook de betrekkingen tussen de V-S. en
Joego-Slavië noemde Tlto niet te góed,
wat hij een gevolg noemde van de ver
keerde voorlichting, die het. Amerikaan
se volk zowel van zekere R.K. kringen
als van orthodoxe bisschoppen over Joe
go-Slavië zou ontvangen.
Tito verklaarde nadrukkelijk, dat in
Joego-Slavië vrijheid van godsdienst
heerst welke door de grondwet wordt
gewaarborgd,
HET COMMUNISME IN
OOST-EUROPA.
Lord Pakenham,, de verantwoordelijke
minister voor de Britse zone van Duits
land, heeft In het Britse Hogerhuis de
onder communistische invloed staande
regeringen van Zuid-Oost-Europa fel
aangevallen wegens haar „intimidatie"
en „systematisch verzwakken" van de
boerenpartijen, die. volgens zijn zeggen,
gesteund werden door de stevige meer
derheid der bevolking van Roemenië,
Bulgarije en Hongarije.
Hij zeide, dat de Britse regering voor
nemens was de toestand nauwkeurig te
bestuderen. Lord Pakenham verklaarde,
dat een van de effectiefste wapens,
waarvan de communisten zich in ge
noemde landen bedienden, was, het ver
krijgen van de contröle over de gehei
me politie de ministeries van binnen
landse zaken en de verbindingen. Van
zelfsprekend genoten de communistische
partijen de steun en bescherming van
de bezettende legermacht.
Keuringsarts van het Gew.
Arbeidsbureau staat terecht
Welke merkwaardige opvattingen
sommige mensen in de bezettingstijd
hadden, kon men gisterochtend voor
het Leidse Tribunaal, dat onder voor
zitterschap van mr. Ph. J. Ruyter de
Wildt zitting hield, wederom vaststellen
De belangrijkste zaak was die van de
arts C. Verhoog, die te Leiden bekend
heid verwierf als keuringsarts Dij het
Gewestelijk Arbeidsbureau. Een goed
arts, aldus zijn verdediger, maar niet
iemand, die van hocus-pocus en een
vriendelijk gezicht hield; uitermate
nauwgezet, tot zelfs in de keuringen
voor Duitsland toe. In 1937 was besch.
lid geworden van de NSB te Breda; hij
hoopte, dat door die partij' betere so
ciale toestanden zoudei^ ontstaan, ook
voor hemzelf, want hij had het, al was
hij dan arts. niet breed, mede ten ge
volge van de bovengenoemde karakter
eigenschappen. In 1943 bedankte hij
voor het lidmaatschap. Op verzoek van
een collega had hij zich, in het begin
van de bezetting, belast met keuringen
van arbeiders, die naar zijn zeggen in
werklozenkampen moesten werken; la
ter werden het slachtoffers van Duits
land, die hem moesten passeren. „Mis
schien kan ik nog Iets goeds doen voor
de mensen", verklaarde hij nu, maar
hij vatte dat alleen in medisch opzicht
op Zo werkte hij aan de uitzending
naar Duitsland alleen „medisch" mee.
maar hij zag blijkbaar niet in. dat hij
een zeer belangrijke schakel vormde ln
de deportatie. Natuurlijk ondervond hij
op het Arbeidsbureau te Leiden de no
dige tegenwerking. Mensen, die door
hem goedgekeurd waren, werden langs
ambtelijke wegen afgekeurd; daarin
had de assistente van dokter Verhoog,
mej. A. Palsgraaf, een belangrijk aan
deel, Zij vulde dan op een kaart een
andere opgave in, dan de dokter haar
opgaf, waardoor de gekeurde, hoewel
gezond, de dans ontsprong. Volgens i
haar stond besch. onder strenge con
tröle van de Duitsers.
ONHEUS OPTREDEN?
«.Met- een levendig relaas vertelde een
getuige, L. Post. hoe hij eens door be
sch. was behandeld. Hij was uit Duits
land teruggekomen met een schrifte
lijk bewijs van afkeuring, omdat hij
bulktyphus had gehad. Op attest van
de huisarts keurde besch. hem voor drie
maanden af, maar na die tyd ver
scheurde hij de papieren en zou ge
zegd hebben: „Over twee uur vertrekt
er een trein naar Duitsland; die kun
Je nog net hallen". Daarna dook ge
tuige onder.
De besch. herinnerde zich hier niets
van, „Het interesseerde mij niet, hoe
veel mensen er naar Duitsland gin
gen; getallen konden mjj niet sche
len, ik vatte alles medisch op".
Andere getuigen, werkzaam op het
G.A.B. lieten him licht over deze zaak
schijnen, waarbij ook aan de dag kwam,
dat lpesch. enige goede dingen had ge
daan. Zo keurde hij een enkele maal
af om sociale redenen en ook het per
soneel van het Arbeidsbureau zelf heeft
hij geholpen.
De verdediger, mr. Tj. D. Schaper
betoogde, dat zelfs een man als de ko
ning der Belgen gefaald heeft; wat
wil men dan van deze eenvoudige man,
die politiek geen besef heeft? Deze man
heeft zijn gehele leven lang ellende ge
kend. hoewel hij intellectueel was. Als
men nu ziet, dat groteren in den lande
niet boeten voor hun vergrijpen, moe
ten dan kleine lieden als deze verdach
te nog steeds onder hun fouten lijden?
Wat betreft de wederwaardigheden van
de getuige Post: Is het niet mogelijk,
dat deze zich vergist heeft? In het bij
zonder vroeg de raadsman, zijn cliënt
niet uit de bevoegdheid zijn ambt uit
te oefenen te ontzetten. Naar zijn me
ning heeft besch. op het slappe koord
van de NSB vrij netjes gebalanceerd.
ANDERE ZAKEN.
Een klein WA-mannetje zou men
Hendrikus A J. Hoffman kunnen noe
men Hij had heel moedig zijn vlaguit-
gestoken, als er een hoogtijdag was, had
w&chtjes geklopt bij de O.T. en kón
zich niet losmaken van de NSB. „Het
leek wel. alsof ik er aan vastgegroeid
zat", zo verklaarde hij. Er was eens een
vechtpartij in de stad van zijn inwo
ning, Den Haag. maar hij was er. hoe
wel in WA uniform gestoken, hard
vandaan gelopen. „U was dus een mooie
konstabel", vond de president. De vol
gende beschuldigde was lid geweest
van de NSNAP. wou bij de Waffen-SS.
maar werd afgekeurd en ging toen maar
legervliegtuigen schilderen bij Pander.
De naam van deze schilder is Willem
Maarleveld, uit Den Haag. Hij bracht
het nog verder: hij mocht ook m Ber
lijn schilderen, en daar werd hij ook
begunstiger van de Germaanse SS voor
een gulden in de maand. Van de Duit
se hoofdstad uit hekelde hij de hou
ding van de Nederlandse mannen; zij
moesten nu maar eens goed aangepakt
worden, vond hij. De verdediger in de
vorige en deze zaak vestigde ten aan
zien van Maarleveld er de aandacht
op. dat besch. reeds op vijftienjarige
leeftijd lid was van de Jeugdstonn, zo
dat de verkeerde kiemen reeds vroeg
aanwezig waren.
Vreselijk dom, maar daarom niet
minder gevaarlijk, handelde Anna C.
van der Voorn—Smeets. Zy was lid van
de NSB en ging eens over de onvrien
delijke behandeling van haar zoontje
praten met de pastoor van haar woon
plaats Voorhout. De pastoor maakte
van de gelegenheid gebruik om haar
houding t.o.v. de Duitsers te veroorde
len; zij bood n.l. meisjes, die met Duit
sers omgingen, onderdak. Bovendien
voorspelde hij haar. dat Hitier er aan
ging. De besch. vertelde deze woorden
verder aan de NSB-er Speet, die vond,
dat daaraan hoognodig iets gedaan
moest worden. Hij schreef een brief
aan de SD, welke besch. ponder hem
gelezen te hebben tekende, en het ge
volg er van was, dat de pastoor vele
maanden in een concentratiekamp ver
toefde. Mej. mr. M. Veltkamp noemde
Speet de aanstichter van al het onheil,
dat aangericht was. en achtte de straf,
welke haar cliënte had ondergaan, wel
ruim voldoende. Haar verzoek, besch.
onmiddellijk in vrijheid te stellen werd
Ingewilligd.
Dirk van Wageningen verrichtte van
19421944 wachtdiensten te Bodegra
ven; daarna werd hij hulplandwacht.
In die functie had hij eens ergens een
leren jas hij een arrestant gestolen, en
ook sloeg hij iemand, die niet groette,
in het gezicht. Jan de Gruiter uit Den
Haag was als monteur in dienst getre
den van het NSKK en werkte in Bel
gië, Frankrijk en Rusland. Godefridus
Lome. eveneens uit Den Haag, was bij
de vrijwillige hulppolitie geweest en de
Duitsers hadden van zijn diensten ge
bruik gemaakt bij de cohtróle van per
soonsbewijzen. In deze drie zaken voer
de mr J. C. Snackers de verdediging.
Het is niet prettig, de broer van een
groot collaborateur tezijn. Dat onder
vindt Hubertus S. Strijk, die uitvoerder
was bij zijn broer. Verscheidene getui
gen verklaarden, dat er onder zijn lei
ding niet bepaald hard werd gewerkt,
en de raadsvrouwe, mej. mr. Schaeffer
vroeg hem een kans te geven.
Tot slot van deze zeer lange zitting,
welke van tien tot half zes duurde, ver
scheen nogmaals Magdalene F. H. S,
Kohl, tegen wie nog een klacht was
binnengekomen. Zij zou namelijk ver
raden hebben, dat zekere Siebel, een
onderduiker, die altijd het weekeinde
bij haar doorbracht, op het Levendaal
in een rijwielherstelplaats werkte. Zij
gaf dit wel is waar toe, maar beweerde,
dat zij de jongen onder dwang had ver
raden De landwachters zouden haar
bedreigd hebben, zelfs was er gescho
ten. Drie landwachters traden als ge
tuigen op, kruiperig beleefd en zoals
goede landwachters betaamt liet hun
geheugen op gezette tijden verstek gaan.
Geen wapens in de hand, geen dreige
menten, geen mannetje voor en achter
het huis, nee, zoiets deed de landwacht
niet. Van in de vloer schieten was geen
sprake geweest, zodat de president
meende, dat het tribunaal, in bijzijn
van besch. daar een onderzoek naar
zal moeten instellen.
In al deze zaken, uitgezonderd die
van Lome, waarover een nieuw onder
zoek gelast werd, is de uitspraak be
paald op Dinsdag 19 Augustus as.
VOLGENDE WEEK GEEN ZITTING
Naar wij vernemen zal er volgende
week geen zittintr van het Leids Tribu
naal worden gehouden.
De anti-Joodse ongeregeld
heden in Engeland.
Vijf dagen nadat de twee door Joodse
verzetslieden opgehangen Britse serge
ants in Palestina zijn ontdekt, vinden
in Londen en andere steden van Enge
land nog steeds anti-Joodse demonstra
ties plaats, Te Liverpool, waar de ge
moederen het meest in beroering kwa
men, verrichtte de politie arrestaties en
dreef demonstranten uiteen die bezig
waren met het ingooien van winkelrui
ten en het schrijven van anti-Joodse
leuzen op muren. Minstens 40 personen
werden gearresteerd- Een Joodse fabriek
werd ten tweede male in brand gesto
ken. Te Plymouth werden op de muren
van een synagoge en belendende gebou
wen leuzen als ..hang alle Joden op" en
„vernietig Juda" geschreven. Ook een
fascistisch embleem werd gesignaleerd.
Te Davonport werd een ongeladen land
mijn op de drempel van een kleerma
kerswoning gevonden met de woorden:
„alleen omdat het leven van Engelsen er
mee gemoeid is. is deze mijn leeg- Weg
met de Joden". Vier rabbijnen moesten
onverrichterzake de veemarkt t-e Bir
kenhead verlaten zonder het voor de
Joodse markt in Londen bestemde vee
jeslacht te hebben, daar men weigerde
iet vlees te vervoeren.
De Britse nationale commissie voor
burgerlijke vrijheden een niet-offl-
ciële organisatie die gesteund wordt
door vakverenigingsorganen en vooraan
staande persoonlijkheden heeft een
verklaring gepubliceerd, die luidt als
volgt: „De begrijpelijke gevoelens van
afschuw, die gewekt werden door de
moord op twee Britse soldaten in Pale
stina worden door fascistische elemen
ten in Groot Brittannië met opzet mis
bruikt voor het op touw zetten van een
anti-semistische campagne van geweld
pleging en ongeregeldheden".
Europa en het plan Marshall
Alle 16 landen, die vertegenwoordigd
zijn in de Europese commissie voor eco
nomische samenwerking, hebben de
vragenlijst betreffende voedsel en land
bouw, ln het kader van het plan Mar
shall, thans beantwoord Van de mili
taire besturen in Duitsland heeft al
leen het Franse geantwoord, doch het
antwoord van de Brits-Amerikaanse
zone wordt, spoedig verwacht. Omtrent
het antwoord van de Russische zone is
niets bekend. Het zal wel uitblijven!
Ei" is een nieuwe commissie „centrale
groep" genaamd, gevormd om de alge
mene. rapporteur, de Fransman Al
phand, te helpen bij de opstelling van
een antwoord van Marshall. De cen
trale groep bestaat uit vertegenwoor
digers van Frankrijk, Engeland, Bene
lux, Italië en Zweden en zal tevens be
hulpzaam zijn bij het coördineren van
het werk der verschillende technische
commissies, Huhert Anciaux België),
is tot voorzitter van de commissie die
is gevormd ter bestudering van het
voorstel van Benelux inzake het con
verteerbaar maken van Europese valu
ta, gekozen.
MARINE - COMMANDEMENT LONDEN
OPGEHEVEN.
In het kader van de gelijkmatige over
brenging van de diensten van Londen
naar Nederland is het commandement
Londen op 1 Augustus opgeheven. De
Kapt. ter zee J. E. A. Post Uiterweer, die
tot dusver commandant Marine Londen
was. is op dezelfde datum eervol van
zijn functie ontheven.
Tevens is de marine ataché te Lon
den. Kapt. ter Zee J> B, de Meester, met
ingang van deze datum eervol van zijn
functie ontheven. Zijn opvolger is de
Kapt. ter zee K. J. F. Krediet.
Departement van arbeid te
Jeruzalem in de lucht
gevlogen.
Een perceel, waarin het departement
van Arbeid van het Britse bestuur was
ondergebracht, is te Jeruzalem in de
lucht gevlogen. Eén politie-agent werd
gedood en twee andere onder het puin
bedolven.
Volgens een politierapport gingen
twee gewapende Joden het gebouw voor
sluitingstijd binnen en waarschuwden
de hoofdambtenaar, dat het gebouw
spoedig in de lucht zou vliegen. Laatst
genoemde rende het gebouw uit en hield
een politieauto aan De inzittenden
vonden de bom en poogden haar te
verwijderen, doch zij kwam tot ontplof
fing.
Johan de Wit bracht ruim
1000 repatriërenden thuis.
Onder hevige regenbuien, die aan de
tropische regens deden denken, meerde
gistermiddag het m.s Johan de Wit aan
de Sumatrakade te Amsterdam met 1078
repatriërenden aan boord. Hieronder
bevonden zich leden van de Kon. Mari
ne. die als laatste contingent manschap
pen van de Nederlandse Marinebasis in
Australië die opgeheven is, met hun ge
zinnen naar ons land teruggekeerd zijn.
De 228 personen, die het hier betrof, zijn
in Southampton aan boord van de Jo
han de Wit gekomen nadat zij de reis
van Freemantle met het Australische
S-S Asturias hadden gemaakt.
AFLEVERING VAN MASTIEK EN
DAKLAK VRIJ.
Van 1 Augustus af is de huidige distri
butieregeling voor mastiek en daklak
komen te vervallen, hetgeen inhoudt
dat met ingang van die datum dit ma
teriaal zonder vergunning, machtiging
of bon aan verbruikers mag worden af
geleverd.
De voorziening van de handel blijft
echter nog aan enige voorschriften ge
bonden.
Indië-vliegtuig vandaag niet
vertrokken.
De KLM-Persdienst op Schiphol deelt
mede, dat het Indië-vliegtuig vanoch
tend niet vertrokken is.
DEMONSTRATIE VAN DE
MIJNEN OPRUIMDIENST.
Zaterdagochtend a.s. om 10 uur zal
de mijnen opruimdienst der Kon. Ma
rine een demonstratie geven in de
tweede Scheveningse binnenhaven, wel
ke een beeld zal geven van de moei
lijkheden die verbonden zijn aan het
vrü maken van havens en binnenwa
teren van onder water liggende mijnen
en andere explosieven.
VERKLARING VAN DE C.P.N.
Het dagelijks bestuur van de C.P.N.
heeft in zake de toestand in Indië een
verklaring gepubliceerd, waarin het zich
met beslistheid verklaart tegen een be
middeling var uitsluitend Amerikaanse
zijde „die zowel voor Nederland als In
donesië schadelijk is en in het bijzonder
een bedreiging voor de democratie
vormt,"
N.V.V. EN E.V.C. GEZAMENLIJK
NAAR PARIJS.
De voorzitters der hoofdbesturen van
N.V.V. en E.V.C. de heren E. Kupers en
B. Blokzijl hebben in onderling overleg
en na het Wereldverbond van Vakver
enigingen op de hoogte te hebben ge
steld, besloten om morgen te Parijs bij
een te komen, ten einde opnieuw de
situatie, ontstaan na de jongste gebeur
tenissen, aan een onderzoek te onder
werpen.
VOLKSWITTEBROOD IN SOMMIGE
PLAATSEN 1 CENT DUURDER.
Ten einde de broodprijzen op het
platteland op één niveau te brengen is
besloten, voor zover de maximumprijs
voor volkswittebrood lager ligt dan 23
cent, deze ingaande 6 Augustus a.s. met
één cent per 800 gram te verhogen.
In afwachting van een nader onder
zoek wordt de broodprijs in de grote
steden nog niet gewijzigd.
SCHEEPSBERICHTEN.
Aletta, 4/8 van. mlri te Pladjoe; Alhena,
4/8 vaai Buenos Aires te Rotterdam;
Congostroom, 4/8 van Freetown naar
Monrovia, Duivenei Ijk, RotterdamNew
"York. 4/8 van Antwerpen; Edam, Rotter
damNew York, pass. 4/8 Bishop Roc-k;
Eemdijk, RotterdamVera Cruz, pass. 4/8
scilly; Esso den Haag, 4/8 van Rotterdam
naar Aruba; Hermes, 1/8 van Montevideo
naar Curasao; Kota Inten, BataviaRot
terdam, pass, 4/8 om 21 uur Kaap Finls-
terre; Modjokerto, RotterdamJava, pass.
4/8 om 16 uur Kreta; Nieuw Holland, 9/8
van Belawan naar Palemibang; NoordwJJk,
4/8 van Genua naar Sfax; Ondina, 3/8 van
Abadan naar Aden; Ophlr, 4/8 van Soe-
rabaya naar Macassar; Robert Fruin, 4/8
van Tarakan te Sangris; Rotti, 4/8 van
Batavia in monding Moesi rivier; Ruys,
4/8 van Mauritius naar Batavia; Salawati,
CalcuttaRotterdam, 4/8 te Antwerpen;
Sloterdijk, Batavia-^-Rotterdam, pass, 4/8
3 uur Perim; Straat Malakka, 4/8 van
Durban te Zanzibar; Talisse, Amsterdam
Batavia, pass, 4/8 Pantellaria.
K.NB.M.; Orestes, 4/8 van Amsterdam
naar Dublin; Caribia, 4/8 te Amsterdam;
Euterpe. 5/8 te Amsterdam', Monsa Wola,
5/8 te Amsterdam; Hydra, 4/8 van Lis
sabon naar La Guaira; Castor, 4/8 van
Paramaribo naar New Orleans; Helena,
4/5 te Curacao; Constantia, 2/4 te New
York; Phllea, 4/5 van New York naar
West Indië; vulcanus, 4/5 van Catagena
naar Malagga.
Holl. Air Lijnen; Oranjefontein, 3/8 to
Antwerpen, Stad Maastricht, 4/8 te Am
sterdam
Mij. Nederland: Johan de Witt, 5/8 to
IJmuiden; Saparoea, 4/8 te Amsterdam,
My. oceaan: Phrontls, 31/7 Singapore
gepasseerd op weg naar Batavia,
(Van onze Londense correspondent).
Tijdens een conferentie van hoge
functionarissen kreeg een der aanwezi
gen een reprimande van de voorzitter
omdat hij niet oplette, verdiept als hy
was in een afbeelding van een schone
juffer. Deze bleek te prijken op de om
slag van het nieuwe maandblad „Coal",
het huisorgaan van de mijnindustrie.
Deze uitgave vormt een der middelen
om het saamhorigheidsgevoel en het
sociale bewustzijn van alle bij de mijn
industrie betrokkenen te verhogen en
indirect bij te dragen tot opvoering van
de productie. De Engelse regering houdt
haar hart vast, want de kolencrisis is
nog verre van bedwongen. Niet alleen
bestaat de kans, dat het in de komen
de winter misgaat, maar ook het grote
experiment van de vijfdaagse werk
week voor de mijnwerkers niet gehand
haafd kan worden. Dat zou een gevoe
lige politieke nederlaag voor Labour
betekenen. Dank zij tal van noodmaat
regelen is men in het begin van het
jaar amper met de hakken over de
sloot gekomen. Nadat door het barre
weer. dat de vorm van een natuurramp
aannam, het hele industriële apparaat
dreigde ineen te storten en twee mil-
lioen arbeiders naar huis moesten wor
den gestuurd, werd met bovenmenselij
ke inspanning de productie weer op
gang gebracht. Thans hebben de mijnen
een wedloop met de tijd aangegaan,
langzaamaan wordt een kolenreserve
opgebouwd, welke in staat moet zijn de
a.s. winterperiode te overbruggen. Hoe
wel men er veel beter voorstaat dan
een jaar geleden, blijft de situatie
uiterst precair. Nu reeds staat vast, dat
het door de regering gestelde doel van
200 millioen ton niet kan worden be
reikt. Dit cijfer ligt nog 20 millioen ton
beneden het door het Britse Vakver
bond als minimum aangegevene. De
recrutering voor de mijnen ging aan
vankelijk vlot. Tal van oud-mijnwerkers
FEUILLETON
Roman door Bettina Meyenberg.
39)
„Hm! Dat zal ze dan voortaan wel
uit haar hoofd laten. Deze nieuwbakken
echtgenote ziet er 'niet direct naar uit
dat 20 zich de kaas van haar brood laat
eten".
„Tegen Ebba zal ze haar best moeten
doen. Die heeft Mariana indertijd ook
deskundig buiten gevecht gesteld".
„Wat Mariana betreft, ik weet toe
vallig dat Holms haar niet om haar
mooie blauwe ogen zo vaak bezocht.
Maar hij wist iets van haar dat weinig
anderen weten: ze dronk. En als ze wat
teveel op had sloeg ze er vaak dingen
uit die voor mensen als Holms van on
schatbare waarde waren. Ze trok zich
dan ook niets aan van de achtergron
den van de informaties die van haar
verlangd werden. Haar beroemdheid
verschafte haar toegang in de hoogste
kringen. Geen wonder dat ze voor lie
den als Hallsröm het meest geschikte
werktuig was dat hij zich maar kon
denken".
Toen ik in ademloze spanning luister
de dwaalden mijn blikken over de
grondde murenplotseling
kromp ik ln elkaar. In de hoek, tussen
de boekenkast en het raam. zag ik een
soort luik, dat een paar centimeter
open stond. Een zwaar gordijn in de
toch al enigszins donkere hoek had het
luik tot nog toe aan mijn blik onttrok
ken. De onmogelijkste voorstellingen,
van een geheime gang tot een 'soort
spookdeur, warrelden door mijn hoofd.
Half angstig stond ik op om het ge
heimzinnig verschijnsel wat nader te
onderzoeken, en bijna was ik in de lach
geschoten om de eenvoudige oplossing.
Achter het luik was namelijk een lift,
ongeveer ter grote van een gewone keu-
kenlift. die kennelijk gebruikt werd voor
het-transporteren van boeken, want de
kamer waar in ik me bevond lag boven
de bibliotheek.
De schacht ging, zoals ik gemakkelijk
kon zien niet verder dan deze verdie
ping, maar wel liet de lift zich zo ver
naar boven schuiven dat ik een blik
naar beneden kon werpen. Het licht,
dat beneden in de schacht viel, bewees
dat ook de deur in de bibliotheek niet
helemaal was gesloten. Op de woorden
van Asbjörusen volgde een bange stilte.
Het gezoem van theeketels en het ge
kletter van kopjes drong tot mij door.
De heren zaten in de erker, aan het
ontbijt.
„Het verbaast me nam Weihaven
de draad van het gesprek weer op, dat
je zo objectief over Mariana kunt spre
ken Haar dooa heeft haar bewaard voor
erger dingen. Haar verborgen activiteit
was toch eens aan het licht gekomen en
dan was een lange gevangenisstraf nog
het gunstigste geweest. Ik vind het veel
erger, dat Holms nog vrij rondwandelt".
_,Op het ogenblik wandelt hij niet rond
en dat is ons geluk. Wij hebben nu een
voorsprong van veertien dagen".
„Sinds wanneer worden de plannen
officieel vermist?"
„Officieel worden ze helemaal niet
vermist. Dat zou immers veel te veel
stof doen opwaaien. Men zwijgt hier
over om de verrader" Weihaven lachte
kort en onaangenaam „in slaap te
sassen".
„Eingelijk is het niet handig van je
om nu vacantie te nemen. Je weet nu
helemaal niet wat er zoal gebeurt, op
het ministerie van oorlog".
Ik voelde hoe ik bleek werd. Ik ge
loofde. dat Ik nu alles begreep. Wei
haven was niet, zoals ik gemeend had,
een ambtenaar van de politieke recher
che, maar een vertegenwoordiger van
het ministerie van oorlog.
Uit zijn woorden viel op te maken, dat I
hij voor de plannen verantwoordelijk)
was en dat hij tot elke prijs proberen j
zou ze weer te bemachtigen.
„Ik moet Holms op het spoor blijven",
ging zijn stem onverbiddelijk verder, „en I
dat, kan ik alleen als ik vrij ben. Ik ben
niet van plan om me voor net pleizler
van die vent de vruchten van mijn werk
te laten ontnemen. Ik verwed er mijn
hoofd onder, dat hij in het bezit van de
plannen ls!"'
„Dan heeft bij ze al doorgegeven". Dat
zou veel te gewaagd zijn voor hy weet
wie zijn tegenspeler is en gelukkig kent
hy my niet. Ik kan toch ook na zijn
terugkeer uit het ziekenhuis als jouw
neef hier biyven?"
„Natuuriyk. Als hy maar niets te we
ten komt van je bezigheden op het mi
nisterie. Weten ze daar waar je uit
hangt?"
„Nee, dat vond ik overbodig. Wat ik
vragen wilde, Holms heeft zy.n kamers
natuurlijk afgesloten?"
„Allicht, daar heb ik me al van over
tuigd. Ten overvloede liggen ze nog naast
de kamers van zyn vrouw"
„Oh, nu ja we zullen zien. Ze is ten
slotte niet altyd thuis".
14). Word wakker!" gilde Panda ..De
motor staat stil! Het gaat verkeerd We
vallei»!
Oehoe snurkte zacht eh bewoog zy'n
hoofd schommelend heen en weer met
de bewegingen van de vliegmachine.
Verder deed hy niets.
„Help!"' brulde Panda ten einde raad.
.Help!!"
Oehoe gaf nog steeds geen antwoord
en liet toestel begon nu te dwarrelen als
een vallend blad. Het scheen, alsof de
aarde snel onder hen ronddraaide en
vlug dichterby kwam. Panda begreep,
dat dat cp de duur verkeerd af moest
lopen; hij keek om zich heen, greep een
o'iekannetj e en gooide dat wel gericht,
tegen het hoofd van Oehoe Z. Uil aan.
Die ontwaakte met een gesmoorde kreet
en keek verbaasd om zich heen.
„Huh?" vroeg hy. „Zei je iets Panda?"
..Hopeiyk komt ze niet op het Idee
wachtposten uit te zetten, zoals Ebba.
Die heeft hier, voordat ze dat engage
ment aan het Semlramistheater kreeg,
met een soort dictatoriale zelfverzekerd
heid, de scepter gezwaaid".
Ik tuimelde terug. Ik wilde niets meer
horen, niets wat Ebba en Gösta betrof.
Ik sloop naar myn kleedkamer en sloot
zorgvuldig de spiegeldeur. Boos keek ik
om me heen. Hadden ook Ebba's kleren
hier gehangen? In deze kasten? En was
dit Ebba's bed geweest en Ebba's bou
doir? „Nee", zei een stem in me. Dat
kan Gösta me niet aandoen on
danks alles! Of beter gezegd, dat kon hij
Ebba niet aandoen. Net zoals ik, moest
Ebba het als een klap in haar gezicht
voelen als een andere vrouw nu in haar
kamer woonde. Maar Gösta's foto op
het damesbureautje bracht me toch weer
aan het twyfelen. Zou een man als hij
zo weinig van de vrouwelij'ke psyche be_
grüpen, dat hij zich dermate vergreep
tegen de eenvoudigste beginselen van
tact en hoffelijkheid? Maar natuurlijk
hy mat mij met een andere maat! Hy
wist immers niet, dat ik van hem hield
en trots alle verstandeiyke overwegin
gen slechts hoopte op een klein bewijs
van wederliefde. Hoe vaas moest lk
mij zelf nog duidelijk maken, dat ons
huweiyk slechts op papier bestond en
zodanig naar believen verscheurd kon
worden? Moedeloos begon ik toilet te
maken. Myn kinderlijke verrukking over
do sprookjesachtige badkamer en al die
andere mooie dingen was definitief
verdwenen
Ik vermocht niet myn gedachten los
te maken van Ebba. Had zy aan deze
vertrekken zo'n smaakvolle persoonlijke
noot verleend? Had zy werkelyk al deze
mooie dingen aangeraakt? Karin was
zeer verbaasd toen ik al helemaal ge
kleed uit mijn kamer trad. Zij had
steeds op myn bellen zitten wachten om
mij myn ontbyt op bed te brengen
„Ik eet alleen op bed, als lk ziek ben.
Wil je er voor zorgen, dat er voor mij
altyd om zeven uur gedekt wordt? Bij
warm weer op het terras en anders in
de hall".
(Wordt vervolgd)
keerden naar de donkere wereld terug,
vooral omdat daar tenminste bestaans
zekerheid heerste. Die brond van reser
vekrachten is nu vrijwel opgedroogd.
Het is minder eenvoudig om mensen
uit andere industriën naar de mynen
te lokken.
Voorts arriveren de nieuwe mecha
nische hulpmiddelen, die nodig zyn voor
een doelmatige productie, met een slak-
kegang. De dollars zijn schaars en de
Amerikanen hebben de machines zelf
hard nodig.
Daarby komt dat de vyfdaagse werk
week nog geen doorslaand succes is ge
bleken, De productie bereikte in het
begin weliswaar meermalen een record
hoogte, doch dit kon niet week aan
week worden volgehouden. Zelfs indien
dat zo was, dan nog zou een topprestatie
onvoldoende zyn voor een industrie,
die op volle toeren voor de export werkt.
Het zou een hard gelag zyn voor de re
gering om terug te komen op het be
sluit van de vyfdaagse werkweek en zy
zal dat ogenblik dan ook zo lang mo-
gelyk proberen te verschuiven. Inmid
dels wordt bet denkbeeld geopperd, dat
de mijnwerkers vrijwillig tegen ver
hoogde tarieven een extra dag gaan
werken. Zo voerde men tydens de oorlog
de productie van Spitfires op.
EEN MISDAAD TEGENOVER
HET EIGEN VOLK.
Bij dit alles komen no" de wilde sta
kingen, die maar niet willen ophouden.
De National Coal Board, het lichaam,
dat na de invoering der nationalisatie
de mynen beheert, heeft thans met
maatregelen gedreigd. Men beschikt
over een noodwetje uit de oorlogsperio
de, waardoor stakers in vitale bedrijven
wettelijk kunnen worden vervolgd. Bo
vendien wil men op hen de kosten van
door staking ontstaan productieverlies
verhalen. Ook de socialistische pers en
de leiding van de machtige mynwer-
kersorganisatie, waarvan Arthur Hor
ner, een militent confhunist, secretaris
is, achten op dit ogenblik stakingen in
het mijnbedrijf onduldbaar. Het is wel
iswaar een kleine minderheid, die her-
haaldelyk het stakingswapen poogt te
hanteren, maar Engeland kan dit zich
in de tegenwoordige omstandigheden
eenvoudig niet meer veroorloven. Er
staat te veel op het spel. De arbeiders
leiders zien geen reden tot staking, om
dat de onderhandelingsmethoden
aanzienlijk verbeterd zyn. Grieven kun
nen op doeltreffender wijze gelucht
worden. „Het is een misdaad tegenover
het eigen volk", riep Will Lawther, de
voorzitter v&u de mynwerkersbond uit.
Hier deed zich het uiterst belangwek
kende probleem voor van het al of niet
aanvaarden van het stakingsrecht in
een genationaliseerde industrie. Het is
in ieder geval duidelyk, dat, wat men
er ook theoretisch over beweren moge,
nationalisatie in enkele maanden geen
wonderen kan verrichten. Jarenlang
waren de mijnwerkers de verschoppelin
gen. Er is tijd voor nodig om nog veel
„oud zeer" te helen.
ENGELAND GAAT KOLEN
INVOEREN.
Het euvel van het absenteïsme is
evenmin bedwongen, hoewel het sinds
vorig jaar van meer dan dertien tot
ruim 5 procent is teruggelopen. Om het
ergste te voorkomen zal thans het on
geloof lykc geschieden Engeland dat
practisch op steenkool is gebouwd, gaat
kolen invoeren uit Polen en de Ver
Staten. Schoorvoetend is thans een an
dere noodmaatregel aanvaard. Men ver
wacht een electrïciteitscrisis. De ver
ouderde electrische centrales zijn door
de verhoogde productiecapaciteit over
belast.
Thans is besloten de fabrieken beur
telings met dag- en avondploegen te
laten werken, zodat de stroom gelijk
matiger wordf, verdeeld. Het lever van
millioenen arbeiders zal hierdoor een
ingrijpende verandering ondergaan
De prijs, die Engeland voor de over
winning moet betalen, is wel hoog.
