Nederlandsch convooi in hinderlaag De Ontwapening in den Veiligheidsraad Eén doode en twee gewonden aan onze zijde Stopzetting Duitsche stroomlevering aan Nederland WEERBERICHT Prof. Gerbrandy's antwoord: Van Mook zou ondergeschikte van Tjarda zijn Met een enkel woord '85 ste Jaargang YRIJDAG 10 JANUARI 1947, No. 25978' LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J. W. Henny. Hoofdredactie: B. W. Menkhorst en J. Brouwer. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f. 3.30 per 3 maanden; 26 cents per week Telefoon Directie en Administrate25041 Telefoon Redactie: 21507 - Giro no.: 57055 Onze speciale verslaggever seint ons uit Medan: Gisteren maakte ik een aanval mee op een Nederlandsch convooi uit Belawan naar Medan. Het was de eerste overval op dien weg na drie weken van rust. Het convooi viel ongeveer halver wege Belawan en Medan in, een hin- derlaag en werd verrast door hevig vuur van geweren en mitrailleurs van beide kanten van den weg. Een sol daat in een voorop rijdende pantser auto werd op slag gedood, twee man werden gewond, onder wie de luite- nant-convooi-commandant. De Nederlandsche troepen antwoord den met zwaar vuur. De Indonesische verliezen zijn uiteraard onbekend daar de aanvallers tusschen het struikgewas en de boomen verdekt stonden opge steld. Ik verneem inmiddels dat de republi- keinsche gouverneur van Sumatra. Ten- koe Hassan, verzocht heeft de bespre kingen te heropenen. Dit verzoek uit Siantar behelsde tevens een suggestie Inzake wijziging van de Indonesische delegatie, welke inderdaad een noodza kelijke voorwaarde is daar kolonel Sitompoel, na zijn woordbreuk, voor de Nederlanders niet langer acceptabel is. De Nederlanders antwoordden bereid te zijn de onderhandelingen te hervat ten mits werd voldaan aan zekere voor gaarden, waaronder hervatting van den watertoevoer naar Medan. ZUIVERINGSACTIE TE PADANG Over den militairen toestand wordt door den militairen woordvoerder mee gedeeld, dat in den sector van Padang Nederlandsche troepen een succesvolle zuiveringsactie hebben ondernomen, Zónder zelf verliezen te lijden. Veel munitie en wapens zijn hierbij in be slag genomen. Uit den sector van Soerabaja wordt vernomen, dat de berichten over ter reur onder de Indonesische bevolking, waarvan reeds eerder is melding ge maakt, nog steeds aanhouden. In de stad zijn verschillende personen we gens extremistische activiteit gearres teerd. De Nederlandsche controle-pa trouilles werden beschoten en beant- De uitbreiding 1 der Commissie-Generaal WETSONTWERP BIJNA GEREED. Van bevoegde zijde verneemt ANP, dat ten departemente van Overzeesche Gebiedsdeelen thans de laatste hand wordt gelegd aan een wetsontwerp houdende uitbreiding van de Commis sie-Generaal tot ten hoogste 5 leden. Dit wetsontwerp zal dezer dagen aan den ministerraad worden voorgelegd. ANP verneemt voorts, dat prof. Post- huma, die gelijk gemeld, binnenkort naar Indonesië vertrekt, daar reeds da delijk in het werk van de Commissie- Generaal zal worden ingeschakeld. woordden het vuur. In den centralen sector van Soera baja werden de Nederlanders met ar tillerie beschoten, waarbij echter aan Nederlandsche zijde geen verliezen wa ren. In den Zuidelijken sector zijn Re- publikeinsche patrouilles, die in sterkte varieerden van 5 tot 50 man, door be schieting uit Nederlandsch gebied ver dreven. DE TOESTAND IN PALEMBANG. De correspondenten van Aneta heeft Donderdag een bezoek gebracht aan dat gedeelte van de stad te Palembang, dat in de afgeloopen dagen het zwaarst ge leden heeft. De schade bleek zeer plaatselijk te zijn en zich speciaal tot het handelscentrum te beperken. De bevolking van het kampongcomplex is rustig, vriendelijk en dankbaar voor de rondgedeelde rijst. Meer in de richting van de Pasar-wijk is duidelijker te mer ken, dat er gevochten is. De groote ge meente-pasar heeft geen schade gele den, doch de omringende gebouwen, hoofdzakelijk magazijnen, zijn geheel uitgebrand Ook bij de groote moskee is zwaar gevochten, maar de moskee zelf is vrijwel onbeschadigd. De beschietin gen van deze stadsdeelen geschiedden uit bittere noodzaak, daar zich ter plaatse vele Indonesische stellingen en tallooze sluipschutters bevonden. De Nederlandsche eischen t.a.v. Duitschland. ALLEREERST OP ECONOMISCH GEBIED. De Haagsche correspondent van het AFP. schrijft, dat het Nederlandsche standpunt ten aanzien van Duitschland, zooals dat aan de conferentie van plaatsvervangers van de ministers van Buitenlandsche Zaken zal worden voor gelegd, thans definitief bepaald is. Zy liggen voornamelijk op econo misch gebied. Het herstel van de vroe gere liandeLsbetrekkingen met Duitsch land is onontbeerlijk voor het econo misch herstel van Nederland. De aan spraken op grenswijzigingen komen op het tweede plan. De Nederlandsche regeering verzoekt daarom een ople ving van de Duitsche economie te be vorderen, voorzoover die zich ver draagt met de veiligheid van Europa. Die veiligheid zou volgens de Neder landsche regeering gewaarborgd moeten worden door een federatief statuut voor Duitschland met een gecontroleerde centrale regeering. De economische politiek van Duitsch land zou gecoördineerd moeten worden in een tol-unie, en eveneens onder con trole' moeten blijven. De te voeren uni forme economische politiek zou geba seerd moeten worden op herstel van eén vrij goederenverkeer, instelling van een louter fiscaal tarief, het tegengaan van dumping en kartelvorming. Nederland maakt voorts aanspraak op exploitatie van potasch-mynen onder een exterri- torialifceitsregeling, waarbij de gedolven producten als Nederlandsche koopwaar beschouwd zouden moeten worden. In versnelde mate naar crisis. De Berlijnsche correspondent van het A.N.P. seint: De stroomlevering van Duitschland naar Holland wordt afgesneden ten gevolge van de critieke situatie waar in de electriciteitsvoorziening van West Duitschland door de vorst is komen te verkeeren. Officieel is me degedeeld dat het stopzetten van de stroomlevering naar België en Hol land en tendeele ook aan de Fransche zone, een onderdeel is van de drasti sche inkrimping die alle gebieden be treft die door de centrales in de Brit- sche zone worden verzorgd. Deze maatregel is getroffen daar de productie van bruinkool door de bevrie zing der velden zoodanig verminderd is dat de voorziening der centrales niet meer gewaarborgd is. Hoewel gisteravond in Midden- Duitschland de eerste sneeuw gevallen is houdt de koudegolf onverminderd aan. De verkeerssituatie in het Rijngebied is ernstig bemoeilijkt door het üitval- len der veerdiensten. De dienst op Em merik was gisteravond evenwel nog in werking. Wegens drijfys is de scheepvaart op de Rijn in Duitschland de eenige tot dusver nog gebruikte waterweg ge heel stopgezet. MENSCHEN MET BEVROREN LEDEMATEN. Ten einde het thans vrijwel geheel op den spoorwagen aangewezen vervoer te ondersteunen wordt extra brandstof beschikbaar gesteld voor het automo- bielverkeer. De verwachting bestaat NEVEL OF MIST. In het overgroote deel van het land mist, plaatselijk eenige neerslag, In het Noord-Oosten van het land tem peratuur om het vriespunt tot lich te vorst. Overigens temperatuur om het vriespunt. -Aanvankelijk nog weinig wind, later wat toenemend uit Zuid tot Oost. 11 Januari. Zon op: 8.45 uur; onder 16.51 uur Maan op: 22.31 uur; onder 11.32 uur' L LK. 14 Jan Y Hoogwater te Katwijk-aan-Zee om 7.08 b. uur voorm. en 7.32 uur nam. evenwel, dat de vervoersbeperkingen en de noodzaak om een minimale electri- citeits-voorziening in de Duitsche ste den op gang te houden, in de volgende dagen tot nieuwe maatregelen zullen kunnen leiden, waaronder de algeheele stopzetting van kolenleveringen naar het buitenland. De toestand in de Duitsche steden ontwikkelt zich thans in versnelde mate naar een crisis. In Berlijn, waar het grootste deel der bevolking zon der huisverwarming is, worden sedert Dinsdag honderden menschen met bevroren ledematen binnengebracht. De mogelijkheid, dat zelfs de zieken huizen zonder verwarming zullen ge raken, bestaat. De laagste temperatuur werd gere gistreerd in Kuestrin aan de Oder,, namelijk 27 graden. Het monument voor Churchill, dat Ame rika aan Engeland wil schenken. Het zal worden opgericht op de klippen van Dover, van waar uit Churchill over het Kanaal naar het continent zal uit zien en het zal niet minder dan ruim zeven-en-twintig meter hoog worden, waarvan vijftien meter voor rekening komt van het beeld van Churchill zelf. Churchill is afgebeeld in admiraalsuni- form. Zijn sigaar zal dag en nacht bran den met behulp van een sterke lamp, en zal zoodoende een baken zijn voor de zeevarenden. Het voetstuk met passende reliefversiering draagt o.m. het op schrift: „Never was so much owed by so many to one man", naar het woord van Churchill zelf, waarmede deze de Spitfire-piloten van den slag om Lon den eerde. SLACHTOFFERS VAN DE GLADHEID Door de gladheid van den weg, slip te gisteren op den weg Helmond— Deurne een vrachtwagen van den we deropbouw uit Deurne. De auto helde over, tengevolge waarvan de beide in zittenden achter uit den bak geslin gerd werden, W. G. uit Deurne werd dusdanig gewond,-dat hij reeds een uur na zijn overbrenging naar het zieken huis te Deurne overleed. De medepas sagier J. F. liep slechts lichte verwon dingen op, terwijl de chauffeur' met den schrik vrij kwam. Nauwelijks tien minuten later slipte op denzelfden weg een militaire roode kruls-auto uit Rotterdam. De wagen ging over den kop en de inzittenden: een militaire chauffeur, de 27-j. F. van de V. uit Rotterdam en de 20-j. J. R. uit Beek en Donk werden ernstig gewond naar het ziekenhuis te Deume overgebracht. EEN SPOORWEG NAAR EMMELOORD? In verband met de mogelijkheid dat Emmeloord hoofdplaats van den N.O.- polder wordt, overwegen de Ned. Spoor wegen of het economisch verantwoord Is, een spoorweg aan te leggen naar Emmeloord. Men overweegt echter al leen den aanleg van een spoorweg be stemd voor goederenvervoer. PROTESTSTAKING DER E.V.C.. Het bestuur vart*de E.V.C. heeft be sloten morgen voor vier en twintig uur het werk in de Rotterdamsche haven neer te leggen De staking zal een pro teststaking zijn. De E.V.C. wil er haar ontevredenheid mede te kennen geven over het traineeren van de onderhande lingen welke van Februari van verleden jaar af nog steeds voortduren en waar van het resultaat zou zijn, dat het col lege van Rijksbemiddelaars een beslis sing heeft getroffen, welke zou neerko men op algeheele aanvaarding van het standpunt der werkgevers. Prof. mr. P. S. Gerbrandy heeft gisteravond in een radio-rede over beide zenders geantwoord op de of- ficieele verklaring, waarin de regee ring protesteert tegen zyn op 2 Ja nuari uitgesproken aanval op dr. Van Mook. De oudminister-president heeft uiteengezet hoe de benoeming van Van Mook zoowel tot minister van Koloniën als tot luitenant-gouver- neurgeneraal destijds in Londen is bedoeld en tot stand gekomen. Prof. Gerbrandy wees er op, dat bjj de dubbele benoeming van Van Mook één belangrijke beperking was ge steld, n.l. dat jhr, Tjarda van Star- ckenborgh Stachouwer Gouverneur- Generaal was en ook na zijn be vrijding zou b 1 ij v e n. Prof. Ger brandy besprak voorts hoe de beide laatste kabinetten uitsluitend de in zichten van dr. Van Mook hadden gevolgd en hoe deze tekort schoot in de vervulling van den eersten plicht hem als luitenant-gouverneur-gene raal bij de Indische staatsregeling opgelegd. Prof. Gerbrandy begon met te ver klaren dat de regeeringsverklarlng niet treft den zakelijken inhoud van het door hem gesprokene, niet het machtig probleem, dat ons allen beroert. Zij is, wat men noemt er naast. Bij het lezen van de Kamerversla gen heb ik mij bitter geërgerd over het misbruik, dat gemaakt werd van de Koninklijke radio-rede, door haar als dekmantel te gebruiken voor een beleid, dat met den door haar aan gewezen weg en met haar inhoud vloekt. Hotter wereld kan men mij toevoe gen, zoo zeide prof. Gerbrandy, dat ik in 1945, toen ik hierover mijn memo randum schreef, dat is een vol Jaar voor de laatstgehouden Kamerdebat ten, een toelichting had moeten ge ven op dit op zichzelf glasheldere stuk. omdat verschillende pro-Linggadjati- sprekers einde 1946, dat is een jaar na de opstelling van mijn memorandum, er uit wilden halen wat er niet in ligt. Ik zou de laatste mogen zijn om dr. Van Mook op het punt van overschrij ding der grenzen van de grondwet te critiseeren, want ik zou zelf hebben bevorderd dat hij met ongekende macht werd bekleed. Het lijkt mij gewenscht de feiten te laten spréken. In October 1941 was er in mijn ka binet een vacature voor Koloniën. Na beraad in mijn kabinet wenschte ik de oorlog met Japan kwam dreigend aanzetten overleg te plegen met den G.G. van Ned.-Indië, den heer Tjarda v. Starckenborgh Stachouwer. Ditover- leg leidde tot de beslissing om den heer Van Mook te polsen voor Koloniën. Ik kon hem met goed gevolg ter be noeming voordragen aan H.M. de Ko ningin. Kort daarna brak de oorlog met Japan uit. In óverleg met den G.- G. verzocht de heer Van Mook mij toen, hem van zijn belofte te ontslaan. De heer Tjarda had nu dr. Van Mook meer noodig dan ik. Het spreekt van zelf, dat dit verzoek, in dezen tijd van hoogsten nood door den G.-G. gedaan, werd ingewilligd. Ik werd daarom zelf door H.M. de Koningin tot minister van Koloniën benoemd. Daarna kwam het verzoek van den heer Tjarda, te bevorderen, dat dr. Van Mook zou worden luitenant-gouverneur-generaal. De gouverneur-generaal mag n.l. krach tens de wet zelf het gebied van Ne- derlandsch-Indië niet verlaten, een lui tenant-gouverneur-generaal 'mag dat wel en het was noodig iemand in die kwaliteit naar Amerika en elders te zenden. Kroon en kabinet voldeden, vanzelf sprekend, aan dit verzoek. Dr. Van Mook, die reeds in de onderhandelin gen met Japan de rechterhand van den G-.G. was geweest, werd op deze wijze luitenant-G.-G. Toen in Maart 1942 Java stond overweldigd te worden, moest een be slissing worden genomen, wat de amb tenaren in Ned.-Indië behoorden te doen. Zeer ernstig beraad, zoowel aïs de loop der gebeurtenissen, leidden tot de beslissing: onze ambtenaren behoo- ren het lot van de bevolking onder de bezetting te deelen, dat elscht desaam- BINNENLAND. Onder groote belangstelling der Asser burgerij werd in Assen liet 133-Jarlg be staan van het eerste regiment infanterie herdacht. Met het oog op de tijdsomstan digheden is deze herdenking zoo sober mogelyk gehouden. Te Groningen is overleden in den ouderdom van 70 Jaar de oudste pedellus senatus-malor W. H. Stevens van het Gro ninger studenten corps „Vindicat Atque Polit". Gedurende 42 jaren was de heer Stevens aan dit Groninger studentencorps verbonden. Met ingang van 9 Januari 1947 is de handel in bonte geltjesvellen vrijgegeven. Dit was reeds het geval met witte geitjes- vellen. Op de Turfmarkt te Den Haag is door een Dclftsche tram het 4-Jarlg meisje C- D. C. Theunisz, wonende aan de Turf markt overreden. Het kind kwam onder de tram en was op slag dood. De World Friendship Association deelt mede, dat de uitwisseling alleen met Engeland in het komende zomerseizoen reeds 25000 voor het overgroote deel Jeug- e personen zal betreffen, - Gisterochtend heeft de Koningin een bezoek gebracht aan het Rijksmuseum te Amsterdam Te Brussel zijn onderhandelingen begonnen tusschen Belgische en Neder landsche autoriteiten in verband met de klachten, welke in beide landen waren geuit betreffende het verkeer naar de Brltsche en Amerikaansohe zone in Duitschland. De Ned. Brucknervereeniglng, welke bij een bombardement al haar bescheiden verloren heeft, is van plan haar werkzaam heden te hervatten. Daar bij dezen ramp ook de lijst met namen en adressen der leden verloren ging ls het van belang dat geïnteresseerden zich opgeven bij den secretaris van het werkcomité, den heer Hein 's Gravenzande, Reyerskoop 32, Bos koop. BUITENLAND. Jan Jalypetr, die van 1932 tot 1935 minister-president van Tsjecho-Slowaklje was, is door het Praagsche nationale ge rechtshof vrijgesproken. Hij was beschul digd van het verleenen van steun aan nazi en fascistische bewegingen. Te Doncaster in Engeland zijn vijf kinderen omgekomen, toen hun huls, bij afwezigheid van de ouders, in brand raakte. De oudste, een 13-jarlg meisje, ver brandde, toen zij de andere kinderen wilde redden. Piloten van de R.A.F. zullen voor raden gedroogde melk neerlaten voor de kinderen op het Noord-Fricsche eiland Amrum. dat door het Ijs geïsoleerd ls. In Roemenië zal van 15 Jan. af slechts per trein gereisd kunnen worden met speciale poiltle-vergunnlng. In de Amerikaansche zone van Ber lijn zijn een honderdertigtal „verwarmings centra" ingericht, berekend op verblijf van negenduizend menschen gedurende de koude dagen, terwijl ln overig Berlijn nog een honderdnegentigtal van dergelijke centra zijnopengesteld. Stalin is als eerste op de candlda- tenlijst geplaatst voor het lidmaatschap van den oppersten Sovjet in Libhauen, de Oekraïne, Wlt-Rusland en de Sovjet republiek. Volgens een aan het Internationaal tribunaal te Tokio overgelegd document zouden de krijgsgevangenen ln de kampen op Formosa „individueel dan wel groeps gewijze vernietigd moeten worden door bombardement, gifgas, vergif, verdrinking of onthoofding", „Doe allen verdwijnen en laat geen spoor achter", aldus ln het do cument, een kampjournaal d.d. l Aug. 1944. Bij een twee dagen lang gevecht tus schen verzetslieden en een Grieksche legerafdeeling om het bezit van een berg dorp bfj de Turksche grens, zijn vier offi cieren, vijftien soldaten en dertig guer.illa- strijders om het leven gekomen en velen gewond. Paul van Zeeland, de bekende Bel gische politicus en econoom, iheeft zich ln principe bereid verklaard), het voorstel van de regeeringen van Syrië en den Libanon om de staatsfinanciën van de twee landen te reorganlseeren, te aanvaarden. In Frankrijk is een typografenstaklng uitgebroken. Zij eischen een loonsverhoo- glng van 25 pet. Vele Fransche nieuws bladen staan reeds aan den rand van een flnantleel deb&cle als gevolg van de stij gende productiekosten en de verminderde inkomsten. Geantwoord ls met een uit sluiting die door de regeering wordt ge steund. Te München ls men begonnen met de vernietiging der twee Nazi-tempels, ge wijd aan de gevallenen bij Hitler's eerste mislukte Putsch in 1923. Op een vraag, of hij lid was van de democratische partij, antwoordde generaal Marshall na zijn aankomst op Honoloeloe, op doorreis naar de Vereenlgde Staten, dat hij „leger-officier en Ud, van de Episco- paalsche kerk" was. hoorigheid van Nederland en Indië. Maar een aantal daarvoor geschikte fi guren behooren naar Londen te komen om het regeeringsapparaat aldaar te versterken. Aan den gouverneur-gene raal werd het recht gegeven zelf te be slissen wat zijn eigen lot zou zijn. HU zond toen dr. Van Mook met een aan tal bekwame figuren naar ons in Lon den en verkoos om zelf het lot te dee len van de door hem bestuurde volken. Zoo kwam dr. Van Mook met de zij nen tot ons in Londen. WU hadden toen te beslissen in welken vorm de samenwerking zou moeten worden ge regeld. De beslissing werd de volgen de: dr. Van Mook wordt voorgedragen als minister van Koloniën en aldus gebonden door het gemeenschappelijk beleid en door het karakter van het kabinet en van de commissie van mi nisters, welke zich meer speciaal met het directe oorlogsbeeld bezighield. Ik werd door H.M. de Koningin be noemd tot minister voor de Algemeene Oorlogvoering van het KoninkrUk. Hoewel daarover toen niet dadelUk is beslist, was het natuurlyke vooruit zicht dit, dat te zyner tUd dr. Van Mook als luitenant-Gouvemeur-Gene- raal zou terugkeeren naar Nederlandsch -Indië. In deze voor het Koninkrijk be narde jaren, zoo vervolgde spr., gold slechts één devies: Alle hens aan dek, allen samenwerken van welke poli tieke opvatting, van welke ligging t.o.v. allerlei problemen ook, samen werken in den meest doelmatlgen vorm tot het ééne doel: den oorlog te winnen. Natuurlijk is in den tUd van samen werking wel gebleken, dat er verschil van ligging, verschil ook van visie op bepaalde problemen bestond. Ik kende dr. Van Mook te voren niet, omge keerd hU mU niet. WU leerden elkaar kennen. Ik heb een ernstig voorval dat bijna tot een crisis leidde in myn ra dio-rede van 2 Januari vermeld. Maar In dien tyd prevaleerde boven alles: wat esicht. het belang van het Ko ninkrijk, en wat eischt de oorlogvoe ring. De regeeringsverklaring houdt mij triomphantelUk voor dat de combina tie van functies van minister van Ko loniën en luitenant-G.-G. in het na jaar. van 1944, door mUzelf als staats- rechtelUk monstrum is betiteld. Is er toen in werkelUkheid een machtsopeenhooping geschapen, die allerbedenkelykst is? Daar ls geen sprake van. In het najaar 1944, in September/October van dat jaar hoop ten wy op een snelle bevrijding van Nederland, gelijk ook gU. WU zeiden: de tUd is aangebroken dat dr. Van Mook als luitenant-G.-G. terugkeert naar het Verre Oosten, laat hU voor dien korten tUd lid van ons kabinet blUven, gebonden aan samenwerking met ons. HU moet dan wel is waar op eigen gelegenheid ginds werken, maar hy moet dan ook naar Londen komen voor kabinetsbesprekingen en blUft dus gebonden. Aldus is geschied. Dit is juridisch inderdaad een monstrum, maar een practische noodmaatregel in oorlogs tijd. Intusschen, Nederlands bevrij ding kwam niet. Toen dit duidelijk werd, is den heer Van Mook mede gedeeld, dat de samenkoppeling van functies beëindigd moest worden. En ze is beëindigd. Dat vertelt de re geeringsverklaring er niet bij. Is dan misschien de macht, gegeven aan den luitenant-gouverneur-gene raal, te groot geweest? Natuurlyk moest de luitenant-G.-G. byzondere bevoegdheden hebben. Die verlangde hU ook. Maar hy heeft niet gekregen wat hy verlangde. bU lange niet. Hy kreeg wat het kabinet na langdurige beraadslaging voor korten overgangs- tUd beslist onvermUdelUk en nuttig vond. Ik heb In mUn memorandum de besluiten, waarop de bevoegdheden rusten, vermeld. De herbenoeming van dr. Van Mook in 1944 geschiedde met een a#les be slissende beperking, welke beperking ik hem persoonlyk namens Kroon en ka binet heb overgebracht. Die beperking was de volgende: „U, dr. Van Mook, wordt weer wat u in den aanvang van den oorlog met Japan waart, luitenant-G.-G. Maar bedenk wel: straks ls Neder land bevrijd, dan is het niet zooals thans, dat we geen keuze hebben, want in dat bezette Nederland zijn figuren die na den val van Japan deze functie met eere kunnen ver vullen. Uw benoeming thans bindt in geen enkel opzicht onze opvol gers. En in de tweede plaats: uwordt niet gouverneur-generaal, maar lui tenant-gouverneur-generaal, die slechts zeer tijdelyk de bevoegdhe den van G.-G. uitoefent. Wij heb ben een gouverneur-generaal, Tjarda van Starckenborgh Stachouwer, die straks weer vrij zal zijn. Mocht u luitenant-G.-G. blijven, waarover wU niet zullen hebben te beslissen, dan nog alleen als ondergeschikte van den heer Tjarda na diens bevrijding. Dit is geweest de dubbele beper king in de herbenoeming van den heer Van Mook. De heer Van Mook hééft dezen op zet aanvaard. Ten bewUze daarvan haalde prof. Gerbrandy aan enkele zinsneden uit een radio-rede door Van Mook vóór zyn vertrek via Amerika naar het Verre Oosten, uitgesproken op 17 October 1944 te Londen. In den Veiligheidsraad ls het debat over de ontwapening begonnen met een verklaring van den voorzitter, den Australischen afgevaardigde Makin, die zeide, dat het onmogelyk is de verschil lende frasen van het ontwapeningspro bleem los van elkaar te behandelen. ,.WU zU'n thans zoover gekomen," al dus ging Makin voort, dat alle leden van de V.N. zich zonder uitzondering ver plicht hebben bU de oplossing van de ontwapeningskwestie samen te werken. Het is niet de tUd voor het zoeken naar oneenigheden. Het oogenblik is gekomen om met het werk te beginnen". Makin beëindigde zUn verklaring met de meening van de Australische delega tie uit te spreken, dat noch het Ameri kaansche, noch het Sovjet-voorstel el kaar uitsluiten en stelde namens zUn delegatie voor, dat de raad zal begin nen met het debat over de resolutie van de algemeene vergadering ten aanzien van de beperking der bewapening. De Sovjet-Russische afgevaardigde, Gro- myko, verklaarde zich tegen een Ame- rikaansch voorstel de besprekingen over de contróle van de atoom-energie vóór de debatten over de algemeene ontwa pening te beginnen. Gromyko gaf als zUn meening te ken nen, dat het Amerikaansche voorstel leidt tot vertraging van het uitwerken der practische maatregelen inzake de ontwapening. „De Amerikaansche hou ding schijnt te zUn: of de anderen stemmen in met de Amerikaansche voorstellen voor den contróle der atoomenergie, óf de Ver. St. weigeren zich bezig te houden met de maatre gelen voor de algemeene ontwapening", aldus voegde Gromyko er aan toe. Gromyko zeide te hopen, dat de Vei ligheidsraad de voorstellen van de Sov jet delegatie zal aannemen en zonder Elf S.S.'ers ontvlucht. In den nacht van Woensdag op Don derdag zy'n tUdens een transport 11 SS- mannen ontvlucht. Zy waren in Limburg in de mynen te werk gesteld en moes ten worden overgebracht naar het fort .Erfprins" in Den Helder. Men kan niet met zekerheid zeggen of de vluchtelin gen uit den rydenden auto zUn gespron gen of dat ze van de pont op de Hem- brug zUn ontvlucht. Eén der mannen is zeer ernstig gewond op den weg Am sterdam-Alkmaar aangetroffen. DE „KAREL DOORMAN" IN KAAPSTAD. Naar het Fransche persbureau AF.P. meedeelt, is het vliegtuigmoederschip de „Karei Doorman" Donderdag in Kaap stad aangekomen. Het schip zal daar een week bbjven, alvorens de reis naar Nederland te aanvaarden. HERVATTING VRACHTDIENST HOLLAND—AMERIKALIJN. De heer W. H. de Monchy van de HollandAmerika-lijn, die op het oogenblik in Canada vertoeft en begin Februari naar Nederland zal terugkee ren, deelde mede, dat zyn maatschappU in den loop van dit jaar den \Tacht- dienst tusschen Nederland en Canada zal heropenen. uitstel voort zal gaan met het uitwerken van de maatregelen om zoodoende de resoluties van de algemeene vergadering te verwezenlijken. De Amerikaansche gedelegeerde Her schel Johnson, zette opnieuw het Ame rikaansche standpunt uiteen, dat n.l. een doeltreffende internationale con tróle van de atoomenergie de sleutel is voor het geheele probleem der ontwa pening "en dus het eerst moet worden aangevat. Johnson zei, dat geen enkel systeem voor de regeling der bewape ning tot vrede en veiligheid kan bUdra- gen, zonder dat het afdoende contróle en zekerheidsstellingen inhoudt. Johnson eindigde met te zeggen, dat, als eenmaal overeenstemming is bereikt over de kwestie der atoomenergie, de andere fasen van het ontwapenings probleem slechts een moeilUkheid van de tweede orde zullen worden. Hij acht te geen reden aanwezig, waarom men thans de kwestie uit den weg zou gaan. Johnson verzekerde, dat de Vereenlg de Staten het volle pond zullen bijdra gen om tot een oplossing van het pro bleem der atoomenergie te komen. DE AMERIKANEN KOMEN. En brengen deviezen mee! Nog slechts eenige geringe moeilijk heden moeten worden opgelost, dan staat den Amerikaanschen touristen niets meer in den weg om in grooten getalen naar Europa en dus ook naar ons land te komen. Een van de grootste Amerikaansche reisbureaux heeft reeds een tweetal complete reischema's gereed. Voor tou risten. die zich per schip en voor een niet te kort verblijf over de groote plas naar Europa laten brengen: een 25 daagsche toer. De Amerikanen zullen daarvan verblijven In Engeland 6 da gen, Schotland 3 d., Holland 3 dagen, België 1 dag, Parijs 3 dagen, Norman- dië 2 dagen, Zwitserland 5 dagen. In de Vereenigde Staten bestaat groo te belangstelling voor deze Europa-trips. De Amerikaansche touristen kunnen eventueel zooveel dollars met zich ne men als zU verkiezen. RIJSTTOEWIJZING AAN NED.-INDIË. De Internationale Nood-Voedselraad heeft voor de eerste 6 maanden van '47 een minimum van 100.00 ton rijst aan Ned.-Indië toegewezen. Deze hoeveel heid zal wellicht, nog aanmerkelijk wor den vergroot, wanneer de Nood-Voed selraad in Maart de toewyzingen zal herzien. Bovendien zal aan Nederl.- Indië scheepsprioriteit worden verleend voor het transport van de rijst geduren de de eerste vier maanden van het jaar. De ry'st zal van Birma, Slam en Indo china worden verscheept. OLIEONDERZOEK OP NIEUW-GUINEA. De Australiasian Petroleum Co. is voornemens op Nieuw Guinea uitgebrei de onderzoekingen in te stellen naar olie. De kosten hiervan zullen waar- schU'nlyk 1.625 000 dollar bedragen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1947 | | pagina 1