Engeland huisvest twintig gezinnen per uur!
Bruin als brons
PANDA EN DE MEESTER-DETECTIVE
„My home is my castle" een ver ideaal
Nederlands:
van de Kaap tot de Evenaar
Polens zware erfenis
Nationalisatie remt de opbouw van Silezië' en Oost Pommeren
De Waterweg heroverd,
Een nieuw nationaal stadionspel in Rotterdam
Een man als jij
Radio-programma
Toen Molotof twee jaar geleden in
Londen was, nam Bevin hem mee op
een autorit door de stad om hem de
verwoestingen te laten zien Wat we no
dig hebben, zei hij tot de machtige uit
het Kremlin, is Russisch hout. Molotof
antwoordde, dat hy zou zien wat hij
doen kon. Thans is er een kans dat de
houtschepen in niet te verre toekomst
uit het Oosten de Theems zullen opva
ren. Ten minste, wanneer Engeland de
nodige zaagmachines kan verschaffen en
er niet een nieuwe kink in de kabel
komt- De hoeveelheden zullen gezien
Ruslands eigen behoeften, natuurlijk be
perkt zijn.
Intussen is de woningbouw lelijk inde
knel geraakt. Een van Labours voor
naamste verkiezingsleuze was. dat zij het
Engelse volk zo gauw mogelijk aan wo
ningen zou helpen. Niet alleen was er
in jaren niet gebouwd doch de bombar
dementen hadden tezamen met de V-
wapens 200.000 huizen weggevaagd; een
half millioen werd zwaar beschadigd,
vier millioen minder zwaar. Men denke
behalve aan Londen zelf. aan plaatsen
als, Coventry, Bath. Portsmouth Kuil en
Liverpool.
Tot nu toe verrezen de nieuwe huizen
heel aarzelend. Wel zag men op vele
plaatsen bewijzen van een verheugende
bouwactiviteit, doch meestal kwam men
niet veel verder dan de fundamenten.
Behalve een tekort aan hout was er on
voldoende cement en waren er te weinig
vaklieden. Stroeve arbeidsverhoudingen
en nog niet overwonnen arbeidsmoeheid
11a de oorlog werken ook vertragend,
Toen kwam de kolencrisis cn die kost
te Engeland minstens 20.0CO huizen,
ook al omdat talrïike industrieën, di®
onderdelen als leidingen, sanitair enz.
leveren, tiideliik waren uitgevallen.
Wat er terecht komt van het pro
gramma van 1947, dat voorziet in de
bouw van 240.000 permanente wonin
gen, dient afgewacht te worden.
De wanverhouding tussen begonnen en
voltooide huizen is enorm, vandaar, dat
Aneurin Bevan, de minister van volksge
zondheid. wiens naam net zo wordt uit
gesproken als die van zijfi collega van
buitenlandse zaken opdracht heeft ge
geven. dat men zich thans moet con
centreren op het afmaken van hetgeen
in aanbouw is. Over enige maanden zal
men het verrassend resultaat daarvan
hopelijk kunnen aanschouwen.
TWEE VROUWEN IN DE KEUKEN
Voor de meer dan j millioen men
sen die ee neigen dak boven hun hoofd
zoeken of althans een eigen deur achter
zwh willen dicht doen, is het een schra
le troost te vernemen, dat Engeland
sindt dè oorlog meer gebouwd heeft dan
enig ander land in Europa. Al deze fei
telijk onbehuisdën moeten woningen met
anderen delen Het. is geen uitzondering
wanneer vier of vijf personen het, met
één gemeenschappelijke kamer moeten
doen. Heel wat drama's, tot zelfmoorden
toe zijn het gevolg van deze onverkwik
kelijke toestand. De prikkelbaarheid,
waaraan de mensheid na dc oorlog lijdt,
voor een groot deel toe te schrijven
aan .het feit, dat de enkeling niet tot
rust kan komen, zolang hij de in
timiteit van zijn gezin mist.
Bevan gaf het eens volmondig toe:
..Met twee vrouwen in de keuken gaat
het nooft. goed. 1"
De melo-dramatische episode van de
„squatters" bewees, dat zelfs de be
daarde Engelsen tot onbesuisde dingen
in staat zijn wanneer het hun te mach
tig wordt. Trouwens, het „squatten"
duurt nog voort, alleen op-minder op
vallende wijze. Zij kruipen o.a. in de
rompen van ..gliders", zoals die bij Arn
hem gebruikt werden.
Met dat al heeft men liet klaarge-
SDeeld sinds het einde van de vijande
lijkheden 1,250-000 mensen onder dak
te brengen, o.a, door in beslagname
van landgoederen. Dit komt neer op
een huisvesting van twintig gezinnen
per uur.
Er zijn 750.000 huizen nodig om elk
gezin een eigen woning te geven. Zo
dra dit gebeurd is, gaat men een half
millioen panden op stapel zetten ter
vervanging van de zogenaamde slums,
de afzichtelijke krotten, waarmee een
vorige eeuw Engeland lot zijn schan
de heeft opgescheept.
Werk is er genoeg aan de winkel, want
in da eerste tien tot twintig jaar zullen
er niet minder dan vijf millioen huizen
moeten verrijzen- Oplossing van arbeids
problemen in de landbouw en de mijn
industrie is mede van woningbouw af
hankelijk. omdat allereerst de arbeiders
gehuisvest moeten worden. De verho
ging van de leerplichtige leeftijd eist
nieuwe scholen. - Fabrieksbouw staat
eveneens bovenaan de verlanglijst.
TANTALUSKWELLING
De woningen, die thans gebouwd wor
den zijn van betere kwaliteit dan die
van voor de oorlog. Engeland heeft
enorm veel in te halen. De eindeloze
eentonige woonwijken die neerdrukkend
werken op de menselijke geest, vormen
een aanklacht tegen een afgesloten tijd
perk. Hoe hét anders kan laten de veel
vuldige tentoonstellingen ..Het Ideale
Huis" zien. welke als een georganiseer
de Tantaluskwelling op gezette tijden
worden gehouden.
I11 belangrijke mate nedmt men zijn
toevlucht tot de „prefabs", waarvan
er vorig jaar niet minder 'dan 90.000
zijn neergezet. Dagelijks kan men dc
gemotoriseerde transporten roomgele
aluminium, miniatuurhuizen zien pas
seren, zoals zij door de voormalige
vliegtuigfabrieken worden geprodu
ceerd. Het zijn echter niet veel meer
dan uitgebreide kaïtipcergelcgenhcden,
al kunnen ze heel lang mee.
Dc moeilijkhedefi van de woningzoe
kenden worden nog verhoogd door de
fantastische huurprijzen. Het is iets he'el
gewoons, dat men voor een gemeubileer
de woning meestal slechts van enkele,
min of meer symbolische meubelstukken
voorzien zeventig tot tachtig gulden
per week betaalt hoewel huurtribuitalen
trachten een stokje te steken voor al te
grote buitensporigheden. Leegst, wo
ningen zijn bijna uitsluitend voor ver
koop bestemd. Daarom heeft de rege
ring bepaald dat tatfhtig procent van
ae nieuwe huizen tegen redelijke prijzen
moeten worden verhuurd, waartoe de
overheid dan met een subsidie bijspringt.
Minister Bevan. een van de meest in
telligente kopstukken van de Labourpar-
ty die zijn loopbaan als mijnwerker be
gon, krijgt heel wat te horen over de
trage gang van zaken. Men bewondert
zijn rhetorisch talent, doch zijn tegen
standers twijfelen of hij zakelijk genoeg
is gm zijn idealen in werkelijkheid om
te zetten. Men klaagt over de bergen
formulieren die bij de huizenbouw tepas
komen en over andere bureaucratische
methoden, die remmend werken De re
gering poogt echter alles te doen om de
sociale rechtvaardigheid te betrachten
en diegenen aan woningen te helpen, die
ze werkelijk nodig hebben, ongeacht
klasse of stand.
Na de vorige oorlog kwam er van de
woningbouw weinig terecht. De huidige
productie steekt daarbij zeer gunstig af.
De wens van elke Engelsman, die zijn
huis een kasteel placht te noemen, waar
in hij zich veilig kan terugtrekken, is
vooralsnog een ver haast onbereikbaar
ideaal.
Veel haring doch weinig
koelhuisruimte
DE MAATJES VRJJ TOT
1 AUGUSTUS A.S.
(Van o"hze deskundige medewerker).
Bij de trawlvisserij was deze week
weinig verandering te bespeuren. De
vangsten bleven aan de matige kant,
doch voor de handel werd er voldoende
vis aangevoerd. Evenals de vorige week
kon voor de meeste soorten de maxi
mum-prijs worden betaald; alleen voor
de grote tarbot liep de notering nog
iets verdei- terug. De aanvoeren van de
boten bestond overwegend uit -kleine
schelvis.
De haringvangsten daarentegen wa
ren zeer goed en dank zy de prima kwa
liteit van het product 'bleef de afzet
bevredigend, ondanks het warme weer.
Zoals bekend zouden op 28 Juni a.s de
vastgestelde prijzen hun intrede doen,
doch in overleg met de Minister kon
worden bereikt, dat de groothandelprys
voor de maatjes tot 1 Aug. a.s. vrij blijft.
De vaststelling van de kleinhandelprys
treedt op 28 Juni a.s, wel in werking.
Door deze maatregel blijft voor de
rederijen de prikkel bestaan om het pro
duct kwalitatief zo goed mogelijk aan
te voeren, waarmede zowel de handel
als de gebruikers ten zeerstegebaat
zijn. Dit- zal waarschijnlijk -tot gevolg
hebben, dat het jagen, wat bij maxi
mum prijzen min of meer overbodig ge
worden was en dreigde te worden ge
staakt, nog eiiigfe tijd zal worden voort
gezet. Het grote gebrek aan koelhuis
ruimte werkt echter fnuikend voor de
maatjeshandel. De zeer bescheiden op
slagruimte. welke beschikbaar was, raakt
zo langzamerhand vol en dit is wel de
voornaamste reden, waarom Scheve-
ningen en Vlaardingen wat terughou
dend geworden zijn ten aanzien van de
opvangregeling voor de maatjes, zoals
deze door de redersvereniging was voor
gesteld en waar men aanvankelijk una
niem vóór was. Het is echter niet uit
gesloten, dat de regering ook hierbij de
behulpzame hand zal bieden door koel
huisruimte ter beschikking te stellen,'
waardoor een geweldige hinderpaal voor
ae verdere ontplooiing van het bedrijf
uit de weg zou worden geruimd.
Ingezonden Mededeling
met Ami Ida Zonnebruincrème
ol Amilda Zonne-o!ie.
Maar in de Kongo geven taliteit aan de dag leggen. Nochtans
zijn de hogere ambtenaren van het
Vlaamse onderwijzers les in
het Frans.
(Van onze correspondent te Brussel).
Dat behalve in Zuid-Afrika, ook in
Midden-Afrika het Nederlands de moe
dertaal is van de meerderheid der
blanke bevolking, is weinig Nederlands
sprekenden in Europa bekend.
Artikel 3 van de Koloniale Grondwet
schrijft voor dat de Belgen in de Kon
go dezelfde waarborgen genieten op
taalgebied als in België. En evenals in
het Moederland is het Vlaamse volks
gedeelte het talrijkst vertegenwoordigd
De grondwet dateert echter van 1908
en het was de bedoeling dat vijf jaar
nadien, in verband met deze taaigaran
tie, de uitvoerende beschikkingen uit
gevaardigd zouden worden. Veertig ja
ren zijn er evenwel sindsdien al verlo
pen en de toestand is. naar beproefd
Belgisch recept, voorlopig-definitief of
definitief -voorlopig gebl'even
De bestuursadministratie verbergt zich
bij haar optreden achter het ontbreken
van die beschikkingen, zij laat de toe
stand onveranderd en berispt dc amb
tenaren. <üe het wagen een rapport in
het Nederlands te stellen. Alleen de de
creten en verordeningen van het Gou
vernement-Generaal worden in beide
landstalen gepubliceerd.
Hoe paradoxaal deze toestand is, wordt
duidelijk als men weet dat meer dan
70% van de 23.000 zielen sterké Belgi
sche bevolking in de Kongo (op 11 mil
lioen negers) Vlamingen zijn. En dit
percentage zal toenemen, omdat alleen
de Vlamingen in België een geboorte
overschot hebben en zij een grotere vi-
Binnennlands Bestuur meestal Walen
of Nederlands-onkundige Brusselaars.
Het Rooms-Katholiek missie-personeel
daarentegen bestaat vrijwel geheel uit
Vlamingen. Deze ca. 3.000 Vlaamse mis
sionarissen besturen een zestal middel
bare scholen voor blanke kinderen,
scholen waar de voertaalFrans is!
Nederlands sprekende ouders kunnen
dus in Kongo geen scholen vinden,
waar onderwijs in dc Moedertaal wordt
gegeven, omdat de Vlaamse lei-aren er
toe verplicht worden Frans onderwijs
te geven. Mede 111 verband met deze
onderwijskwestie dient niet uit het oog
te worden verloren, dat de Kongo in
1S45 ongeveer 600 Hollanders telde,
waaronder een groot aantal missiona
rissen met aan hun hoofd de Neder
landse bisschop Mgr. V/artenaar, Ne
derlands consul te Leopoldstad is de
heer Zcegers, een Rotterdammer.
LANGZAAM ONTLUIKENDE ACTIE
Dit ietwat somber verslag over de toe
stand van de Nederlandse taal en cul
tuur in de Kongo mag niet als hopeloos
worden bestempeld. Tijdens de oorlog
hebben de Vlamingen een tijdschrift
gesticht te Leopoldstad. dat zij „Band"
doopten. En nu reeds is dit tijdschrift
het beste, wat op het gebied van kolo
niale litteratuur te lezen is. Er v/erd
ook een toneelgroep „Tropen" gesticht.
Zo ontluikt langzaam een cultuuractie,
die door veelvuldige contacten met de
Zuid-Afrikaanse Unie zou kunnen bij
dragen tot de vernederlandsing van het
openbaar en geestelijk leven in België's
kolonie. De Zuid-Afrikanen in de Kon
go, o.m. de consul-generaal Fouiie, vol
gen dit streven van de Vlaamse cul-
De grote gebieden van Silezië en Oost-
Pommeren, die Polen na d oorlog ver
kregen heeft, moeten wel een zeer zware
erfenis zijn voor, dat land en aan zijn
regering veel hoofdbrekens kosten. Men
bedenke slechts,- dat deze deerlijk ge
schonden en op vele plaatsen totaal
verwoeste streken geheel nieuw moeten
v/orden opgebouwd om weer tot een
normale toestand te geraken.
Inderdaad hopen de problemen in deze
gebieden zich op.
Het eerste probleem was, hoe dc
Duitsers, die er woonden, uit dc thans
Pools geworden steden en dorpen te
verwijderen- Dc oplossing daarvan was
niet al te moeilijk en werd dan ook
op radicale wijze aangepakt. In grote
transporten werden de Duitsers,
meestal te voet, naar Duitsland terug
gevoerd. Zij mochten ieder slechts een
lichte handbagage raedeneraen. Bij
deze transporten trad de wet der ver
gelding op volle kracht in werking.
Ik heb.deze transporten z'.en vertrek
ken. lange rijen van mannen, vrouwen
en kinderen, oude en jonge mensen, be
waakt door gewapende nüliciens. En heb
niet kunnen nalaten die transporten te
vergelijken met het transport, waarin ik
zelf liep. toen ik op het einde van April
1945 met mijn makkers de lange tocht
van 400 K M begon uit het concentra
tiekamp, waaruit wij werden weggevoerd
bij het naderen der Russen. Alleen wer
den in mijn transport de achterblijvers
genadeloos neergeschoten, terwijl de
transporten van Polen naar Duitsland
vergezeld werden door paar denwagens,
waarin de oververmoeiden beurtelings
konden uitrusten, zodat zij de voortgang
niet verhinderden
Zulke transporten heb ik gezien in
Breslau, in Stettin, in Danzig en op vele
wegen van Polen- Successievelijk zijn
alle Duitsers uit Polen weggevoerd, zijn
de vroeger door hen bewoonde streken
„gezuiverd" van mensen, die er hun
hele leVe.n gewoond hadden, die er
werkten en meegeholpen hebben deze
provincies tot bloei te brengen. ZJj syn
gegaan naar oorden, die hun vreemd
waren, om er een nieuw leven te begin
nen in moedeloosheid en met in zich
het verlangen naar de plaatsen, waar
zij aan gehecht geraakt waren Zy lie
ten hun have en goed achter, zoals
anderen dat onder de Duitse heerschap
pij gedaan hadden. Zij namen niets met
zich mede dan hun armzalige leven.
BRESLAU EN WARSCHAU.
Maar ook bleven de puinhopen hunner
steden en dorpen en gehuchten achter
als buit voor de nieuwe meesters van
deze gebieden.
Breslau, voor de oorlog een bloeiende
handelsstad met een rijke industrie en
een inwonersaantal van 650.000 zielen,
is thans een dode stad, waar 250.000
mensen wonen in de weinige ongeschon
den huizen, die er nog staan. Zjj leven
er anders dan de bewoners van War
schau, die zich in de ruïnes van hun
stad gevestigd-hebben, omdat zij houden
van hun stad en haar nooit zouden wil
len verlaten. De bewoners van Warschau
zijn gehecht aan de oude straten, dc
intieme pleinen en gebouwen, zelfs al
liggen die straten vol puin, zijn de
pleinen steenhopen en steken de ge
raamten der huizen in gedrochtige sil
houetten des nachts tegen de donkere
lucht, af- Warschau blijft hun stad. Zij
hebben er hun vrienden, die zij ont
moeten in de haastig opgetrokken res
taurants en café's of in de gelegen
heden. die tussen de ruïnes zïin over
gebleven. Zy houden er de traditie van
het Poolse leven in stand. Zy hebben de
hoop hun tot aan de"" grond vernielde
huizen weer op te bouwen, met of zon
der de steun der regering. Zij voelen er
zich nog altijd thuis
Maar de bewoner van Breslau heeft
over het algemeen niet dezelfde gevoe
lens voor en banden met zijn stad- Ve
len zijn gekomen van andere stre
ken. Zij missen de liefde, de gehecht
heid voor hu.n nieuwe woonplaats. Zy
weten geen raad met de verwoestingen,
die hen omgeven. Zij bezitten'er mets-
Zelfs geen puinhopen. Want wat de
Duitsers achterlieten behoort aan dc
tuurgroepen met belangstelling. En dat
is van betekenis. Bij zijn bezoek aan
België verklaarde Generaal Smuts,
datvan de Evenaar tot dan de
Kaap het Nederlands in zijn Afrikaanse
of zyn Vlaamse vorm de taal van de
meerderheid der blanken van Afrikais".
En dat is nog betekenisvoller.
staat lange straten met totaal stuk
geschoten of gebombardeerde wonin
gen; enorme hopen steen, die vroeger
prachtige fabriekscomplexen en kan
toren waren, en waartussen nu het
onkruid omhoog schiet. De Breslauer
heeft er geen belang bij om de opbouw
van wat hem niet als eigendom toe
behoort en hem vreemd is, te bevorde
ren. Voor de opbouw moet de staat zor
gen. Van Breslau. dat thans*Wroclav
heet. Van Szezecin, het oude Stettin.
Van Gdansk, het vroegere Danzig Maar
Breslau staat er van deze drie steden
wel het slechtste voor. Alleen reeds het
puinruimen zal millioenen en millioenen
kosten.
EEN VICIEUZE CIRKEL.
En wanneer na jaren de sporen der
vernieling zullen zijn uitgewist, de hui
zen in hun tooi van vernieuwing er
weder staan, de deurën der fabrieken
weer kunnen worden geopend tot het
hernemen van de arbeid, waar zullen
dan de bewoners zijn, die deze huizen
moeten bevolken? "Waar de geschoolde
arbeiders, die een nieuwe industrie le
vend moeten houaen en haar vroegere
plaats doen innemen? Het is een vi
cieuze cirkel, waarin men ronddraait:
de industrié heeft werkplaatsen nodig;
de werkplaats arbeiders; de arbeiders
gelegenheid om hun vak te leren. In
tussen is er niets van dit alles. En de
bouw zal langzaam en zeer moeilijk zijn.
Szezecin en Gdansk met hun haven»
hebben meer gelegenheid tot het weg
voeren van het puin, dank zy hun ha
vens. Maar voorlopig liggen er voorna
melijk Russische schepen gereed aan
hun kaden en maakt Gdynia de indruk
de enige Poolse haven te zijn.
De regering zal de terreinen in de
nieuw verkrêgen gebieder óf aan par
ticulieren toewijzen, onder voorwaarde
dat zy er nieuwe copiplexen bouwen, óf
zij zal er de exploitatie zelf ter hand
moeten nemen. Tegen dit laatste rijzen
grote bezwaren: gebrek aan kapitaal,
en, wederom, gebrek aan arbeidskrach
ten. En van de andere kant staat de
nationalisatie der industrie het parti
culiere initiatief in de weg. Hoeveel
Polen zullen er zijn, die een industrie
wensen op te bouwen, waarin zij hun
geld steken om zich deze te zien ont
eigenen zodra zij meer dan vijftig arbei
ders omvat? Nationalisatie-is in deze
gebieden de ondergang van het parti
culiere Initiatief. Daaraan valt niet te
ontkomen. Nationalisatie van reeds be
staande bedrijven in Polen is misschien
aannemelijk. De eigenaars konden niet
anders dan hun fabrieken en werkplaat
sen aan de staat overdragen- In een
anti-kapitalistische staat kan zulks niet
als een verlies worden beschouwd. Maar
van dezelfde kapitalisten te vergen, dat
zij de opbouw verrichten zonder de
vruchten daarvan te plukken is te veel
gevraagd van nemand, zolang de men
sen hun tróóst blijven vinden in hun
scheppingen en hun initiatief ïyét on
nodig wensen' te verspillen.
9?
(Van een onzer redacteuren).
In <1945 en 1946 werden in het Am
sterdamse stadion nationale herden-
kingsspelen opgevoerd, die geheel nieu
we wegen insloegen op het moeilijke
terrein van de massaregie, en daarmede
bijzondere successen oogstten. Dit jaar
zal ons land wederom zulk een dra
matisch stadionspel kunnen bewonde
ren en wel op Zaterdag 30 Augustus en
Maandag 1 September, beide malen in
Rotterdam. Het spel zal women opge
voerd onder de titel ,.De Waterweg
heroverd" en de baten zullen ditmaal
vorige jaren was de stichting 1940—
1945 verblyd ten goede komen van
de vereniging Ereschuld en Dankbaar
heid ten behoeve van de nabestaanden
der in de oorlogsjaren gesneuvelde mi
litairen.
De leiding van deze nationale mani
festatie ligt wederom in handen van de
heren Carel Briels, die optreedt als al
gemeen en artistiek leider, waarbij hij
zich speciadl wijdt aan de vlsuelte as
pecten van het spel, en A. den Doo
laard, die de teksten verzorgt en het
ten gehore brengen daarvan regelt.
Het ligt in de bedoeling het spel via de
radio uit te zenden, zodat de heer Briels
zelf terecht spreekt over een „zichtbaar
hoorspel".
De heren Briels en Den Doolaard zet
ten Vrydagmiddag tijdens een perscon
ferentie in het stadhuis te Rotterdam
aan de hand van een maquette van het
stadion een en ander uiteen over wat
het spel aan voorbereiding vereist en
wat het bij de opvoeding wil bieden.
In het stadion, dat na het wegnemen
van de staantribunes en de hekken om
het veld voorzien wordt van decors te
gen de vier meter hoge wanden bene
den dqftribunes, worden de Maas en de
Maasbrug nagebootst als centrum, waar
0111 de behandeling zich afspeelt. Deze
handeling strekt zich uit over een klei
ne tién jaren en geeft eerst leven en
streven van Rotterdam en het gehele
land weer voor de oorlogsjaren, daarna
de Duitse invasie met het voor Rotter
dam rampzalige verloop, de bezettings
jaren, waarin uiteraard de Rotterdam
se ramp der grote razzia's een voorna
me plaats bekleedt, de bevrijding en als
slotapotheose het Rotterdam zoals het
worden moet en ongetwijfeld worden
zal In dit alles moet men de beleve
nissen van de Maasstad zien als een
symbool van wat geheel ons volk en
land in deze jaren heeft bezield, zodat
teii volle van een nationaal spel kan
worden gesproken.
Ongeveer 5000 personen, zowel bur
gerij als onderdelen van leger, vloot en
luchtmacht, nemen deel aan het spel,
dat bij beide opvoeringen kan worden
aanschouwd door 50.000 aanwezigen. De
voorverkoop der kaarten begint in de
voornaamste steden des lands op 1
Augustus.
Re'êds thans is bepaald, dat de op-
FEUILLETON
Romcm door Bettina Meyenberg.
6)- t
,,Op je gezondheid, kleintje!"Lachend
dronk Mariana mU toe. Ik vond het
vervelend, dat ze mij nog steeds kleintje
noemde. Ten slotte was ik al drie- en
twintig geworden en bijna even groot
als zij. Voortaan zou ik het beslist niet
meer accepteren, dat ze mh als kind
behandelde. Ik beantwoordde haar
dronk doch nipte maar heel eventjes
van de wijn. Dat ontlokte Gösta Holms
een spottende opmerking. Woedend
greep ik naar mijn glas voor het
eerst in mijn-leven keek ik iemand wer
kelijk nijdig aan en sloeg het in een
teug naar binnen.
Wat kun jij een ogen opzetten,
kindje!" fluisterde Gösta Holms, zich
naar mij overbuigend.
Kind! Alweer kind! Ik denk. dat ik
er op dat moment zeer hautain heb uit
gezien. Maar Mariana vond het hele
maal niet leuk meer. Ze ergerde zich en
had er kennelijk spijt van me meege
nomen te hebben. Ze stond op en riep
over dc tafel: ..We moeten dc gevoe
lens van dit meisje een beetje ontzien.
Wij houden hier een braspartij en in
haar land sterven de mensen als rat
ten van honger. Laten we een collecte
houden, dan neemt ze ten minste nog
een goed geweten mee naar huls! ze
koos een buitengewoon mooie perzik uit
de schaal, die voor haar stond, en beet
er in; nu nog zie ik, hoe haar prachtige
tanden zich-diep in het sappige vrucht
vlees groeven. Lachend hield ze dc
aangebeten perzik in de hoogte: ..Twin
tig kronen! Wie geeft er twintig kro
nen voor Noorwegen's hongerende krn-
deEr-n klonken enthousiaste uitroepen,
portefeuilles werden te voorschijn ge
haald. bankbiljetten ritselden. Iedereen
was bereid voor een vrucht, waar Ma-
riana in gebeten had, twintig kionen
te betalen.' En toen de schaal ieeg was
nam ze bonbons: ze hield de ene helft
vast tussen haar tanden en hot zich de
bonbon van de lippen nemen. Voor
twintig kronen..., alles voor twintig
kronen
Ik zat op mijn stoel als op gloeiende
kolen; mijn wangen brandden van
schaamte en mijn keel deed •pü". alsof
hy werd dichtgeknepen. Wie waren zij,
de geverfde vrouwen en gerokte heren,
die zich openlijk vrolijk maakten over
mijover Noorwegenover de
zwakke uitgehongerde kinderen, en hun
beduimelde bankbiljetten opstapelden?
Met een schok herinnerde ik me. dat
het gesprek niet alleen in het Zweeds,
maar ook in het Duits gevoerd was. Zo
juist nog had ik vol heimelijke ontzet
ting gehoord, hoe twee heren discus
sieerden over de Russische veldtocht,
zonder van hun bewondering voor de
aanvaller een geheim te maken.
tylijn gevoelens moeten zich duidelijk
op mijn gezicht hebben laten lezen,
want Mariana hield op, midden in haar
weinig tactvolle bezigheid ep riep: „Ik
zie eigenlijk niet in. waarom ik alleen
alle moeite voor deze cpllecte zou doen.
Deze jongedame heeft het concertdi
ploma voor piano cn hiernaast staat een
vleugel. Vooruit, kleintje, geneer je niet.
Je zult ditmaal eens voor eén critisch
publiek spelen".
Ik vleide, hoek ik bleek werd. Niet,
omdat ik bang was; ik zou Mariana
graag haar zin gegeven hebben, maar
niet hier. niet voor deze geforceerd-vro-
lijke mensen, die onder liet mom van
naastenliefde hun goedkoop plezier
zochten. Gösta Holms wendde zich met
een levendig gebaar naar mij. Nu zou
hij ook beginnen. Oh, hoe haatte ik
hem!
„Nou? Komt het nog?" riep Mariana,
ongeduldig opstaand. Ze beval de kell-
ners de deuren, die de zaal in twee
•helften verdeelde, open te schuiven.
Maar Gösta Holms hield de bedienden
met een afwerend gebaar terug.
„Een andere keer, Mariana", zei hij.
een geeuw onderdrukkend. ,Ik geloof
niet. dat onze gasten erg in de stem
ming zijn voor klassieke muziek". Ma
riana wierp hèm een woedende blik
toe en draaide,zich abrupt om.
„Opzij, daar!" schreeuwde net op dit
moment Aase Meerfeldt, de bekende
bankier, die graag voor Maecenas door
ging. „Opzij vpor Mina! Mina danst!"
De danseres, een jongensachtig-slank
figuurtje met wilde, rode haren, sprong
met een zwaai op tafel. Haastig werden
borden en glazen opzij geschoven. Velen
vieien op de grond. Wijn stroomde over
het kostbare tafelkleed. De gasten gin
gen achteruit en het rode meisje begon
te dansen op het wilde rhythme van de
violen. De blanke, zeldzaam uitdruk
kingsvolle armen geheven, danste ze met
wijde, trillende neusvleugels en half ge
opende mond en haar haren dansten als
vlammen om haar hoofd.
Het was de dans van een Bacchante...
het hele feest was een bacchanaal ge-
De motorrijder sloeg een hoek zonk met een doffe kreun op de grond
om en was van plan de trap te gaan
beklimmen. Maar op dat moment sprong
Panda van achteren op hem toe en liet
de Engelse sleutel met kracht op zijn
achterhoofd neerkomen. Er verscheen
onmiddellijk een grote buil en de schurk
neer. Hij was zijn bezinning volkomen
kwijt en merkte niet. eens. dat Panda
de doek voor zijn gezicht begon weg te
trekken. „Ik ben benieuwd wat voor een
gezicht die vent nu eigenlijk heeft I"
dacht Panda. „Al die tijd heb ik tegen
die lappen en die motorkap aangeke
ken
Maar Panda was toch niet voorbereid
op wat er komen ging. Want toen hij
de kap had afgewikkeld, kwam het ge
zicht van Jim Zondervan, de detective
te voorschijn
worden. Het was, alsof dit alles niet
echt was, alsof ik thuis in bed lag in
een wilde koortsdroop.
„Kom, dit alles is niet*voor jou be
stemdklonk het zachtjes in mijn
oren. Ik voelde me uit de rij van gasten
gevoerd, die, aangemoedigd door de
dansmuziek, paren vormden en begon
nen te dansen. Gösta Holms schoof on
hoorbaar de deur open, en met een stap
stonden we in het zijvertrek, terwijl hy
zachtjes de deur achter ons sloot. Het
was donker om ons heen. Gösta Holms
knipte zijn aansteker aan en liep naar
de schakelaar. Hij draaide alleen de
muurlampjes aan, die hun licht wier
pen op een vleugel, die op een laag
podium stond.
„Zo, nu zyn we alleen en nu ga je
wat spelen", zei hij en ging zitten. Speel
maar wat je wilt en zo hard je maar-
wilt. want hiernaast is de duivel los.
Niemand zal je horen of je missen".
..Mij niet", bracht ik met moeite uit.
„Maar u!"
,.Ach wat! Mariana heeft weer eens
wat teveel gedronken en in die stem
ming vat ze de dingen niet tragisch op".
„Ik heb nog nooit gemerkt, dat Mari
ana de dingen tragisch op kon vatten",
liet ik me ontvallen. .,Dat wil zeggen,
buiten het toneel".
.Nee?" Hij 11am een sigaret uit zijn
koker en klopte l:em langzaam uit op
de rug van zijn hand „Niet tragisch?
Hm!" Hy lachte; om mijn verlegenheid
te verbergen, aep ik naar de vleugel en
oloeg de klep open. Ik ging zitten en
liet mijn vingers praeludiërend over de
1 toetsen glijden. De klank van het prach
tige instrument nam mij nu volkomen
mee. Ik vergat alles. 0111 my heen; het
liet me onverschillig, of mijn zwijgende
toehoorder hield van de Chromatische
Fantasie en Fuga van Bach, of hy
ontroerd werd door de Appassionaca.
„Kunt u Schumanns Kinderscènes
spelen?" klonk het halfluid door de
schemerige kamer. Ik speelde ze alle
maal op de rij af. Het verbaasde me,
dat een man als Gösta Holms gevoel
had voor deze kleine, diepzinnige com
posities.
voeringen bij alle weersgesteldheden
doorgang zullen vinden en o zeld
zaamheid in ons land op de minuut
nauwkeurig op het vastgestelde aan-
vangsuur zullen beginnen. Laatkomers
zullen zelfs niet worden toegelaten!
Deze rigoureuze maatregelen vinden
hun oofzaak in de uiterst nauwkeurige
timing van de scenes, waarin ook per
sonen van buiten het stadion medespe
len, zolals de overvliegende vliegtuigen
die op het juiste moment de parachu
tisten moeten neerwerpen.
Voorts is het vermeldenswaard dat
de opvoering in 1945 het toestond
f. 100.000.— en die van 1946 f. 130 000.—
aan de stichting 1940—1945 af te dragen.
VOOR ZONDAG 29 JUNI.
Hilversum I (301 M.) VARA 3 00:
nieuws; 8,15: morgenrood; 8.18: sympho
nic orkest; 8.30: voor de tuin; 8.45: en
semble Barcarole; 9.12: postdulvenberich-
ten; 9.15: sportjournaal; 9.30: verzoek
programma; 10.00: geestelijk leven; 10 15-
gemengd omroepkoor; 10,35: Airs de Bal
let vaal Ramcau; 10.45; voordracht; 11 00'
Suits Moderne van Godron; 11.20: Metro,
poie orkest: AVRO 12.00: postdulvenbe-
richten; 12.03: viool, cello en plano; 12.30:
Zondagsclub; 12.40; mannenkoor „Kunst
11a Arbeid; 13.00: nieuws; 13.15 Roman
cers; 13.50: spoorwegen spieken; 14.00:
Hongaarse dans nr. 6 van Brahms; 14.05:
boekenhalfuur; 14.30: Kurhausconcert
Utrechts Stedelijk Orkest; 16.30: zwem
men, roeien, athletlek en tennis; VARA
17.00; Enscli. mannenkwartet vereniging
„De Troubadour"; 17.20; Harmonie-orkest
van Maastricht; 17.40: kwartet Jan Cordu-
wener; 18.00; nieuws: 18.15: sportrepor-
tage; 18.30: progr. Ned, Str(Jdkr.; 19.00:
dienst Doopsgez. Kerk te Hilversum,
voorg. ds. Jac. J. Thomson; AVRO 20 00:
nieuws; 20.05: actualiteiten; 20.15:
Waltztlmc; 20.45: deel V hoorspel „Do
twee Egyptische dieven"; 21.10: plano en
orgel; 21.30: hersengymnastiek. 22.00:
muziekfestival Kurhaus te Sche veilingen;
23.00: nieuws; 23.1524.00: gramofoon-
muzlek.
Hilversum II (415 M.) KRO (Drentse
dag) 8.00: nieuws; 8.15: Inleiding door
prof dr. J. B. Kors; 8.20: Hoogmis St.
Antonluskerk Zwartemeer; 9,30: nieuws;
NCRV 9.45: Brandenburgs concert van
Bach: 10,00: dienst Evang. Luth. Kerk
Utrecht, voorg. ds. C. Oh. G. Visser; 11.30:
zang en orgelspel; KRO 12.15: Drentse
literatuur; 12.30: koffie met Drentse snoe-
den; 12.55: zonnewijzer; 13.00: nietfws;
13.15: toespraak comm. der Koningin ln
Drente, mr. dr. R. H. baron de Vos van.
Steenwljk; 13.20: stafmuzlek 8e reg. lnf.
te Assen; 13.45: Katholiek Drente; 14.00;
vervolg stafmuzlek Assen; 14 20: Drente
zus-of Drente zo; 16.00: kamermuziek
Drentse componist L. Somer; 16.30: zie-
kenlof St. Antonluskerk Zwartemeer; NCRV
17.00: dienst Geref. Kerkte Icrseke, voorg.
ds. J. E. Booy; 18.30: cantate; 18.50: orgel
spel St. Janskerk Gouda; 19.15kent gij
uw bijbel; 19.30: nieuws; 19.45: actuali
teiten; 20.00: sport ln Drente; 20 08: de
gewone man; 20.15: luisterspel „De Bleën";
21.00: de wind waalt uit ©rente: 21.35:
een Drentse boerenbruiloft ln 18.00: 22.10:
slotwoord Drentse dag door prof. dr. J, B.
Kors; 22.15: avondgebed en liturgische
kalender; 22.30: nieuws; 22.45: Kath.
nieuws; 22.50: reportage BWHerenveen;
23.05: Karcol Septet; 23.3524.00: avond
concert.
VOOR MAANDAG 30 JUNI.
Hilversum I (301 M.) VARA 7.00:
.vo, (.15: ochtendgymnastiek; 7.30c
Franse muziek; 8.00: nieuws; 8.15: lied
P. v. d. A.; 8.18: luchtige klanken; 9.15:
concert; VPRO 10.00: morgenwijding dooc
mej. ds. H. J. W. Modderman; VARA 10.20:
ziekenbezoek; 11.00: sopraan en plano;
11.20: lichte orkestwerken; 11.45: fam.
berlohten; 12.00: stafmuzlek A'damse po
litie; 12.30: kalender; 12.35; vervolg staf
muzlek; 13.00: nieuws; 13.15: voor het
pla tteland; 13.20: Ramblers; 13.50: An
drew Sisters; 14.00: La Traviata; 14.30:
voor de vrouw; 14.45: La Traviata; 15.40:
fabel .Mak schaap laat zich soheren";
15.55: La Traviata; 16.20: Louise Walker,
guitaar; 16.30: voor de jeugd; 17.30: cello
en plano; 17.45: Rijk Overzee; 18.00:
nieuws; 18.15: Joh. Jong, orgel; 18.30:
progr. Ned. Strljdkr.; 19.00: minder valide
arbeiders in het arbeidsproces, 19.15: om
roep kamerorkest; 19 45: voor de land
bouw; 20.0024.00: Nationaal programma.
Hilversum II (415 M.) NCRV 7.00:
nieuws; 7.15: ochtendgymnastiek; 7.30:
vreugdeklanken; 7.45; Woord voor de dag;
8.00: nieuws; 8.15: liederen; 8.30: montere
klanken; 9.15: ziekenbezoek; 9.30: pol.
berichten; 9.50: Max Regerprogramma;
10.30: morgendienst o. 1. v. dr. N. H.
Ridderbos, 11.00: strijkkwartet van Do.nl-
zettl, 11.15: voordracht; 11.35: A. Jurres.
plano; 12.15: Berlijns Staatsopera Koor;
12.30: deel VI Bachcyclus; 13.00: nieuws;
13.15: Continental Quintet; 14.00: voor
Jonge moeders; 14.20: All Round Sextet;
15.00: thee-muzlek; 15.30: Cesare Trio;
16 00; bijbellezing: 16.45: claveclmbelspel
door W. Landowska; 17,00; de school be
zoekt de studio; 17.30: sport; 17.45: Ho-
landa Sextet, 18.30: Vril en Biy; 19.00:
nieuws: 19.15: boekbespreking; 19.30:
actueel geluid; 19.45: gramofoonmuzlek;
20.0024.00: nationaal programma.
Nationaal programma ter gelegenheid
van de verjaardag van Z KÜ. Prins Bern.
hatd (Hilversum I en II) 20.00: nieuws;
20.05: Wilhelmus; 20.10: concert omroep,
orkest; 20.55: flitsen van de verjaardag-
viering; 21.10: volkszang o. 1. v. Willem
Gehrcls; 21.30: orkest „De witte Anjelie
ren": 22.00: prijsvraag t. b. v. Prins Bern-
hard Fonds; 22.20: Drs. J. P. Mulder over
Prins Bcrnhard Fonds; 22.27; liedjes door
alle couwen; 23.00: nieuws; 23.15-r-24.00:
(Wordt vervolgd), feestbouquet.
