Leidsch Dagblad | 1947 | 24 mei 1947 | pagina 5

VOOR DE JEUGD

Is uw Radio defect?

Radio-programma

Het rommelt in Java's Oosthoek
De Madoerezen willen weer werken en zich ontplooien

Het Leidsch Dagblad

RECHTZAKEN

De Leidse begroting voor 1947

3oor H. G. Cannegieter

Er moet oudtyds te Vianen een nota
risklerk hebben gewoond, die het toon
beeld van deugd en rechtschapenheid
was. Hij voerde de pen zonder kladden
te maken, was thuis in de acten. regis
ters en protocollen als niemand en be
steedde zijn leven als vrijgezel in een
voud en eerzaamheid. Ter bevordering
van de spijsvertering maakte hij wel
eens een wandeling, maar dit bleef zijn
enige luxe.

Eens op een Pinksterdag na de pre
dikatie maakte hij een ommetje alvo
rens zijn sober maal te gebruiken. De
Pinksterwind was waardig geworden
over de aarde en raasde als een storm
over de wegen. Nicodemus zo heette
de klerk. had moeite zich er tegenin
te worstelen. Zijn spillebenen prikten
als bootshaken zich vast in de grond bij
elke stap, die hij deed. Toch vond Nico
demus dit weer niet onaangenaam. Ook
hij ondervond, dat de Pinksterwind de
mensen dronken maakt en deze dron
kenschap was voor Nicodemus iets
nieuws- Behaaglijk snoof hij d^lucht op.
die zacht was en warm en vermengd
met het prikkelende parfum van be
meste aarde en bottend loof. De weer
stand van de storm wekte de lust tot
vechten en. zijn armen zwaaiend, lachte
hij in zichzelf en neuriede een schoollied
uit zijn vergeten kinderjaren. Voor het
eerst sinds lang kreeg hij door de Pink
sterwind plezier in zijn leven.

Op zijn eenzame wandeling zag hij
eensklaps een meisje. Zij woei voor de
wind af hem tegemoet; de storm dreef
haar voort met wapperende rokken en
vliegende haren.

„Wat een storm, heerschap!", riep zij
hem in 't voorbijgaan tegen. De aanblik
van de tegen de wind worstelende klerk
verschafte haar vreugde. Maar haar
schelmse spot deerde 't slachtoffer niet;
integendeel voelde, hij zijn uitbundigheid
door dit avontuurtje toegenomen. Hij
keerde zijn hoofd om en beantwoordde
haar opmerking. Maar o wee!, daar
raakte bij deze ondoordachte beweging
de wind onder zijn hoed en het statige
gevaarte bolderde de weg af. het haas
tige meisje voorbij.

Nu werd het een wedstrijd tussen de
hoed. de klerk en het meisje. De spille
benen waren van hun remmen verlost
en het bovenlijf kon amper ze bijhouden.
De wilde vaart wond de klerk tot het
uiterste op. Hij voelde zich als een kind
en kon wel kraaien van pret. Een grint-
hoop, die het rollebollende ding in zijn
vaart stuitte, maakte aan deze wed
strijd een end. Giechelend van plezier
overhandigde het meisje Nicodemus zijn
hoofddeksel. Of liever: zij overhandigde
het hem niet. maar drukte het hem met
een komisch gebaar op de slapen.

Dit had zij niet moeten doen. Want
de dronkenschap van de Pinksterwind
had de klerk helemaal dol gemaakt. Hij
voelde een vreemd en tot nog toe onge
kend vuur in zich branden. Zonder het
eigenlijk te willen sloot hij het kind in
zijn armen en gaf haar een zoen op de
mond. De fladderende haren kiteldehem
op de wangen.

Het was maar een ondeelbaar ogen
blik van extase. Want onmiddellijk ruk
te het ontstelde meisje zich los. „Lelijke
oude viezerd!", beet zü de verslagen man
toe. En daarmee was zij alweer wegge
maaid. verder de dijk af. als een hoos,
die voortijlt zonder zich erover te be
kommeren. of zij schade heeft aange
richt.

Maar Nicodemus stond uit zijn roes
ontnuchterd. Zich de hoed vaster op het
hoofd drukkend, hernam hij zijn worste
ling tegen de wind. waarvan hij nu al
leen maar de vermoeienis voelde. Het
angstzweet brak hem uit: hij had het
meisje herkend. Zij was de dochter van
de schout, en de schout was een gewel
denaar. met wie niet te spotten viel. Een

vreselijke ontmoeting wachtte de arme
klerk, zodra de schout, die nu na kerk
tijd met zijn kornuiten in de taveerne
zat. straks thuis zou komen en het ge
beurde van zijn dochter vernemen. In
z'n onstuimige drift zou hij de ellendeling
die zich aan zijn dochter vergrepen had,
opzoeken en tot moes slaan! Nicodemus
dorst niet naar zijn kamer te gaan; hij
bleef omdolen over de buitenwegen, tot
dat vermoeidheid hem dwong naar de
stad te keren. Daar sloop hij de straat
door. angstig spiedend of de woedende
schout niet op hem afkwam.

Doch plots zag hij zich omringd door
een mensenmenigte, die uit een zijstraat
zich naar het marktplein bewoog. Voor
dat hij zich kon verzetten was hij in het
gedrang opgenomen en hij werd als een
weerloos vod mee voortgestuwd door de
juichende en joelende optocht, die op
het marktplein de Pinksterbruid huldi
gen ging

Het marktplein was met vlaggen en
slingers versierd en in het midden op
een verhoging, stondde dochter van
de schout in de feestelijke tooi. die om
haar ranke lijf wapperde en fladderde.
En wie stond er naast haar? Haar va
der: de schout! Met zijn vrouw, als de
gelukkige ouders van het meisje.' dat tot
Pinksterbruid was verkoren.

Nicodemus wou wel in de grond weg
zinken. Maar vlucht was hem onmoge
lijk gemaakt: het dringende volk had
hem voortgestuwd, zodat hij in de eer
ste rij stond voor het open marktplein
als een veroordeelde, die van aanklaag
ster en rechter zijn vonnis wacht. Te
vergeefs sloeg hij berouwvol de ogen
neer, tevergeefs boog hij het bleke hoofd
en zakte hij schuldbewust door op zijn
knikkende knieën. Hij kon de wrekende
gerechtigheid niet ontlopen!

Daar daalde het meisje, gevolgd door
haar gezelschap, het podium af. Nu na
derde het hoogtepunt van het feest,
waarop de Pinksterbruid haar bruide
gom kiezen moest: de bruidegom voor
één dag! Heel Vianen's mannelijke
jeugd had zich in het eerste gelid ge
drongen. in spanning de uitverkiezing
tegemoet ziende. Zij kenden het miesje
als een onberekenbare deugniet, die al
menige minnaar met haar schalkse spot
had geblameerd. Wie hunner zou zij. nu
het ernst werd, de voorrang verlenen?

De klerk, die zich van feesten afkerig
placht te houden, kende het aloude ge
bruik niet- Hij voelde zich wee worden
en vreesde een flauwte, toen het gezel
schap op zijn rondwandeling langs het
publiek de plek nacjerde. waarheen het
noodlot hem had gedreven. Hij ver
beeldde zich. dat de blik van het meisje
op hem rustte; nu zou hij worden ge
straft. Sidderend kromp de arme klerk
ineen.

Daar voelde hy de hand van het meis
je op zijn schouder. Een ironisch ge
juich barstte uit- de menigte los. Nicode-
müs sloeg schichtig zijn ogen op enkeek
in die van het meisje, die vriendelijk
straalden en hem aanzagen met die
schalkse spotlach, die hij van het nood
lottig avontuur herkende.

Een klop op de andere schouder deed
hem ineenzinken. Het was de hardhan
dige schout, die hem met bulderend ge
luid met de onderscheiding gelukwenste.
Vianen's mannelijke jeugd droop af,
morrend en spntig. ..Net weer iets voor
haar", mopperde de lion van het stad
je. „Om ons voor de mal ta houden,
heeft zij die ouw sok tot haar Pinkster
bruidegom genomen!"

Ingezonden Mededeeling.

Bel 24244
DE RADIOTECHNISCHE DIENST
I.E.M.C.O. N.V., - NIEUWE RIJN 32
Repareert vlug, betrouwbaar, vakkundig

VOOR ZONDAG 25 MEI.

Hilversum I (301 M.) VARA 8.00:
nieuws; 8.15: morgenrood; 8.18: gramo-
ïooomuzlek; 8.30: voor het platteland;
8.45: intermezzo; 9.12; postduiVenberlch-
ten; 9.15: geestelijk leven; 9.30: verzoek
programma; VPRO; 10.00: Pinksterdlenst
o. 1. v. mevr. Spelberg-Stokmans; 10.30:
dienst Nieuwe Waal6e kerk te A'dam.
voorg. ds. B. J. Arls; 11.45: toespraak
minister Neher; AVRO 12.00. postduiven-
berichten; 12.05: Engelse gramofoonplaten;
12.30: Zondagsclub; 12.40: koormuziek:
13.00: nieuws; 13.15: Tiplca orkest v. Pr.
v. Capelle; 13.50: spoorwegen spreken;
14.00: wals van Waldteufel; 14.05; boek
bespreking: 14.30: Omroeporkest; 1545:
lllmpraatje; 16.00: Skymasters; 16.30: voor
de vrouw; 16.40: reportage wielerwedstrij
den te A'dam; VPRO 17.00: bijbelverzen,
17.10: gesprekken met luisteraars; VARA
17.30: Ome Keesje; 18.00: nieuws; 18.15:
sport; 18 30: Ned. Strljdkr.; 19.00: radio-
lympue; 19.30: cabaret Camera Obsctira;
AVRO 20.00: nieuws; 20.05: actualiteiten;
20.15afwisselend disco-programma, 20.45
slot hoorspel „Paul Vlaanderen contra de
markies"; 21.10: AVRO allerlei; 21.20:
cabaret Chlel de Boer; 21.45: Instrumen
taal en vocaal concert; 22.45: gramofoon-
muzlek; 23.00: nieuws; 23.15: reportage
aan de vooravond van de voetbalwedstrijd
Frankrijk—Nederland: 23.30—24.00: gra
mofoonmuzlek.

Hilversum II (415 M.) KRO 8.00:
nieuws- 8.15: E. Fisher plano; 8.25: Inlei
ding Hoogmis; 8.30: Hoogmis St. Theresla-
kerk te Den Haag; 9.30: pol. berichten,
NCRV 9.45: koor; 10.00: dienst Geref. Kerk
Oost te Eindhoven, voorg. ds. G. Zeyl;
11.30: gewijde muziek; KRO 12.15; boek
bespreking; 12.30: Klaas van Beeck;
12.55: zonnewijzer; 13.00: nieuws; 13.15:
boekbespreking; 13.20: Klaas van Beeck;
13 45: apologie; 14.05: kamerorkest; 14.45;
voordracht; 15.00: kamerorkest; 15.30:
pianoduo; 16.00: causerie over Kath. Ned.
Boeren- en Tuindersbond 16.10: als de
zomer komt; 16.20: Plechtig Lof In H.
Nlcolaaskerk te Baarn; NCRV 17,00: dienst
Grote Kerk te Hilversum, voorg. prof, dr
G C. van Nlftrik; 18.30: koorzang en
orgelspel; 19.15: ketnt gij uw bijbel?;
19.30: nieuws; KRO 1945; marsmuziek;
20.00: actualiteiten 20.15: de zilvervloot;
2100: Kareol Septet; 21.15: slot hoorspel
,.De zwarte tulp"; 21.50; gramofoonmu-
zlek; 22.00: Kareol Septet; 22.15: avond
gebed en liturgische kalender: 22.45: Kath.
nieuws; 22.50: Joe Relchmann plano;
22.55: vaders dagboek; 23.00—24.00: laat
symphonlsch concert.

VOOR MAANDAG 26 MEI.

Hilversum I (301 M.) AVRO 8.00:
nieuws; 8.15: Engels concert; 9 00: mor
genwijding door ds. A. A. van Ruler; 9.15:
concert; VRPO 10.00: reportage Pinkster
feesten Vrljz. Chr. Jeugdcentrale; 10.30:
dienst Houtrustkerk Den Haag. voorg. ds.
J. Zuurdeeg; 11.45: toespraak dr. J. A. de
Koning; AVRO 12.00: platencabaret, 12.30:
ln 't spionnetje; 12.35: plano en orgel;
13 00: nieuws; 13.15: Mel-potpourrl: 13.50:
v:&aggesprek over het Rode Kruis; 14.00:
Jodeigruppe Melrlngen; 14.15: Pinkster-
drukte ln Schevenlngen; 14.30: alt en
°rgel; 15.00: gramofoonmuzlek; 15.45:
reportage tweede helft voetbalwedstrijd
frankrijkNederland door A. v. Leeuwen-,
17.00: Skymasters; 17 30: hoort, zegt het
voort; 17.45: Sydney Torch orgel; 18.00:
nieuws18 15: zigeunerorkest Rossy Rethy;
18.30: Ned. Strljdkr.; 19.00: en nu naar
£«1; 19.05: Afterdinners; 19 45: Inleiding
wt muziekbegrip door dr. P. v. Anrooy;

20 00: nieuws; 20.05: Plnksterkaleidoscoop;
22.30: viool en plano- 23.00 nieuws; 23.15:
Dutch Swing College; 23.4524.00: Edwin
Pincher plano.

Hilversum II (415 M.)— NCRV 8.00:
nieuws; 8.15; concerto grosso van Handel;
8.30: morgenwijding o. 1. v. ds. D. Vreug-
denhll; KRO 9.30: nieuws; 9.45: Londense
orkesten; 10.25: Inleiding Hoogmis; 10.30:
Hoogmis Antonluskerk te Valkenswaard;
11.30: trio; 12.00: Angelus; 12.03: Pinkste
ren in de dichtkunst; NCRV 12.15: be
speling carillon St. Rombout te Mechelen;
12.30: deel I Bachcyclus; 13.00: nieuws;
13.15: zang en spel; 14 00 ged. uitzending
bondsdag Geref. meisjesver. in Ned.
(onderh. art. 31 K.O.); 15.00: Paasberg-
koor; 15.30: Pinksterbloemen; 16.00: voor
en door de kleuters; 16.30: E. Fischer
plano: 16.50: Hongaars strijkkwartet;
17.30: lichte disco-klanken; 18.00: repor
tage bondsfeest Ned. Chr. Gymnastiek
Verbond te Groningen; 18.20: Amati trio;
19.00: nieuws; 19.15: boekbespreking;
19.35: Mandollnata. 20.00: nieuws; 20.05:
Radio Phllh Ork.; 21.00: voordracht:
21.35: orgel en vlooi; 22.00: actueel geluid:
22 15: Russlsoh kerkkoor; 22 30: nieuws;
22 45. avond overdenking; 23 00: compo
sities van Schubert; 23.3024.00: serenade
voor strijkorkest van Suk.

VOOR DINSDAG 27 MEI.

Hilversum I (301 M.) AVRO 7.00:
nieuws; 7.15- ochtendgymnastiek: 7.30:
aubade; 8.00: nieuws; 8.15: gramofoon
muzlek; 8.40: muziek van Mozart 9.15:
morgenwijding door ds. R. C. H. Verhoef:
9 30: Londans Phllh. Ork.; 9.45: arbeids
vitaminen; 10.30: voor dc vrouw; 10.35:
gramofoonmuzlek; 10.50: \oor de kleuters;
11.00. lezing; 11.30: New London Strijk
orkest; 1145: fam. berichten; 12 00; Lyra
Trio; 12.30: ons platteland; 12.40: Pierre
Palla piano; 13.00: nieuws; 13.15: Skymas
ters; 13.45: A Una da Sllva zingt; 14.00:
met naald en sohaar; 14.20: kwintet spe
lers; 15.00: uit de wereldpers; 15.15; radio
matinee; 16.30: March Revlen Medley;
16.40: de schoolbel; 17.00: Jaap Callenbach
6peelt plano voor de jeugd; 17.30: musette
muziek; 17.45: Rijk Overzee; 18.00: nieuws;
18.15: Tom Erich plano; 18.30: Ned.
Strljdkr.; 19.00: en nu naar bed; 19.05:
radiostrip; 19.15: piano, vlooi, altviool en
cello; 19 45: H. J. v. d. Born over de
arbeidsproductiviteit; 20.00; nieuws; 20.05:
reportage; 20.15: bonte Dinsdagavond-
trein; 21.45: verzoekprogramma: 22.15:
buitenlands overzicht door H. Ch. G, J.
v d, Mandere: 22.30: zang met lultbege-
geleiclng; 23.00: nieuws 23.1524.00:
gramofoonmuzlek.

Hilversum II (415 M.) KRO 7.00:
nieuws;" 7.15: ochtendgymnastiek; 7,30:
morgengebed en liturglsohe kalender; 7.45:
ochtendgloren; 8.00: nieuws; 8.15" opge
wekte muziek; 9 00- lichtbaken: 9.30:
pol. berichten; 9.50" concertgebouw orkest;
10.00: voor de kleuters; 10.15: gramofoon
muzlek; 10.40: voordracht; 19.50: gramo
foonmuzlek; 11.30: als de ziele luistert;
1140: sopraan en plano; 12.00: Angelus;
12.03; The Grenadier Guards; 12.30: or
kest zonder naam; 12.55: zonnewijzer,
13.00: nieuws, 13.15: een goed boek; 13.20:
orkest zonder naam; 13.35: cello en plano;
13.50: grootmeesters der moderne orkes
tratie: 15.00: voor de vrouw; 15.30: Cory-
pheeën der operette; 16 00: ziekenbezoek;
16.30 na schooltijd; 16.45: elck wat wils;
17.40: Streker mannenkoor; 18 00: plano
duo; 18.20: sportpraatje, 18.30: merk
waardige sterren. 19.00- nieuws; 19.15:
kath. nieuws 19 20: Klaas van Beeck;
19.45: R.K. thuisfront. 20.00: nieuws;
20.05; de gewone man; 20 12: actualitei
ten; 20.20: herdersspel „Granlda" van P
C. Hooft; 22.00: gramofoonmuzlek; 22.15:
avondgebed en liturgische kalender; 22.30:
nieuws 22.45: Bill Gale klarinet; 2255:
vaders dagboek; 23.0024.00: Radio Phllh
Orkest.

voor allen om uit te kiezen; de
groteren (1116 jaar) vijf, de
kleineren (711 jaar) drie goede
oplossingen. Naam, leeftijd en
adres onder de raadsels. Inzenden
naar Bureau Leidsch Dagblad, of
naar Wasstraat 38, tot uiterlijk
Dinsdagmorgen 9 uur.

I. Ingezonden door Adriaan Derks).
Hier volgt een raalsel van jongens- en
meisjesnamen. De eerste letters, van
boven naar beneden gelezen, vormen de
naam van een plaats in de omtrek van
Leiden. 1. een jongensnaam van 6 let
ters. 2. een meisjesnaam van 4 letters.
3. een jongensnaam van 4 letters. 4.
een jongensnaam van 6 letters. 5. een
jongensnaam van 5 letters. 6. een meis
jesnaam van 5 letters. 7. Jongensnaam
van 5 letters. 8. jongensnaam van 5
letters. 9. meisjesnaam van 4 letters.
10. jongensnaam van 6 letters. 11. meis
jesnaam van 5 letters.

II. (Ingezonden door Corrie Zand
bergen). Myn geheel is een bekende
vogel. Ik besta uit iets. waarin men
melk kan bewaren, en uit een jongens
naam.

in. (Ingezonden door Corrie Schaart)
Een waterketel was totaal leeg. Toch
zat er iets in (behalve lucht). Wat was
dat?

IV. (Ingezonden door Cathrientje van
Til). Ik ben een keizer uit de geschie
denis. Draai mij om, dan noem ik een
stel lichaamsdelen.

V. (Ingezonden door Greetje Dorre-
paal). Zoek uit onderstaande woorden
de beroepen: 1. etmopermerne; 2.
avcaadot; 3. nelromaa; 4. tsar; 5.
wonderijzer.

VI. (Ingezonden door Corrie Hooge-
veen). Ik ben een vis van 5 letters.
Verander mijn kop, dan ben ik een
klem*. Verander daarna mijn staart,
dan ben ik een viervoetig dier.

VII. (Ingezonden door Hans Bouter).
Met een m ben ik zwart, met een g een
plaats in Overijsel. met een d een voor
zetsel, met een b gebruika een timmer
man mij, met een v ben ik niet achter.

VIII. (Ingezonden door Fietje v. d.
Born). Mijn geheel is een bekend ge
zegde, en bestaat uit 19 letters. Het be
gint met de letter m. 1, 2, 3. 4, 5 is een
gedeelte van het jaar: men 6, 7. 8, 9, 10
om aanbranden te voorkomen; 2, 11, 12.
13 is een zure vloeistof; 14, 15, 16, 17,
18, 19 is een lichaamsdeel van een dier.

OPLOSSINGEN

der raadsels uit het vorige nummer.

1. Hoge tomen vangen veel wind.

2. Wijk bij Duurstede; ijs, uur, teer,
dijk. beer, rijk, deur, wijk.

3. Zoutkeet; zout, keet.

4. De letter o.

5. Tom. mot.

6. De beste stuurlui staan aan wal.
aal, Rudi, Ede, sten?n, stil, Nellie,
taart, test, bal, ui, uil, wal.

7. Praatjes vullen geen gaatjes

8. De melkweg.

Beste raadselnichtjes en neefjes.

De krant met ons extraatje! Gefeli
citeerd, jullie zes gelukkigen. Nu nog
een beetje geduld tot Woensdag, als je
je boek mag halen.

We gaan nu nog één keer prijsraad
sels doen, vóór de zomervacanties be
ginnen In de vacantletijd (de meesten
weten het nog wel van verleden jaar)
komen er wél raadsels, maar zijn er
geen prijzen aan verbonden, omdat er
dan zoveel kinderen weg zijn. Nu zorgt
ieder natuurlijk, weer present te zijn.
Je weet: 3 of 4 weken geregeld voldoen
de goede oplossingen inzenden (boven
de raadsels staat, hoeveel), dan loot je
na afloop van die 4 weken mee voor
een boek En van alle goede oplossers
komen dan de namen in de krant. Zorg
maar. dat ik een dik pak brieven krijg I
Nieuwelingen zijn steeds welkom.

Prettige Pinksterdagen (met mooi
weer), en tot volgende keer.

Veel groeten van jullie Raadseltante,
Mevr. M. J BOTERENBROOD.

Onze Prijsraadsels

De drie prijzen voor de Groteren
zijn na loting toegekend aan:
Jan Mentink, 13 jaar
Arendje Haasnoot, 15 jaar.
Liesje GUsman, 11 jaar.

De drie prijzen voor de Kleineren
zijn na loting toegekend aan:
3Iarytje Stavleu, 8 jaar.

Tinie Stol, 7 jaar.

Fietje v. d. Born, 10 ja-
De prijzen kunnen aan ons
Bureau worden afgehaald a.s.
Woensdag tussen 12 en 1 of 4 en
5 uur Red. „L.D."

GOEDE OPLOSSINGEN

van de Groteren ontvangen van:
Dickie Brandt, Cobie Botermans. Cor
rie Hoogeveen, Annie Hoogeveen, Maria
v. d. Marei, Jan Mentink, Frans Men
tink, Ida Moleman, Liesje Gysman,
Neeltje Borreman. Gerda Doorn, Ineke
David, Pirn v Kuyvenhoven, Jannie
Kiel, Elly Kiel. Arendje Haasnoot, Jan
netje Haasnoot, Hans Colmjon, Greetje
Dorrepaal, Cor v. Duyvenvoorde, Adriaan
Derks, Jan Ravensbergen,, Cathrientje
v. Til, Corrie Schaart, Alie Smolders,
Bep Zandbergen. Gré van Zwieten,
Beatrix Vonk, Willy Vavier. Gerard
Wenneker, Corrie Zandbergen, Clara
Ouwersloot, Suze Overbeek, ElsJe Ver-
lind, Harmien Voorhoeve, Lla Schade
van Westrum, Ria Tuinhof de Moed,
en van de Kleineren:

Netty Derks, Willy Kole, Anton Men
tink, Janna v. d. Marei, Bas Hoogeveen,
Tinie Hoogervorst, Ellie Brandt, Elly
Brandt. Frans Bouter, Fietje v. d- Born,
Joop Optendrees, Trientje Optendrees,
Marijtje Stavleu, Willy Rijnhart, Tina
Zandbergen, Ada v. Zwieten. Wim Stik-
kelorum, Joke Smittenaar, Emmy Over
beek, Tini Stol, Robert Sam Kalden.

-7—

ONDER OPA'S PARAPLU

(Van onze correspondent te Batavia)

De ontwikkeling in West-Java moet
voor velen, die geloofd hebben in de In
donesische Eenheid, zoals die door de
republiek is gepropageerd, als een regen
bui uit blauwe hemel zijn gekomen. Nog
veel te veel gaat men in de wereld uit
van het axioma, dat men hier te maken
zou hebben met één land en één volk.
De feiten bewijzen, dat niet alleen in
deze Archipel de eenheid ver te zoeken
is, maar dat zij zelfs op de afzonderlijke
eilanden ontbreekt. Op Borneo zagen wij
de afscheiding van de Staat West-
Borneo, die alleen dan ln federatief ver
band met de andere delen van Borneo
en de andere delen van Indonesië wil
samenwerken, indien het geheel een
plaats vindt binnen een Nederlands-In
donesische Unie. Komt deze niet tot
stand, dan zal West-Borneo zyn eigen
positie ten opzichte van Holland bepa
len.

Dezelfde taal spreekt de^Pasoendan op
Java. Dat onze regering met deze bewe
ging rekening begint te houden, bewijst
het langdurige onderhoud, aat de leiders
ten Paleize met Dr. Van Mook hebben
gehad. Nu de eerste schreden op het di
plomatieke koord zijn gedaan, verwach
ten we spoedig nieuwe ontwikkelingen.

Ook in de Staat Oost-Indonesië is de
eensgezindheid nog zeer onvolmaakt. Ti-
mor en Ambon willen onder geen beding
van Nederland worden losgescheurd. Het
jongste manifest van de Ambonnezen,
dat met voorbijgaan van de Nederlands-
Indische regering rechtstreeks gezonden
werd aan H. M. de Koningin en aan de
Staten-Generaal en de Eerste en Tweede
Kamer, laat op dit punt niets over aan
de fantasie.

Op Sumatra Is de toestand nog te
verward om er duidelijk de Hjnen te
kunnen onderscheiden, maar wij wezen
reeds eerder op de tegenstellingen, die
bijvoorbeeld tussen Bataks en Atjehers
bestaan. Daarbij noemden we nog niet
eens de Minangkabauers, die weer een
volk op zichzelf zijn, en de Zuid-Suma-
tranen, die een eigen plaats innemen.

Deze keer willen we onze schijnwerper
eens op een deel van Java richten, waar
over tot dusverre weinig gesproken is,
maar dat binnen afzienbare tijd mis
schien in het brandpunt var» de belang
stelling zal komen te staan: de Oost
hoek Want ook in het Qosten van Java
rommelt het, en dit rommelen doet ons
sterk aan een naderend onweer denken.

Indien de kranten de laatste tijd de
naam Madoera vermeldden, was dit
steeds in verband met hongersnood. Se
dert de republiek daar haar de facto
gezag uitoefent, worden de Madoerezen

hoofdzakelijk gevoed met politieke pro
paganda, een artikel, dat aan dit volk
van weinig praten en veel doen ter
nauwernood besteed is. De Madoerees is
niet geïnteresseerd in politiek, maar in
werk. En werk werd hem niet gegeven.
Zijn eigen eiland is schraal en overbe
volkt, zodat hij zich een nieuw vader
land heeft gezocht aan ae „overwal".
waar hij een groot deel van Java's Oost
hoek bevolkt. Hoe staat nu de Madoerees
op Java en Madoera tegenover de repu
bliek?

BLOEDWRAAK.

Om deze vraag te kunnen beantwoor
den moet men eerst weten wat een Ma
doerees is. Om te beginnen is een Ma
doerees een geheel ander mensentype
dan een Javaan of een Soendanees. Min
der misschien naar lichaamsbouw, dan
naar karaktereigenschappen. Voor alles
zijn de Madoerezen een volk met een
fanatiek rechtvaardigheidsbeginsel. Vol
gens ons wetboek van strafrecht tellen
de Madoerezen in hun midden vermoe
delijk meer moordenaars dan enig ander
volk ter wereld. Maar ai deze moorde
naars zijn in hoge mate eerbare mensen,
aan wier zorgen men zonder aarzeling
zijn kinderen zou toevertrouwen. Wan
neer een Madoerees een moord heeft
gepleegd, behoeft de politie nooit naar
de dader te zoeken, want die komt zich
zelf steeds prompt melden. Hij laat zich
zonder verweer veroordelen en ondergaat
zonder mokken zijn straf. En als hij
weer onder de zijnen terugkomt, is hij
een geëerd man, want hij heeft een on
rechtvaardigheid gewroken op de wijze,
waarop een waarachtig Madorees dat
behoort te doen.

De Hollanders hebben met de Madoe
rezen altijd uitstekend kunnen opschie
ten. Het zijn goede en harde werkers,
die voor hun werk Veel voelen en er eer
in stellen iets goeds af te leveren. Zij
zijn fier en onbuigzaam, hebben een
sterk ontwikkeld vrijheidsgevoel en ken
nen geen onderdanigheid, wèl trouw.
Zij erkennen harde meesters, mits deze
volstrekt rechtvaardig zijn. en zijn daar
door bij uitstek goede militairen. De
vermaarde „Baizans" waren Madoerezen.

Het eiland Madoera zelf is een schraal
en onvruchtbaar land, en naar de Ja
vaanse standaard gemeten vormt het
een voedingsbodem voor niet meer dan
een half millioen mensen. Toch wordt
de totale Madoerese berolking op 6 mil
lioen getaxeerd. Indien men daar de
halfbloed-Madoerezen bij optelt komt
men tot een veel hoger cijfer. Ver
waarlozen kan men deze halfbloeden niet.
daar het een eigenaardigheid van dit
volk is, dat ongeacht of de moeder

De krant voor iedereen.

PIEK VOOR RAAD VAN CASSATI&

Op 16 Juni 's ochtends te kwart voor
11 zal de bijzondere raad van cassatie
in behandeling nemen de zaak tegen
Carel Piek destijds leider van Winter
hulp Nederland en secretaris-generaal
van het Ned. Rode Kruis, die is ver
oordeeld tot een gevangenisstraf van
8 jaren met aftrek der preventieve
hechtenis.

HAAGSE RECHTBANK.

Oplichting Wegens oplichting van
verschillende personen te Wassenaar.
Voorburg en Leldechendam. heeft voor de
rechtbank zich te verantwoorden gehad
de reiziger P. P. J. v. N. thans gedeti
neerd. De rechtbank heeft verdachte ver
oordeeld tot twee Jaar gevangenisstraf
met aftrek preventief.

BEWAKER VERHOORDE NAAR DUITSE
TRANT!

Maar hU kreeg een gevoelige straf.

De kampbewaker C. A. v. d. H. uit
Gorlnchem schijnt een wel wat zonder
linge methode voor het „afnemen van
verhoor" te hebben toegepast Jegens ge
detineerden; een methode, die herinnert
aan de Duitse trant

Er kwam n.l. een gummiknuppel aan
te pas. e Iemand die op die wijze eens
een „verhoor" werd afgenomen, had men
ln het gebouw vreseliVk horen gillen.
De hardhandige bewaker was door de
rechtbank te Dordrecht veroordeeld tot
zes weken gevangenisstraf, doch kwam
van dat vonnis ln hoger beroep bi) het
Haagse Gerechtshof. Na verhoor van en
kele getuigen, zelde de proc -generaal dat
verdachte wel zeer zonderling optrad-
- Zo had hij eens vlak bil een gedetineer
de ln de erug een revolver afgeschoten,
„om eens te kijken hoe hy zou reageren!"

Het optreden achtte spr. zó ernstig, dat
hij nu zes maanden gevangenisstraf te
gen verdachte elete.

DADERS VAN OVERVAL
GEARRESTEERD.

Gelijk gemeld werd de 23-J. Duitser
Walter Crews van zijn bed gelicht, in
verband met de overval op een bewa
ker in Amsterdam. Hij Ls ongeveer 7
maanden geleden clandestien naar ons
land gekomen. Een week geleden leerde
hij Wiebe de Boer kenne, die hem van
eten en kleren voorzag. Samen blijken
zij de overval gepleegd te hebben. De
Boer is in de Westerdokstraat gearres
teerd.

Stand van schulden en
bezittingen.

Wanneer wij, na ons algemeen over
zicht over de begroting 1947 nog op en
kele dingen willen wijzen, dan treft wel
in de eerste plaats, dat op veelvuldig
terrein moeilijk aan tariefsverhoging zal
zijn te ontkomen.

Zie b.v. dat door toenemLng van het
aantal baden (ln één jaar tijds verdub
beld) de kosten stegen met plm. f. 14.000
tegen een meerdere opbrengst van een
kleine f.7000. Zie daarnevens de min
dere opbrengst der Leidse Duinwater-
Mij., terwijl voor de Gasfabriek gerekend
wordt op een verlies van ruim f. 164.000!
Vroeger werd vooral uit laatste post
een aardige winst gehaald. Gelukkig,
dat de electriciteitsfabriek geraamd is op
een winst van ruim f. 950.000 maar niet
temin is er alle reden om het verlies
op de gasfabriek te pogen op te vangen.
En hetzelfde geldt voor het Openbaar
Slachthuis, waar een verlies van pl.m.
f. 32.000 is geraamd, trots een prachtig
functioneerend koel- en vriesbedrijf.
Verder wijst de begroting der Gestichten
een tekort aan van f. 33.000.

Deze verliesposten zullen moeten wor
den verwijderd e.n dat is slechts mogelijk
door tarief-verhoging Een andere
remedie is er niet.

Enkele posten willen wij voorts nog
vermelden. Zo zal de politie vragen
f. 851.937,23; het rijk geeft echter een
bijdrage van f. 368.109,26. De brandweer
kost f37000 meer dan in 1944. Deze kos
ten kortten geheel voor rekening der ge
meente. Een punt van overweging maakt
thans uit de vraag of en in hoeverre de
huidige formatie onder de tegenwoor
dige omstandigheden dient te worden
gehandhaafd.

Bij openbare werken zijn o.m. volgen
de posten uitgetrokken: onderhoud van
straten en pleinen f. 117.000, onderhoud
van wegen en voetpaden f. 12.100, on
derhoud van parken en plantsoenen
f. 49.800. onderhoud van kolken en rio
len f. 39.700. rioolwater zuiveringsinrich
ting f. 10.311, kosten van havens, vaar
ten enz. f. 18.950, kosten van bruggen en
overzetveren f. 37.983, kosten van mark
ten f. 11.922.

Voor ondersteuning aan politieke de
linquenten is f95.000 uitgetrokken, waar
van f. 76.250 door het rijk wordt ver
goed.

Tot slot nog lets over Leiden's schul
den en bezittingen.

De geconsolideerde schuld der ge
meente bedraagt thans (de woningbouw
m. rijksvoorschotten, welke f 10.130.186.26
bedraagt, buiten beschouwing gelaten)
f. 18.450.256 01, waarvan voor productieve
doeleinden

De Gasfabriek f. 827.569.76; de Elec
triciteitsfabriek f. 3.564.124,06; 't krank-
zinnigengest. Endegeest c.a f312.351,35;

het Openbaar Slachthuis 1. 257.071,55;
't Gemeent. Grondbedrijf f. 1.750.267,80:
Woningbouw gefinancierd door of met
steun van do gemeente f. 3.078.741,32;
aankoopkosten verhuurde huizen e.d.
f. 337.215,64; overneming van op één na
alle aandelen Leidse Duinwater Maat
schappij (benevens de concessianaris-
rechten) f. 813507,77.

Totaal f. 10.940.849,25.

De schuld voor improductieve doel
einden bedraagt dus f. 7.509.406,76.

Tot de improductieve schuld zijn ook
gerekend schulden aangegaan voor doel
einden, welke gedeeltelijk productief zijn
en waartegenover ook activa van blij
vende aard staan (gebouwn voor on
derwijsdoeleinden, voor de openbare
dienst, enz.).

Bedrag der leningschuld voor pro
ductieve doeleinden per Inwoner f. 126.56.

Bedrag der leningschuld voor andere
doeleinden per inwoner f. 86.83 (bere
kend naar het aantal inwoners op 1
Januari 1947 ad 86.448).

Op de schuld der gemeente wordt
over 1947 f. 875.882,70 afgelost.
De leningschuld bedroeg op
1 Januari 1943 f. 20594.794,72

1 Januari 1944 21.178.963,45

1 Januari 1945 20.269.382,86

1 Januari 1946 „19.359.801,59

1 Januari 1947 „18.450.256,01

Door de Stedelijke Fabrieken van Gas
en Electriciteit wordt in 33 gemeenten
stroom geleverd en ln 15 gemeenten gas.
Het verzorgingsgebied der fabrieken om
vat circa 627 vierk. K.M. en beslaat ruim
1/4 gedeelte van Zuid-Holland.

De vernieuwingsfondsen van deze fa
brieken bedragen per 1 Januari 1947 in
totaal f. 1.434.000.

Het grondbezit der gemeente, dat bijna
geheel in het Gemeentelijk Grondbedrijf
is opgenomen bedraagt circa 160 ha.
Hieronder is niet begrepen het complex
Endegeest ca. ter grootte van 53 ha.

Het grootste gedeelte var deze gronden
grenst aan de bebouwde kom der ge
meente en kan dus als waardevolle
bouwgrond worden beschouwd.

Volgens de in 1942 plaats gehad heb
bende 5-jaarHjkse taxatie kan de cou
rante verkoopwaarde 'van ds gronden
gesteld worden op f. 2.435.800, tegenover
een boekwaarde van f. 1.981.225.

Bovendien heeft het Grondbedrijf
thans nog een algemene reserve van
rond f. 300.000 en voorts een reserve
voor straataanleg van rond 1.190.000.

De totale uitkeering van de N.V. Leidse
Duinwater Maatschappij (waarvan op 1
na alle aandelen in handen van de ge
meente zijn) aan de gemeente over 1944
terzake van dividend (8%) aandeel in
de overwinst en concessionarisrechten
Ijeliep f174.513,15.

Dit bedrijf heeft een algemene reserve
van f. 400.000 en voort.; een vernieu
wingsfonds (reserve voor vernieuwingen)
van f. 183.827,99.

dan wel de vader een Madoerees is
de kinderen uit een gemengd huwelijk
zich altijd aansluiten bij de Madoerese
samenleving, en de Madoerese taal spre
ken.

Het is vooral de armoede van de Ma
doerese bodem, die er de oorzaak van is,
dat dit volk over Oost-Java is uitge
zwermd. Het is mede deze armoede, die
van de Madoerees een ijverige en be
kwame werker heeft gemaakt, want het
werk van zijn handen is altijd het voor
naamste artikel geweest, dat hij te koop
heeft kunnen aanbieden. Daartegenover
verbiedt zijn ingeboren eerzucht hem
om ooit de hand op te houden voor een
aalmoes.

Dit is weer duidelijk gebleken, toen
te Soerabaja langzaam maar geleidelijk
de stroom uitgehongerde vluchtelingen
van Madoera binnenkwam, die met
vlotten en lichte bootjes de overwal
trachtten te bereiken. De republikeinse
propagandisten hadden deze mensen tal
loze gruwelverhalen over de Nederlan
ders verteld, en op alle wijzen trachten
te voorkomen, dat zij naar 't bescherm
de gebied zouden vluchten Niettegen
staande zijn vele duizenden te Soera
baja komen aandrijven en daar liefderijk
opgenomen en verzorgd door het Neder
landse Rode Kruis. Binnen enkele weken
komt er nieuw leven, nieuwe kracht in
deze apatische mensen, en tegelijkertijd
ontwaakt in hen het bewustzijn, dat ze
door de gemeenschap worden onder
houden zonder er voor te werken. Stil
verdwijnen zij, de een na de ander, om
werk te zoeken. Langer dan een paar
weken kan men ze niet ln de „bedeling"
houden.

Maar tegelijk met hun krachten, komt
ook het besef, dat ze door de republiek

bedrogen zijn. Dat deze hen bij duizend-
den op hun eiland laat sterven van hon
ger en hen verhindert om, zoals vroeger,
werk te zoeken bij de Hollanders, eerlijk
werk dat eerlijk betaald wordt, zodat ze
niemand „dankje" hoeven te zeggen.

Zo vindt men thans talloze Madoere.
zen, die trachten dienst te nemen in
het Nederlandse leger. Helaas echter kan
men slechts een zeer beperkt aantal van
hen plaatsen, en dezen zijn bij de hun
nen in hoog aanzien.

Toch moet men in de houding der Ma
doerezen ten opzichte van de Neder
landers niet dezelfde onverbrekelijke
trouw en verbondenheid zien, die men
vindt bij dat andere soldatenvolk: de
Ambonnezen. De Madoerees wil niet vóór
alles met Nederland samengaan, hij wil
vóór alles NIET door Javanen gere
geerd worden. Op de Javaan heeft hi)
zijn leven lang neergezien en hij stelt
hem verantwoordelijk voor alle ellende,
die momenteel over het Madoerese volk
gaat. Hij wil hiervoor bloedwraak ne
men. Het Nederlandse Bestuur heeft
met de sterke onafhankeiykheidsgevoe-
lens van dit fiere volk altijd rekening
gehouden en de voornaamste herinne
ringen aan een gelukkig leven.

De Madoerezen willen weer werken en
zich ontplooien. De Javaan belet hun
dit. de Nederlanders hebben het hun
nimmer belet. Hy is niet geïnteresseerd
in politiek en heeft een uitgesproken af
keer van communisme. Dit alles be
paalt op het ogenblik zyn houding, en
er zal maar weinig voor nodig zUn om
zijn haat tegen de Javaan in daden om
te zetten. Er broeit iets ln Oost-Java.
en het zal ons weinig verbazen, indien
er in de naaste toekomst plotseling de
vlam uitslaat.