LEIDSCH DAGBLAD HET FEEST VAN LEDEN's ONTZET Leiden was reeds vroeg uit de veeren Uitdeelin van haring en wittebrood Herdenkingsdienst in de Pieterskerk Karei II trotseerde regenstroomen! Varia der morgenuren Het vermogen van jhr. de Blocq van Scheltiga. Het Haagsche tribunaal adviseee ln de zaak tegen Jhr. D. de Blocq van 'hel- tinga, voormalig burgemeester van Asse naar, tot verbeurdverklaring van eè.aan- tal aandeelen en van een boerderij temen ter waarde van ongeveer 1 ton. HetPtaal vermogen werd op ruim 4 ton geteerd. Jhr. de Blocq was door den bfjzoleren raad van cassatie reeds veroordeeldot 10 Jaar gevangenisstraf. 85ste Jaargang VRIJDAG 4 OCTOBER 1946 No. 25897 Olitcteur: J. W. Henny. Hoofdredactie: B. W. Menkhorst. J. Brouwer. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Tel. Directie en Administratie: 25041 Tel. Redactie: 21507 - Qlro no.; 57055 WEERBERICHT. WISSELENDE BEWOLKING. De Bilt verwacht tot Zaterdagavond: Wisselende bewolking, met enkele verspreide buien. Matige Westelijke wind. Iets koeler. INDENTIFICATIE VERONGELUKT* PERSONEN VAN DE GRONINGEN 4. Van de 13 liiken van het wrak van de ..Groningen 4" (welk schip in den win ter van 1944/45 is gezonken) en die eenigen tiid geleden ziin geborgen, ziln thans ook de laatste twee geïndentifi- ceerd. De namen ziin: Elisabeth Jose phine Kuyper. oud 25 ,1.. Agnes van der Veld. oud 31 iaar. Beide Dersonen waren afkomstig uit Amsterdam. Foto Van Vliet. Zooals U ziet, had Vader Werff bij de koraal muziek niet over gebrek aan belangstelling.te'klagen. Een taptoe va ongebruikelijk en omvang Het officiëele herdenkingvogramma ving aan met de gebruikelijl taptoe op den vooravond van den d<ien Octo ber, die ditmaal een zeer.ngebruike- lijke, ,ja nimmer geëvenajte omvang had aangenomen. Naar schatting telde de geveer twee kilometer lange stoet, die laas minder van fakkels en lampions orzien was dan wel wenschelijk wariruim drie duizend deelnemers, die t het laatst toe keurig liepen op de aen van de vele muziekgezelschappen usschen de verschillende groepen. D; mensche- lijke slang ontrolde zich cstreeks half aoht van het Ka asm atter r e i n om tusschen de dichte rijen'n toeschou wers door te kronkelen, e keuze van de route voorkwam, dat; lengte van de stoet oorzaak werd v. opstoppin gen, hoewel hier en daarop en staart elkander ontmoetten. Afen toe hield een deel van de stoet ha'als er kleine moeilijkheden te overunen vielen, zooals de traditioneele ,»ndgang van het plaatselijk studepn-gezelschap Lugdunum Batavorum i de blauwe steen in de Breestraat. Haast vanzelfspreken opende de heer B. de Koning de ét, op de voet gevolgd door Werkm$ Wilskracht, het bestuur van de 3 Cbber Vereeni- ging, het Collegium va het Leidsch Studenten Corps en hetestuur van de V.V.Sii., beiden gevolgdoor de leden en sub-vereenigingen -gezelschap pen. Natuurlijk waren k de Vereeni- ging Koninginnedag en; Chr. Oranje- vereemging van de partDe jeugd nam een zeer belangrijk adeel van de deelname voor haar rfning, waarbij weer speciaal de padviers en -sters zich niet onbetuigd lijn. Verder lie pen vele sport- en gyiastiekvereeni- gingen mee, alsmede dere jeugdver- eenigingen, buurtvereeiingen etc. Aar dig waren de verlichtdransohe lelies, die een padvindersgroi op de hoeden meedroeg. Terwijl de taptoe aa*e voorzijde het stadhuis passeerde, gieten het be stuur van de 3 Octobetoreeniging. het Collegium en het besir van de V.V. S.L. de stoet, teneiri door het ge meentebestuur te wjlen ontvangen. Ook de garnizoensconandant majoor Deschrevel en de cohandant van de M.O.D. majoor Mahi waren hierbij aanwezig. Burgemeesf jhr. mr. F. H. van Kinschot zeide :t genoegen deze eerste maal in zijn hiige functie het 3 Octoberfeest te kurn meevieren. De 3 October Vereeniginieeft in haar 60- jang bestaan een «iring opgedaan, die steeds een schitfende feestviering waarborgt, waarvoo bijzondere dank van de zijde van gieentebestuur en bevolking verschuldigd is. De voorzitter der vereenigrng, de heer W. van der Laan dankte voor deze lofwoorden en wees er op. dat dit voor de eerste maal is sinds 8 jaar, dat het bestuur van de gemeente Leiden compleet is bij deze plechtige herdenking. Na het ronddie nen en nuttigen van de eerewijn schaarden alle aanwezigen zich weder om aan het hoofd van de stoet, die in middels bij de achterzijde van het stad huis was gearriveerd. De plechtigheid in het Van der Werff - park werd, tengevolge van de enorme deelname, slechts door nog niet de helft van de taptoegangers bijgewoond. Toen het park met deze gelukkigen ge heel was gevuld, speelde Werkmans Wilskracht een tweetal gezangen' bene vens twee door de aanwezigen medege zongen coupletten van het Wilhelmus. Tijdens deze plechtigheid hadden deg - nen, die ten stadhuize bijeen W3ren ge weest, plaats genomen voor het stand beeld van den dapperen burgervader van eertijds, dat baadde in een vloed van helder licht De gebruikelijke krans- legging bleef dit jaar achterwege. Vervolgens trok de taptoe naar de Breestraat. waar dit geslaagde pro gramma-onderdeel beëindigd werd. Het was wederom de lengte van de stoet die aanleiding gaf tot de zeldzame omstan digheid, dat reeds „afgezwaaide" groe pen over de Steenschuur trokken, ter wijl de staart van de taptoe nog defi leerde voor het standbeeld van Van der Werff! Koraalzang in het Van der Werf f park Toen Leo Mens klokslag acht uur met een licht tikje op zijn lessenaar het het begm van den koraalzang aan gaf, hadden zich honderden zan gersfessen) rond het standbeeld van Pieter Adr.zn. Van der Werff verza meld om daar den blijden feestdag te bezingen. In verren omvang listerden duizenden naar de gewijde hymne van dezen dag, zich uitend in een lofpsalm en een danklied. Dan eerst beseffen wij ook recht wat ons in de koraaluitvoe ring wordt geboden en leeren wij ver staan, dat een volk, dat zijn historie niet vergeet, een gelukkig volk kan zijn. Onder de duizenden, die dezen plech- tigen zang bijwoonden, merkten wij ojn. op den burgemeester, jhr. mr. F. H. van Kinschot, den rector prof. Cle- veringa, oud-burgemeester, mr A. v. Sande Bakhuyzen, het Collegium van het L.S C. en het nagenoeg voltal lige bestuur der 3 Octobervereeniging. Nadat de compositie van Leo Mens „Mijn Band" was gezongen, heeft de heer J. van Biemen namens de zan gersfessen) aan den burgemeester een krans in de stadskleuren aangeboden. Met een enkel woord dankte de burge- meestèr voor deze sympathieke geste, waarmede de nagedachtenis van Pieter Adr.zn. Van der Werff op wel zeer bij zondere wijze wordt geëerd. Nadat de burgemeester de krans aan het stand beeld had gehangen werd het Wilhel mus door de omstanders medegezongen. En hiermede was deze plechtigheid, welke voor een deel door de radio werd uitgezonden, ten einde. De reveille. Leiden kent op 3 Octoberdag geen langslapers. Als U dat soms mocht mee- nen, had u gisterochtend om zeven uur eens bij de reveille moeten kijken. Op het Stadhuisplein, de Vischmarkt en Koornbrugsteeg stonden zij mannetje aan mannetje, al gaat deze vergelijking niet op. want ook het vrouwelijk ele ment was sterk vertegenwoordigd en had al spoedig „ingehaakt". Natuurlijk was ook de vitale voorzitter van de 3 Octobervereeniging, de heer W. v. d- Laan tegenwoordig. „Ik was, zoo vertelde hij ons, reeds om vijf uur wak ker en heb toen niet veel meer gesla pen Maar dat is 3 October wel waard". En zoo is het, 3 October houdt de men- Leidenaars hoit deze traditie in ire! Eens per jaar vdt het prachtige Waaggebouwtje a zijn normale be stemming onttroon en moeten onze onvolprezen Hollilsche zuivelproduc ten, boter en ka plaats maken voor het specifiek Leche gerecht op den herdenkingsdag r Sleutelstad: haring en wittebrood. Wat houdt de uitreiking der jaar- lijksche feestgavoch een zinrijke tra ditie in en watalt het te betreuren, dat het aantal gadigden, dat er zich ditmaal voor a/neldde. zoo vèr bene den de norma proporties bleef. Vóór den oor schommelde het aan tal liefhebberselkenj are tusschen de 2500 en 3000, v-rbij ook ettelijke tien tallen „echte" idenaars. die alleen uit zin voor trad' zich daarvoor aan meldden; hetorige jaar lieten zich meer dan 50f burgers en burgeressen inschrijven, i*r toén was iedereen nog tuk op wittetod en vooral op haring' en ditmaal w^n het er slechts 1200 OngetwijfeSaat een vergelijking met het voor-ooEsche aantal niet heele- maal op. oirt Van Nelle's pakjes kof fie en tabatoentertijd een uitermate welkom on-deel van de feestgave vormden, di deze teruggang spreekt toch wel hi sterk. Terwille fi het behoud dezer traditie hopen wij harte, dat het volgend jaar, wan-T mogelijk ook de firma Wed. vanelle het oude gebruik in eere hersl. tenminste het peil van vóór 19401 worden bereikt. Overige was de stemming in en bij het Waafbouw als vanouds De Har moniekapel van T. en D. opende op het Waaghoofd haar programma van vroo- lijke marschmuziek met het Wilhelmus en binnen propten hooggehoede en zwartgejaste heeren 2400 wittebrooden in sloopen, karabiezen en dergelijke al- tributen, terwijl de dames van de be stuursleden der 3 Octobervereeniging, bijgestaan door praeses en ab-actis der VV-S-L. een evengroot aantal glibberige haringen in eiltjes of stukken kranten papier lieten verdwijnen. Verder was natuurlijk het heele college van B. en W. midsgaders de gemeente-secretaris met hun dames aanwezig. Burgemeester van Kinschot poseerde, quasi quasi-al- haring-etende met bewonderenswaar dig geduld voor een leger van persfoto grafen; de garnizoenscommandant, ma joor De Schrevel kwam een kijkje ne men, evenals de rector-magnificus prof. mr. R. P. Clevringa en oud-burg-, mr. v. d- Sande Bakhuyzen; wethouder Van der Kwaak deelde persoonlijk wittebrood uit alsof hij zijn gansche leven nooit anders gedaan had en zoo had ieder zijn taak en verliep alles vlot. De praeses Collegii, de heer K. J. Cath handhaafde eveneens een traditie door aan de ha- ring-uitreiksters „den geurigen dank van het 3 October-bestuur" te betuigen, middels een flesch Eau de Cologne, wel ke attentie als steeds hoogelijk werd gewaardeerd en zoo was iedereen tevre den en gelukkig. En zou dan de beteekenis van een dergelijk onderdeel van het 3 October- programma mogen verminderen? Van Speijk zei, 250 jaar n& Leidens ontzet: ..Dat nooit, liever de lucht in" en wéér een eeuw later zeggen wij het hem na! schen niet in bed. Als de stadhuisklok haar zeven slagen heeft laten hooren, zet het Leidsch Po- lltie-muziekgezelschap, den feestdag in met het Wilhelmus. Daarop volgen nog enkele geestelijke en vaderlandsche lie deren, waarna de reveille 'n geslaag de inzet van den feestdag met het „Wien Neerlands bloed" wordt besloten. Het geheel stond ook ditmaal nog on der leiding \-an den oud-directeur, den heer M. Bolderdijk. Leidens ontzet een keerpunt in de geschiedenis van Nederland. De ruim twee duizend aanwezigen, die zich gisterochtend voor een oogen- blik uit het feestrumoer hadden terug getrokken en in Leidens historierijke kathedraal waren bijeen gekomen voor cèn ure van inkeer en herdenking, moeten zich wel heel sterk aan het verleden verbonden hebben geweten. Vele gedachten zullen daarbij zeker zijn teruggegaan tot dien gedenkwaar- digen eersten Zondag in October 1574 toen 'de uitgehongerde bevolking in dit Godshuis samenstroomde om God te danken voor Zijn wonderbaarlijke uit redding en toen evenals nu door de gewelven van het Kerkruim het danklied opschalde: „Ik zal met al mijn hart den Heer, blijmoedig geven lof en eer. Mijn tong zal mijn gemoed ver zeilen en al Uw wonderen vertellen". Van die wonderen heeft ook de voor ganger, ds, M. W. J Geursen, in zijn herdenkingsrede gesproken. Onder hen, die dezenplechtigen dienst bijwoonden, merkten wij o.m. een keerpunt in de geschiedenis van Nederland. Uitvoerig weidde ds. Geursen hierna uit over den strijd, welke in 1574 bin nen Leidens veste is gevoerd, waarbij hij aantoonde, dat ook in dien tijd weinigen begrepen hebben waarom het in feite ging: het sluiten van een com promis met een totalitairen staat. In dit verband stelde spr. in het licht, dat Prins Willem van Oranje en met hem een Pieter Adr. v. d. Werff, Jan van Hout en de beide gebroeders Van der Does hiervan onder geen enkele voorwaarde wilden weten. Zy hadden het in hun strijd tegen den vijand niet gemakkelijk. Wij. die thans het verzet en de veelal halfslachtige houding van velen hebben medegemaakt, kunnen het des te beter begrijpen hoe in dien tijd ook velen met den vijand gemeene zaak wilden maken, Ds Geursen zette vervolgens uiteen, dat het in die dagen in wezen ging om de vrijheid van Gods woord, de vrij making uit de klauwen van den tota litairen staat, welke stoffelijk en gees telijk alles aan banden had gelegd. Wij stonden voor een keerpunt in onze ge schiedenis. Op zijn tekstwoord teruggrijpend, verplaatste ds. Geursen zijn gehoor eenige oogenblikken bij de geschiedenis van het Joodsche volk, waarin Chris tus kwam om dit volk de beloftenissen Gods aan te zeggen en het tot Hem te doen terugkeeren. Christus heeft aan dit volk. dat teerde op de resten van zijn verleden, het Godsplan doen zien. Zooals eens het Joodsche volk op hit keerpunt van zijn geschiedenis stond, zoo staan ook wij aan den aanvang van nieuwe tijden. Het komt er nu maar op aan, dat ook wij Gods stom verstaan en daarnaar willen luisteren. Geestelijk zijn wij leeg, maar er wordt ons nog respijt gelaten om te luiste ren naar het spreken Gods. Wat wtf noodig hebben is meer geloof en liefde en een openheid voor de boodschap der Kerk, welke ons een rechten kijk zal geven op onzen medemensch en de problematiek van dezen dag, Een goed geestelijk fundament zal ons stalen bij de moeilijkheden en ons normen ge ven, waarmede wij onze verscheurde samenleving bijeen kunnen houden. Een volk, aldus eindigde spr., dat naar Gods gebod wil luisteren, zal de gees telijke ruggegraat bezitten, welke noo dig is om staande te blijven. God werkt, Hij maakt alle .dingen nieuw. Aan het einde van dezen indrukwek- kenden herdenkingsdienst werden drie coupletten van het Wilhelmus gezon gen. Foto Van Vliet. Burgemeester Van Kinschot neemt een haringproefjein het Waaggebouwterwijl geheel rechts de heer B. Buurman, voorzitter van de commissie van regeling en uitvoering, geheel links de echtge- noote van den burge~ meester en haar zoon en achter haar prof. mr R. P. Cleveringa toezien, hoe de heer W. van der Laan een schotel zee- banket hanteert. den burgemeester, jhr. mr. F. H. van Kinschot, het college van wethouders, den oud-burgemeester, mr, A. v. d. Sande Bakhuyzen, den rector-magni ficus. prof. R. P. Cleveringa, het Col legium van het L.S.C., de V.VB.L. en voorts verschillende professoren en predikanten. Als overdenkingswoord voor deze ure had ds. Geursen Lukas 19 4144 ge kozen, In het begin van zijn rede wees spr. er op, dat 3 October, volkomen terecht, de feestdag van Leiden is, een dag, waarop wij herdenken, dat God eeuwen geleden de stad boven inensche- lijk denken en bidden verlost heeft. Met dieper besef doen wij dit heden ten dage, omdat wij zoo goed begrij pen wat het zeggen wil vrij te zijn. Vervolgens wees spr. er op, dat wie zich buigt over de geschiede nis van Leidens beleg en ontzet, ontdekt, dat 3 October niet alleen 'n dag voor Leiden is, maar voor het geheele volk. Is niet dc vrijwording van de Noord-Ned. gewesten bij Leidens ontzet begonnen? In poli tiek, militair en geestelijk opzicht beteekent het ontzet van Leiden Optocht werd toch een succes. Hoe uitgebreid het 3 Octoberpro- gramma ook moge zijn: de „Optocht" vormt steeds dé grootste en speciale attractie! Dit zal, met recht, altijd zoo blijven Zóó veel historische figuren zijn in den loop der jaren reeds door Leiden's straten getogen, dat wij den tel zijn kwijt geraakt. Gelukkig dat de geschiedenis voort gaat en latere generaties dus in ónzen tijd kunnen grasduinen, om figuren voor hün optochten te vinden. Dat ook de 20ste eeuw er al vele heeft opgeleverd, die in de toekomst de moeite van het uitbeelden waard zullen zfjn, daarmee zal 'n ieder accoord gaan, die zich voor het huidige wereldgebeu ren interesseert. Voorloopig doen wij het echter nog met belangrijke persoonlijkheden uit vroeger tijd, waardoor reeds langver- Foto V^n Vliet. Twee hoofdfiguren uit den Optoeht: Koning de Kaerel 1 van Leiden en Koning Karet tl van Engeland. In den loop van den ochtend werden op allerlei plaatsen in de stad diverse min of meer traditioneee programma punten afgewerkt. Zoo kreeg de jeugd gelegenheid tot vermaak bij een aantal poppenkasten, die o.m. op het Stadhuis plein, de Steenstraat, het Kooiparkter- rein en de De Sitterlaan waren opge steld. Zij trokken natuurlijk, ruime belangstel ling van de jongere garde, terwijl ook vele ouderen er behagen in schepten. De militaire marsch droeg een be langrijk deel bij tot de reeds vroegtijdi ge algemeene feestvreugde, dank zij de pittige muziek, waarop het Leidsche garnizoen door een groot deel van de stad marcheerde, overal een opgewekte stemming in zijn spoor nalatende. Ook het springen van de fontein op de Vischmarkt behoorde wederom tot de bezienswaardigheden. Voorts mocht ook de tentoonstelling, betrekking heb bend op Leiden's beleg en ontzet en de expositie „Kent gij onze molens" in de Lakenhal, die des morgens geopend was, niet over gebrek aan belangstelling kla gen. Vele feestgangers van buiten de stad grepen dit bezoek aan Leiden als een welkome gelegenheid aan, ook deze bezienswaardigheid met een bezoek te vereeren. Reeds in de ochtenduren werd het Schuttersveld, evenals den voor gaanden avond, druk bezocht, hoewel de groote stroom van kermis-gahgers eerst in den loop van den avond loskwam. gemeenteraad van Alkmaar, die ter bijwoning van de feestelijkheden wa ren uitgenoodigd. hebben gisterochtend een excursie door het Stadhuis ge maakt, na afloop waarvan zij door den burgemeester, jhr. mr. F. H. van Kin schot, in de hall van het Stadhuis zijn verwelkomd. Nadat zij 's middags de cibaret-voor- stelling in de Stadsgehoorzaal hadden bijgewoond, hebben zij 's- avonds in „De Doelen" aan een diner aangezeten, dat hun door leden van den vroegeren Leidschen Noodgemeenteraad was aan geboden. Wij vernemen nog, dat het college van B. en W. a.s. Dinsdag de 8 Octo- ber-feesten te Alkmaar zal bijwonen. Aan het einde van den ochtend deed zich een ernstige storing in het tram verkeer voor, waardoor de aanvoer van De leden van den voormaligen nood- feestgangers moeilijkheden ondervond. vlogen geschiedeniskennis wordt opge rakeld. Ditmaal dan. was Karei II, Koning van Groot Brittannië aan de beurt: in leiding van een periode van nauwe vriendschap tusschen Engeland en de Republiek der Vereenigde Nederlanden in de 17e eeuw, evenals nu. De tocht van dezen Koning naar En geland, wiens weg via Den Haag en Scheveningen, liep, heeft op den 2en Juni 1660 heel wat voeten in de aarde gehad, getuige de stroom van voetvolk, welke zich gisteren door Leidens stra ten voortbewoog. Een aanzienlijk aantal Engelsche Lords en leden van de Staten van Hol land schreed met groote waardigheid ofschoon, eerlijk gezegd, niet altijd! gedurende eenige uren door de Sleutel stad. Maar om op een paard te mogen tronen, d&órvoor was toch hooger titel noodig Minstens toch wel Koning van Groot- Britannië, Frankrijk en Ierland (alle goede dingen bestaan uit drie!), Prins, Markies of Hertog dan wel ..Groom of the Bedchamber", hetgeen wij gemaks- en fantsoenshalve maar op „kamerdie naar" zullen houden En voor de dames was de gouden koets of statiekaros de aangewezen plaats: Maria en Elisabeth Stuart, Amalia van Solms-Braunfels, Prinses van Nassau en andere doorluchtigheden, zij zaten er beminnelijk en gracielijk in, vormden minzaam neigende dames kransjes. temidden van de hen omrin gende lakeien en palfreniers. Daar mochten zij blij om zijn! Want toen op een gegeven oogenblik de regen uit den hemel gutsen kwam, waren zij de eenigen, wien geen spatje deerde, terwijl de arme Bloemnkoning- in, de teedere feeën en de jverig^ns zeer sportieve Brünhilde-damss zóó jjor- weekt werden, dat ons mannelijk ge moed hevig bewogen en door diep me delijden bevangen werd. Ja die regen was dit jaar een kwaad ding, forscher gezegd: een gemeene spelbreker. In een minimum van tijd was ieder prachtig uitgedost deelnemer, tot dan toe zoo trotsch als een pauw dit is géén onvriendelijkheid op den bruidstoet van de familie Pauw uit Rijnsburg in het Bloemencorso kleinmoedig ge worden. De lieflijkste meisjes zaten op haar hooge zetels zoo maar te bibberen De laatste van vier aaneengekoppelde wagens van een in de richting Den Haag rijdende gele tram liep bij de splitsing bij Posthof, om ongeveer half twaalf, uit de rails en versperde langen tijd het tramverkeer in beide richtingen. De talloqzen, die uit Oegstgeest, richting Haarlem, Noordwijk, Katwijk en rich ting Den Haag juist omstreeks dien tijd naar de stad togen, waren genoodzaakt den verderen weg te voet af te leggen. Op zichzelf was dit geen ernstige moei lijkheid, doch door deze versperring werd een geregelde dienst onmogelijk, waardoor de aanvoer ernstig werd ge stagneerd. Ook op het Kort Rapenburg is het Tramverkeer gisteravond eeni gen tijd gestagneerd geweest.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1946 | | pagina 1