LEIDSCH DAGBLAD Ï94i 22 Juni Speer over geheime Duitsche wapens Gebrek aan voorlichting Noordwijk geeft gezondheid terug Het sanatorium in Sole Mio Met een enkel woord 1946 «Dit is geen oogenblik om te mora- „liseeren over de dwaasheden van landen en regeeringen, die hebben „toegestaan, dat zij zelf één voor „één neergeveld konden worden. i „waar z|j door vereende actie zlch- „zelf en de wereld voor deze cata- „strofe hadden kunnen vrijwaren". Toen Churchill deze woorden bezigde bi| het uitbreken van den Duitsch-Rus- slschen strild op 22 Juni 1941, zal wel haast niemand hebben vermoed, dat wat toen klonk als een allerwege geaccep teerde waarheid, reeds vijf jaar nadien, hoewel zoo ondubbelzinnig bevestigd door de resultaten, herhaald zou kunnen en moeten worden als laatste dringend be roep op gezond verstand ter voorkoming van hernieuwde razernij. Vfjf Jaar ls het thans geleden, dat de edel-germanen ln botte machtswellust do grensboomen van de door tweezijdig on recht getrokken demarcatielijn door Po len omverwierpen om ln een veldtocht van twee seizoenen op te rukken tot de OostelUke grenzen van Europa. Op het moment, dat zll zich ln dit fataal geble ken avontuur stortten, waarin zij de tweedracht hunner tegenstanders tot mi litaire eendracht en eigen ondergang smeedden, was de nieuwe tegenstander Rusland wellicht noodgedwongen door onparaatheld. maar niet te rechtvaardi gen verbonden met de machten van het kwade. Anders dan Engeland, maar gelijk welhaast alle andere landen ter wereld, had het gewacht tot dit kwaad zich ook aan eigen materieel bezit ver greep. de waarschuwende stem van ziln lateren bondgenoot ln het Westen ten spilt. Van dit moment af scheen het inzicht baan te breken, dat het hoogste men- Bcheiyke. de nationale en lndlvidueele goed, de vrijheid, en de duurste mensche- lllke plicht, eerbied voor de rechten van den ander, geen grenzen kennen, en dat dit ook nationale goed en deze ook na tionale plicht worden aangetast, wanneer zij ergens ter wereld worden miskend. zy gaan boven verschillen in vorm van idealen en Interpretatie van recht uit. Het was uit deze overtuiging dat Chur chill tevens constateerde, dat de groote verschillen ln opvatting omtrent de con sequenties van die menschelijke rech ten en plichten tusschen de Westersche democratie en het Oostelijke ocmmunls- me niet tellen, wanneer hun uiteindelijke bestaan en hun verwezenlijking in het geding ziln. Over die verschillen heen reikten Oost en West elkaar de hand om ln de Jaren nadien te bewijzen, dat een dracht vermag wat tweedracht nimmer tot stand kon brengen, en dat dit kan zonder eigen Inzicht en overtuiging te offeren aan een kleurloos en levenloos compromis. En dan te zien dat deze dure les geen leering bracht! Ongeveer een Jaar geleden droeg deze eendracht rijke vruchten, die de volken aller vrije landen wisten te genieten ln de verwachting, dat de herboren vrilheld ook metterdaad mocht rusten op gezond verstand, eerbied en verdraagzaamheid. Het zijn Juist deze elementen, waaraan onze huidige samenleving zulk een ont stellend gebrek toont; waér ls het besef, dat met het Ineenstorten van Dultsch- land en Japan slechts de Instrumenten, de figuraties hoogstens, verdwenen, waarvan het onrecht zich bediende? De wezenlijke vijanden, machtsmisbruik, rechtsverkrachting en onderdrukking van den menschelllken geest, ziln gebleven wat zti waren: de machtigste en drei- gendste vllanden van het menschelllk welziln. Verloren schijnt het Inzicht, dat eens gezindheid te laat komt als het zich vormt tegen materieel onrecht. Is dan niet mogelijk, wat voor vlif Jaren te reali- seeren bleek: een vereende actie van alle volken en regeeringen om zichzelf en de wereld voor een definitieve catastrofe te vrijwaren. Vilf harde jaren toonden dat dit te verwezenlijken ls. zonder.,offer van eigen Interpretatie van vrijheid en recht. Moet dan nu deze wereld wederom en dan voorgoed ten offer vallen aan ver woesting en barbarij, omdat eigen recht en vermeend belang uitgaan boven uni verseel goed en geen grenzen kennende plicht? Moet dan nu een atoombom het geweten treffen voor wil weten, dat het geweten geschonden is, reeds nu, en die per dan eenig materieel wapen ook kan treffen? Wil willen niet gelooven. dat de mll- lioenen getergden van dezen oorlog dien lijdensweg opnieuw zouden aanvaarden: zil zullen den eenigen weg vinden uit dien blinden chaos: verdraagzaamheid. Met dit begrip niet slechts op de teng, maar in het hart. kan de wereld de vei ligheid vinden, die noodig ls. cm ieder individu of volk naar eigen inzicht in staat te stellen het recht te hanteeren met een diepgewortelde eerbied voor het recht van den ander om desgelijks te doen. Het ls tragisch, dat de herdenking van vandaag aanleiding geeft, neen dwingt tot dit droef nadenken. 85ste Jaargang ZATERDAG 22 JUNI 1946 No. 25810 Waarnemend Directeur. A. Poortman Hoofdred.: Mr. M. B van der Hoeven DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN TeL Directie en Administratie: 25041 Tel. Redactie: 21507 Giro no.: 57055 Duitschland was achter. De Amerlkaansche aanklager, Robert Jackson, heeft te Neurenberg het kruis verhoor van Speer geopend. Speer was het met hem er over eens dat de concen. tratlekampen „een slechte reputatie" had den. Ook stemde hij erin toe. dat hy richtlijnen uitgegeven had. waarin hij het sturen van ..leegloopers" naar kampen aanbeval. Hij bevestigde, dat hy geen aandacht geschonken had aan de wettigheid der be velen van Hitier tot het verkrijgen van buitenlandschc arbeidskrachten. HIJ wenschte arbeidskrachten en vroeg zich niet af, of zij rechtmatig of onrecht matig verkregen waren. Jackson gewaagde van een Nazi-experi ment, waarbij 20.000 Joden „zonder de moeite van doodschieten, verbranden of vergassen" m een dorp buiten het con centratiekamp van Auschwitz vernietigd werden. Hlerby werden zij op zoodanige manier vernietigd, dat er geen spoor werd nagelaten, zoo zelde Jackson. Speer ver klaarde niets van het experiment af te weten. „Indien wy een dergelijk wapen bezeten hadden, zou ik er van geweten hebben." zelde Speer Jackson vroeg daarop: „De Duitsche berichten over een nieuw geheim wapen waren dus sterk overdreven, teneinde het Duitsche volk ln den oorlog te houden?" Speer: „Dat was het geval ln de elnd- pbasen van den oorlog. Drie Duitsche fa brieken werkten tot eind 1944 op volle kracht aan de productie van 2 nieuwe gifgassen, waartegen geen gasmasker be stand zou zijn geweest." Speer zelde, dat er proeven mede gedaan waren, waarby een verschrlkkeiyke uitwerking" werd geconstateerd. In den herfst van 1944," aldus Speer, „wilden Goebbels en Ley den oorlog „coute que coute" voortzetten, terwijl zij het gebruik van twee nieuwe gassen bespraken. In October 1944 heb ik er bij Hitler op aangedrongen de vervaar diging van het gas stop te zetten, omdat eenlge zyner bestanddeelen voor de vlieg- tulgproductle noodig waren Hitier stond er echter op. dat de productie van gas voortgezet werd Ik wist de productie echter te besnoeien. In militaire kringen was men gekant tegen den gifgasoorlog die zy als „waanzinnig" beschouwden. Zy wisten immers, dat door de geallieerde overmacht in dc lucht de Ehiltsche ste den het ergst te ïyden zouden hebben, Duitschland was één of twee Jaar achter ln de onderzoekingen op het gebied der atoomenergie. Er werden experimenten ondernomen, maar 2 vooraanstaande ex perts zijn naar Amerika gegaan, wy had den het niet ver gebracht en veel van tegenslagen te lijden" Speer zelde voorts, dat hy het Hitier kwalijk nam, honderden V-2*s naar En geland afgeschoten te hebben, toen do oorlog verloren was. De vervaardiging was kostbaar en in verhouding tot de uit werking der raketten niet gerechtvaar digd. Voor iedere raket zou men een Jager hebben kunnen vervaardigen," al dus Speer. De atoomproef van Bikini. De eerste van de drie atoombomexplo sies od Et Atol Bikini ln den Stillen Oseaan zal op 1 Juli op een nader vast te stellen uur plaats vinden. De tweede explosie zal ln den loop van Augustus plaats vinden en de derde in 1947. Een atoombom van het type. dat op Nagasaki ls neergelaten zal afgeworpen worden van een hoogte van 9000 meter. VERDRAG TEGEN JAPAN. Het Amerlkaansche departement van buitenlandsohe zaken deelt mede, dat de Amertkaansche regeering Engeland, de sovjet-unie en China heeft voorgesteld voor 25 Jaar een verdrag te sluiten, dat er op gericht is te verhinderen, dat Japan een bedreiging voor den vrede wordt. Een ontwerpverdrag volgens beginselen, die overeenkomen met die. welke ln April wer den voorgesteld voor het ontwapenen en demliltarlseeren van Duitschland, ls aan deze regeeringen overhandigd. De historische vlag van Garibaldi, de groote Italiaansche vryheidsstryder in den tijd van 1848, maakte een glorieuze rentrée by de Jongste ontwikkelin gen in Italië. Leden van het „Garlbal dl-legioen" voeren de vlag mee by een demonstratie in Rome. T" Brieven uit Indië (Eigen correspondentie) Dltmaai wil ik iets schryven over wat wy hier ln Indlë denken over de voor lichting, die Jullie m Holland krygen over de gebeurtenissen hier. Van tyd tot tijd ontvangen wy pakjes kranten en tydschrlften uit het Vader land en afgezien van de groote ergernis, die ontstaat by het lezen van de berich ten over de stakingsziekte waar Neder land blijkbaar mee besmet ls. vraag ik me af. waar men in sommige bladen de waanzin vandaan haalt, die over Indlë ten beste wordt gegeven. Aan een goede voorlichting over Indlë ontbrak het in Nederland reeds voor den oorlog. Van regeeringswege is dit tijdens den oorlog verschillende malen erkend. Inplaats dat men thans, nu voorlichting dringender dan ooit noodig is, de zaak krachtig heeft aangepakt en direct met feiten voor den dag ls gekomen, heeft men alles maar rustig op zyn beloop gelaten en het Nederlandsche publiek moet het nu, op een oogenblik, dat het er juist zoo op aankomt, maar doen met de berichten, die zy onvangt van parti- oulleren, zooals evacueerenden enz. Dat deze particulieren nooit een algemeen beeld van den toestand kunnen geven, doch zich moeten bepalen tot het zoo goed mogelijk weergeven van den toe stand ln dat deel van Indlë. waar zij de oorlogsjaren doorbrachten, spreekt van zelf. Ik ben er heilig van overtuigd, dat velen by Jullie den „vrljhelüsstryd" van de Inheemschen hier op Java precies eender beschouwen als den strijd. dlenzy gestreden hebben tegen de Duitschers. De Inheemschen nemen nu ln hun gedach ten onze plaatsen in en wij die van de Moffen. De werkelijkheid is echter iets anders! Of dacht je dat ik hier anders nog zou zitten? Hoe het hier wél is. heb ik zelf moeten ontdekken en lk schrijf mijn ervaringen aan zooveel mogelijk Hollanders Natuur lijk ls dat het julst-e systeem niet. Het ls de taak der regeering Het ls haar plicht Jullie te vertellen hoe de zaken cr nier voor staan. Ik heb hier toevallig het te Semarang verschijnende dagblad „Het Midden" van 27 Mel J1. voor me liggen en lees daarin, dat ln Mldden-Java door de republlkein- sche Militaire Politie ls afgekondigd een reproductie van de afkondiging wordt ln „Het Midden" afgedrukt dat het aan. bezitters van radiotoestellen verbo den is te luisteren naar uitzendingen van de (Hollandsche) radio te Bandoeng! De afkondiging eindigt met de leus Mer- deka (Vryheld). Dat riekt naar de as, zaliger nagedachtenis En zoo zijn er tal rijke feiten, waaruit blilkt dat het Ja- vaansche Volk onderdrukt *n geterrori seerd wordt Ik denk b.v aan het ron selen van inlanders voor frontdienst, zoo- als dat ln de republiek gebeurt. Al dat schoons vindt plaats onder de leus Mer- deka. Merdeka voor de militaire politie of andere met een zekere macht bekleede instanties. Merdeka om dc merdekea van anderen te beknotten- Kijk, dat men in Nederland niets wil weten van een onderdrukking van de In landers, is vanzelfsprekend. Maar dat men in Holland denkt, dat die onderdrukking komt van Hollandsohe zijde ls een cata strofaal misverstand, dat uitsluitend te wyten ls aan het totaal ontbreken van voorlichting De regeering treft hier een zware schuld. Het gevolg ls, dat de meeste Nederlanders, onkundig als zij worden ge houden, een totaal verkeerde houding aannemen Indlë, het Inheemsche volk en Holland zyn daar de slachtoffers van. En wij hier moeten maar zien hoe we het klaren zonder den normalen steun uit het Vaderland. Of dacht Je soms, dat het leuk is om zoo af en toe een steek van Je eigen menschen in den rug te krygen. Dacht Je, dat het prettig ls om in het republikelnsche dagblad ..Het Nieuws blad" van 23 Mel Ji. to lezen, dat het „Parool" schrijft: „Ondanks Brit en Hol lander hebben Sjahrlr en z|jn aanhangeft de gemoederen gekalmeerd, de activisten tot activiteit ln andere richting bewogen, dc terroristen geïsoleerd en zelfs menige bittere pil geslikt van Brit en vooral van den Nederlander ln DJakatra. omdat zij een periode van vreedzame ontwikkeling willen Inluiden Maar als men dezen vredeswil voor zwakheid aanziet en de vredesactie het Gezagsbataljon gaat verstoren, dan zal men als steeds te Jhr. De Geer verhoord. Commissaris J. L. Posthuma en hoofd inspecteur J. H. Heljlnk, die een onder zoek instelden in de zaak van Jhr. mr. D. J. de Geer, hebben dezer dagen den oud-minister-president een langdurig verhoor afgenomen, aldus „Trouw". Gedurende verscheidene uren hebben de beide politleohefs met Jhr. De Geer gesproken over zyn vertrek uit Engeland naar Nederland ln den bezettlngstyd. Jhr. De Geer heeft uitvoerig antwoord gegeven op de talryke vragen die hem werden gesteld. Veelvuldig verwees hy ook naar zijn brochure „Morgenrood". „Een voorlooplge correctie" en „Verant woording". Het onderzoek dat nog geruimen tyd zal duren, zal zich ook tot het buiten land uitstrekken, terwyi ook de minis ters. die tijdens het vertrek van Jhr. De Geer ln het kabinet .zitting hadden, zul len worden verhoord iaat natuuriyk merken, dat een oproep tot oorlog van deze Viedes-regeerlng (want dat ls de regeering SJahrlr-SJarl- foedln) heel wat anders zal beteekenen, dan alles wat men tot dusver aan tegen stand heeft ontmoet". „Het Parool" heeft deze woorden, die door de extremisten natuuriyk gretig voor hun propaganda worden gebruikt, stellig niet met een kwade bedoeling afgedrukt, doch wej demonstreert dit dagblad er mede, dat het van den toestand hier geen flauw benul heeft. Gebrek aan Voorlichting! Schuldige: de regeering! P. Een Duitsche waarschuwing. Kurt Schumacher, de leider van de sociaal-democratische party ln de Weste lijke zones en waarschljniyk Dultsohlanda meest populaire woordvoerder voor Inter nationale zaken, vertelde aan een menigte van 20.000 Beriyners dat de geallieerden „ons of snel en pynloos moeten laten sterven of ons de mogeiykheld om to leven moeten geven". In een van de meest crltische aanval len die op de na-oorlogsche politiek der geallieerden ondernomen zijn, zelde Schu macher „heden spreken de menschen over democratie en passsen methodes toe die ons herinneren aan de vorige eeuw of de methodes van den kolonialen oorlog. Duitschland zal of zyn exporthandel te rugkrijgen of de menschen zullen sterven". Schumacher sprak rechter op den man af dan eenig ander Dultsch politicus tij dens de bezetting heeft durven doen „Ik waag te zeggen dat zich by de overwin nende mogendheden een velllgheidszlekte heeft ontwikkeld. Dat kan aan alle gren zen van het „Reldh" geconstateerd worden en ook by alle Industrleele maatregelen". En hij vervolgde „we willen alles of niets", toen hi| verzocht om algeheele nakoming van de voorwaarden van Potsdam. „Het Duitsche volk kan niet voor altijd voor de daden van de Nazis verantwoorde lijk worden gesteld. Wanneer za] het Duitsche volk vrij zijn, nu er geen gevaar meer bestaat van de zijde van militarisme en natloaal-soclallsme en nu dat onze in dustrie volkomen vernietigd Is", zelde de spreker die het grootste deel van Hitiers regime in concentratiekampen heeft door gebracht en hy waarschuwde „een Chi- neesche muur wordt door Duitschland ge bouwd die ten eerste antl-Dultsch, ten tweede anti-Europeesch en ten derde antl- Russisch ls". Tenslotte zelde Schumacher een beroep te doen op het economisch ge zond verstand van de wereld. „We willen de geallieerden zeggen, dat de laatste mi nuten zyn gekomen waarin de fundeering voor een nieuwe wereld kan worden ge legd". De Parijsche conferentie. De vier ministers besteedden de gehee- le zitting van gisteren aan de kwestie Triest en de Italiaansch-Joegoslavlsche grens, doch slaagden er niet ln tot over eenstemming te komen. Nieuwe gezichts punten deden zich niet voor en eenig compromis leek evenmin ln zicht. He denmiddag wordt een nieuwe inïormeele zitting gehouden, waarby Trlëst vermoe delijk nogmaals ter sprake komt Byrnes was gisteravond de gast van Molotof en Wlsjinsky en vermoedeiyk zoruby die gelegenheid het vraagstuk Trlëst „onder vier oogen" besproken worden. Van welingelichte zyde verneemt Uni ted Press, dat de Italiaansche regeering vermoedelijk een Informeel protest zal indienen tegen de beslissing der vier mi nisters ten aanzien van de Italiaansche koloniën, waarbij Italië moet afzien van zyn souverelnltelt. „Geen competente Italiaansche regeering kan een vredes verdrag accepteeren, dat haar van al haar koloniën berooft", aldus werd ver klaard. Italië meent aanspraak te mogen maken op eenlge consideratie, aldus werd verder gezegd, sinds het land, byna twee Jaar voor het einde van den oorlog capi tuleerde en de laatste, twintig, maanden van den oorlog schouder iian schóuder met de geallieerden heeft gevochten. „De koloniën, zyn een economische noodza- kéiykheld, nu het land genoodzaakt ls een aanzleniyk percentage van het voed sel en de grondstoffen te lmportecren". De plaatsvervangers der ministers van buitenlandsohe zaken hebben, naar van betrouwbare zyde wordt medegedeeld, de kwestie van den Dodecanesus behandeld, welk onderwerp, naar men gelooft, de ministers van buitenlandsohe zaken vluchtig hebben beroerd. Men meent te weten, dat Molotof meer tyd heeft ge vraagd voor het onderzoeken der Grlek- sche aanspraken op de eilanden. Candidaten voor de Eerste Kamer. Ter provinciale griffie van Zuid-Holland zyn ingediend de volgende lijsten van can didaten voor de Eerste Kamer: A.R. Partyprof. mr. A. Anema, Haar lem; J. Schipper, Utrecht; mr. P. E. Brlët, Lelden; prof, dr. J. Severiln, Utrecht; mr. G. van Baren, Delft; prof. mr. A. J. Hellema, Amsterdam; Jhr. mr. J. M. M. van Asch van Wljck. 'sHage; J. Wilschut, Rotterdam; dr. J W. Noteboom, 'sHage. Staatk. Geref. Party: J. W. van Houdt, RIJssen (O.); A. J. Schot-, Middelburg. Partij van de Vryheid: prof. mr. A. N. Molenaar, Wassenaar; Jhr. Ir. A. C. O van Lidt de Jeude, 'sHage, dr. S. E. B. Ble- rema, Usquert (Gr.), mr J. Wilkens, 's Hage; mr. K. P. van der Mandele. Rot terdam; mr. W. H. Fockema Andreae, Rot terdam. Party van den Arbeid: le lyst: J. In 't Veld. Zaandam; N. A. Donkersloot, Amster dam; G J. van Heuven GoedharL Bus- sum; J. le Poole, Noordwyk aan Zee; A. Kievit, Rotterdam; A. van der Goes geb. van der Plaats, Wasenaar 2e lijst; J van de Blieft, Bussum; J. L. Hoogland, Sint Anna Parochie; C. Hoog land, Sint Anna Parochie; C. Kleywegt, Nijmegen; H. J. Hofstra; Wassenaar; G. L. P Warburg, Groningen; F. J. GoedhaH, Amsterdam; H. Ploeg Jr., Utrecht. Chr. Hlst. Unie: dr J. de Zwaan. Lelden; A. A. van Sandick. Amsterdam; mr. F. A. Nelemans. Rotterdam; N. Koren. Schie dam; C D. van der vyver, Rynsburg; mr. dr. J. van Bruggen, Heemstede; mr, W. F. Llchtenauer Rotterdam; mr. W. H. Ver maas, Middelburg; W. Veerman, Lelden; W. C.nosst-n, Woerden. Communistische partijA. J. Koejemans, Amsterdam; J. H. Hermans, Vaals; N. A. Mourer, Groningen; J. Brandenburg, Am sterdam: J. van Santen. Amsterdam: W. Groeneweg, Utrecht; H J. Averink, Haar lem; M. D. Proper, Haarlem; J. P. Schal- ker, Amsterdam; G. van Praag, 'sHage. Kath. Volksparty: J. A. J. Barge, Lelden; H. A. M. T. Kolfschoten, Den Haag; Tj. de Jong, Bolsward; H. J. Kuiper. Maartens dijk; A. H, J. L. Flevez, Den Haag. De nieuwsgierige inbreker. IN HET HOL VAN DEN LEEUW GEGREPEN. Nieuwsgierigheid had don 46-Jarlgen betonwerker A. W. K., een zoogenaamden „zware Jongen". Woensdag J.l. naar het gerechtsgebouw te Rotterdam gedreven. Een „collega" van hem moest nameiyk dien dag terecht staan cn hil wilde wel eens hooren. hoeveel Jaartjes tegen dezen man geëisoht zouden worden. Ergens anders in het gerechtsgebouw bevond zich op dat oogenblik een echtpaar, op geroepen om getuigenis af tc leggen met betrekking tot een gewapenden roofover val. gepleegd op 3 Mei 1945, dus eenlge dagen vóór de bevrijding, ln de Zwart Janstraat bij den Juwelier J. L. Melaerts, waarby voor eenlge duizenden guldens aan goud. zilver en briljanten werd buit gemaakt. Deze roofoverval werd gepleegd door vier personen, die zich voordeden als te behooren tot den Deutschen Slcher- heitsdienst. Van deze daders kon er tot nu toe slechts een worden gearresteerd, nameiyk de 36-jarige automonteur T. A. van B. die sedert 30 April j.l. ln het huls van bewaring ls Ingesloten. Terwijl hot echtpaar in de hal wachtte, kwam K. de trappen af. De vrouw slnakte een kreet en riep tegen haar man: k|fk nu eens. daar komt een van <lie kerels, die IndertUd 1>U ons dien overval pleegde. Een der ambtenaren van het O.M., die op dat moment passeerde en den uitroep hooide, zorgde onmiddellijk, dat K. werd Ingerekend. K. ls Inmiddels door drie andere getuigen als medeplich tige aan den roofoverval herkend. Hy houdt nu zijn „collega" Van B. In liet huls van bewaring gezelschap zy het natuuriyk door dc noodlge muren van elkaar gesehelden. PRINS BERNHARD IN ENGELAND. Prins Bernhard ls, vergezeld van cenlgo officieren, ln Londen aangekomen. Naar wy vernemen ligt het ln de bedoeling, dat hij. als inspecteur-generaal van de K°n. Landmacht, ln de komende dagen verschillende onderdeelen van het Neder landsche leger, die daar la opleiding zijn, zal inspecteeren. Zoo zal hy o.m. Maan dag een bezoek brengen aan het kamp in Brentwood. WEERBERICHT. Weinig verandering. Do Bilt verwacht tot Zondagavond: Meest matige wind tusschen Noord en Noord-West. Gedeelteiyk bewolkt# lucht, doch geen regen van beteelo#- nls. Weinig verandering van tempe ratuur. VERSTANDIGE AMERIKAANSCHE WOORDEN OVER INDIË. Komt men ln New York tot beter Inzicht? Onder den titel „De Indonesische vul kaan", schrijft het toonaangevende Ame rlkaansche blad de New-York Times ln een hoofdartikel Het vraagstuk betreffende den eventu- eelen status van Nederlandsch-Indlë la niet zoo eenvoudig als op het eerste ge zicht zou kunnen schynen. De Indone siërs willen hun vryheld. wy moeten toe geven, dat zy het recht hebben om hun eigen lot te bepalen, maar Indlë vormt op het oogenblik slechts een geographlsche eenheid, met een verzameling eilanden, dlo slechts byeengehouden werden, doordat de Nederlanders er de souvereLnltelt uitoefen den. Indien men aan Soekarno en zyn volgelingen onmiddellijk onvoorwaardelyke politieke en economische controle zou verleenen, zou dit voor de Indonesiërs heel wat erger zD-n, dan terug te keeren tot den vooroorlogschen status van een welwillend bestuurde kolonie. WEINIG HARING VOOR HET PUBLIEK. De vakgroep detailhandel in vlsoh la acooord gegaan met het vaststellen van. een prijs van 10 cent voor schoonge maakte haring. Intusschen ls er, door de slechte weersomstandigheden, slechts ge ringe haringtoevoer. Mede doordat er veel haring wordt afgeleverd aan de rookeryen, de coiiserveniabrleken e.d., ls er dienten gevolge ln den kleinhandel vrywel geen haring te verkrygen. Het publiek make daar den winkelier, die niet graag „neen" verkoopt, geen ver- wyt van. GROENTE NAAR DUITSCHLAND. Met do Nederlandsche regeering zyn contracten afgesleten voor de levering van ruim een milUoen pond versche groente voor het Amerikaansche leger, aldus wordt uit Frankfort gemeld. De contracten om vatten de aflevering van kool, wortelen, komkommers, sla. sjalotten, andijvie erwten en tomaten aan koelhuizen lm Bremen, Frankfort en Mannheim gedu rende de periode van 18 tot 30 Juni. Er wordt onderhandeld over verdere leverin gen voor de periode Juli/Augustus. éls gevolg van een tusschen do dagblaJen getroffen regeling, ter H verzekering van een billijke papier. 5 verdeeling, venchyat ons Blad uit hoofde van z|Jn formaat heden ln een omvang van 4 pagina's. (Van een onzer redacteuren). Wie van de talloozen, die voor den oor log ln Noordwyk eenlge weken verpozing kwamen zoeken van een jaar stagen ar beid, zullen zich niet het opvallende, be slist niet bekoorlijke, maar toch zonnig en riant gelegen „Sole Mio" herinneren! Dit Sole Mio zal niet meer het gastvry onderdak zijn van eertijds voor de thans te vele badgasten. Doch waar het vroeger basis was voor honderden om de zon op te zoeken, daar ls het thans de plaats, waar tientallen hopen, de zon van het menscheiyk geluk, een gezond lichaam, terug te vinden. Tientallen, waar hon derden wachten. Reeds ln 1940 deden zich de gevolgen van den oorlog voelen op het gebied van de volksgezondheid: speciaal de tuber culose begon zorgen te baren. Na den hongerwinter en de repfttrleerlng van Ne- derianders uit Duitschland ls er slechts één oordeel mogelijk over den omvang, die deze plaag voor leder volk heeft be reikt in Nederland: schrikbarend! En wat beteekent dit? Dat al deze vele honderden geïsoleerd moeten worden uit het gewone maatschappeiyke leven, om eenerzyds het herstel te bevorderen, en anderzijds uitbreiding te voorkomen. Terwijl de sanatoriumruimte van Neder land, niet opgewassen tegen dezè golf, zelfs hetaanleggen van wachtlijsten on- noodig maakt' Jaren zullen velen moe ten wachten, alvorens ln het zoozeer be- noodigde sanatorium te kunnen worden opgenomen. Initiatief uit medische NVH-krlngen Onder deze omstandigheden ontstond vorige zomer ln medische kringen van NVH-Lelden het plan tot stlchtng van een eigen herstellingsoord voor het dis trict Lelden, de NW-hoek van Zuid-Hol land. Met veler onvermoeibare hulp, waaronder de medici dr. H. A. Snellen, dr. P. J, Gaillard en dr. W. J. Bruins Slot met eere genoemd kunnen worden, kregen de plannen vastere vorm om uit eindelijk verwezenlijkt te worden ln het vandaag officieel te openen sanatorium van de Stichting TBC-bestrydlng „Sole Mio" te Noordwijk. waarvan de leiding in handen ls gelegd van dr. J. M. Plan- teydt. d° directeur-geneesheer. Eigenlijk ls het een te enge aanduiding voor zijn functie, die in werkeiykheldi slechts omschreven kan worden als ge neesheer-directeur-gooc hel aar-aannemer- binnenhuisarchitect. Want wat te zeg gen van de vele honderden kwesties, die onder zijn leiding werden opgelost alvo rens de inrichting aan mlnlmum-elschen voldeed De zeelucht was te vochtig. Dus moest er centrale verwarming komen, die dan ook kwam. Er was tc veel wind. Dus moesten de deuren, om maar eens een kleinigheid te noemen, vastgezet kunnen worden met houten wiggen. Maanden heeft het geduurd, voordat het hiervoor benoodigde materiaal werd verkregen Er moest linnengoed komen, kleedlng voor de zusters, bouwmaterialen voor nood zakelijke verbouwingen, verplegilngsartlke- len, die natuuriyk niet waren bij de mede- gehuurde inventaris. En dat alles kwam er ook, dank zij het onvermoeide werken van den directeur en zyn medewerkers en werksters, en vooral ook dank zy do steun van velerlei Instanties. Toen het bovendien gelukte om een röntgenappa- raat en badkamerinstallaties te bemach tigen, begon het plan aardig werkelijk heid te worden. Eindeiyk konden ln Januari J.l. de eer ste patiënten worden opgenomen en dit aantal groeide, naarmate de materieele outllage opname veroorloofde. Thans ls het getal 62 bereikt, doch de opvoering tot de voorgenomen 84 zal wel ernstige moeilijkheden baren, aangeziener een sohreeuwend tekort ls aan verple gend personeel, ln medische kringen he laas langzamerhand maar een al te be kend geluld! Toch wordt voor de zusters onder leiding van de directrice zuster Rombouts alles ln het werk gesteld, om het zoo goed mogelijk te maken: een apart zusterhuis ln een nabygelegen villa, een ruime, heeriyk zonnige conver satie- en eetzaal, een 8-urlge werkdag, en meer speciale voorzieningen. De inrichting steunt financieel opvry- wllllge giften, die thans de f. 90.000 heb ben overschreden, terwyi het Ryk een subsidie van f. 40.000 toezegde. De kos ten werden geraamd op 50 cent per in woner van het bestreken district, datj zich om Lelden uitstrekt tot Hlllegom, conversatie- en BINNENLAND Het repubilkclnsche ministerie van voorlichting deelt mede: ln overleg met het Chineesche comité Ls besloten om 10.000 Chineezen. woonachtig in de om geving van Tangeiong, tc evacueeren naar Tangerang en Balavia, waar gebouwen en scholen in gereeoheld worden gebracht voor hun ontvangst. Door de republikelnsche regeering zal ryst worden verstrekt Een Indonesische roude kruis ecnhelc' is naar dat gebied ver trokken. De minister van buitenlandsohe za ken heeft, mede on verzoek van de be trokken gezanten, een commissie inge steld tot onderzoek van de houding van de Nederlandsche diplomatieke en consu laire ambtenaren tegenover tydens de be zetting uit Nederland naar het neutrale en bevriende buitenland uitgewekenen. ZIJ bestaat uit: prof. mr. R. P. Cleve- rr.iga, voorzitter; dr. W Huender, prof. mr. J. H. W. Verzijl. mr. J le Poole, H. P. j. van Ketwlcb Verschuur, leden, Een derde deel van Walcheren Ls weer ln cultuur gebracht. De vakgroep detailhandel in visch ls accoord gegaan met het vaststellen van een prys van 10 cent voor schoonge maakte haring. Intusschen ls er, door de slechte weersomstandigheden, slechts ge. rlnge harlngaanvoer. By het vervoeren van munitie van Schiermonnikoog naar een vaargeul bij Engelsman-plaat Is by het overboord werpen een kist afgedreven. Toen op de kist werd geschoten, volgde een ontplof fing. tengevolge waarvan drie Duitsche krijgsgevangenen zwaar verwond werden. Het r.k. dagblad „De Tyd" zal vol gende week zijn eeuwfeest vieren. Een reizende tentoonstelling „vyf Jaren NederiancJsche zee-oorlog ln beeld" zal dezer dagen baar tocht door ons land aanvangen. De eerste expositie zal heden ln Amsterdam worden geopend. In den ouderdom van 82 Jaar ls gis teren in. Den Haag overleden mr. Jan Gelinde van Blom, oud-secretaris-generaal van het departement van Justitie. Dnderdag vierde mevr. de weduwe Ph. M- M. AdrlaanseDomen-te Nymegen haar honderdsten verjaardag. Zy geniet nog een goede gezondheid. Het vierde DC-4-toestel van de KJj.M.. de „Paramaribo" is gisteren op Schiphol ten doop gehouden, De Nederlander L. A. H. Peters ls be noemd tot permanent voorzitter van de uit een afvaardiging van 19 landen samen gestelde „Internationale voedselvoorraad", gevestigd ln Amerika BUITENLAND De diplomatieke betrekkingen tus schen Argentinië en Polen zyn hersteld. De bevelhebber der Amerlkaansche zóne ln Duitschland generaal Mac Nar- ney. heeft tijdens een persconferentie te Berlijn verklaard, dat er een plan bestaat voor de ulteindelyke vermindering der Amerlkaansche troepenmacht in Duitsch land tot 150.000 man. Josjida, de Japansche premier, heeft In het Japansche Lagerhuis verklaard.dat er voor de voedselcrlsis absoluut geen an. dere oplossing ls dan een beroep te doen op de hulp van de geallieerde mogend- i heden. Volgens mededeellng van Wallace. 1 den Amerlkaanschen minister van han del. zullen 2 ministers zich naar Moskou begeven om te onderhandelen over de voorwaarden van een meer uitgewerkte handelsuitwisseling tusschen de belde landen. Door de R.A.F. gemaakte foto's too- nen aan, dat Birma, vroeger het grootste rijstexporteerende land van de wereld, het komende seizoen niet genoeg zal kun nen oogsten om de eigen bevolking te kunnen voorzien. Het Amerlkaansche Huls van Afge vaardigden heeft een wet aangenomen, waarby buitenlandsohe verloofden van 1 Amerlkaansche soldaten ln staat worden festeld als bezoeksters de Vereenlgde taten voor drie maanden binnen te rei zen. Indien zy na afloop van dezen ter- myn nog niet gehuwd zyn, -uilen, zy Amerika wederom moeten verlaten. De Senaat had het ontwerp reeda aanvaard. Terwijl ln Voor-Indlë overal stakin gen uitbraken tengevolge van de arrestatie van Nehroe, heeft de eerste minister van Kasjmir (den staat, waarin de arrestatie plaats heeft gevonden) verklaard, dat hy bereid was Nehroe een vliegtuig ter be schikking te stellen om naar New Delhi terug te keeren. In verband met het uitroepen der republiek ln Italië zullen vonnissen we gens misdaden, behalve moorden met voorbedachten rade. begaan door leden der Italiaansche Illegaliteit, worden ver nietigd. Ook de vonnissen van fascisten zullen worden verminderd of kwijtge scholden, behalve tan aanzien van per sonen, die zich aan grove mlsdryven heb. ben schuldig gemaakt of die een voor aanstaande plaats hebben Ingenomen. De amnestie was oorspronkelijk uitgevaar digd door koning Umberto te: gelegen heid van diens troonsbestyglng. De Engelsche minister van arbeid heeft ln het Lagerhuis medegedeeld, dat het aantal mannen en vrouwen, dat sinds 18 Juni 1945 tot aan het einde van Met 1946 werd gedemobiliseerd thans 3.249.870 bedraagt. Dr. H. J van Eek. directeur voor de voedselvoorziening en distributie ln Zuld- Afrika, heeft verklaard, dat hy de voed- selrantsoeneering ln negen belangrijke stadsdistricten ln Zuid-Afrlka op eén Augustus a.s. hoopt ln te voeren. Brood en suiker zouden zeker worden, gerantsoe neerd en de mogeiykheld voor rantsoenee ring van. vieesch wordt thans overwogen. van ai zusters. Voorschoten, Alphen. Nieuwkoop ©tc. Toch biyft het flnancleele probleem, hoewel de geraamde inkomsten met de werkelijkheid vry goed overeenkomen, ernstig, doordat er weinig op de toekompt gewerkt kan worden ln verband met de onstabiele economische toestanden. Geen reden tot oppositie. In Noordwyk is er een krachtig© oppo sitie geweest tegen deze inrichting. Daar aan lag typisch de ongemotiveerde vrees ten grondslag, dat er besmettingsgevaar zou zyn. Dit Immers ls ten eenen malo onjuist. Afgezien van de geringe besmet tingskansen in het sanatorium, waar al les ln het werk wordt gesteld, om zoo hyglëniöoh mogeiyke toestanden, te hand haven, Ls ook besloten, dat de patiënten het terrein niet mogen verlaten, en dit; neemt ook het laatste kansje op besmet ting weg. En het verlies van hotelruimte? Wel, natuuriyk, dat is een voelbaar verlies voor zoovele neringdoenden, maar het Inzicht, ln wat voor menschllevend werk Noordwyk meehelpt, door haar gezonde frlssché lucht behalve aan de gezonde vacantlegangers ook te sohenken aan den door den oorlog zoo zwaar getroffen land genoot. die met zyn gezondheid betaalde voor de zegeningen der Duitsche terreur, die tegen heel ons volk. dus mede tegen NoordwUk was gericht, dat Inzicht zal baanbreken zoodra de eerste herstelden uitvliegen en Noordwijk ln dankbare herinnering zullen houden als het gast- vrye oord, dat hen een der kostbaarst# menscheiyke bezittingen terugsohcrak: een gezond lichaam!

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1946 | | pagina 1