V Loco-Burgemeester Wethouder M. G. Verwey overleden Geen pasvisa meer tusschen Nederland en België Weerbericht m tóP f Jong-Liberalen dringen aan op politieke hergroepeering Christen-Studenten vereenigingen bijeen De Levant in den Veiligheidsraad Feitelijk geen beslissing Almelo nagenoeg droog Zes dooden bij het opruimen van munitie Met een enkel woord Wij hooren Spionnage rondom de atoomenergie De Belgische verkiezingen 84ste Jaargang MAANDAG 18 FEBRUARI 1946 No. 257Ö7, LEIDSCH DAGBLAD Waarnemend Directeur: a Poortman Hoofdred Mr M B van der Hoeven DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Telef. Directie en Administratie: 25041 (2 UJnen) Telef. Redactie: 21507 Gironummer: 57055 Met ontsteltenis en ontroering zal ongetwijfeld in breeden kring de droeve tijding worden vernomen van het plotseling overlijden van den heer M. G. Verwey, in leven loco-burgemeester en wethouder dezer gemeente. Want de heer Verwey was niet alleen een bekende en geziene figuur in de rijen der moderne arbeiders-beweging, waaruit hij voortkwam en waarmede hij zich met hart en ziel verbonden voelde, doch hij was dat evenzeer in de kringen van maatschappelijk- en politiek-an- dersdenkenden, zelfs al stonden zijn Idealen en opvattingen diametraal te genover de hunne. Verwey was iemand, die door zijn levenshouding respect afdwong. Verre van te zijn een star dogmaticus, ston den zijn ontvankelijke geest en warm gemoed open voor alles wat zich rondom hem afspeelde en voor allen, met wie hij in aanraking kwam. Zonder tegen- over zichzelf ooit concessies te doen aan zijn fundamenteele levensinstelling, toonde hij steeds volledig begrip voor de moeilijkheden, nooden en tekortko mingen van anderen. Streng m zijn eischen jegens zichzelf, zou hij niet gauw anderen veroordeelen, maar gaf hij zich altijd veel moeite zich in hun omstandigheden te verplaatsen. Of schoon betrekkelijk jong in jaren hij bereikte slechts den 49-jarigen leef tijd bezat hij een groote mate van menschenkennis en levenservaring. Zijn klaar inzicht ook in zaken waaromtrent men op grond van zijn opleiding redelijkerwijze niet mocht ver wachten, dat zij binnen de sfeer van zijn verstandelijk kunnen zouden liggen bracht hem, den eenvoudigen ama nuensis aan een universitair laborato rium, dSTnk zij zijn enorme wils- en werkkracht, leergierigheid en groot aanpassingsvermogen in de verantwoor delijke positie van wethouder eener groote gemeente, waarbij hem het zoo veelomvattende en gecompliceerde ambt van wethouder van financiën werd toe vertrouwd. In 1923 voor het eerst ge kozen in den gemeenteraad, kreeg hij voor de sociaal-democratische fractie aanvankelijk onderwijszaken, vervolgens personeelszaken en ten slotte financiën en belastingzaken te behandelen. Slechts Ingewijden weten hoeveel voortreffelijk werk Verwey in het belang der ge meente heeft gepresteerd. Toen hij in 1935 zijn intrede deed in het college van B. en W., was de toestand der gemeente- financiën als gevolg van de algemeene tijdsomstandigheden, malaise, groote werkloosheid e.d. allerminst rooskleurig, doch hij ontpopte zich al spoedig als een nauwgezet en door-en-door be trouwbaar financier, die zich van zijn groote verantwoordelijkheid volkomen bewust was en dienovereenkomstig han delde. Zijn beleid werd in den gemeen teraad dan ook zelden of nooit aange vallen en wanneer hij daar wel eens de een of andere maatregel moest beplei ten of verdedigen, dan was het een ge noegen om te luisteren naar zijn wel doordachte vertoogen, welke getuigden van een volstrekte beheersching der materie. Ook in de diverse gemeentelijke com missies, zooals die voor de Sted. Licht fabrieken, de Gestichten, Markt- en Ha vendienst, Openbaar Slachthuis, tot voor kort de Sportstichting en in den laat- sten tijd voor het Archief, waarvan hij ambtshalve het presidium bekleedde en als president-commissaris van de N.V. Leidsche Duinwatermaatschappij, werd van zijn weloverwogen adviezen steeds een dankbaar gebruik gemaakt en werd zijn bezadigd en altoos gefundeerd oordeel op den hoogsten prijs gesteld De ooorlogsjaren hebben aan zijn werkzaamheid als medebestuurder der gemeente hooge eischen gesteld. Of schoon hij al heel spoedig na de ambts aanvaarding van den N.S.B.-burgemees- ter De Ruyter van Steveninck zijn func tie wilde neerleggen, werd zijn ontslag aanvrage niet ingewilligd en, achteraf beschouwd, kan Leiden daar slechts dankbaar voor zijn. Door zijn prlnci- pieele houding, voortspruitend uit een rotsvast geloof ln de juistheid en over winning der democratische beginselen, gepaard gaande aan een groote mate van tact, heeft hij tal van maatregelen welke tijdens het nationaal-socialisti- sche regime werden voorbereid, weten te voorkomen of, wanneer dit niet mo gelijk was, omdat ook hij niet tegen de- stroom in kon roeien, de uitvoering Officieel wordt medegedeeld dat, krachtens een tusschen de Nederland- sche en de Belgische regeering getrof fen overeenkomst, de wederzijdsche on derdanen, die voornenens zijn naar België of Nederland te reizen, in welk land zij zich ook bevinden, met ingang van 1 Maart vrijgesteld worden van het inreis-, uitreis- en transit-visum. Voor hun legitimatie bij overschrij ding van de grens, moeten de Neder landsche onderdanen voorzien zijn van een geldig paspoort en de Belgische on derdanen van een geldig paspoort of van een geldig toegangsbewijs ter ver vanging van een reispas (laissez-pas- ser tenant-lieu de passe-ports), te hun nen name, waaruit blijkt, dat de hou der Nederlandsch, respectievelijk Bel gisch onderdaan is. De vrijstelling van hef pas-visum is niet van toepassing op personen, die. hoewel in het bezit van een geldig Ne derlandsch of Belgisch reisdocument, geen Nederlandsch of Belgisch onder daan zijn. De Bilt verwacht tot Dinsdagavond: Meest zwaar bewolkt. Geen neerslag van beteekenis. Matige, aan de kust tijdelijk krachtige Westelijke wind. Weinig verandering in temperatuur. ervan weten op te schorten of de toe passing verzachten. Uit den aard der zaak is zijn activiteit te dezen aanzien nooit in haar vollen omvang tot de buitenwereld doorgedrongen, evenmin als bekend is, welke uitnemende dien sten hij aan onze stad en hare burgers heeft bewezen in zijn kwaliteit van door mr. Steveninck aiszoodanig aangestel- den evacuatie-commissaris. In deze func tie droeg hij niet alleen de verantwoor delijkheid voor een eventueele nood- evacuatie onzer gemeente, doch was hem ft*:*'. - 1 Wijlen de heer Verwey. bovendien de toewijzing van woning ruimte aan evacué's van elders opge dragen. Als geen ander was hij in dien tijd de vertrouwensman van velen, die zich tot hem wendden met het verzoek tot vrijstelling van inkwartiering op grond van reeds verleende huisvesting aan Joden, onderduikers e.a. Verwey deed wat hij kon en dat was véél! Ook persoonlijk heeft hij zich ver dienstelijk gemaakt door zich daadwer kelijk te bemoeien met het veilig onder brengen van door den bezetter opge jaagde personen, De Leidsche Universiteit heeft eveneens alleszins reden om zijn nagedachtenis in groote erkentelijkheid te gedenken. Toen een vrij groot aantal hpogleeraren op hun verzoek was ontslagen, werd op Verwey sterke aandrang uitgeoefend om deze professoren uit hun woningen te verdrijven en daarop beslag te leggen ten behoeve van evacué's. Verwey is voor dien drang nooit bezweken en heeft alles gedaan wat in zijn vermogen lag om te bewerkstelligen dat deze hoog leeraren in hun huizen konden blijven, een streven, dat met welhaast volledig succes bekroond is geworden. In het voorjaar van 1944, toen zijn ambt- en partijgenoot Van Stralen uit zijn functie werd gestooten en vervan gen door den N.SJB.-wethouder Van Duyn, bewees Verwey, dat het begrip s lidariteit voor hem geen ij dele klank o; holle phrase was, door op zijn beurt „onder te duiken" en van dat oogenblik af, trad hij in het openbare leven dan oo) niet meer op den voorgrond. Het geen evenwel niet wil zeggen, dat daar mede een einde was gekomen aan zijn werkzaamheid in het belang der ge meente. Als lid van het Interkerkelijk Overleg, het z.g.n. I.K.O., de organisa tie. welke op het laagste punt der voed selvoorziening zulk zegenrijk werk heeft verricht, heeft Verwey als vurig pleit bezorger van de belangen der buiten kerkelijke arbeiders honderden gezin nen voor den hongerdood behoed. Stond hij gedurende zijn wethouderschap reeds voortdurend in contact met de leidende persoonlijkheden uit de verzetsbeweging,, nadien nam hü daarin een actief aan deel door aan de illegaliteit aanwijzin gen te verstrekken voor betrouwbare tusschenpersonen en mede te werken aan de voorbereiding der bevrijding o.a. voorzoover het betrof de organisatie van het toekomstig bestuur der gemeente. Hoe moet na dit alles Verwey zich na de bevrijding innerlijk gekwetst heb ben gevoeld, toen de Partijraad der S.DAP, tijdens het interne zuiverings proces hem, den volbloed sociaal-demo craat, hoewel zijn groote functioneele verdiensten erkennend, in het openbaar disciplinair berispte, omdat hij tegen het advies van den Partijraad in. als wethoude: was aangebleven. En hoeveel goed heeft het hem daarentegen ge daan, toen, n& deze uitspraak, de plaat selijke af deeling der SD.A.P. hem met overweldigende meerderheid van stem men als nummer 1 plaatste op de lijst van candidaten voor den noodgemeen- teraad, die hem kort daarna, als van zelfsprekend, den ouden wethouders zetel toewees. Er was evenwel een nóg belangrijker taak voor hem weggelegd. Toen de op 5 Mei 1945 in zijn ambt herstelde bur gemeester, mr. A, van de Sande Bak- huyzen wegens gezondheidsredenen niet in staat bleek zijn. werkzaamheden te vervullen, werd Verwey aangewezen als loco-burgemeester, een in dien verwar den tijd ontzaglijk-moeilijke taak. waar van hij zich niettemin op voortreffelijke wijza heeft gekweten Met Verwey verliest de moderne ar beidersbeweging een harer beste leden; onze stad een uitnemend burger, een stoer werker, die met de hem geschon ken talenten van hoofd en hart heeft gewoekerd en van wien nog veel mocht worden verwacht. Zijn nagedachtenis blijve in eere De gemeenteraad zal morgenmiddag te 5 uur in een speciale herdenkingszit ting bijeenkomen, waarin de heer J. A. Riedel als loco-burgemeester en mevr, C. P. Braggaarde Does als oudste raadslid het woord zullen voeren. Op verscheidene sportterreinen in onze stad is gistermiddag voor den aan vang der sportwedstrijden in verband met het overlijden van den heer Verwey een minuut stilte in acht genomen. De begrafenis van het stoffelijk over schot zal a.s. Donderdagmiddag om streeks halfdrie op de begraafplaats „Rhijnhof" geschieden. De stoet trekt langs het Stadhuis, waar vanwege het aldaar opgestelde personeel van de Se cretarie en de plaatselijke afdeeling van de Partij van den Arbeid kransen aan den lijkwagen zullen worden gehecht. De bond van Jong-Liberalen heeft te Utrecht zijn eerste vergadering na den oorlog gehouden. Met algemeene stem men is een resolutie aangenomen, waar in de bond als zijn meening uitspreekt, dat de Liberale Staatspartij met den meesten spoed een vooruitstrevend pro gramma moet samenstellen en zich moet kwijten van de taak, welke ook deze partij ten aanzien van de politieke hergroepeering heeft te verrichten Hiertoe moet, aldus de resolutie, de Liberale Staatspartij contact met an dere nlef-socialistische en niet-conser- vatieve groepeeringen zoeken, om te komen tot het gezamenlijk uitzetten van de grenzen, binnen welke het poli tiek vrijzinnige deel van het volk zich thuis kan voelen. De wil om dit te verwe zenlijken, moet ln de liberale staats partij tot uiting komen, o.m. in de keuze van de partijleiding. Ter verwe zenlijking van deze denkbeelden heeft de Bond van Jong-Liberalen een com missie benoemd, welke op korten ter mijn contact zal zoeken met het hoofd bestuur der partij. Indien dit noodig zal blijken, zal zij ook met personen uit andere kringen overleg gaan plegen, om te komen tot vorming van een vooruit strevende partij HET 50-JARIG BESTAAN DER N.C.S.V HERDACHT. In een Zaterdag te Utrecht gehouden bijeenkomst van de Ned. Chr, Stud. Vereenigingen (N.C.S.V.) is het 50-jarig bestaan dezer organisatie herdacht, als mede het gouden jubileum van de we reldfederatie van Christen Stud. Veree nigingen. Er waren ruim 400 afgevaar digden, die werden welkom geheeten door den heer E. v d Wall Een rede werd hierna gehouden door dr H C Rutgers, die het ontstaan van de we reldfederatie schetste. Een der oprich ters van de N.C.S.V dr, C. Th baron van Boetselaer van Dubbeldam en As- peren. gaf eenige persoonlijke herinne ringen uit de eerste jaren van het be staan der N.C.S.V De deelnemers begaven zich hierna naar de Ledenberghkerk, waar een bid stond werd gehouden. Deze stond onder leiding van ds. H. van der Linde te Ub- bergen. Gistermorgen werd een kerkdienst ge houden in de Domkerk, waar voorgin gen ds. K. J Dirkse, algemeen secretaris der N.C.S.V. en ds. M. N. W. Smit. Herv. predikant te Utrecht. Des middags sprak ln het Jaarbeurs gebouw de heer Ph. Maury, een der secretarissen van het bureau der wereld federatie te Genève over „De wereld federatie van Chrlstenstudentenvereeni- gingen gedurende den oorlog". Ten slotte sprak des avonds dr. R, C. Harder, predikant te Leiden, over „De wereldfe deratie en de oecumene" Hij wees er op, dat het verband tusschen deze beide niet organisatorisch maar wel organisch is. De wereldfederatie is gericht op de innerlijke bezinning op ons geloofsbezit, om vanuit deze bezinning onze taak in de wereld aan te vatten. Daar de wereldfederatie principieel slechts één Christenstudentenbeweging per land erkent en de V.C.S.B. thans toenadering zoekt tot de federatie, heb ben samensprekingen tusschen N.C.S V. en V.CB.B. plaats gevonden. Tot een fusie is het nog niet gekomen, dit in tegenstelling tot sommige berichten. Het Nederlandsch convent van Chris tenstudenten heeft veel aantrekkelijks. Het waagde het met een vrijen vorm op basis van vriendschap en legde den nadruk op de verplichting van Chris tenstudenten van alle richtingen tegen over het Nederlandsche volk. Dit is werkelijk oecumenisch. De Veiligheidsraad heeft de kwestie der vreemde troepen in Syrië en den Libanon afgehandeld. Na veel debat werden voorstellen van Mexico en Egypte terugtrekken der vreemde troepen binnen door den raad voorgeschreven tijd verworpen. De Amerikaansche gedelegeerde Ed ward Stettinius deed een poging tot be middeling, in zooverre als hü meende, dat de raad moest verklaren te ver wachten, dat de vreemde troepen zoo spoedig mogelük teruggetrokken zouden worden, terwül de raad van het verloop der onmiddellük in te zetten onderhan delingen op de hoogte moet bhjven Drie sovjet-amendementen op het Amerikaansche voorstel werd verwor pen. Het voorstel zelf werd aangenomen. Wisjinski kwam op dit oogenblik op dramatische wijze tusschenbeide, Hü deelde mede, dat hij zün recht van veto zou gebruiken. Hü zeide, dat onder ar tikel 27 van het charter een beslissing van een kwestie van deze soort de ge zamenlüke stemmen van alle perma nente leden vereischte. „Ik ben een per manent lid", verklaarde Wisjinski, „en ik stemde tegen, aangezien mün amen dementen werden verworpen". Zoowel Bidault als Be vin waren het er over eens, dat Winsjinskl formeel gelük had zün recht van veto te gébruiken. De voorzitter, Makin, besloot toen, dat, aangezien de laatste stemming niet geldig was wegens het niet samengaan der stemmen van de permanente leden, de raad over zou gaan tot het volgende punt van de kwestie. De afgevaardigden van Syrië en Li banon verklaarden, nadat de raad was verdaagd, tegenover een correspondent van Reuter, dat, hoewel de raad in wer kelijkheid geen verdere actie in het ge schil kon ondernemen, het feit, dat zoowel Groot-Brittannië als Frankrük er ln hadden toegestemd het voorstel van de Vereenigde Staten te aanvaar den, een „moreele overwinning" betee- kende", welke spoedig eenige concrete resultaten moest opleveren." De volgende büeenkomst van den Veiligheidsraad zal in Maart te New- York plaats hebben tenzü een of andere dringende kwestie de leden eerder bü- eenroept Het water in Almelo is weer om streeks 15 cm. gedaald, waarmee dc stad nagenoeg droog is komen tc liggen. Slechts de buitenwüken en de omgeving staan nog blank, ter wül enkele diepliggende straten nog last van het water hebben. Dat de toestand in Almelo vrüwel overwonnen is, blijkt voorts uit het feit, dat de aan- en afvoertroepen, die met een groote colonne vrachtauto's te hulp waren gesneld, de stad verlaten hebben, terwül ook de „burgerdienst" uit Arn hem zal vertrekken. Slechts het hoofd bestuur van het Roode Kruis en de afd. Almelo büjven voor verdere hulpverlee ning ingeschakeld. De U.V.V. uitRijsen zou heden met een aantal helpsters in de stad komen, om bü het schoonma ken en op orde brengen van de geteis terde woningen behulpzaam te zün. Te Eindhoven zün bü een ontploffing van munitie, welke men op het vlieg veld onder de gemeente Oirschot bezig was op te ruimen, zes dooden gevallen- De slachtoffers zü'n: eerste luitenant C. J Veldhuizen, opperwachtmeester W. F. van den Berg en de chauffeur M. Waanders, alle drie lid van den oprul- mings- en bergingsdienst; verder: F. A. de Bee, J. H. Kuypers en zekere van Leuken, de laatstgenoemden lid van den luchtbeschermingsdienst Helmond. De oorzaak van de explosie is nog niet bekend. Van den Berg, die belast was met het commando, stond als zeer voorzichtig bekend- De heer A. Pelt adjunct secretaris-generaal bij de UNO. Onze landgenoot, dw heer A. Pelt, die deel uitmaakt van de Nederlandsche de legatie op de algemeene vergadering van de Organisatie der Vereenigde Volken te Londen, is door den secretaris-gene raal, den heer Trygve Lie, benoemd tot adjunct-secretaris-generaal, belast met de conferentie en de algemeene dien sten. De heer Pelt, die geboren is te Koog aan de Zaan, is achtereenvolgens ver bonden geweest als redacteur aan het „Nieuwsblad voor Nederland", het „Nieuws van den Dag" en „De Tele graaf". In 1920 trad hü in dienst van den Volkenbond Tüdens den oorlog was hij hoofd van den Nederlandschen Voor lichtingsdienst te Londen. De universiteit te Lausanne heeft het feit, dat de groote Nederlandsche humanist en rechtskundige Hugo de Gioot drie honderd jaar geleden is ge- rtorven, in tegenwoordigheid van den Nederlandschen gezant en den Neder landschen consul te Genève plechtig herdacht. Het uit Nederland gestarte vliegtuig DC 4 is gisteren te Curasao aangekomen. Een groote menigte Juichte de beman ning hartelük toe. Joegoslavië vraagt uitlevering van admiraal Horthy, het vroegere Hon- gaarsche staatshoofd. Horthy wordt als oorlogsmisdadiger gebrandmerkt. Ook uitlevering van eenige Hongaarsche oud- ministers en legeraanvoerders wordt geëischt. Horthy is thans als getuige te Neu renberg. 11 Maart komt de nieuw gekozen opperste sovjet-raad büeen. Bulgarije lüdt aan groote schaarschte aan veevoeder en graan. Amerikaansche troepen zullen deel nemen aan de bezetting van Mandsjoe- rü'e. In Egypte is Sidky pasja aange wezen tot kabinetsformateur. Zwitserland heeft een nieuw type locomotieven in dienst genomen, waar door een 125 K.M per uur-snelheid kan worden bereikt Te Parüs is weer een scherpe anti- Franco-meeting gehouden. Men verwacht, dat de „staal"-rege- ling in de V. St. een snellen vrede zal tot stand brengen. Door de stakingen is een 6 millioen ton staal verloren ge gaan. De arbeiders zullen nu een ge middeld weekloon van 50 dollar verdie nen tegen vroeger 42,4 dollar De Brltsche onderkoning burggraaf Wavell heeft via radio New Delhi be kend gemaakt dat de regeering het graanrantsoen in het geheele gemeene- best van een pound tot twaalf ounce per persoon per dag zal inkrimpen. Wavell gaf toe, dat het graanrantsoen het eenige voedsel was dat voor de armere klassen beschikbaar was doch hij zeide dat de stap noodzakelijk was omdat Indië een graantekort van drie millioen ton heeft. Slechts zü die handenarbeid verrichten houden het rantsoen van een pound. De Belgische oud-premier Pierlot, die in 1940 hoofd der regeering was. heeft zich fel gekeerd tegen de publi catie van den secretaris van koning Leopold. Pirenne. Hü neemt deze publi catie in strüd met de afspraak en logen straft voorts de gegeven versie der ge beurtenissen. Groot opzien is in Canada gebaard door de mededeeling, dat er een aantal arrestaties is verricht van personen, die „geheime en vertrouwebjke inlichtingen over de atoomenergie" zouden hebben medegedeeld aan „leden eener buiten- landsche missie" te Ottawa. Dit is be vestigd door den Canadeeschen premier Mackenzie King. Of het ook de atoom bom betreft,is onzeker Uit gezaghebbende bron verneemt Canadian Press, dat de betrokken bui- tenlandsche missie de Sovjet-Russi sche is. Een commissie van onderzoek zal in de naaste toekomst misschien een voor- loopig rapport opstellen „om de atmos feer te zuiveren" van den chaos van ge ruchten, die in het zog van de verkla ring van Mackenzie King in omloop zün. De verdachten zijn niet in den ge wonen zin van het woord „gearresteerd". Zü worden voor ondervraging op last van den minister van justitie vastge houden. Er wordt voorts gemeld, dat nog meer aanhoudingen worden ver wacht. De meerderheid van hen, die tot dusverre zün aangehouden, zün in Ca nada geboren en niet allen zün in dienst van de federale regeering. Volgens on- officieele berichten, die in Canada in omloop zün, wordt verondersteld, dat zoowel lagere als hooge openbare amb tenaren in het geval zün betrokken en dat minstens één hooggeplaatst regee- ringspersoon zware beschuldigingen te gen zich zal hooren. Uit een bron, waar van gezegd wordt, dat zü hoogst be trouwbaar, is, wordt vernomen, dat uit bewüsmaterlaal. door anti-spionnage afdeelingen verzameld, blükt, dat sov jet-Rusland stelselmatig een groote ge heime dienst in Canada aan het op bouwen was. Dat de gezanten in Ottawa en Moskou juist op thuisreis zün, heet toeval! Amerika bewaart een volslagen stil- zwü'gen. DE U.N.O. Naast den heer A. Pelt is benoemd tot adjunct-secretaris-generaal de 43- jarige Rus Arkadia 43obolev, belast met de afdeeling ten behoeve van den Vei ligheidsraad. Hij bekleedde reeds vele hooge functies in sovjet-delegaties. Vlsjinskl heeft, mede namens Joego slavië de kwestie der Poolsche troepen in Italië, die steeds meer de Joegoslavi sche grens naderen, aan de orde gesteld. Het Amerikaansche vliegtuig, dat morgenochtend om 6 uur Ned. tijd uit New York naar Amsterdam zal ver trekken en aldaar Woensdag aan zal komen, na den tocht via Newfoundland en Shannon in Ierland te hebben ge maakt, zal het eerste toestel zijn van de wekebjksche verbinding New York- Amsterdam. 25 passagiers zullen de reis meemaken. Naar wü van betrouwbare züdc uit Batavia vernemen, is luitenant Tahya van het K.N.I.L. benoemd tot adjudant van den legercommandant, luit-gene- raal Spoor. Met ingang van gisteren is de schipbrug bü Hedel weer in gebruik ge nomen. In het voorjaar van 1945 werd door een plotselingen aanval van de R.AJP. een schip met Duitsche munitie, dat in de haven van Hilversum lag, gebombar deerd en tot zinken gebracht. Dezer dagen zal een bergingscommando uit Breda in Hilversum aankomen om de munitie uit het ruim te bergen, waarna het schip zal worden gelicht. De Haagsche politie heeft vijf mannen gearresteerd: 2 militairen en 3 burgers in militair uniform, die er een gewoonte van maakten auto's te stelen en deze daarna aan den buiten kant van de stad van de wielen te ont doen. Zü maakten daarbü gebruik van een andere gestolen auto om de buit in te vervoeren. Op vragen van den heer Ruys de Beerenbrouck heeft de minister van oor log geantwoord dat het onjuist is dat een groot, aantal auto's bü het Mil. Gezag zou zün ontvreemd. Het geconstateerde verschil heeft slechts een administratieve oorzaak. Zaterdagmorgen is, naar Aneta meldt, een begin gemaakt met de bezet ting van de watervoorzieningscentrale te Bandoeng. Eenige dagen geleden sneden Indonesiërs den watertoevoer naar het Noorden van de stad af. Het hierdoor ontstane gebrek aan water werd voor de Europeanen in deze stadswük dermate ondragelijk, dat het noodig was in te grüpen. - Op 27 Februari vergadert de Chr. Hist. Unie te Amsterdam ter bepaling van de politieke gedragslü'n der Unie. Gisteren heeft het Belgische MT volk, voor zoover ln het bezit van het actieve stemrecht, zün vertegenwoordigers gekozen voor het Parlement. Verkiezingen geven voor het heden een weergave van de poli tieke verhoudingen en bepalen in het algemeen voor de komende jaren de regeeringspolitiek. Welke conclusies kunnen we nu uit de gehouden verkie zingen in België trekken? Voorop iets anders. Oorlogsjaren drukken in het algemeen een stempel op den tüd en de groote oorlogen doen dat in het büzonder, vooral als er een geestelüke achtergrond is. De oorlogen, voortvloeiende uit de Fransche Revo lutie en den tweeden Wereldoorlog, ge volg van de Nazi-revolutie, zün de be kendste voorbeelden. Het is duidelük, dat de gevolgen van dezen Wereldoorlog ernstiger zün dan die van den eersten. Niet dus, wat de materieele gevolgen betreft, maar de geestelüke. De eerste scheen veel meer een machtsconflict in klassieken geest met zün in hoofdzaak economische en politieke aspecten. De tweede was evenzeer een economlsch- politleke controverse, maar gehuld in een geestelüke tegenstelling: de auto ritaire opvattingen tegen de demo-libe rale. Eer. der gevolgen van de nederlaag der autoritaire machten is een automa tische winst voor de democratische ge dachte. De „democratie" won. Hoe velen realiseerden zich in de donkere oor logsjaren dit begrip „democratie"? Het communistische Rusland, het kapitalis tische Amerika, de parlementaire demo cratie Engeland, de Balkan-landen en de West-Europeesche staten, zü vielen alle onder het algemeene begrip „demo cratie", welke streed tegen de „terreur". Geen wonder, dat na den oorlog een bekoring uitging van dat veelgebruikte begrip „democratie". Niet voor niets veranderde de R.K. Staatspartü haar naam in RK, Volkspartij! Alleen het begrip democratie behoeft zeer spoedig scherper definieering dan thans het geval is, willen we niet elke verkiezing vertroebelen. Ook voor de komende verkiezingen in Nederland is dat zeer gewenscht en moeten we ten spoedigste komen tot een juiste waar debepaling der politieke programma's, zooals deze thans bekend worden. Ook in België was de democratie een propagandistische inzet bü de voorbe reidingen voor de verkiezingen. Maar voor de Belgen kwam er een tweede kwestie bü, die vooral de laatste dagen sterk naar voren kwam: de Konings kwestie. De lezers van ons blad kennen de geschiedenis: Koning Leopold was als opperbevelhebber in 1940 verantwoorde lijk voor zün leger. Hü capituleerde, week niet uit en kwam in Duitsche ge vangenschap, Deze feiten staan vast. Er staan nog meer feiten vast, maar toch ontbreken daar de noodige gege vens, om juiste conclusies te kunnen trekken, zooals het befaamde bezoek van Koning Leopold aan Hitier. De authen tieke gegevens zouden na de verkiezin gen gepubliceerd worden. Intusschen beschuldigden de partüen elkaar, deze afspraak niet gehouden te hebben en vooral Pirenne's mededeeling, eenige dagen voor den stemdag, deed veel stof opwaaien. In ieder geval zal men goed doen bü het analyseeren van den uitslag deze Koningskwestie te verdisconteeren. Daarbü komt de tweetaligheid en wat daarmee samenhangt. België, practisch geheel Roomsch-Katholiek, heeft geen algemeen alle geloovigen omvattende partü. In Nederland dekte het percen tage Roomsch-Katholieken in den lande vrüwel het percentage Kamerzetels. De Christelüke Volkspartü (d.i. prac tisch de RK. partü in België) vindt niet voor niets haar grootste aanhang in de Vlaamsche provincies en daar weer speciaal op het land en in de kleine steden. Er worden plaatsen ge meld, waar 90% der bevolking op de Chr. Volkspartü heeft gestemd. Wil dat zeggen, dat daar slechts 10% „demo cratie" woonde of beteekent dit, dat de inzet- der verkiezingen een andere was dan de keuze vóór of tegen de demo cratie? Dat inderdaad het begrip democratie een belangrüke rol speelde, blükt uit de achteruitgang der liberalen. Dat was te verwachten, al blüft het te betreu ren. Want als de landen van West- Europa ergens behoefte aan hebben dan is het aan principieele verdedigers van den liberalen geest. Deze liberale gedachte wordt tegen woordig veelal tot een caricatuur ver vormd, bolwerk van zwarte reactie. Men zü echter op zü'n hoede. In naam van de democratie is de autoritaire staat bestreden, de staat met zün staats- dwang op alle gebied. Ongetwüfeld heeft de overwinning ons vele vrtjheden geschonken: Vereeniging. vergadering, pers, drie zeer belangrüke dingen in den modernen staat zün weer vrüe goe deren. De geestelijke druk is weggeval len. Maar die zich de ware voorstanders van de democratie noemen schromen niet een staat te propageeren met een staatsdwang, als vóór 1940 niet mogelijk werd geacht. Daarom is een partü. die principieel blijft getuigen en opkomen voor de volledige vrüheid zoo brood- noodig. Een andere conclusie uit de Belgische verkiezingen is de afkeer van het com munisme in de Westersche landen. Zeker is 11% geen geringe percentage, maar na zulke zware oorlogsjaren en de onwillekeurige gratis-propaganda voor Rusland gedurende den oorlog was dit te verwachten. Bovendien kwam de winst der communisten grootendeels ten koste van de socialisten.. Tegen de twee groote partüen staan theoretisch de liberalen en communisten als twee zelf onverzoenlijke oppositiepartü'en, welke ook de combinatie der regeeringspar- tüen mag zün. De Belgische verkiezingen leerenons, dat buitengewone verschuivingen niet gekomen zün: zü mochten ook niet ver wacht worden. Welken koers de Belgi sche politiek zal gaan en hoe met name de Koningskwestie opgelost zal worden, moet nog blüken. Het volk heeft zü'n plicht gedaan; België kan weer als nor male parlementaire staat starten. Daar op is Nederland jaloersch!

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1946 | | pagina 1