LEIDSCH
DAGBLAD
H.M. -die Koningin in Brussel
Het wanbeheer bij Radio-Nederland
De Montagewoning
„Klaar terwijl U wacht"
Mei een enkel woord
Be tegenstelling
Oost-West
Nauwelijks behoort de Parijsche con-
ferentie tot het verleden, of te New-
York heeft een nieuwe wereld-confe
rentie een aanvang genomen. 51 landen
zijn daar vertegenwoordigd op de Al-
gemeene Vergadering der Vereenigde
Naties en zonder nu direct het beken
de spreekwoord „zooveel hoofden, zoo
veel zinnen" te willen aanhalen als
stelregel, toch mag reeds bij voorbaat
worden vastgelegd, dat het daar in
Amerika's hoofdstad zal spannen
in menig opzicht. Al was het
alleen maar, omdat de veto-kwestie aan
de orde zal worden gesteld. In breeden
kring leeft de overtuiging, dat, bij hand
having in den huldigen vorm van dit
recht der grooten.» het parlement der
wereld tot een practisch niets-doen zal
zijn gedoemd, hetgeen zou neerkomen
op een mislukking. De Sovjets houden
aan het veto-recht echter met hand en
tand vast, willen zelfs niet, dat dit punt
ter tafel komt. Dit laatste zullen zij
evenwel niet kunnen afwenden, dat
staat al wel vast.
Bij de ontvangst der gedelegeerden
constateerde voorzitter Spaak (de Bel
gische minister van Buitenlandsche
Zaken) dat de begroeting van het pu
bliek niet zoo enthousiast was als mis
schien wel wenschelijk was. Hij con
stateerde, dat z.i. daaruit bleek, dat
het vertrouwen in het werk der V. N.
niet over-groot was en geheel ongelijk
kon hij het publiek in dit opzicht niet
geven; de V. N. stond nog te zeer in
de kinderschoenen om reeds daarop
aanspraak te mogen maken!
Zonder eenige overdrijving mag ook
hier de tegenstelling tusschen Oost en
West opnieuw als oorzaak worden ge
noemd van dat gemis aan vertrouwen
Het is die tegenstelling, die eigenlijk
haar stempel drukt op al het misver
stand dat zoo welig tiert na afloop van
den wereldoorlog. Nauwelijks was door
een gemeenschappelijke inspanning van
alle krachten de overwinning behaald,
of het was die beruchte tegenstelling,
die als een scheidingsmuur het berei
ken van den vrede in den weg stond.
Ernstig rijst bij ons de vraag, of in
wezen de oorzaak van die controverse
niet gezocht moet worden in het ver
schil tusschen de regeeringsstelsels in
het Oosten en het Westen. In het Oos
ten heerscht, hoe men het ook wil wen
den of keeren, de dictatuur. Weliswaar
neemt men ook daar het woord demo
cratie maar al te gretig in den mond,
doch de democratie, zooals die in het
Westen wordt beleden, is het Oosten
vreemd. Daar achter het stalen gor
dijn, door de Russen neergelaten op de
scheidingslijn van de ontmoeting tus
schen Oost en West, is van ware vrij
heid geen sprake. De politiek is vrij
wel geheel in handen van de „partij",
dus van de communisten; vrijheid van
drukpers is een onbekende factor. Het
is allemaal dwang, wat de klok slaat
Uit utiliteits-overwegingen hebben de
Russen in Berlijn en elders zich aan
vankelijk gematigd betoond, maar nu
bij de jongste verkiezingen overduide
lijk bleek, dat zij het spel hadden ver
loren Berlijn b.v. bracht him nog
geen 20 pet. der stemmen! hebben
zij het masker afgeworpen en hun wa
re gelaat getoond. Na vorig jaar reeds
de machines uit het Oosten van Duitsch -
land te hebben weggehaald, zijn zij nu
overgegaan tot het wegvoeren van die
arbeiders, die zij in Rusland meenen
noodig te hebben. Natuurlijk wordt het
voorgesteld als een „vrijwillige" volks
verhuizing, maar de feit-en spreken te
zeer voor zich zelf. Men beluistert een
taal, die wij hier in ons eigen landje
nog niet zoo lang geleden ook hebben
gehoord
Voor de zooveelste maal is de tegen
stelling weer eens toegespitst. Het zou
struisvogel-politiek zijn, om dit niet on
omwonden te constateeren. Juist het
eerlijk vastlèggen van de scheidings-
punten kan eerder verhelderend werken
dan het verdoezelen daarvan. Het is
alleen maar spijtig, dat in de Sovjet-
Unie het Westersche standpunt vrijwel
geheel wordt verzwegen, zoodat de Rus
niet in staat is, zich een oordeel te
vormen over wat zich afspeelt op het
wereldtooneel. Hem wordt eenvoudig
de zienswijze der Russische heerschers
opgediend en ingeprent!
Toch zal tusschen de Westersche de
mocratie en de Oostersche dictatuur
overeenstemming moeten worden ge
bracht, wil op den duur een botsing
worden vermeden. (Het poneeren van
deze stelling is weinig meer dan het in
trappen van 'n open deurEn daaraan
zal men veel tijd en veel moeite moeten
geven, wil men slagen. Dat slagen be
hoeft, gelukkig, niet als een verloren
zaak te worden voorgesteld.
Om dit slagen te bevorderen zal men
echter goed doen, om niet onnoodig
onrust en sensatie te verwekken. Geens
zins is het gewenscht een blad voorden
mond te nemen; integendeel, men zeg
ge fier en frank, waarop het staat, zoo
dat men over en weer precies weet,
hoe de partijen zich tot elkaar ver
houden en wat men aan elkaar heeft.
Een onnoodig prikkelen, een overbodig
oorlogsgevaar-oproepen dient evenwel
te worden vermeden. Het is dit laatste,
dat juist de atmosfeer bij de groote
massa wekt, waaruit maar al te ge
makkelijk oorlogen plegen voort te ko
men. In de eerste plaats zijn het de
politici, die zich dit wel voor oogen
hebben te houden, doch in de tweede
plaats is het zeker ook de pers, die in
dezen een groote verantwoordelijke
taak heeft te vervullen.
85ste Jaargang
ZATERDAG 26 OCTOBER 1946
No. 25916
Directeur: -J. W. Herray.
Hoofdredactie: B. W. Mcnkhorst.
J. Brouwer.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f. 3.30 per 3 maanden; 26 cents per week
Tel. Directie en Administratie: 25041
Tel. Redactie: 21507 - Giro no.: 57055
WEERBERICHT
PLAATSELIJK REGEN.
Aanvankelijk wat afnemende, later
weer toenemende wind tusschen West
en Zuid. Meest zwaar bewolkt met
plaatselijk eenige regen voornamelijk
in het Zuidwesten van ons land.
Vannacht alleen nog ln Groningen.
Friesland. Drente. OveriJscl en de
Graafschap temperaturen om het
vriespunt. In het overige gedeelte van
het land eendge graden boven het
vriespunt. Morgen overdag ongeveer
zelfde temperatuur als vandaag.
Plechtigheid in de
Koninklijke Academie van
Wetenschappen.
Gistermiddag heeft H.M. de Koning
in in Haar hoedanigheid van „Associée"
der klasse schoone kunsten van de
Koninklijke Academie van Weten
schappen, Letteren en Schoone Kunsten
te Brussel, een vergadering van deze
Academie bijgewoond.
Nadat de Koningin en de Prins-Re
gent Hun handteekening in het gou-
denboek der Academie hadden gezet,
traden Zij de vergaderzaal binnen.
De voorzitter van de Klasse der
Schoone Kunsten, de heer Victor Rous
seau .opende de vergadering. Wij be
danken U, aldus spreker, voor de goed
heid de benoeming als lid van de Klas
se der Schoone Kunsten van de Ko
ninklijke Academie van België te heb
ben aanvaard. Uwe aanwezigheid roept
in ons herinneringen op: herinneringen,
die ontroeren van een recent verleden,
dat twee volkeren heeft vereenigd in
het lijden en in den wil zich niet te
onderwerpen aan het geweld.
Wy herinneren ons de banden, die
de kunstenaars van'het land van Rem
brandt en van Vermeer met die van
het land van Rubens gedurende eeuwen
hebben verbonden.
Na deze rede bood de permanente
secretaris van de Koninkiyke Vlaam-
sche Akademie, baron Marcde Selys
Longchamps, namens de Academie aan
H.M. het diploma van „Associée" de la
classe des beaux arts (section de pein-
ture) aan, alsmede eenige werken van
leden der Akademie
H.M. Koningin Wilhelmina beant
woordde hierop de rede van Victor
Rousseau. Zy zeide o.m.:
,In de eerste plaats wil Ik de leden
der afdeeling schilderkunst dank zeg
gen voor de eer die zij Mij door Myn
benoeming tot lid van dit illuster ge
zelschap hebben aangedaan Ik stel dit
temeer op prys daar Ik er een beves
tiging in zie der hechte banden die in
verleden en heden Belgische en Neder -
landsche kunstenaars verbonden en ver
binden.
Dat echter deze cultureele verbon
denheid niet alleen historisch is. noch
slechts voor beoefenaars van Kunsten
en Wetenschappen, heeft wel de groo
te en warme belangstelling bewezen die
er voor de indrukwekkende en door mij
zelf zoo bewonderde tentoonstellingen
van Vlaamsche primitieven in Amster
dam *en Rotterdam bleek te bestaan.
Doch dit geldt niet alleen voor de
kunst der Vlaamsche primitieven. Van
hoevele moderne Belgische kunstenaars
is het werk ook by Uw buurvolk niet
zóó bekend dat het welhaast als eigen
wordt beschouwd?
Overtuigd ben Ik dat er een steeds
Tsjecho-Slowakije niet
Oostersch niet Westersch.
Het te Bratislava verschijnende blad
.Budovatel" geeft verslag van een on
derhoud met president Benesj over
politieke en economische vraagstukken.
Benesj zeide: „geografisch beschouwd,
liggen wy precies tusschen het Oosten
en het Westen en uit hoofde hiervan
kunnen wy noch uitsluitend een Oos
tersch, noch uitsluitend een Westersch
volk ^ijn. Wij kunnen dus b.v. niet al
leen het Sovjet-regiem copieeren, om
dat wy aan den anderen kant in de
nabyheid van het Westen liggen. By-
gevolg moeten wy dus onzen eigen weg
gaan, den weg van Tsjecho-Slowakije.
Of dit een gelukkige oplossing is of
niet, kan ieder voofr zichzelf uitmaken.
Wy kunnen ons niet volkomen van het
Westen losmaken, terwijl wy uit poli
tieke ovenvegingen en ook met het oog
op München niet kunnen nalaten te
beseffen, dat wy verplicht zyn een ge
trouw bondgenoot van de Sovjet-Unie
te zyn, omdat wy altijd met het Duit-
sche vraagstuk geconfronteerd worden".
vruchtbaarder samenwerking tusschen
de dienaren van wetenschappen, lette
ren en schoone kunsten in België en
Nederland zal bestaan. Mogen zoo Bel
gische en Nelerlandsche geleerden en
kunstenaars mede de grondslagen leg
gen voor een opbouw eener nieuwe en
betere wereld".
Nadat de Koningin gesproken had,
hield de heer Eugene Baie, lid van de
Klasse der Schoone Kunsten een le
zing over „les relations artistiques entre
les Pays-Bas dans le passé".
Ten slotte hield Edmond de Bruyn
in de Nederlandsche taal een lezing
over het onderwerp:: „De schilderyen-
verzameling van Z.K.H. den Prins van
Oranje te Brussel".
Gisteravond om 8 uur begon in de
marmeren zaal van het Koninklijk Pa
leis te Brussel een diplomatiek diner,
waarby, behalve Koningin Wilhelmina,
aanzaten de Prins Regent, Koningin
Elisabeth, kardinaal van Roey.de Pau-
selyke nuntius Cento, in zyn hoeda
nigheid van deken van het corps diplo
matique, de ambassadeurs en gezanten,
die in België geacrediteerd zijn, als
mede hooge dignitarissen van het hof
en van het gevolg van H.M..
Rede van Be vin.
Minister Van Kleffens en oud-minister
Burger, die Nederland vertegenwoordigen
op de zitting van dc Vereenigde Naties,
bij hun aankomst ln New York.
De Britsche minister van Buitenland
sche Zaken, Bevin, heeft in Londen een
rede gehouden, waarin hy uiteenzette,
dat de slag tegen den hongersnood wel
iswaar niet gewonnen is, maar toch .niet
hopeloos staat Aangaande de buiten
landsche politiek merkte Bevin op, dat
er problemen waren gerezen, die spot
ten met alle menschelyke vindingryk-
heid tot het oplossen van vraagstukken
Hy zei voorts, dat hy geloofde ln de
socialisatie der levensbehoeften maar
tevens in het behoud van de vryheden
der volkeren. „Ik geloof in het recht
van het vrye woord, de vrye pers, de
vrye verkiezingen en het recht van een
volk om zyn regeering te verwyderen,
als het die regeering niet wenscht". Hier
ligt de kern van de huidige groote con
flicten. Terwyi de Vereenigde Staten in
volledige vryheid van onderneming ge-
looven. stelt het volk van Groot-Brlt-
tannië vertrouwen in sociaal-democrati
sche progressie. In de Sovjet-Unie wordt
de communistische philosophie zooals
gegeven door Marx en Lenln aanvaard.
Bevin adviseerde den toestand niet te
beoordeelen op grond van voorbygaande
agitatie en leuzen, maar op grond van
het plan, dat thans in de zitting der
V.N. zal worden ontvouwen. Hy hoopte,
dat het mogelyk was ..voor vele komen
de generaties den wereldvrede te ver
zekeren".
DE AANSTAANDE PROCESSEN
TE NEURENBERG.
Generaal-majoor Taylor, de Ameri-
kaansche hoofdaanklager te Neuren
berg, heeft de namen van nog eenige
voormalige Nazi-ministers, die te Neu
renberg terecht zullen staan, genoemd:
dr. Otto Thierack. voormalige minister
van Justitie, Oswald Pohl, hoofd van
het S.S.-bureau voor Economische aan
gelegenheden, dr. Otto Dietrich, hoofd
van de Duitsche pers, Erich Koch, gouw
leider van Oost-Pruisen en rykscom-
missaris in de Oekraine, dr. Wilhelm
Stuckart, staatssecretaris in het mi
nisterie van Binnenlandsche Zaken, dr.
Frank Schlegelberger, waarnemend mi
nister van Justitie. Tevens wordt over
wogen generaal Heinz Guderian, voor
malig hoofd van den Duitschen genera-
len staf, aan te klagen.
Staking der betaling was
„stijlloos".
(Van een by zonderen medewerker)
In ons Blad van gisteren is een ver
klaring gepubliceerd van de zyde der
Stichting Radio Nederland, naar aan
leiding van het staken van de beta
lingen aan de Avro. Deze is een volledi
ge bevestiging van hetgeen wij den
vorigen dag hebben bericht.
Er staan echter verschillende zinsne
den in, welke zoodanig zyn geformu
leerd, dat wy niet mogen nalaten hier
over enkele opmerkingen te maken.
Op de eerste plaats willen wij nog
eens de aandacht vestigen op de wyze,
waarop deze betalingen zijn gestaakt.
Deze kr/i niet anders dan stylloos wor
den genoemd en past ten ecncnmale
niet in een bedrijf als de omroep. De
gevoerde methode, plotseling de be
talingen te staken kan niet anders
dan den indruk bekken, dat men
trachtte den gang van zaken nog
meer te verstoren.
Uiteindelyk is de credietwaardlgheid
der A.VJt.O. voldoende bekend, onge
acht de groote vorderingen, welke deze
omroepvereeniging op de Stichting nog
heeft. Met het huidige moeilyke geld
verkeer was het niet onmogeiyk geweest,
dat men byv. door deze wijze van han
delen de bekende „bonte Dinsdag-avond
De zitting der V. N.
Op den tweeden dag der zitting van
de Algemeene Vergadering der V. N.
werd allereerst de discussie, die op de
vorige byeenkomst was begonnen,
voortgezet. Argentinië verhief zyn stem
tegen het veto-recht en meende, dat
het vervangen moest worden door het
beginsel van meerderheid (tweederde
of driekwart) der stemmen als beslis
sende factor. Dit moest dan tevens
voor den Veiligheidsraad gelden.
Britsch-Indië verklaarde zich even
eens tegen verkeerd gebruik van het
veto-recht, kwam op voor de rechten
der Britsch-Indiërs in Afrika en be
treurt het gebruik van troepen voor
imperialistische belangen.
De Engelschman Noel Baker meen
de, dat men het handvest niet kon ver
anderen maar wel overgaan tot een
verstandiger interpretatie. Wat de
atoombom betreft, zeide hy, dat men
of alle gebruik van atoomkracht moet
verbieden maar dan gaat deze ook
voor het vredeswerk verloren of tot
een vorm van internationale controle
moet geraken. De Britsche regeering
kiest het laatste.
Zeer verstandig heeft Wisjenski het
Sovjet-voorstel om motief van het veto
recht van de agenda af te voeren, in
getrokken. Het had toch geen kans.
De Sovjets willen Noorwegen candi-
daat stellen voor den vrygekomen zetel
Gisteren arriveerde met het K.L.M.-vlieg tule „Twenthe" op Schiphol de Arabische
minister van Financiën sheik Abdulla Sulalsman met zUn gevolg.
(Foto ANP-de H.)
trein" had moeten aflassen. omdat er
geen geld was om de „losse medewer
kers" te betalen. Deze onverwachte sta
king der betaling was derhalve stijlloos.
Wanneer de Stichting in haar mede-
deellng aan het A.N.P. schryft, dat de
omroepvereenigingen f. 500.000 's jaars
uitsluitend voor losse medewerkers kun
nen besteden, dan suggereert men, dat
de omroepvereenigingen, die dit be
drag overschryden, te royaal zyn. Maar
nadat wy hebben vastgesteld, dat on
der die losse medewerkers" o.a. net
Concertgebouworkest en de Kurhaus-
programma's en de tallooze „losse" or
kesten noodig, omdat de stichtings
orkesten niet voldoende beschikbaar
zijn vallen, wordt het wel begrype-
lyk, dat die „uitsluitend losse medewer-
kers"-post een zeer belangryke is voor
de aantrekkelykheid van het radio
programma.
De belangwekkende aankondiging, dat
dit bedrag in de toekomst veel lager
zal zyn, toont nogmaals aan, welk een
gevaarlyk spel ln de radio-wereld wordt
gespeeld.
WAAR BLIJFT DE 12 MILLIOEN?
Het zou interessant zyn om te weten
waaraan de rest van de., f. 12000.000
en meer. die de luisteraars opbrengen,
dan toch wordt besteed? Een belang-
ryk deel hiervan wordt door een top
zwaar apparaat „genuttigd", terwyl
men door een gebrek aan een efficiënt
werkend apparaat de kosten ook extra
verhoogt.
De luisteraar zal dus in de toekomst
nog meer de gevolgen gaan „genieten"
van den chaos, wanneer de kosten voor
de eigen medewerkers der omroepver
eenigingen worden verlaagd.
De zinsnede over hetgeen de omroep
vereenigingen „gratis" ter beschikking
krygen, is wel zeer aanvechtbaar De
orkesten zyn n.l. lang niet voldoende
om alle uitzendingen te verzorgen, de
„vaste artisten" worden vrywel uitslui
tend gevormd door de hoorspelafdeeling
waarby extra krachten als b.v. Paul
Huf door een A V.R.O. moeten worden
gehonoreerd en detechnische in-
stallatie's der strekkingbehooren
heelemaal niet aan de Stichting, maar
zyn nota bene eigendom der omroep
vereeniging zelf!
De slot-opmerking over de vordering
van de A.V R.O. ontlokt ons slechts de
opmerking of de andere omroepvereeni
gingen, die wel een regeling hebben ge
accepteerd, niets te vorderen hebben?...
Wy weten wel beter.
De zaak is, dat de financieele politiek
der huidige Stichting niet anders Kan
worden genoemd dan wanbeheer.
En wy dringen er nogmaals met klem
op aan: laat de regeering ingrijpen
en snel. De radio kost een milliocn
per maand. Hoe wordt dat toch be
steed?
Een blok van 2 montagewoningen. dat byna gereed is. De hulzen doen het met
hun wittebepleistering en roode daken, ln een boschrljko omgeving gelllk to
Nyverdal, alleraardigst.
(Van onzen specialen verslaggever).
Achteraf beschouwd moet men er
zich eigeniyk over verwonderen, dat er
al niet veel eerder montagewoningen
prefabricated houses zyn ge
bouwd. In de speelgoedwereld kent men
het principe ervan al lang: wat blok
jes en staafjes, in de uitgespaarde ope
ningen 'n deur, 'n raam, daaroverheen
het dak en ziet het huis is klaar.
Het is duidelyk, dat het bouwen van
montage-woningen nu ook weer niet
zoo eenvoudig is, maar veel ingewikkel
der is het toch niet. Men kan er zoo
gezegd „op wachten".
Staat er voor den bouw van een be-
hooriyke bak-steenen woning toch nog
altyd zooiets als een termyn van een
half jaar, de montage-woning kan met
een paar maanden reeds betrokken
worden.
Men begrype ons goed: zoo hoog ls
het tempo op dit oogenblik als regel
nog niet. De noodtoestand van het huis
vestingsprobleem. welke dit type wo-
Von Papen geïnterviewd.
BINNENLAND.
Hedennacht heeft een brand gewoed
op de Tlelsche kermis. Van Brocken's
danstheater dat in de Klelbergerstraat
was gebouwd, ging geheel ln de vlammen
op
De Tweede Kamer zal Woensdag. 30
October. In vergadering büeen komen.
Gistermiddag werd ln „Rlche" te
Groningen, het 100-Jarlg bestaan her
dacht van de MaatschappU voor Dleren-
geneeskunde GroningenDrente.
Met den Pullmantréni arriveerde
gistermiddag te Amsterdam in een specla.
len, verzegelden wagon een collectie van
Glstenen ls lult.-gen. Koemaklshi
Harada, Japansch opperbevelhebber van
Java, door het tribunaal te Singapore
ter dood veroordeeld. Hem was ten laste
gelegd het ter dood laten brengen van
drie Australische piloten, die waren ge
vangen genomen, toen hun Catallna-
vllegboot ln December 1943 ln zee was
gestort.
Te Eden zijn twee kinderen over
reden en gedood, n.l. het U-Jarige meisje
H. v. V. en het 3-Jarige jongetje B.
Te Rotterdam heeft brand gewoed. In
de Vernlssenfabrlek van de firma Lange-
veld en. Marljcen aan den Overschiesche-
weg Vier houten loodsen zyn geheel uit
gebrand.
BUITENLAND.
Op een hoogvlakte bij Toulon in
ongeveer Ï30 Franslhe wandtapyten. die frankrijk hebben archeologen overblijfse-
volgende maand tentoongesteld zullen I ee? nederzetting, welke,
worden ln het Rijksmuseum op de eerste J*® in^m?-tvan m€er dan zes_
groote Fransche tentoonstelling na den i du-zend Jaren her dateeren.
oorlog hier te lande: „Wandtapyten der Helnrlch Joeckl de voormalige com-
Fransche kathedralen en palelzen", welke i mandanfc van het. concentratiekamp to
op 8 November a s door minister Glelen Terezin ln Tsjecho-Slowakije ls tot den
in den Veiligheidsraad van Nederland, zal worden geopend. dood door den strop veroordeeld.
Radio Leipzig heeft bericht, dat 10
groepen van zonnevlekken, die door het
observatorium te Zeblendorf nabij Ber
lin zijn waargenomen, heden waarschijn
lijk radio, en telegraafverblnalngen zul
len storen.
Op 21 Juli bedroeg de bevolking van
Oostenryk 7 mlllloen Inwoners tegen
6.652.720 in 1939.
Het congres der Labour-vakvereni
gingen te Brighton heeft een motie. waar-
In werd geprotesteerd tegen de buiten
landsche politiek der regeering, inzon
derheid met betrekking tot Griekenland,
Spanje. Duitschland en de Sovjet-Unie.
verworpen.
Van bevoegde zyde wordt verno
men. dat in Britsch-Indië overeenstem
ming is bereikt over de nieuwe verdee
ling der portefeuilles tusschen de Mos
lemliga en de Congresparty in de voor-
loopige regeering.
De Moslemliga heeft de portefeuilles
van financiën, posteryen en luchtvaart,
handel, onderwys, volksgezondheid en
justitie.
In een interview ten huize van zyn
gastheer te Neurenberg zeide von Pa
pen. dat hy, zoo hy vry was om te
doen wat hy wilde, beredi was zyn er
varing in diplomatieke zaken aan te
wenden om Duitschland een respec
tabele plaats te helpen verzekeren te
midden der Europeesche volkeren-fa
milie. Evenals Churchill toonde hy zich
voorstander van de „Vereenigde naties
van Europa", doch hy voegde er aan
toe dat hy reeds veel eerder dan Church
ill met dit idee voor den dag was ge
komen. Hij had het reeds in 1943 in
een te Istanboel uitgesproken rede ge
opperd. Von Papen zeide ln den loop
van het gesprek, dat het bewind van
Hitier volkomen legaal aan de macht
was gekomen en wel volgens de wetten
van de Weimarrepubliek.
Op da, vraag of hy sommige straf
fen vaitThet internationale tribunaal te
zwaar of te licht vond. antwoordde von
Papen: „ik heb reeds eerder verklaard,
dat ik de vonnissen van het hof recht
vaardig vind. Op de individueele straf
fen ga ik liever niet in".
Ten aanzien van de Oostenryksche
verzoeken om zyn uitlevering in ver
band met zyn rol by den „Anschluss'
merkte von Papen op: „de Oostenry-
kers kunnen my slechts berechten voor
zaken, waarvan het tribunaal my heeft
vrijgesproken en dat is onmogelyk".
Von Papen bleek slecht te spreken
over de denazificatiewet. „Ik geloof.dat
deze wet niet geschikt is om de basis
te vormen voor de opvatting van lega
liteit bij het Duitsche volk", luidde zyn
oordeel.
wy, de drie vry gesprokenen van Neu
renberg", zoo zeide von Papen nog,
vertegenwoordigen die Duitsche bur
gers. die de regeering ondersteunden,
doch geen misdaden hebben begaan. In
feite beteekent dit vryspraak van dat
deel van het Duitsche volk, dat het
zelfde ten laste wordt gelegd.
De Russen blijven menschen
en materialen vorderen.
Op de byeenkomst van de geallieerde
Kommandantur te Berhjn is tot den
Sovjetrussische generaal, Kotikof het
verzoek gericht, een verklaring af te
leggen over het vorderen van Duitsche
technici voor de Sovjet-Unie. Kotikof
antwoordde, dat hy niet bereid was
een verklaring dienaangaande af te leg
gen. maar het eens was met het En-
gelsche voorstel om de kwestie voor
den geallieerden bestuursraad te bren
gen. De Engelsche woordvoerder wees
er echter op. dat het Engelsche verzoek
alleen betrekking had op de vordering
in Berlyn, niet die in de Sovjetzóne
van Duitschland. Terwyl zich geduren
de 15 minuten hierover een debat ont
spon, bewezen te Berlijn binnengeko
men berichten, dat de deportatie in de
Sovjetzóne voort ging. Volgens functio
narissen van het Duitsche centraal be
stuur der industrie in de Sovjetzóne
zyn duizenden vrachtwagens en een
groot aantal treinen uit Rusland op
weg naar de Sovjetrussische zóne van
Duitschland om technici met hun ge
zin en huisraad en de fabrieken met
de uitrusting te vervoeren. Dit is de
eerste fase van de „Oostactie", die on
geveer 10 dagen zal duren. Volgens deze
zelfde bron heeft men reeds jaren ge
leden het plan tot deze operatie opge
vat. Het werd echter met het oog op
de verkiezingen tot dit jaar uitgesteld.
Ongeveer 6.00Q personen zouden reeds
van de fabrieken in Saksen weggevoerd
zyn. Duitsche industrieele deskundigen
verwachten, dat de productie in de
Sovjetzóne nu tot 25 van de voor-
oorlogsche capacitiet zal dalen, en leg
gen er den nadruk op, dat deze zóne
niets meer voor export of herstelbeta
lingen zal kunnen produceeren. In de
eigen industrieele behoeften zal zelfs
niet meer kunnen worden voorzien.
De Duitschers geven toe. dat zy ge
durende den oorlog zooveel mogelyk fa
brieken in de Sovjet-Unie hebben leeg
gehaald. Volgens 'n Duitschen functio
naris van 't Sovjetrussische militair be
stuur zal men met de „Oostactie"
voortgaan, totdat de Sovjet-Unie alle
ningen in het leven riep. is er tevens
oorzaak van, dat de montage-woning
bouwers zich nog niet kunnen roeren,
zooals ze dat gaarne zouden wenschen.
Ze krygen weliswaar hun toewyzingen
aan materialen, noodig voor de com
plexen, welke onderhanden zyn, doch
de aanvoer daarvan stagneert nog wel
eens, zoodat er dan werk-pauzes optre
den, die de afwerking nadeelig beïn
vloeden.
Het is met dat bouwen van zulke
montage-woningen overigens een grap
pig geval. Tot voor kort wisten we niet
beter, of het was voor woningbouw
noodzakeiyk, de materialen naar de
bouwplaats aan te voeren, opdat de
werklieden er een greep uit konden
doen.
By montage-woningbouw gaat men
geheel anders te werk. Het algemeene
principe daarvan is: breng het huis
naar de fabriek en maak de bouw
plaats tot montageplaats!
De mogeiykheden voor deze wyzevan
bouwen zyn vele. In het huidige sta
dium worden de genormaliseerde ele
menten en verdere benoodlgden. nog
als losse onderdeelen aangevoerd, en
vervolgens gemonteerd. Theoretisch is
men echter al weer veel verder. Men ls
n.l. tot de ervaring gekomen, dat het
ook mogelyk is verschillende onderdee
len in combinatie uit te voeren, of nog
verder aan de fabriek af te werken en
op die wyze het tempo te verhoogen.
geacht, dat er nog eens volledig afge
werkte daken zullen worden afgeleverd,
welke dan alleen maar gemonteerd be
hoeven te worden om „onder den kap
te zijn". Ook zyn er planner» in over
weging genomen om het sanitaire ge
deelte van zoo'n huis, dat zyn dus de
douche-cel, het closet en het aanrecht,
als samengesteld onderdeel te vervaar
digen. De „monteurs" by montage-
woningbouw spreekt men niet meer
van metselaars, opperlieden of timmer
lieden behoeven dan slechts dit to
tale onderdeel op zyn plaats te zetten,
om het bedryfklaar op te kunnen le
veren.
Verder ligt het' in het voornemen om
ook het schilderwerk meer aan de fa
briek ter hand te nemen. Wat geeft het
geen besparing aan tyd en geld, wan
neer men al die ramen, deuren en
kozynen, in massa zou kunnen opspui
ten, om ze vervolgens kant-klaar in
de scharnieren te hangen of te stellen,
in plaats van ze stuk voor stuk op het
werk nog eens met de hand te moeten
afschilderen?
Wat men op 't oogenblik ziet draagt
een semi-permanent karakter. „We
deropbouw", die den bouw van dit
soort woningen in Nederland heeft ge
ëntameerd, heeft de kansen, hem door
particuliere bouwondernemingen gebo
den, dankbaar aangegrepen, om, met
de montage-woning, het woningtekort
en den bestaanden achterstand eenigs-
zins te verminderen, voor zoover de
Bouwplannen 1946 en 1947 daar niet
aanstonds in kunnen voorzien. Ze vor
men dus eigeniyk een toegift op de
aanvankeiyke plannen der regeering.
De vraag is nu: zullen ze biyken in
de practyk te voldoen? Valt de klem
toon by den bouw van dit soort wo
ningen niet te veel op het semi-per-
manente karakter? En dan, en dit
lykt ons vooral een klemmende vraag:
voldoet een huis, dat practisch heele
maal uit elementen van beton ls op
getrokken, dus een betonnen huis, aan
de eischen, die wy gewoon zyn aan
onze woningen te stellen? Op deze en
andere vragen hopen we ln een vol
gend artikel nader in te gaan.
benoodigde
heeft.
fabrieken ln haar bezit
Volgens de Engelsche Nieuwsdienst
werd kort voor hun vertrek de vol
gende order aan betrokkenen voorge
lezen: „Daar de fabriek waar gy thans
werkzaam zyt naar de Sovjet-Unie
wordt overgeplaatst, dient gy zich met
uw gezin naar het station te begeven.
Voor de bagage zyn goederenwagens
beschikbaar. Soldaten zullen by het
inladen behulpzaam zyn. Uw nieuwe
arbeidscontract zal worden gesloten na
aankomst in de Sovjet-Unie. De ar
beidsvoorwaarden zullen dezelfde zyn
als die voor geschoolde arbeiders in de
Sovjetunie. Tijdens de reis zal voedsel
en kleeding te uwer beschikking wor
den gesteld. Ge kunt rekening houden
met een reisduur van drie tot vier we
ken".
DE PRAWDA BECRITISEERT
COMMUNISTISCHE PARTIJ.
De Prawda, het orgaan van de Rus
sische party, heeft volgens radio Mos
kou de communistische party beschul
digd van een ernstige verwaarloozing
van de democratische beginselen.
„Tydens den oorlog werd de normale
procedure, zooals openbare discussie
over vraagstukken en geregelde byeen-
komsten van arbeiders, waarby de lei
ders verantwoording aflegden voor hun
daden, noodzakeiykerwys beperkt. On-
gelukkigerwyze echter wordt, hetgeen
tydens den oorlog als noodzakeiyk werd
ingevoerd, na den oorlog voortgezet".
De Prawda deelt ten slotte mede, dat
de communistische activiteit ln het
Sovjet-leger weer ten volle ontplooid
zal worden.
