LEIDSCH
DAGBLAD
Triëst blijft het struikelblok
Te Parijs komt men
niet verder
-J
Met een enkel woord
MIJNONTPLOFFING TE VELSEN
Voorbarige berichten
over de kabinetsformatie
De nieuive bonnen
De Nederlandsch-Belgisch-
Luxemburgsche tolunie
Smeeroliën en -vetten niet
meer aan prijsvoorschriften
gebonden.
De prezen van smeeroliën en -vetten
tullen met ingang van 1 Juli a.s niet
meer van overheidswege "worden geregeld
De aanvoer Is zoodanig, dat de huidige
behoefte volledig kan worden gedekt. Op
1 Juni J.l. werden de distributiebepa
lingen reeds ingetrokken.
85ste Jaargang
DONDERDAG 27 JUNI 1946
No. 258T4
Waarnemend Directeur. A. Poortman
Hoofdred.: Mr. M. B van der Hoeven
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Tel. Directie en Administratie: 25041
Tel. Redactie: 21507 Giro no.: 57055
Wat aan de atoomproef van Bikini voorafging
Wetenschap in dienst der
oorlogvoering.
(Van een onzer redacteuren).
Wanneer op 1 Juli a.s. boven de bij
Bikini in de Stille Zuidzee geconcentreer
de vloot de eerste atoombom valt in de
serie proefnemingen, die de Amerlkaansche
leger- en vlootautorltelten daar organisee-
ren, zal voor het eerst nauwkeuriger dan
tot dusver het geval was worden nagegaan,
hoe zulk een explosie verloopt en wat haar
gevolgen zijn. De tot dusver plaatsgevon
den explosies (de proefbom in Nieuw
Mexico, de twee bommen op Hlrosjima
en Nagasaki, en de tragische explosie van
de Amerlkaansche kruiser Indianapolis
direct na de Japansche capitulatie) ston
den te zeer met de oorlogvoering in ver
band, om de wetenschappelijke zijde van
het vraagstuk sterk op den voorgrond te
plaatsen. Naar aanleiding van de komende
proefnemingen willen wij U een inzicht
trachten te geven In de enorme proble
men, die de verwezenlijking van dit on
gekende vernletlglngsmlddei heeft opge
worpen.
ATOMEN EN DE RIJKS-
BEGROOTING.
Om te beginnen zult U wel eens willen
weten, wat een atoom eigenlijk is. Een
atoom is het kleinste denkbare deeltje
van materie. Er zijn tot dusverre slechts
92 - atomen bekend, waaruit alle stoffen
en voorwerpen om U heen zijn opgebouwd,
zooals er ook ontelbaar veel boeken kun
nen worden opgebouwd door verschillende
combinaties van slechts 26 lettersoorten.
Die atomen zijn onvoorstelbaar klein, en u
moet ook niet gaan probeeren. er een te
ontdekken. De volgende vergelijking kan
dit duidelijk maken.
weest. hetgeen het toepassen van nieuw
te ontwikkelen werkmethoden noodlg
maakte.
Een andere probleem was de afmeting
van de bom. Het bleek niet mogelijk, eerst
eens eer. klein bommetje te maken. Op
de oorzaak van die onmogelijkheid kunnen
wij niet ingaan, zonder ons op zuiver
wetenschappelijk gebied te begeven. Er
bleek echter een minimum afmeting te
bestaan, waarbij hij inderdaad zou explo-
deeren. doch die afmeting was zoo groot,
dat men bezwaarlijk eens in het labora
torium kc«n gaan probeeren, of het Inder
daad lukte. Theoretisch werd de grootte
berekend, en de geheclc productie werd
op die theoretische berekening Ingesteld.
Toen uiteindelijk alles klaar was, na
jaren hard werk door duizenden en dui
zenden, had men eigenlijk nog nimmer
geprobeerd, of het werkelijk lukte. Eerst
de proefbom in Nieuw Mexico, eenlge da
gen voor de eerste aanval met de atoom
bom op Japan, bracht het bewijs, dat men
al die Jaren niet voor niets had gezwoegd.
De bom bleek inderdaad te ontploffen, en
de resultaten bleken volgens verwachting
ontzagwekkend
Moeite noch geld werden gespaard en
in vrijwel alle laboratoria en ohemlsche
fabrieken van de Vereenigde Staten. Enge
land en Canada werd. meestal zonder voor
kennis van fliet doel. gewerkt aa:i onder-
deelen van het programma, dat ln de
universiteit van Chicago en later door de
genie var. (het leger der V.S. opgesteld
werd.
Het eerste groote complex van fabrie
ken werd in 1943 gebouwd bij de groote
electrlsche centrales van dé Couiee-dam
ln de Tennessee-vallei. Toen men op een
gegeven moment groote hoeveelheden van
een bepaalde alleen synthetisch te verkrij
gen stof, het plutonium, noodlg had,
Een kijkje in een der fabrieken voor „atoom-sprlngtof". In geheel afgeschermde
ruimten ondergaan de materialen de gewenschte behandeling, waarna zij onder
voortdurende voorzorgen tegen de gevaarlijke radioactieve straling weer naar ""een
volgende afdeellng worden vervoerd. Het meisje rechts houdt toezioht met een
meetapparaat, dat waarschuwt zoodra de straling te groot wordt.
bouwde men on een Jaar tyds in Hanford
aan de Columbla-rivier een geheel onder-
grondsohe fabriek van zulk een omvang,
dat het voor de machinerieën benoodigde
koelwater (dc Columbia is de koudste
rivier van de VS.) evenveel bedroeg als
het waterverbruik van een groote stad.
Deze fabriek was ondergrondsch als bevei
liging tegen de radioactieve straling en
werd geheel bediend van boven den grond.
Hetgeèn wel wat zegt over de technlsohe
wonderen, die in zulk een fabriek moeten
zijn verwerkt' En dan te weten, dat men
van die benoodigde stof voordien slechts
een milligram (meer bestond er niet op
de aarde!) had gehad, om er de eigen
schappen van te leeren kennen en aan de
hand daarvan de fabriek ln te rlohten.
RESULTAAT VAN DE INTER
NATIONALE WETENSCHAP.
Het is goed. om er bij deze gelegenheid
eens op te wijzen, dat dit alles niet een
Amerlkaansche poging was om de wereld
te overheerschenDe oorlog moest gewon
nen worden, voordat de asmogendheden.
die eveneens naar dit verdelgingsmiddel
zochten, geiijke resultaten hadden be
haald. Men kan zich de ramp niet voor
stellen. die een Dultsche primeur van dit
wapen zcu hebben veroorzaakt.
Bovendien werd verreweg liet groot
ste deel van de eerste onderzoekingen
en pogingen gedaan door naar Ame
rika uitgeweken Duitsclie. Itallaan-
sclic, Pootsche en Tsjechische geleer
den. Bohr zelf fundeerde z(Jn eerste
veronderstellingen ln 1939 op mede-
deellngen van twee uitgeweken Dult
sche geleerden, die hun geheimen niet
aan de genazlfleeerdc wetenschappe
lijke wereld In Dultschland toever
trouwden. Bohr zelf ontsnapte later,
ln 1943. in een bootje uit bezet Dene
marken om In Los Alamos te kunnen
meehelpen, en de wereldberoemde
mannen Fernil en Slizard waren de
eersten, die ln 1939 regcering en leger
leiding van de V.S. atent maakten op
de mogelijkheden voor de fabricage
van atoombommen.
De Xcderlandsche RJjksbegrootlng
vermeldt dc duizelingwekkende uit
gave van ruim 5 milliard gulden.
Wanneer leder Nederlander sinds het
begin van de jaartelling leder Jaar
evenveel guldens had mogen uitgeven
als het geheele K(|k dit eene jaar
denkt te spendecren, dan zouden <lie
negen mJllioen Nederlanders in die
1946 Jaar tezamen evenveel guldens
hebben uitgegeven, als een duizendste
gram uranium, hoofdbestanddeel van
de atoombom, atomen bevat!
ATOMEN BLIJKEN DEELBAAR.
In 1909 constateerde de Deensche ge
leerde Bohr, dat zulk een atoom zelf weer
ls opgebouwd uit eenlge zwaardere deeltjes,
die tezamen de kern vormen, en eenlge
lichtere, de electronen, die daaromheen
zijn gegroepeerd. Alle scheikundige reac
ties, die tot dat oogenblik bekend waren,
bleken eigenlijk kleine veranderingen in
die buitenste laag van electronen te zijn.
BIJ zulk een verandering kwam wel eens
energie vrij, b.v. warmte, zooals er warmte
vrijkwam bij de verbranding van kolen,
ook een scheikundige reactie waarbij kolen
werden omgezet ln asch en rook. Een
explosie nu ls het snel vrijkomen van een
groote hoeveelheid van zulke energie of
warmte.
De kernen van de atomen bleven bij die
reacties evenwel onaangetast, totdat men
ontdekte, dat de reeds eerder geconsta
teerde radioactiviteit eigenlijk een reactie
•was. waarin ook deze kern veranderde. De
kernen van de zwaarste atomen, zooals
van uranium en radium b.v., bleken zoo
weinig stabiel te zijn, dat zij zonder In
vloeden van bulten uiteenvielen in lich
tere atoom-kernen, waarbij enkele deeltjes
ln de vorm van energie de oorspronkelijke
stof verlieten. Dit soort reacties, die men
kernreactoies noemde, bleken een veel
grootere hoeveelheid energie op te leve
ren, dan de tot dat oogenblik bekende
reacties, waarbij alleen de bultenlaag der
etomen een verandering onderging.
KUNSTMATIGE KERNREACTIES.
Het heeft langen tijd geduurd, al
vorens men er ln slaagde, zulk een
kernreactie kunstmatig in het leven
te roepen, dus zelf ntoomkernen te
splitsen. Tenslotte lnkte dit door be
schieting van de kernen met andere
ongeladen kcrndeelt.jes.
Met metingen kwam men tot de
conclusie dat de vrijgekomen krachten
b(Jzondcr groot waren. Splitste men de
atoomkernen van een kilogram ura
nium. dan zou dit een een hoeveel
heid energie opleveren als bi) de ont
ploffing van 20.000 ton van het
zwaarste tot toen bekende explosie-
materiaal.
Doch deze kernreactie kon slechts zeer
langzaam uitgevoerd worden, zoodat er
geen sprake was van eenlge explosie. In
Januari 1939 begon wederom Bohr evenwel
te vermoeden, dat een zeer snel verloop
van de kernreactie zeer wel mogelijk was,
en in dit geval zou een explosieve werking
worden verkregen, grooter dan men zioh
ooit had durven voorstellen Na eindelooze
onderzoekingen en proefnemingen slaagde
men daar tenslotte in, hetgeen voor het
eerst werd toegepast ln begin Augustus
1945 in de zandvlakten van Nieuw
Mexico, in de Vereenigde Staten. Enkele
dagen later viel de eerste atoombom, die
altnans ln de politiek nog altijd niet ls
ultgerommeld.
BEWONDERENSWAARDIGE
PRESTATIES IN AMERIKA.
Met deze hoogst summiere uiteenzetting
'doet men evenwel geen. recht aan de
enorme prestaties van het Amerlkaansche
volk en de wetenschapsdienaren van vele
landen voor het bereiken van dit resul
taat.
Het voor de proefnemingen en uitein
delijke vervaardiging benoodigde materiaal
b.v. was niet eenvoudig te verkrijgen
Uranium, radium, grafiet, zwaar water,
beryllium, dat alles f.'as uitermate
schaars en was het eenmaal uit de ertsen
gewonnen, dan moest een hoogere graad
van zuiverheid bereikt worden, dan voor
eenlge vroegere reactie noodlg was ge-
MATSOEOKA OVERLEDEN.
Matsoeoka, voormalig Japansch mi
nister van öuitenlandsohe zaken, een
van de beschuldigden voor het tribu
naal voor oorlogsmisdadigers te Tokio,
is in een hospitaal te Tokio overleden.
Hij leed aan tuberculose en andere aan
doeningen.
ZAKENKABINET IN BRITSCH-TN'DIE.
De onderkoning van Brltsch-Indlë, lord
Wavell, heeft bekend gemaakt, dat een
zakenkabinet de loopende zaken zal be
hartigen. De besprekingen van de Brit-
sche kabinetsmissie zullen worden opge
schort tot de verkiezingen voor een con-
stltueerende vergadering zullen zijn ge
houden. Naar men verwacht, zal de
missie Zaterdag naar Engeland vertrek
ken om verslag uit te brengen.
Moge dit alles ons doen leeren dat dit
maal niet de grove macht van het mate
riaal. maar de scherpe lans van het intel
lect en de goede menscheiyke geest den
oorlog hebben gewonnen. De ontwikkelde
geesten stelden zich ln dienst \an de
krachten van het goede, en dit bracht die
krachten de overwinning. Dit is een groote
troost, die de geschiedenis van de atoom
bom vermag te geven!
DE PROEVEN BIJ BIKINI.
Het Amerlkaansche departement van
marine heeft medegedeeld, dat de eerste
atoombom ln de proevenreeks bij Bikini
door een Amerikaansch super vliegend
fort uitgeworpen zal worden om 22.30 uur
Greenwichtljd op Zondag 30 Juni. Deze
bom ls van het standaard-type. dat ook
tegen Japan werd gebruikt.
De natuurkrachten, die bij deze proeven
ontketend zullen worden, zijn overweldi
gend. Geleerden ramen dat de aa.nvangs-
snelheld van de wind in de naaste om
geving van de explosie zooiets als 1500
kilometer per uur kan bedragen. Er kun
nen golven ontstaan van meer dan. 30
meter hoogte. Het water in de omgeving
van de ontploffing zal waarschijnlijk verhit
worden tot een millioen graden. De
dichtstbijzijnde menschelljke waarnemers
zullen op 10 mijl afstand blijven, achter
loeien en betonnen sohermen, met zulke
ondoordringbare brillen, dat het zonlicht
daar tenauwernood doorheen schijnt. Plat
op den grond met hun voeten naar de
explosie toe zullen zij het .velllg-signaal"
na afloop afwachten. De hoofdgroep van
waarnemers zal zich op een af6tand van
20 tot 30 mijl bevinden.
Men verwacht dat een vloedgolf over de
Oceaan zal trekken, die met gevoelige In
strumenten zoowel ln Ohina als in Ame
rika en Australië kan worden waargeno
men. Wat er met de schepen en de daarop
aanwezige dieren zal gebeuren, ls geheel
onbekend. Van deze dieren zijn 200 var
kens met geschoren huid ingesmeerd met
vet en lotion, waardoor de menschelljke
huid zoo nauwkeurig mogelijk benaderd
wordt
Na een eerste controle van de automa
tische verslagen der instrumenten, zullen
de orders van vlce-admlraal Blandey de
machinerie in beweging zetten, waarvoor
alle voorbereidingen zijn betroffen: vlie
gende booten zullen over de lagune bul
deren amper 40 voet boven de woest kol
kende zee. Het is hun taak om de radio
activiteit te meten, die nog ln het gebied
ls en de eerste ooggetuige-verslagen over
te brengen. Hun bemanningen behooren
tot de weinige menschelljke wezens, die
blootgesteld zijn aan ernstige gevaren.
Indien zij verslag uitbrengen en wanneer
dat verslag gunstig ls, zullen twee hell-
copteres omlaag fladderen en monsters
nemen van het water dat door de atoom
kracht beroerd ls. Daarna zullen 6 kleine
kanonneerbooten over de golven naar de
laguue scheren, alweer om de radio-acti
viteit te meten.
De geiten, varkens en ratten zullen ver
zameld en snel overgebracht worden op
een speciaal uitgerust schip, waar dokters
de uitwerking zullen beginnen te bestu-
deeren van de doodende gamma-stralen op
de levende lichamen.
Door middel van .diverse besprekin
gen „achter de schermen" is ook giste
ren getracht te Parijs een oplossing te
bereiken, maar gelukt ls dit niet. Toch
voelt men. dat de crisis nadert
Gistermiddag is de Balkan behandeld.
Bevin stelde voor, dat de vier groote
mogendheden een verklaring zouden
teekenen. waarin zij verklaarden, dat de
handelsscheepvaart op de Donau vrü
zal zijn en open zal staan voor alle
naties. De groote mogendheden zouden
trachten de aansluiting van de Donau-
staten bij deze verklaring te verkrijgen.
Byrnes steunde dit voorstel. Molotof
verzocht om uitstel ten einde het te
kunnen bestudeeren.
Bij het volgende punt, de teruggave
van geallieerde eigendommen, stelde
Molotof voor deze kwestie te regelen bij
bilaterale verdragen met Roemenië.
Byrnes verzette zioh hiertegen. Molotof
stelde vervolgens voor dat Roemenië
alle eigendommen der geallieerden zou
moeten truggeven. Dit voorstel werd
door de conferentie aanvaard en naar
tie plaatsvervangers gezonden ter na
dere formuleer ing.
Molotof stelde voor den plaatsvervan
gers op te dragen een voorloopig con
cept van het vredesverdrag met Finland
op te maken, zoodat dit binnen enkele
dagen aan de ministers zal kunnen
worden voorgelegd. Byrnes wilde eerst
de 'huidige agende afwerken. Bevin
steunde het voorstel van Molotof met
de opmerking: „het zou tenslotte in
overeenstemming met den Bijbel zijn
de laatsten zullen de eersten zyn" (Het
Finsche vrdrag staat als laatste op de
agenda). Molotoff antwoordde glim
lachend: „De Bijbel is een goed ding,
maar ik geloof dat wü al genoeg pro
blemen van onszelf te behandelen heb
ben, zonder dat wij ook den Bijbel in de
discussie moeten betrekken".
Ten aanzien van de algemeene econo
mische clausule in het vredesvrdrag met
Roemenië wilde Molotof, dat de clau
sule van de meest begunstigde natie
niet van toepassing zou zijn op de lan
den die Roemenië begrenzen. Byrnes
was hiertegen, en men is niet tot over
eenstemming kunnen komen.
Gisteravond is de kwestie Triest weer
ter tafel gekomen. Daarover wordt ge
meld:
Op de bijeenkomst, welke tot tien mi
nuten na middernacht duurde, werd een
sovjetrussisch compromis-voorstel ter
oplossing van de kwestie Triest verwor
pen, nadat van Brltsche en Amerikaan-
Diepzee-onderzoek tot
4000 meter.
Prof. Plccard en zijn assistent dr.
Cosijns verklaarden voor Belgische persver
tegenwoordigers, dat voorbereidingen wor
den getroffen voor hun diepzee-onderzoek
tot diepten van 4000 M. onder den zee
spiegel, Deze afdaling zal geschiedden ln
een bolvormige cabine van twee meter
middellijn, voorzien van met bezine ge
vulde drijvers, waarop krachtige schijn
werpers voor de verlichting van de omge
ving zijn gemonteerd. Twee patrijspoor
ten van plastische stof met een door
snede van 10 cM. maken waarnemingen
mogelijk, terwijl automatisch 10 foto's
per seconde opgenomen worden Met be
hulp van twee door electromotoren aan
gedreven. schroeven kan de cabine zich
verplaatsen, en bij uitvallen van de
stroom brengen de drijvers het apparaat
automatisch weer naar de oppervlakte.
Door deze en andere maatregelen ls het
gevaar der onderneming tot een minimum
gereduceerd Het ledige toestel weegt 15
ton.
De expeditie zal waarschijnlijk ln Fe
bruari 1947 plaats vinden, de plaats ls
nog niet bekend. Mogelijk wordt dit de
golf van Guynea.
Ook Engeland begrijpt het
nut der Pers.
De Britsche minister van arbeid,
George Issacs, stelde gisteravond
een grootere papiertoewüzing voor
de dagbladen in het vooruitzicht.
Op een conferentie te Londen
deelde hij mede dat de regeering
er voorstander van is dc toewijzin
gen uit te breiden, zoodat meer fei
tenmateriaal in het bijzonder aan
gaande het parlementaire en poli
tieke nieuws kan worden opge-
BINNENLAND
Juan Antonio Rlos, president van
Chill, is op 57-jarigen leeftijd te San
tiago, de hoofstad van Chili, overleden
Te Eindhoven is de eerste „pre
fabricated" woning ln Nederland ln ge
bruik genomen. 14 dagen geleden was er
op deze plaats nog niets te zien en
thans reeds hebben de bewoners er voor
het eerst geslapen!
Bij K.B. zijn met ingang van 1 Mei
1946 bevorderd tot den rang van buiten
gewoon gezant en gevolmachtigd minis
ter de heeren A. Th. Lamping, G. W.
Boissevaln en Ch. J. H Daubanton, thans
allen gevolmachtigd minister, hoofd der
economische afdeellng resp. van Harer
Majesteits ambassade te Londen, te Parijs
en te Washington.
In de Inrichting voor Doofstommen
onderwijs te Rotterdam heeft dezer da
gen de vereeniging ter bevordering van
het doofstommenonderwijs ln Nederland
haar eerste algemeene vergadering sinds
de bevrijding gehouden.
Tot voorzitter, secretaris en penning
meester werden gekozen de heeren: M.
J. C. Buechll. H. Sissing en M. Droege.
Prof. P. H. G. van Gilse te Lelden sprak
over het onderwerp: „Aangeboren erfe
lijke en niet erfelijke practisch totale
doofheid".
Op een gistermiddag gehouden ver
gadering van de E.V C Bedrijfsgroep Me
taalindustrie Is besloten de staking welke
ruim 3 weken geleden bii de Amsterdam-
sche Droogdok Mij. is ontstaan en welke
ruim 810 arbeiders omvatte, op te hef
fen. Zooals bekend, was de oorzaak der
staking de weigering van een aantal ar
beiders een reparatie te verrichten aan
een „besmet" schip.
Tot dirigent der Haarlemsche Orkest
VereenigLng is benoemd de heer Kees
Hartrvelt.
De Belgische krijgsraad heeft bij ver
stek de doodstraf uitgesproken tegen Frans
Daels, voormalig hoogleeraar aan de uni
versiteit te Gent, die beschuldigd werd de
politiek van den vijand en van aanbren
ging te hebben gediend.
De staat krijgt 10 millioen francs
sch ad e vergoed! ng
BUI I I M AM.
Shinwell. de Engelsche minister van
brandstof en electrlcltelt, heeft ln het
Lagerhuis meegedeeld, dat de Engelsche
regeering de vijfdaagsohe werkweek in de
Brltsche mijnindustrie in principe heeft
goedgekeurd, mits regelingen kunnen
worden getroffen en voorwaarden ge
steld voor een volledige medewerking der
mijnwerkers
Op den vierden verjaardag van de
opzienbarende misdaad in Juni 1942. toen
dc Dultschers het dorpje Lidice in de
asch legden, de mannen fusilleerden en
de vrouwen en kinderen deporteerden,
hebben de Tsjechen een nationalen pel
grimstocht gehouden naar de vlakte,
waar eens Lidice lag, en waar zich thans
slechts een eenvoudig houten kruis ver
heft. Meer dan 100.000 pelgrims uit het
feheele land waren vereenlgd om de mar-
elaren van Lidice te gedenken.
Een gedenkteeken. waarop volgende
woorden zijn aangebracht: „Hier eindigde
de oorlog m Europa" zal op 30 Juni wor
den ingewijd te La Glcaudals. het hoogste
punt ln de streek van Rotz, bij de mon
ding van de Loire. Die steen zal herin
neren aan de capitulatie der laatste
Dultschers. die ln Frankrijk waren ach
tergebleven om den zak van St Nazalre
te verdedigen, waar zij buitengewone ver.
sterkingen haddei* aangebracht.
Het voedselrantsoen ln Polen zal
verhoogd worden van 1980 calorieën tot
2100 calorieën.
De radlotelefonische verbinding met
transatlantische oceaanstoomers zal met
Ingang van Maandag 1 Juli weer worden
hervat.
Nadat het Grieksche parlement een
heelen nacht bijeen was geweest, heb
ben meer dan 200 royallstlsohe afgevaar
digden him stem uitgebracht vóór de wet
om op 1 Sept. a.s. een plebisciet te doen
plaats hebben, dat moet beslissen over
den terugkeer van koning George. De li
beralen hebben zioh van stemming ont
houden, terwijl de republikeinen tegen
stemden.
Nabij het voormalige Dultsche con
centratiekamp Zelthaln in Saksen zijn de
lichamen van ongeveer honderdduizend
Sovjet-burgers ontdekt.
De Brltsche premier. Clement Attlee
en mevrouw Ohurchlll zijn te Oxford
eeredoctor ln het burgerlijk recht gewor
den. Churchill, die dezen eeretltel reeds
bezat, begeleidde zijn vrouw.
In de metaal- en staalindustrie ln
het gebied van Luik zijn ernstige stakin
gen uitgebroken, die uitbreiding dreigen
aan te nemen.
De grootste bommenwerper ter we
reld. een „vliegende vleugel'.' heeft de
Northrupfabrleken ln Callfornlü verlaten
en met succes zijn eerste proefvlucht ge
maakt. Dit reuzentoestel weegt honderd
vier ton en kan zestig ton aan bommen
vervoeren, het heeft vier motoren van
drieduizend paardenkracht elk en een
bemanning van vijftien personen. Het
toestel kan met de lading zestienduizend
kilometer afleggen.
Gisteren is de weduwe van den on
langs geëxecuteerden Roemeenschen dic
tator Ion Antonescu, Maria Antonescu in
de gevangenis aan tuberculose overleden.
Zij maakte gedurende het regime van
haar man groote winsten.
De maritieme conferentie, gehouden
te Seattle, heeft voorloopig haar goed
keuring gehecht aan een conventie, welke
voorziet ln Internationale regeling der
vaoanties voor zeelleden.
Met Ingang van 6 Juni J.l. zijn in
gesteld een tweetal commissies aan te
dulden als commissie gedragingen en als
commissie onderscheidingen Kon. Ned.
Ind. Leger.
sche zijde hiertegen bezwaren waren
ingebracht.
Molotof's voorstel kwam hierop neer,
dat Triest een autonoom gebied zou
worden onder Joegoslavische souverei-
niteit, te besturen volgens een door de
groote vier goedgekeurd statuut. Als
uiterste concessie zou Molotof zich wil
len neerleggen bij een door de Joego-
slaven en Italianen gezamenlijk uitge
oefende soevereiniteit
Byrnes en Bevin drongen er ten sterk
ste op aan, de kwestie te laten regelen
door de vredesconferentie van de 21 na
ties daar de groote vier voor een bot
sing tusschen twee verschillende in
zichten stonden.
Molotof verklaarde, dat hij zijn op
vatting omtrent de regeling der grens
tusschen Italië en Joego-Slavië hand
haafde, waarbij kleine wijzigingen ten
gunste van Italië mogelijk zouden zijn.
Byrnes gaf hierop een gedetailleerd
overzicht van de concessies, welke door
de Westelijke mogendheden reeds aan
Joego-Slavië waren gedaan. Van geza
menlijke souvereiniteit van Italië en
Joego-Slavië zeide Byrnes voortdurende
wrijving tusschen de twee gouverneurs,
welke volgens Molotof's voorstel zouden
moeten worden aangesteld, te vreezen.
WEERBERICHT.
JPNIEUW EENIGE REGEN.
De Bilt verwacht tot Vrijdagavond:
Zwaar bewolkt met eenlge regen.
Wind tusschen Zuid en West, meert
matige aan de kust tlldelijk krach
tiger. Eater lets lagere temperatuur.
ZES DOODEN.
(Van onzen correspondent
te IJmulden).
Hedenmorgen lg b(| het demontee-
ren een mijn, die gisteravond door
een te Velsen wonende arbeider ln
het welland nabU het Pontveer ge
vonden was, door onbekende oor
zaak ontploft. j,
Een officier en vier man van den
MlJnopralnilngsdlenst, alsmede de
arbeider, die meegegaan was. om de
plaats, waar hU de m(jn gevonden
had. aan te dulden, werden op slag
gedood.
De arbeider, S. genaamd, was om
streeks 40 Jaar en laat een vrouw
en een dochtertje na.
DE INTERPELLATIE OVER DEN
IJZERTOREN.
Na een Interpellatie betreffende do
onteigening van het terrein van den
IJzertoren. werd ln den Belgischen Se
naat tot stemming overgegaan. 76 stem
men werden uitgebracht ten gunste van
de regeering en 69 tegen met 7 onthou
dingen.
Nieuws uit Indië.
TJIANDJOER KRIJGT NEDERLANDSCHB
BEZETTING.
Volgens Indoneslsohe berichten zullen
Nederlandsche strijdkrachten vandaag do
bezetting van Tjlandjoer van de Britten
overnemen.
(Van onzen parlementairen redacteur).
Nauwelijks hadden eenlge Haagsche
bladen het licht gezien die de samen
stelling van het kabinet Beel wisten te
vertellen, met alleen bij de naamsver
melding van de uitverkorenen voor bui-
tenlandsche zaken en marine nog twij
felachtig, of wij belden een der zooge
naamd definitief aangewezen nieuwe
ministers op. Deze verzekerde ons, dat
het hem voorgelezen bericht volkomen
voorbarig was. Hij begeep dat men in
deze dagen gaarne op een primeur uit
was, doch moest met stelligheid verkla
ren. dat er niet alleen ten aanzien van
buitenlandsche zaken en marine, maar
ook ten aanzien van andere plaatsen
zekerheid bepaald ontbrak. Trouwens,
onze zegsman, wien inderdaad een por
tefeuille aangeboden scheen te zijn (of
hij bereid was deze te aanvaarden, moest
onbeantwoord blijven) had zelf nog niet
gehoord van verschillende in het be
richt genoemde namen. Vaststaan deed
derhalve nog niets. Aldus de situatie in
den laten Woensdagnamiddag.
Nog iets later bevestigde ons een
merkwaardige ontdekking de juistheid
van deze tegenspraak waaraan nog was
toegevoegd dat er redenen waren om
bedoelde publicatie voor den formateur
geenszins aangenaam te achten.
Onze ontdekking deed ons ook deze
opmerking begrijpen. Op het departe
ment van minister-president Schermer-
horn bleken namelijk al die ministers,
welke deel uitmaken van de Partij van
den Arbeid, .benevens de voorzitter dier
partij, Vorrink, bijeen te zijn. Hebben
wij het wel, dan vond deze merkwaar
dige samenkomst zijn oorzaak in de door
sommige vooraanstaande figuren ge
koesterde gevoelens, dat de formateur
bij de keuze van hen, die hij in het
kabinet scheen te willen opnemen, ten
slotte niet voldoende rekening had ge
houden met een, in het licht van den
grondslag van het te vormen kabinet,
juist te achten personeelsbezetting.
Daar wrong hem de schoen, en het eind
van het lied moet geweest zijn, dat de
„bezwaarden" bezwaard bleven, in die
mate, dat wij op het oogenblik wel dur
ven zeggen, dat indien dr. Beel vandaag
wèl met een kabinet voor den dag zou
komen, hij alsnog aan de critische wen-
schen die hem intusschen bereikt moe
geven. M.a.w. de eerst door hem voor
genomen samenstelling zal dan inmid
dels gewijzigd zijn.
Ingeval de formateur niet mocht toe
geven, is verder overleg in den kring
van de critici te verwachten met de
mogelijkheid zelfs, dat de voorgenomen
combinatie in het geheel niet doorgaat.
400 GRAM SUIKER.
Voor de tweede helft van de 7de periode
1946 (23 Juni t/m. 6 Juli).
Elk der volgende bonnen, geeft reoht
op net koopen van:
BONKAARTEN KA, KB, KC 606:
349 algemeen 250 gram jam, stroop
enz.
350 algemeen 50 gram thee
BONKAARTEN KF 606:
3R3 suiker 400 gram ruwe suiker
382 BMV 100 gram vet
BONKAARTEN LA, LB. LC 606:
A 53 molk 2 liter melk
B 53. C 53 melk 3% liter melk
BONKAARTEN KD, KE 606:
849 algemeen 250 gram Jam, stroop
enz.
BONKAARTEN KG 606:
883 suiker 400 gram ruwe suiker
BONKAARTEN LD, LE 606:
D 53, E 53 melk 6 liter melk
TABAKSKAARTEN ENZ.:
T34 2 rantsoenen tabaks-
artikelen
V 34 100 gram chocolade
of suikerwerken
X 34 100 gram chocolade
of suikerwerken
Bovengenoemde bonnen kunnen reeds
op Vrydag 28 Juni worden gebruikt, met
uitzondering van de bonnen voor melk,
waarop eerst met Ingang van Maandag
1 Juli mag worden afgeleverd
Bij deelneming aan maaltijden van do
centrale keuken moeten aldaar de bon
nen ..756 vleesoh" voor vleesch worden
Ingeleverd.
Het aardappelrantsoen zal nader en af
zonderlijk worden bekend gemaakt
Op d© bonnen 363 en 883. aangewezen
voor ruw© suiker, kan, voor zoover voor-
t radig, ook geraffineerd© suiker worden
ten hebben, gevolge zou hebben moeten afgeleverd.
Verstrekkende beteekenis voor
de betrokken landen.
Zooals bekend, ls onlangs het besluit
genomen, een secretaris-generaal ln bel
leven te roepen, ter uitvoering van de op
5 September 1944 te Londen gesloten tol
unie tusschen Nederland, België en
Luxumburg.
In een onderhoud heeft de Neder.and-
sche secretaris-generaal- dr. E. J. E. M.
H. Jasper, aan wien den Belglsohen. ad-
H. Jaspar, aan wien een Belgischen ad-
gevoegd, de taak, de organisatie en de
werkwijze van het secretaris-generaal
uiteengezet. Met Ingang van 1 Juli a.s.
zal het secretariaat, te Brussel, met zUn
werkzaamheden beginnen.
Achtergrond van de gesloten overeen
komst ls de overweging, dat de tolunie
moet groeien tot een economische unie.
Het te Londen gesloten verdrag voorziet
ln een drietal raden, die de douaneover
eenkomst moeten uitvoeren, en de econo
mische unie moeten voorbereiden. Deze
drie raden zijn:
1. de administratieve raad voor douane
regelingen;
2 de administratieve raad voor de rege
lingen van den bulterüandschen handel;
3. de raad voor handelsaccoorden.
Per 1 Augustus a.s. zal dc administra
tieve raad voor de douaneregelingen een
ontwerp hebben gemaakt voor gemeen
schappelijke douane tarieven.
De werkzaamheden van den administra-
tleven raad voor de regelingen betreffen
de den bultenlandschen handel zullen
bestaan ln het onderzoeken, op welke
wijze de nieuwe eenheid met andere sta
ten verdragen dient af te sluiten. In de
toekomst zullen dus Nederland, België en
Luxemburg niet meer afzonderlijk han
delsverdragen sluiten, aangezien dit voor
taan door de nieuwe eenheid zal geschie
den.
De taak van den raad voor handels
accoorden zal blijken de moeilijkste te
zijn, omdat het opbouwen en voorberei
den der handelsverdrag een netelig pro
bleem ls. In hooge mate zullen begrip
en inzicht by die landen aanwezig dienen
te zyn, waarmede Nederland. België en
Luxemburg straks gaan onderhandelen.
In de drie betrokken landen zal over en
weer bereidheid moeten bestaan, offers
te brengen voor het geheel, dat met de
eenheid wordt gevormd.
Van belang voor de toekomst ls. dat
nauw contact zal worden gezocht met het
bedrijfsleven. D© bedrijfstakken zullen
zelf voorstellen kunnen doen en kenbaar
kunnen maken, op welke wijze zij de
economische unie per bedrijfstak geregeld
willen zien.
Het overleg zal beginnen met de be
drijfstakken. die reeds historisch zbn ge
groeid, zooals de textielindustrie. De re-
gcerlngen zullen aan het bedryfsleven ln
dit opzicht groote vryheld toekennen.
De Inschakeling van het bedryfsleven
binnen dit overleg zal binnenkort een
feit worden.
Belangrijk is, dat in economisch op
zicht de 3 landen straks één geheel zul
len gaan vormen. Wanneer byvoorbeeld
ln Nederland, België of Luxemburg een
bcdryf bestaat, dat volledig ln dc be
hoefte van de drie landen kan voorzien,
zal geen oprichting van een nieuw bc
dryf ln een der drie landen plaats heb
ben. Het spreekt evenwel vanzelf, dat
daarby rekening zal worden gehouden
met speciale omstandigheden.
Het doel van het secretariaat-generaal
ls, de werkzaamheden van de drie boven
genoemde raden en de aan deze toe te
voegen commissies te coördineeren. opdat
geen dubbel werk wordt gedaan, en geen
tegenstrydlge besluiten worden genomen.
HET ZIEKENFONDSBESLUIT.
By besluit van den secretaris-generaal
van. het Departement van Sociale Zaken
betreffende de verzekering Ingevolge het
Zlekenfondsenbeslult van personen, ln
dienst van publlekrechteiyke lichamen,
van 13 Maart 1943, ls een regeling ln het
leven geroepen, waarbij de toepassing van.
het zlekenfondsenbeslult ls uitgebreid
met een belangryke categorie personen,
die vóór dien tijd niet onder de bepalin
gen van voornoemd besluit vielen.
Teiwyi na de bevrijding het zlekeniond-
sonbesluit zelf zyn geldigheid voorloopig
oehoutitr heeft, ls het besluit van cien
secretaris-generaal van 13 Maart 1943
voorloopig geschorst.
Aanvankeiyk ls de desbetreffende rege
ling ingevolge de door den chef van den
staf Militair Gezag per 15 Mei 1945, ge
troffen verordening gehandhaafd. AJJ
heeft echter na de expiratie van den ter-
myn, gedurende welken de verordeningen
van den chef van den staf militair gezag
golden, hetgeen op 4 Maart 1946 het ge'-
val was. haar geldigheid verloren zien
gaan.
Daar het voor een behooriyke functlon-
neerlng van het ziekenfondswezen nood
zakelijk is, dat ln afwachting van een
wettelijke regeling geen wijzigingen wor
den gebracht in de groepen, die verplicht
verzekerd zyn. wordt derhalve by deze
wet een regeling ln het leven geroepen,
krachtens welke van 4 Maart 1946 af de
uitbreiding ls gehandhaafd.
Er ls geen reden thans de arbeldscon-
traobanten ln overheidsdienst niet meer
onder de bepalingen van het Zlekenfond
senbeslult te doen vallen.
