Het vredesverdrag met Duitse hland De visie van prof. mr. P. S. Gerbrandy Het Indische drama is niet beëindigd WEERBERICHT Met een enkel woord 85ste Jaargang LEIDSCH VRIJDAG 3 JANUARI 1947 No. 25972 DAGBLAD Directeur: J. W. Henny. Hoofdredactie: B. W Menkhorst en J. Brouwer. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN f. 3,30 per 3 maanden; 26 cent-s per week Telefoon Directie en Administratie; 25041 Telefoon Redactie: 21507 - Giro no.: 57055 De kleine Naties. De diplomatieke correspondent van Reuter verneemt van bevoegde zijde te Londen, dat het rapport over de proce dure voor de behandeling van het Duitsche vredesverdrag dat door de plaatvervangers der vier ministers van Buitenlandsche Zaken, die op 14 Jan. in Londen bijeen komen, moet worden goedgekeurd, hoofdzakelijk zal hande len over de rol, die kleine geallieerde landen bij het ontwerpen van de uitein delijke vredesvoorwaarden zullen spelen. Voort-s zal het rapport van de plaats vervangers der 4 ministers de Duitsche vredesregeling op een plan brengen, ge lijk aan dat voor de eerste vijf vredes verdragen. hetwelk door de conferentie der Groote Drie te Moskou in December 1945 bereikt werd. Het voornaamste be sluit op die conferentie was, dat de raad van ministers van Buitenlandsche Za ken in feite de vijf eerste vredesverdra gen zou opstellen en dat op de teksten teruggekomen zou worden, nadat deze door de Parijsche vredesconferentie wa ren behandeld. De plaatsvervangers der vier ministers voor Duitschland moeten een rapport voorbereiden, waarin staat aangegeven of deze gang van zaken over het alge meen voor Duitschland moet worden aangehouden of dat China en enkele Europeesche geallieerden zooals Polen, België, Nederland, Denemarken en Tsje- cho-Slowakije mogen meewerken aan het werk der groote mogendheden, wan neer dit het stadium van voorbereiding der feitelijke ontwerpen heeft bereikt. Het besluit inzake het aandeel, dat kleinere mogendheden mogen hebben in het opstellen van het Duitsche vredes verdrag zal door de vier ministers van Buitenlandsche Zaken der Groote Vier, aan de hand van het rapport van hun plaatsvervangers, te Moskou genomen worden. Deze procedure-kwestie houdt geens zins verband met het recht der kleine mogendheden om hun zienswijzen aan de plaatsvervangers te Londen kenbaar te maken. ZONE-POLITIEK. Een woordvoerder van het Amerikaan- sche militaire bestuur in Duitschland heeft verklaard dat ingeval het door de vier bezettingsmogendheden opgestelde plan ter vaststelling van het peil der Duitsche industrie het succes van het program voor den uitvoer van de ver eenigde Britsch-Amerikaansche zone in gevaar zou brengen, de Britsche en Ame- rikaansche autoriteiten zich niet langer gebonden zouden achten om zelf het in- dustrieele peil van hun vereenigde zones vast te stellen. De woordvoerder achtte dit niet in strijd met de overeenkomst van Potsdam, omdat een der voornaamste bepalingen hiervan is. dat Duitschland in zijn eigen onderhoud zal kunnen voorzien. HJj be schreef de overeenkomts tot economi sche samensmelting van de Britsche en Amerikaansche zones, die gisteren in werking is getreden, als bedoeld om „het moreel en physiek uithoudingsvermogen van de Duitschers op te voeren". Op de vraag, of het papiergeld, dat uit de Sovjetrussische zone naar de Wes- tersche zone zou zijn overgebracht, het economische leven aldaar zou ontwrich ten, antwoordde de woordvoerder, dat het Westen een veel grootere hoeveel heid papiergeld zou moeten absorbeer en, indien de economische eenheid van de vier zones bereikt zou zijn. DE ONTWAPENING DUITSCHLAND. VAN Naar men van de zijde van het Ame rikaansche militaire bestuur te Frank fort verneemt, zal een commissie, waar in de vier bezettende mogendheden zul len zijn vertegenwoordigd. 6 Januari be ginnen met een onderzoek naar de vor deringen, die bij de ontwapening van Duitschland worden gemaakt. Het is de bedoeling te beginnen met een inspectie-reis door de Russische zo ne, maar de tijd hiervoor is nog niet vastgesteld. De strijd in Vietnam. De Fransche minister van Kolo.iiën Moutet, is thans van Leclerc op weg naar Hanoi. Generaal Saigon is daar ge arriveerd en zal zich naar Haipnong begeven. Sporadische aanvallen der Vietnamee- sche troepen zijn afgeslagen. WOROSJILOF VICE-PRESIDENT VAN SOVJET-MINISTERRAAD. Radio Moskou maakt bekend, dat maarschalk Worosjilof benoemd is tot vice-voorzitter van den ministerraad der Sovjet-Unie. 39-JARIGE „BABY" OVERLEDEN. Volgens Reuters correspondent te Sal- ford (Lancashire) heeft een stedelijk gezondheidsofficier te Salford bij Man chester een lichamelijk gezonden man aangetroffen in den leeftijd van 39 jaar, die in 30 jaar zijn huis niet heeft ver laten, nog nooit een auto heeft gezien en van kindsbeen af behalve met zijn moeder met geen levend wezen heeft sproken. De aandacht van den genees kundigen dienst was op dit huis geval len, omdat de aldaar wonende 97-jarige oude vrouw in dagen de melkflesschen niet naar binnen had gehaald. De gor dijnen waren dicht, zware grendels op de deuren en de kamers alleen door kaarsen verlicht, Henry Cooper, een vol wassen man, zat neergehurkt in een hoek van de keuken en zette verschrikte oogen bij het zien van andere levende wezens dan zijn moeder. Hij sprak alleen babytaai, kon zichzelf niet aan- kleeden en niet zonder hulp eten. Het bleek, dat zijn moeder, die zoo zielsveel van hem hield, dat zij hem niet met de buitenwereld in aanraking wilde bren gen. hem gedurende 30 jaar met een Iepen had gevoed. De 39-j.-man-baby, na den dood van zijn moeder ontdekt, is thans 9 weken na haar eveneens ge storven. NAAR EEN KOOPVAARDIJSTAKING IN ENGELAND? Volgens de Daily Mail dreigt een con flict tusschen de nationale unie van zee lieden en haar grootsten concurrent, den .Bond van koopvaardij", naar aanlei ding van de closedshop-kwestie tot een staking te zullen leiden, welke de koop vaardij van Groot-Brittannië lam zou leggen. De „Bond van de koopvaardij" zou namelijk van plan zijn dit jaar een massa-staking te organiseeren in het ka der van een campagne tegen een ,.clo- sed-shop"-overeenkomst tusschen de reeders en de nationale unie van zee lieden. Deze campagne is geopend met een massa-vergadering te Liverpool, waarop een vijfhonderdtal zeelieden van alle rangen en branches accoord ging met den eisch van den bond om „bevrijding van de tyrannie van de vakvereenigir.g" en wantrouwen uitsprak in de functio narissen van de nationale unie. De ver gaderden richtten een waarschuwing tot de reeders, dat zij een crisis zouden ver haasten wanneer zij in het conflict tus- schenbeide zouden trachten te komen. VLIEGEND FORT VERONGELUKT. Het Vliegende fort B 17, dat van IJs land op weg was naar Schotland, is ver ongelukt, Er waren vijf man aan boord, waarvan er vier met parachutes zich wisten te redden. De vijfde, de piloot, nog niet gevonden, hoewel ook hij als laatste het vliegtuig per parachute zou verlaten. Men is naar hem op zoek. Later wordt ook zijn redding gemeld. Wederom militaire acties. TE PADANG. BEVEL „STAAKT HET VUREN" Volgens een offieicelen Nederlandschen militairen woordvoerder heeft de plaat selijke commandant der T.R.I. te Padang liet bevel „staakt het vuren" aan de troepen gegeven. Dit bevel was op 29 December Ingetrok ken naar aanleiding van de radiorede van Generaal Soedirman van 26 Decem ber De Necberlandsche commandant was hiervan niet op de hoogte gesteld. De volgende twee dagen werden besprekin gen gehouden, doch deze moesten zon der resultaat onderbroken worden. De Republlkelnsche bevelhebber deelde den Nederlandsohsn commandant mede, dat de Republlkelnsche troepen het gebied binnen de demarcatielijn niet voor 31 December te 24 uur zouden verlaten. Hier op werd hem medegedeeld, dat de Neder landers na dit uur tegen de Republikei nen geweld 2ouden gebruiken. Den volgenden dag werden bJJ militaire acties te Medan tusschen 11 en 16 uur twee Nederlanders gedood en vjjf ge wond, terwijl 1 Clüneesch burger even eens werd gedood. Volgens den Republlkeinechen burge meester van Palembang had1 de dagorder van Soedirman "van 26 December on gunstig resultaat op den aügemeenen toestand en ook op de houding van den Republlkeinschen commandant van Su matra, generaal Soekardjo. Sinds Nieuwjaarsdag zijn gevechten uit gebroken tusschen Nederlandsche en Re publlkelnsche troepen, terwijl het con tact met den Indbnesischen leider verbro ken ls. De Nederlandsche verliezen be dragen in totaal 3 dooden, drie zwaar- en twes liohtgewonden, terwijl ongeveer 80 Indonesiërs gedood' of gewond zijn. Uit Batavia, Bandoeng, Semarang en Soerabaja worden eveneens militaire acties gemeld, AANKOMST GEÏNTERNEERDEN TE BATAVIA Gisteren is weder een groep van 450 geïnterneerden uit het Klampok-Kamp (midden Java) te Batavia aangekomen. Onderhoud met dr. Van Mook en Sjahrir. ZAL SPANNING OPKLAREN? Dr. Van Mook heeft heden verklaard het waarschijnlijk te achten, dat de gevaarlijk gespannen militaire atmos feer op Sumatra spoedig weer zal op klaren. Gisteravond heeft dr. Van Mook een bezoek gebracht aan Sjahrir. waarbij zij den huidigen toestand volledig bespra ken. Naai' dr. Van Mook mededeelde, had hun onderhoud op vele punten op heldering gebracht. Dr. Van Mook zoo wel als Sjahrir verzekerden, dat zij niet het voornemen hadden de bestandsover eenkomst te laten varen en beiden spra ken ook den wensoh uit, dat de huidige spanning zoo spoedig mogelijk zou wor den weggenomen. Dr. Van Mook was verder van meening dat dit een gunsti- gen invloed zou hebben op de meening in het binnenland tegen den tijd, dat het ontwerp-accoord van Linggadjati in het K.N.IP. (voorloopig Repuiblikeinsch parlement) zal worden behandeld. Zoo wel dr. Van Mook als Sjahrir vernacht ten. dat het K.N.IP, het aocoord zal aanvaarden.' Dr. Van Mook verklaarde verder, dat de wederopbouw niet eerder kon aan vangen, voordat de van conflicten ver vulde atmosfeer geheel was opgehel derd. Aan den anderen kant sprak hy echter de meening uit, dat de hui dige gevechten werden veroorzaakt door ongeregelde Indonesische elemen ten, die door Soedirman's onlangs ge houden radiorede in aanzienlijke mate waren opgehitst. BESPREKINGEN MET SOEDIRMAN. Republikeinsche kringen hebben heden in verband met het onderhoud tusschen dr. Van Mook en Sjahrir verklaard, dat als gevolg van dit onderhoud de Repu blikeinsche minister van Defensie, mr. Amir Sjarifoedin, hedenochtend uit Ba tavia naar Djogja vertrokken is om met den opperbevelhebber van de TJR.I., luit. gen. Soedirman diens radiorede van 26 December te bespreken. Men verwacht, dat de Republikeinsche regeering binnen enkele dagen een ver klaring zal uitgeven om dt uitwerking van Soedirman's rede te verzachten. Deze kringen hebben voorts medege deeld, dat dr. Van. Mook er gisteravond in heeft toegestemd de gebouwen in Buitenzorg, welke op 23 December door Nederlandsche militairen waren overge nomen, weer aan de Republikeinen over te dragen. Ook zullen de Republikeinen worden hersteld in het burgerlijk be stuur van Buitenzorg, hoewel de func ties zullen worden vervuld door andere personen, dan ten tijde van het plaats grijpen van de incidenten in functie waren. MINISTER VAN BOETZELAER NAAR BRUSSEL. Besprekingen inzake Duitsche vraagstukken. Officieel wordt medegedeeld: Het ligt in de bedoeling van den minister van Buitenlandsche Zaken, mr. W. C. G. H. baron van Boetzelaer vaii Oosterhout* eert kort bezoek te brengen aan Brussel voor het voeren van besprekingen met zijn Belgischen ambtgenoot, o.m. in verband met de houding van beide lan den ten aanzien van het Duitsche vraag stuk, Naar het A.NP. verneemt, zal mi nister Van Boetzelaer heden naar Brus sel vertrekken. Verwacht wordt, dat hij as. Zondag van dit bezoek terugkeert. OOSTENRIJKSCHE VOORSTELLEN INZAKE VREDESVERDRAG. Uit betrouwbare bron wordt vernomen, dat Oostenrijk aan de Sovjet-Unie om lijnde voorstellen heeft gedaan inzake de te Moskou door den raad van minis ters van Buitenlandsche Zaken te be spreken vredesvoorwaarden. Oostenrijk zou bereid zijn om in vijf jaar tijds het meerendeel der goederen, welke door de Sovjet-Unie als voormalig Duitsch eigendom worden beschouwd, van de Sovjet-Unie terug te koopen. AMERIKAANSCHE VERDEDIGINGSBASES. De commissie voor marineaangelegen heden in het Amerikaansche Huis van Afgevaardigden heeft „volledige rech ten" van de Ver. St. op eilanden in den Stillen Oceaan, die door andere leden van de V.N. in bezit, of in mandaat ge houden worden, geëischt. De commissie noemde: een van de Admiraliteitseilan den (bestuurd door Australië). Espiritu Santo (Nieuw Hebriden, die door Frank rijk en Engeland gezamenlijk worden bestuurd), Noumea (Nw. Caledonië, Frankrijk) en Guadalcanal (Solomons- eilanden. Engeland). Zij werden be schreven als „schakels in den keten van onze veiligheid" en volgens de commis sie. waren de huidige bezitters van deze eilanden niet In staat ze te verdedigen. Tevens behooren de Ver. St, naar het oordeel van de commissie „ten minste domineerende controle te hebben over de vroegere Japansche mandaateilan den: Marshalleilanden, Carolinen, Ma- rianen en Aizoe en Bonin". BELANGSTELLING VOOR CANADA. Gisteren opende het bureau van de Canadeesche regeering, waar immigran ten, die voldoen aan de normen voor immigratie, hun vergunning hiertoe kunnen verkrijgen, in Den Haag zijn poorten. Voor het bureau, dat gevestigd is in het gebouw van de Canadeesche ambas sade aan de Sophialaan te 's-Graven- ha-ge, hadden zich reeds velen opgesteld, terwijl ook in den loop van den dag de adspirant-immigranten bleven toestroo- men. Naar men ons mededeelde moeten de immigranten een relatie in Canada op geven, die er voor instaat, dat de land verhuizer zichzelf kan verzorgen., en niet ten laste van Canada ko nt. Het is niet waarschijnlijk, dat alle adspirant-immigranten het zoover zullen brengen, dat zij het praedicaat „adspi- rant" kunnen schrappen OPNIEUW INGAANDE VORST. De Bilt verwacht tot morgen: Invallende en daarna langzaar; toenemende vorst. Matige, later i-tf* delijk krachtige, wind tusschen ZV,|. en- Oost. .Overdrijvende wolkenvil- den. Geen sneeuw van beteekenis. Skymaster in brand? Neen, een nieuwe start-techniek met jet-propulsion! De viermotorige DC-4 vrachtvliegtuigen van de American Overseas Airlines zijn tegenwoordig uitgerust met raket-instal laties, 'die worden ingeschakeld bij den start, nadat de vier motoren (te zamen 5800 p.k.) het toestel reeds een snelheid van 170 KM. per uur hebben gegeven. Wanneer dan de 1500 p.k. van de „jets" worden ingeschakeld, stijgt de snelheid scherp, zoodat het toestel in totaal slechts een korte startbaan noodig heeft. Tijdens de vlucht blijven de jets in werking, waardoor de gemiddelde snel heid aanzienlijk hooger ligt dan de vroegere snelheid van deze toestellen. Het eerste vrachtvliegtuig, dat deze nieuwe proef uitvoerde, vervoerde tien ton bananen van Mexico City naar New York, dat is 3140 KM., en het werd zoodoende een recordvlucht voor een vrachtvliegtuig ten aanzien van deii af stand (3140 KM.) zonder tusschenlan- ding en ten aanzien van de snelheid (ruim 300 KM per uur), die ook onge bruikelijk hoog was voor deze categorie. De jets, gelijkend op 90 cM. lange sta len flesschen, wegen ieder ruim 90 kg. en zijn geladen met kalium per-chlo- raat, dat met benzine en zuurstof tot ontbranding wordt gebracht. De vier jets zijn onder den romp tusschen de vleu gels aangebracht. Scherpe aanvallen op Van Mook's politiek. Prof. mr. P. S. Gerbrandy heeft gis teravond voor de radio over beide zen ders, in zijn hoedanigheid van voorzit ter van het „Nationaal Comité hand having der Rijkseenheid" gesproken over: „De ernstige toestand, waarin wjj ons bevinden na en in verband met het resultaat der debatten in de Tweede Kamer over Linggadjati". DE PERMANENTE STAATSGREEP. Aan deze rede ontleenen wijHet Nationaal Comité wil dat zijn actie wordt gevoerd met geestelijke wapenen. Het blijft, ondanks de beslissing in de Tweede Kamer, ons goed recht, zoo zeide spr. om gemotiveerd vol te hou den, dat onze constitutie door daden der regeering bedreigd en aangetast wordt. Tegen die aantasting ons ver zetten is plicht; „wij hebben het be nauwend gevoel, alsof wij reeds maan denlang ons in een permanenten staats greep bevinden, waarbij tegen het echte vaderlandsch besef des volks in, een richting wordt gevolgd en da den worden gepleegd, die allerminst de instemming des volks bezitten". Spr. meende, dat noodig is het ver krijgen van een politiek nopens Ned.- Indië, waarachter heel het volk zich stellen kan en stellen wil. „Het dra ma is niet beëindigd door de beslis- TREINBOTSING TE LONDEN IN DE MIST. Gisteravond heeft in het Oosten van Londen in dichten mist een treinbotsing plaats gevonden, waarbij vijf personen om het leven zijn gekomen en een zes tigtal werd gewond. Een sneltrein uit het Liverpoolstreet-station liep namelijk op het achtergedeelte van een stilstaan- den trein op een halteplaats, waar juist passagiers aan het uitstappen waren. Een aantal wagons van den stilstaanden trein werd in elkaar geschoven. De red dingswerkzaamheden werden zeer be lemmerd door den mist, daar op som mige plaatsen niet verder dan een me ter zicht was. sing der Tweede Kamer. Ons wacht een reeks van gebeurtenissen, ontstel lend verrassende misschien, een reeks van beslissingen ook, die, al is het laat, tot herziening van het beleid zullen nopen". „Er is ongetwijfeld in de Tweede Ka mer een streven openbaar geworden Linggadjati terug te persen binnen de omheining van de grondwet. Het aangaan van een wederzijdsche verbintenis met de Republiek Indonesia is in wezen grondwetsverandering. Het schept uit eigen grondgebied eerst een staat, dien onze grondwet niet kent en gaat dan met dien staat een binding aan, welke de grondwet niet toelaat. Dit is, als voor deze wijziging niet voor af den voorgeschreven weg wordt ge volgd en dat wil de regeering juist niet een dubbele schennis der grond wet". BINNENLAND. De gemeente Utrecht telt thans 183.000 Inwoners. - Te Zaandam hebben inbrekers uit het kanto- r van het Beheersinstituut een brandkast gestolen, welke een bedrag van ruim f. 4.000 bevatte, Prins Bernhard heeft het bescherm heerschap aanvaard, va/n den Nederland schen interna■ttomailen kamploenendag van postduiven, welke 4 en 5 Januari ln een der Jaarbeursgebouwen te Utrecht zal worden gehouden. Men verwacht een in zending van tm duizend postduiven. Als eerste prijs is uitgeloofd een medaille door Prinses Juliar. geschonken. Met ingang van 1 Januari ls benoemd tot oommlssaris van politie te Vlisslngen de heer C. van der Mark, thans waarne mend commissaris. De staking van zijn voorganger, den heer A. O. F. W. C de Gasinjet. is zonder verdere maatregelen opgeheven en daar hij inmiddels den pen sioengerechtigden leeftijd heeft bereikt, is hem eervol ontslag verleend. Het vervoer van Uei-aardappelen is verboden. Voorloopig zullen alleen zand- aardappslen geen veenaardappelen voor consumptie-doeleinden worden aan gevoerd. Toen de korporaal J v. B., uit de Ripperda-kazerne te Haarlem. Nieuw jaarsdag van Den Haag naar zijn garni zoen terugreisde, is bii Lelden door een onbekende zijn rugzak meegenomen. Naar wil vernemen ligt het in de beaoeling den bootdlenst Vlisslngen Harwich van" de maatschappij „Zeeland" begin Mei <t.s. tc herstellen..Hiermede zal het passagiers- en vrachtverkeer tus schen Engeland en Nederland nagenoeg op vooroorlogsch peil zijn gebracht. Zooals men weet .bestaat pp liet oogen-ning 4e 'SLgg, blik nog slechts de nachtdienst Hoek van HollandHarwich. Een Nederlandsch officier, kapitein W. Nagel, behoorende tot de Nederland sche Intendance te Singapore, is op Cey lon doodgeschoten door een man, die hem om geld vroeg. Het Haarlemsche tribunaal heeft den vroegeren radio-omroeper J. de Vis ser, die tijdens de bezetting zijn functie heeft uitgeoefend bil den Nederlandschen omroep, nadat hij door deReichsrund- funk, waar hij voorheen werkzaam was, aan deze instantie was uitgeleend, veroor deeld tot lnterneerlng tot 10 Mei 1949. Visser had tijdens de bezetting o.a. re portages gehouden van de installatie van prof. Westra en andere S.D.- en W_A.- gebeurtenissen. BUITENLAND. In officieele kringen te Ottawa ver klaart men. dat Canada zloh solidair zal verklaren met elk besluit, dat het ver- eenigd koninkrijk en de V.S. betreffende standaardisatie van wapenen eventueel zullen nemen. De Oostenrliksche minister van fi nanciën, dr. Zlmmermann, heeft een verdrag met de VB. onderteekend, waar door de Oostenriiksche eigendommen in de Vereenigde Staten gedeblokkeerd zul len worden. De minister van oorlog in de voor malige Azerbeldzjaansche regeering. ge neraal Kabiri, ls door een militair ge rechtshof ter dood veroordeeld. Heeden te dertien uur plaatselilken tijd is te Tokio een ongewoon sterke aardbeving waargenomen. De mogelijk heid bestaat, dat dit nog een nawerking was van de onlangs voorgevallen aardbe ving. Professor Oltfhant. deskundige op het gebied van atoomenergie, heeft te Adelaide verklaard, dat naar zijn mee- gehelm van den atoombom zal bezitten. Verder deelde hil mede, dat een pond uranium hetzelfde vermag als 1500 ton steenkolen. Een der twee groote vakvereeni gingsverbonden der Vereenigde Staten, de A.F.L.. gaat een Europeesch bureau op richten. Het doel is toe te zien op het Europeesoh programma voor na-oorlogsch opbouwwerk. Voorts wil men afgevaar digden naar internationale conferenties zenden en het contact met onafhanke lijke Europeesche vakvereenlglngen on derhouden. Ook wil men de nieuwe vak bonden in Duitschland en Oostenrijk steunen. Het bureau zal gevestigd worden in Brussel. Genève of Londen. Dit Jaar voor het eerst zal een sov jetrussische flottille walvlschvaarders naar de Zuidpoolzeeën vetrtrekken. De flottille bestaat uit een basisschip, dat 14493 ton vet en balein kan bergen en acht Jagers van 350 ton, Onbekend geb ven personen hebben te Longton (Staffordshire,'' Engeland), een Joodschen winkel geplunderd en op de deur een briefje achtergelaten, waarin o ja. stond: „Wanneer de Joden Engel- schen kunnen beschieten en geeselen, zul len wij het zelfde doen met hen. Weg mefc de Joden. Dit ls slechts een begin". GandM is zdjn wandeltocht langs de dorpen van het overwegend Mohamme- da-ansche gebied van Oost-Bengalen be gonnen. HIJ wil 26 dorpen bezoeken. De Zweedsche autoriteiten zijn van plan honderd-mlllloen kronen te beste den aan een nieuwe uitrusting van ate haven van Stockholm, zoodat deze in staat zal zijn den uitvoer naar de Sovjet- Unie, volgens het onlange gesloten ver- dnas, te verwerken. Er zal* kantoor- en woonruimte voor een groot aantal Sovjet- Russische controleurs gereed gemaakt worden. ZONDE EN AVONTUUR. Prof. Gerbrandy zeide vervolgens dat tegen de principes, neergelegd in de be ginselverklaring van het Nationaal Co mité z.i. werd en wordt gezondigd en zette uiteen, op welke wijze de grond wet gewijzigd kan worden. „Wat gaat er, ondanks het streven van prof. Romme in en met Ned.-Indlë gebeuren als het in de motie omschre ven beleid voortgang heeft?" zoo vroeg spr. zich af en hij beantwoordde deze vraag: „Men gaat in den zadel helpen de in de zonde van het Japansche fascisme ontvangen en in de ongerechtigheid van terreur geboren Republiek. Zij zal heerschen over de bewoners van Java, Sumatra, Madoera, officieel. Of men die structuur al camoufleert met een pseudo-grondwettelijke gevel, verandert niets aan het feit, dat men het be staande koninkrijk denatureert. De daad, welke aan deze Republiek officieel macht en gezag gaat verlee- nen met alle daaraan verbonden con sequenties, wordt niet grondwettig door in een motie te zeggen, dat ze grondwettig moet zijn. Men negeert eventjes alle groepen en strevingen, die daarvan niets moeten hebben. Men waagt 85 procent der bevolking van NecL-Indië aan dit avontuur. Onze soldaten zullen dit dubbelzin nig bedrijf mede moeten uitvoeren, op dat met hun hulp deze Republiek uit- monde in den quasi-niet souvereinen staat, de Ver. Staten van Indonesië". „Onze grondwet, wordt nu gewijzigd niet door 5 millioen, ook niet door 150, ook niet door 67 of 51 Nederlanders, maar in werkelijkheid door één Ne derlander. Die eene Nederlander is Hubertus Johannes van Mook, die misschien meent, dat het zoo moet, maar in wiens hart zeker onze constitutie, die ons nog dierbaar is, niet leeft". DE KONINKLIJKE REDE. „Èr wordt in de laatste dagen met veel woorden en begrijppen gesold. Maar waarmee het ergst gesold is, dat is met de radio-rede van H.M. de Ko ningin, uitgesproken op 7 December 1942 Aan dit staatsstuk is o.a. voorafge gaan een voorstel van dr. Van Mook, hetwelk neerkwam op het presenteeren van een groote verandering van de structuur des Koninkrijks in vrij con crete vormen. Nochtans handhaafde dat ontwerp de eenheid des Rijks. Natuur lijk, want niemand, ook niet de Javaan Pangeran Soejono, minister zonder por tefeuille ln ons kabinet, wilde in 1942 aan die eenheid tornen. Maar het kabinet stelde dit voorstel- Van Mook terzijde. Het kabinet over woog n.l. dat wij niet het recht hadden in een tijd, dat bijna alle Rijksorganen waren verlamd, op ons gezag een nieuw statuut van het Koninkrijk als plan van ons' uitgaande, ook al had het mis schien goede kwaliteiten, aan de open baarheid over te geven. Daarom be perkten wij ons opzettelijk tot de radio rede van 7 December 1942. Die in ge- reserveerden vorm perspectieven open de, maar de concrete staatsvormen vol ledig ter beslissing liet aan de bestaan de Rijksorganen. In de Koninklijke re de is dat uitdrukkelijk uitgesproken. ZELDZAME MISLEIDING. Thans wil men het Rijk vcrdeelen door een contract met een pseudo- republiek aan te gaan. Men verdedigt die verdecling met een beroep op de Koninklijke radio-rede, die n.b. doel bewuster die eenheid stelde dan een terzijde gesteld plan van dr. Van Mook van 1942, dat de Rijkseenheid ook principieel handhaafde. Dit is wel zeldzaam misleidend". „Men dacht indertijd aan een staats organisatie waarin ook in Ned.-Indië de volken én groepen hun eigen zaken behartigen, natuurlijk met inachtne ming dier regelen, die alleen een staat werkelijk opbouwen. Toch ook zooda nig dat een gezond nationaliteitsgevoel dienstbaar gemaakt werd aan dien op bouw. Ik ben overtuigd, dat achter dat ideaal het geheele Nederlandsche volk staat, dat daar het aanknoopingsount voor een echte nationale politiek ligt. Het verschil begint pas als het gaat over den weg, die daarheen leidt. Spr. zette vervolgens uiteen, dat de Koninklijke rede de Rijkseenheid in den van ouds gevestigden en in de grondwet wortelenden zin bp het oog had". DE FOUT VAN V. MOOK. Dr. Van Mook heeft op bepaalde gebieden groote verdiensten; ik denk o.a. aan de onderhandelingen met de Japanners in 1941. Maar hij heeft, met name in de laatste 2 jaren, ge toond niet te zijn een Nederlander, in wien van nature werkt düt zintuig, hetwelk grondwet en wet. aanvoelt als barrière tegen machtsoverschrijding en willekeur, welke eerst voor enke len, dan voor duizenden, in het eind voor de rechtszekerheid, de vrijheid en veiligheid van millioenen fataal zou worden". „De weg, door de twee laatste kabi netten. ook door het huidige, onder voorgaan van dr. Van Mook bewandeld, voert hoe langer hoe verder weg van het pad der Koninklijke rede van 1942". „Wat mij het zwaarst weegt is dit, dat de weg die het kabinet bewandelt, een totaal andere is dan die welke is aangeduid in de Koninklijke rede en dat daarom de politiek van het kabinet voert tot gevolgen, welke in flagranten strijd zijn met wat in 1942 met vooruit- zienden blik is gesteld". „Uit het hart van ontelbare vader landers rijst de kreet omhoog: liggen daarvoor Doorman en de zijnen op de bodem der Java-zee, zijn daarvoor in 5 bittere jaren hier en in 3 nog bitterder jaren giftds de zwaarste of fers gebracht, sturen wij daarvoor on ze soldaten naar Indië, moeten wij daarin berusten?" „Onzen gezant van Franco wegroe pen en Soekarno tot heerschappij bren gen, wie snapt van dat beleid nog iets?" „Waarvoor is het noodig op dit oogen- blik, alsof de dood u op de hielen zit, alle staatsorde dooreen te werpen en in der haast een nieuwe In elkaar te flansen?" ANGST VOOR DE REPUBLIEK. „Daar roept een eerdere, belangrijker taak, het banditisme, de plundering, de criminaliteit in Java en Sumatra steekt den kop op, groeit. Ja, heel iets anders groeit,, dat wat u zoo goed kent uit de bezetting: de benauwenis der ziel voor de macht, die geen recht kent, de doo- delijke vrees voor de terreur. De angst voor de Republiek giert door de steden en dorpen van Java en Sumatra. En meer dan hier onder de bezetting neigen de zwakken tot zwichten. Bevrijding van die benau wenis, dat is onze eerste taak. Daar voor zijn onze soldaten daar. Laten ze die taak vervullen met eere. Blijft gij daarom staan op de bres om het Ned. Volk wakker te schudden en wakker te houden, tot allen weteai waarom het gaat, totdat in de Ned.- Indische bajert eindelijk, de vaste con stitutionele hénd de leiding heeft".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1947 | | pagina 1