Egyptische verrassing in den
V eiligheidsraad
Hef proces te Neurenberg
Inzake Nederl. Indië
Rond de UNO
Weerbericht
STADSNIEUWS
Hengelo in het water
RECHTZAKEN
Leidsche Schouwburg
Dwang of vrijheid
84ste Jaargang
WOENSDAG 13 FEBRUARI 1946
No. 25703
LEIDSCH
Waarnemend Directeur: A PoortmaD
Hoofdred.: Mr M B van dei HoeveD
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Telef. Directie en Administratie: 25041 (2 HJnen)
Telef. Redactie: 21507 Gironummer: 57055
Gisteren zijn de besprekingen over
het voorstel der Oekraïne tot benoe
ming van een commissie inzake Ned.
Indië voortgezet.
De Fransche afgevaardigde zelde, dat
de beste oplossing van het Indische
probleem berust bij de huidige onder
handelingen te Batavia en dat hij te
gen het instellen van de commissie is.
Brazilië nam hetzelfde standpunt in
Daarentegen verklaarden Mexico en
Polen, zich voor het voorstel van Ma-
noeilsky.
Van Kleffens herhaalde nog eens, dat
er naar de meening van de Nederland-
sche regeering geen aanleiding bestond
om een commissie naar Indië te sturen.
Hij had er echter geen bezwaar tegen
indien de Britsche en de Oekrainsche
regeering beide er voor waren.
In zijn antwoord zeide Manoeilskv. dat
zijn delete zou persisteeren bij een
stemmin- Zij zou zich niet met een
verklaring van den voorzitter zonder
meer tevreden stellen.
Men was dus nu aan een beslissing toe,
toen de Egyptische afgevaardigde door
het voorstellen van een nieuwe wijze
van behandeling voor een verrassing
zorgde. 1
Voordien was het duidelijk, dat Enge
land den sterkst mogelijken steun had
voor zijn zaak en de voorgestelde
Oekrainsche resolutie geen schijn van
kans maakte om aangenomen te wor
den. De Oekraïne moest zeven van de
elf stemmen hebben, indien de resolu
tie werd aanvaard. Ook Engeland moest
zeven stemmen op zich vereenigen, om
ontlast te worden van de tegen hem in
gebrachte beschuldigingen. Acht gede
legeerden hadden reeds uiting gegeven
aan hun inzicht, dat de Oekrainsche be
wering als zou de aanwezigheid van
Britsche troepen in Indië „den Interna
tionalen vrede bedreigen", niet staande
gehouden kon worden.
Het amendement van den Egyptischen
vertegenwoordiger Riaz, hield in, dat de
Veiligheidsraad zou verklaren zich na de
verklaringen van Nederland, de Oekraï
ne, de Sovjet-Unie en het Vereenigd
Koninkrijk een oordeel te hebben ge
vormd over de volgende punten:
De Britsche troepen in Indië zouden
onder geen voorwaarde tegen de Indo
nesische beweging worden gebruikt. Zij
zouden worden teruggetrokken, zoodra
zij zich van hun rechtmatige teak, bijv.
de bescherming van personen uit de ge
allieerde landen en het ontwapenen der
Japansche troepen, zouden hebben ge
kweten. De raad hoopt, dat de onder
handelingen, die nu in Indië begonnen
zijn, gunstige resultaten zullen hebben,
in overeenstemming met het Atlantisch
Handvest en het recht van zelfbeschik
king der volken. Voorts verlangt de raad
den uitslag der onderhandelingen te ver
nemen en behoudt zich het recht voor
in de toekomst acties te voeren, welke
de raad noodig acht. Aldus het Egyp
tische amendement.
Hierdoor is de situatie heel wat inge
wikkelder geworden.
Per vliegtuig is een petitie, ondertee
kend door leidende Amerikaansche per
soonlijkheden. w.o. twee senatoren, den
wereldberoemdeh natuurkundige dr. Al-
bert Einstein en den atoomspecialist sir
J. H. Rush, van Amerika naar Enge
land overgebracht en aan de gedele
geerden van de UNO gepresenteerd. In
de petitie wordt het voorstel gedaan,
dat de algemeene vergadering van de
UNO de uitvoerende commissie van de
UNO wordt. De voorstellers van het plan
hopen, dat het in overweging zal wor
den genomen, wanneer de vergadering
in Amerika bijeenkomt.
De commissie voor vraagstukken van
politiek en veiligheid heeft met 27
stemmen tegen 1 en 4 onthoudingen
een resolutie aangenomen, waarbij aan
de algemeene vergadering der UNO in
overweging wordt gegeven den economi-
schen en socialen raad zoo spoedig mo
gelijk maatregelen te laten nemen, die
den wereldbond van vakvereenigingen
in staat zullen stellen als raadgevende
instantie aan de werkzaamheden deel
te hebben.
Het was ook voor de gedelegeerden
van de UNO een verrassing, toen het
ministerie van buitenlandsche zaken te
Washington een gedocumenteerd memo
randum publiceerde, waarin de regee
ring van Peron in Argentinië er recht
streeks van wordt beschuldigd „positieve
hulp" te hebben verleend aan de as-
mogenclheden en het Amerikaansche
blok te hebben „ondermijnd" door een
„camouflage-strategie". Hierdoor is de
regeering van Argentinië volgens de ver
klaring der Amerikaansche regeering er
gedeeltelijk in geslaagd op het Weste
lijk halfrond een „totalitaire staat" te
stichten. Afschriften van het 131 blad
zijden tellende memorandum zijn aan de
leiders van de missies van alle Ame
rikaansche republieken, behalve Argen
tinië, overhandigd.
De documenten hebben tot doel te
bewijzen, dat er een uitgebreid netwerk
van spionnagediensten niet alleen over
Argentinië, maar ook over de naburige
Zuid-Amerikaansche republieken lag
uitgespreid en er wordt in aangevoerd,
dat Franco in het Duitsch-Argentijn-
sche systeem was ingeschakeld om de
Zuid-Amerikaansche staten in den ban
van de as te lokken. In 1942 moet Cas
tillo, de toenmalige president van Ar
gentinië, Duitschland hebben bericht,
Pe Bilt verwacht tot Donderdag
avond: Plaatselijk nachtvorst, vooral
in het Oosten des lands, overdag
matige temperatuur. Toenemende
bewolking, in het bijzonder in het
Westen des lands, doch geen regen
van beteekenis. Weinig wind.
In Neurenberg namen niet minder
dan negen verdedigers deel aan het
kruisverhoor vap Von Paulus. Op de
vraag of Von Paulus ook bedenkingen
had geuit tegen de plannen voor den
overval op Rusland, antwoordde deze
na eenige aarzeling dat hij, misleid voor
al door de propaganda, zooals vele an
deren meende, zijn plicht tegenover het
vaderland te doen met het ten uitvoer-
leggen dér plannen. De werkelijke fei
ten waren hem eerst veel later bekend
geworden.
Op een scherpe ondervraging door
Sauter over een door getuige geschreven
brief aan de regeering der Sovjet-Unie
inzake het in Stalingrad den Russen
aangedane leed antwoordde Von Paulus,
de ontzettende toestanden onder zijn
eigen soldaten tijdig aan het opperbe
vel te hebben gerapporteerd met de
mededeeling, dat de tpestand ondraag
lijk was geworden. Als' eenig antwoord
daarop kreeg hij van het oppercomman
do te hooren: „Capitulatie uitgesloten".
De verdediger van Jodl wilde weten,
waarom Von Paulus dan niet dadelijk,
ondanks dit bevel den strijd had ge
staakt, waarop getuige antwoordde dat
men hem voorhield, dat het lot van
Duitschland afhing van het lot van
Stalingrad.
Naar aanleiding van vragen van dezen
verdediger sprak Von Paulus ook over
zijn werkzaamheid in Moskou als lid van
het Duitsche vrijheidscomité.
v>Dlt was een comité van vrije Duitsche
mannen, dat zich tot taak gesteld had
het Duitsche volk in het laatste oogen-
blik terug te houden van den afgrond,
waarin het door Hitier gestuurd werd.
Het stelde zich tot taak het oproepen tot
het omverwerpen van de Hitlerregee-
ring, die zoo onnoemelijk veel leed over
Duitschland gebracht had'. Op een
vraag van Exner of Von Paulus in
Moskou leeraar aan de militaire aca
demie zou geworden zijn antwoordde
de laatste ontkennend: „Ik ben, zooals
alle andere kameraden, steeds in een
kamp voor krijgsgevangenen geweest".
Laternser ging als verdediger van den
generalen staf nog verder in zijn vra
gen en wilde van Von Paulus weten,
hoe de behandeling van Duitsche
krijgsgevangenen in Rusland thans is.
Von Paulus zeide, dat de Duitsche pro
paganda hieromtrent tot ongeloofelijk
veel leed heeft geleid en verantwoor
delijk is voor duizenden zelfmoorden
onder de officieren en soldaten van
Stalingrad.
In de middagzitting bracht de
Sovjet-aanklager een anderen Duït-
schen generaal, Erich von Buschen-
hage, commandant van een legercorps,
als getuige. Zijn verhoor duurde slechts
kort.
4000 Amsterdamsche
studenten gaan staken.
TOTDAT PROF. WIBAUT IS
ONTSLAGEN.
In de studentenbioscoop „Kriterion"
te Amsterdam hebben studenten van
faculteiten der Amsterdamsche univer
siteit onder leiding van het bestuur der
Algemeene Studentenvereniging Am
sterdam (A.S.V.A.) gisteren een verga
dering belegd ter bespreking van de nog
te treffen maatregelen tegen het weder
in functie treden van prof, J. P. Wibaut
als hoogleeraar in de organische chemie
aan de natuurphllosophische faculteit
van de Amsterdamsche universiteit.
Prof. Wibaut wordt, naast een karak-
terlooze houding ten tijde der loyali
teitsverklaringen, verweten, dat hy na
dien het ambt van rector magnificus
der universiteit heeft aanvaard (toen
dus slechts de studenten, die geteekend
hadden de universiteit nog konden be
zoeken) en er zich in die functie toe
heeft geleend een lijst met namen van
meisjesstudenten af te geven aan het
gewestelijk arbeidsbureau te Amsterdam.
Met de beslissing van den min. van
onderwijs, kunsten en wetenschappen,
prof. dr. G. van der Leeuw, waarbij prof.
Wibaut na een periode van enkele
maanden, waarin hij van zijn ambt ge
staakt is geweest, morgen weer in zijn
functie wordt hersteld, kunnen de stu
denten zich niet vereenigen. Na open
bare besprekingen in den ledenraad
der A.S.V.A. waarbij de praeses van
het dagelijksch bestuur de heer S. A.
de Lange, de leden op de draagwijdte
van de te némen beslissingen wees,
ging men tot een geheime stemming
over. Het resultaat daarvan was, dat
de raad bijna eenstemmig van
oordeel was, dat prof. Wibaut voor de
studenten als hoogleeraar onaanvaard
baar is dat zij zich niet bij de beslis
sing van den minister behoeven neer
te leggen en dat het recht van staken
ook voor de studenten aanvaardbaar is.
Met instemming van de geheele
vergadering en den ledenraad be
sloot liet A.S.V.A.-bestuur daarop
den Amsterdamschen studenten van
alle faculteiten te adviseeren van
morgen af geen colleges of prac
tica meer te volgen, zoolang prof.
Wibaut geen ontslag genomen heeft,
of zoolang aan hem geen ontslag
is verleend.
Deze staking omvat bijna 4000 stu
denten.
De overstroomingen in den Achterhoek In Borculo stroomt het
water met kracht door de straten. Sedert 1826 is dit niet voorgekomen
v. d. Werff P.
CHRISTELIJK-HISTORISCH APPÈL.
Alle besturen der Christeiyk-Histo-
rische Kiesvereenigingen in den Staten-
kring Leiden zijn bijeen geweest in de
groote zaal van .Rehoboth" aan het
Rapenburg. Zij waren nagenoeg vol
tallig verschenen en hadden schrifte
lijke vragen meegebracht, welke in eigen
kring waren opgekomen. De beantwoor
ding was opgedragen aan den voorzitter
van het Hoofdbestuur, den heer H. W,
Tilanus en den C.H.-Gedeputeerde van
Zuid-Holland, mr. dr. J J. R. Schmal.
Besproken werden o.m. de verhouding
tot de Anti-Revolutionnairen, de moei
lijkheden in Indië, de toepassing van
de doodstraf, de berechting der poli
tieke delinquenten en het streven naar
staatssocialisme, dat bij de huidige Re
geering kan worden opgemerkt. Afge
keurd werd de roekeiooze propaganda
voor een zgn. „nationalen omroep".
dat hij geloofde in en hoopte op een
overwinning van de asmogendheden en
dat hij zijn politiek op een dergelijke
mogelijkheid baseerde
Dr Zuleta Angel, voorzitter van de
voorbereidende commissie der UNO,
heeft naar aanleiding van deze publi
catie aan een correspondent van Reuter
meegedeeld, dat Amerika het recht
heeft de zaak voor den veiligheidsraad
te brengen, indien het departement van
buitenlandsche zaken meent, dat de
huidige regeering van Argentinië een
gevaar vormt voor den internationalen
vrede en de veiligheid. Maar indien de
houding van de V.S. tegenover de hui
dige regeering in Argentinië zuiver in
terne aangelegenheden betreft, dan
geeft het charter van de UNO geen
recht tot interventie.
welke trouwens ook door Kardinaal
Mgr. De Jong, de VARA en de A.-R.
wordt verworpen. Er werd ge
wezen op het groote gevaar, dat er
in schuilt om, nu de Katholieken als
een gesloten- blok bijeen blijven en de
socialisten hun verzamelparty gevormd
hebben, een propaganda te voeren,
welke er op gericht is het Protestantsch
volksdeel tot verdeeldheid te brengen.
Mr. Schmal kenschetste de nieuwe
Partij van den Arbeid als ,een roode
vlag in den mist".
Het feit, dat de Regeering belangrijke
zaken aan de Volksvertegenwoordiging
voorlegtzonder deze vergezeld te doen
gaan van een begrooting, werd afge
keurd en er was trouwens in het alge
meen critiek op het financieel beleid
der Regeering, die vaak op onverant
woordelijke wijze met het geld gooit.
Ten aanzien van de berechting van
politieke delinquenten was mr. Schmal
van oordeel, dat Christelijk mededoogen
mocht gelden t.o.v. de meeloopers, doch
dat snel en streng recht had dienen te
worden gedaan tegenover de leidende
figuren. Krijgsraden zouden daarvoor
noodig zijn geweest. De vergadering be
sloot tot het instellen van een „Propa-
gandafonds 1946" voor den Statenkring
Leiden. De bijeenkomst werd gepresi
deerd door den kapitein P. Brijnen van
Houten.
Het bestuur der Statenkringvereeni-
ging Leiden is thans als volgt samenge
steld: Voorzitter: P. Brijnen van Hou
ten; vice-voorz.: G. Verschoor; secre
taris: Jac. Kingma; 2de secretaris: D.
Hendriks; penningmeester: P. Ph. Deu-
mer; alg. adj.: B. J Thijssen; leden:
E. A. Bloem. P. v. d. Boer. A. F. Veer
man-. E. L. de Witt en K. Zandbergen.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd is voor het doctoraal examen
wis. en natuurkunde met hoofdvak
pharmacie mej. M. de Groot te Leiden,
H.M. de Koningin zal
„Evertsen" en „Joh. Maurits"
inspecteeren.
Morgenochtend om 10 uur zal HM.
de Koningin in de Amsterdamsche ha
ven de torpedobootjager „Evertsen" en
het fregat „Joh. Maurits" inspecteeren
De „Joh. Maurits" vertrekt Vrijdag
a.s. naar West-Indië, de „Evertsen", die
dcor de Nederlandsche regeering in De
cember 1945 van de Engelsche marine
is overgenomen, vertrekt Zondag naar
Oost-Indië.
Tijdens den oorlog heeft de „Evertsen"
deel uitgemaakt van de Engelsche be
veiliging der convooien naar Moermansk.
Bespreking tusschen
Van Mook en Sjahrir.
In een officieele verklaring te Bata
via wordt meegedeeld, dat dr. Van Mook
gisteravond om 6 uur (Batavia-^tijd) ten
huize van sir Archibald Clark Kerr een
bespreking heeft gehad met Sjahrir. De
bijeenkomst, die plaats vond in een
vriendschappelijke sfeer, was voor het
grootste deel gewijd aan het toelichten
van bepaalde punten uit de verklaring
der Nederlandsche regeering. Voorts is
üe evacuatie van Rapwi-ambtenaren uit
het binnenland besproken. Overeenge
komen werd, dat nog meer besprekingen
gevoerd zullen worden, zoodat deze en
andere kwesties uitvoeriger behandeld
zullen kunnen wordem
AJN.P.-Aneta verneemt uit betrouw
bare bron dat de republikeinsche „mi
nister" van binnenlandsche veiligheid
Amir Sjarifoedin gewond ts en zich in
een ziekenhuis op Oost-Java bevindt.
De oorzaak van zijn verwonding is nog
onbekend.
De „Johan
van Oldenbarneveldt".
De „Johan van Oldenbarneveldt",
met evacué's uit Indië, wordt heden
middag te Amsterdam verwacht. De
zieken zullen vandaag worden gedebar-
keerd, terwijl de gezonden eerst morgen
van boord gaan. Mochten de omstan
digheden niet gunstig zijn dan zal de
„Johan van Oldenbarneveldt" pas mor
gen m Amsterdam arriveeren,
WEER SINAASAPPELEN VOOR
JEUGDIGE PERSONEN.
Het centraal distributiekantoor deelt
mede, dat personen geboren in 1925 of
later wederom in aanmerking komen
voor 500 gram sinaasappelen Men moet
hiertoe bon B73, C73, D73 of E73 der
bonkaart K602 uiterlijk op Zaterdag 16
Februari a.s. Bij een detaillist in groente
en/of fruit inleveren. Inlevering bij an
dere détaillisten is niet toegestaan. De
aflevering der sinaasappelen zal zoo
spoedig mogelijk gebeuren.
FABRIEKEN EN SCHOLEN
GESLOTEN.
De enorme aanwas van water door de
Driener- en Berflobeek heeft in den
nacht van Vrijdag op Zaterdag tien
tallen straten van Hengelo onder water
gezet. In de meeste fabrieken moest
het werk gestaakt worden Duizenden
arbeiders konden niet aan het werk
gaan, omdat ze de fabrieken en werk
plaatsen niet konden bereiken De scho
len bleven om dezelfde reden gesloten.
De posterijen werkten niet, het distri
butie-bureau lag rondom in het water,
het kantoor der belastingen eveneens.
In sommige straten stond tot 30 centi
meter water. Velen brachten den nacht
door met het in veiligheid brengen van
huisraad naai' hooger gelegen verdie'
pingen.
Daar, waar de wegen onder spoor
lijnen door geleid werden, stond tot 2%
meter water boven het wegdek. Om een
einde te maken aan den water-overlast
is men er ten slotte toe overgegaan,
een afvoersloot te graven naar het
Twente-kanaal.
AANVULLENDE CANADEESCHE
LEENING VOOR NEDERLAND.
De Canadeesche minister van finan
ciën, Isley, heeft medegedeeld, dat hij
en de heer Snouck Hurgronje op 5 Fe
bruari een overeenkomst hebben ge
teekend, volgens welke Canada, als aan
vulling op de leening van 25 millioen
volgens overeenkomst van 1 Mei 1945,
aan Nederland een leening van 100
millioen dollar zal toestaan. De leening
van Mei 1945 is door de Nederlandsche
regeering reeds aangewend voor den
koop in Canada van tarwe, bloem,
vrachtauto's, rundvleesch, houtpulp,
meststoffen en landbouw- en industrie
machines. Het nieuwe crediet zal ge
bruikt worden om deze aankoopen voort
te zetten alsmede voor den aankoop
van verschillende andere producten.
IIAAGSCHE POLITIERECHTER.
Heling van kaas Terzake heling van
kaas, die van diefstal afkomstig was, vor
derde de Officier tegen G. L. M. uit
Zwammerdam zes maanden gevangenis
straf. De politierechter veroordeelde tot
zes weken gevangenisstraf.
BIJZ. GERECHTSHOF
TE AMSTERDAM.
Het Bijz. Gerechtshof te Amsterdam
veroordeelde Barbara van Rijswijk uit
Haarlemmermeer, tot 5 jaar rijkswerk
inrichting. zy had in October 1943 men-
schen verraden, die joden verborgen
hielden, tengevolge waarvan deze wer
den gearresteerd en weggevoerd. De
eisch was 10 jaar. Haar werd geen recht
op cassatie verleend.
CONCERT „SEMPRE CRESCENDO".
Dirigent: Jaap Stottfn.
Het Studenten-Muziekgezelschap
„Sempre Crescendo" bood ons, in het
kader der Diësviering, een luisterrijke
avond! niet slechts wat de feestelijke
artistieke entourage betrof, doch boven
al qua muzikale inhoud. Een interes
sant veeleischend programma, waaraan
zelfs beroepsmusici hoofden en handen
vol gehad zouden hebben!
De resultaten waren in het algemeen
voortreffelijk. Hoe kém het ook anders,
wanneer zulk een enthousiast man en
wijs opvoeder als de beroemde hoboïst
Jaap Stotyn de teugels in handen
houdt! Wij beluisterden reeds menig
Sempre-concert, doch rangschikken dat
van gisteravond volgaarne onder de
besten van een lange reeks. Er werd
een niveau bereikt, dat zich vèr boven
het dilettantistische verhief, zulks
mede als gevolg van de intelligentie der
orkest- en oud-orkestleden, hun erudi
tie en hun ware warme belangstelling.
Vanzelfsprekend ligt hieraan ook be-
heersching van het instrument ten
grondslag. En ook daar ontbreekt het
,niet aan: er zijn uitstekende krachten,
speciaal een kundig concertmeester met
een fraaien toon. Laten wij dan getui
gen van een zuiver romantische „Frei-
schütz" ouverture, waarin ook het ko
per van het Residentie-orkest in zijn
element was en van een nog niet vol
komen genuanceerde, want wat stroef
gespeelde 5e symphonie van Schubert,
waarin enkele uitglijdingen handig door
den dirigent werden opgevangen.
Mr. J. M. van Til solieerde met bra-
vour en warme bewogenheid in Rach-
maninof's tweede piano-concert: met
helder toucher wist hij de hem daarin
geboden climaxen uit te buiten. Knap
spel vooral voor Iemand, die zich de
eerste maal met orkest laat hooren.
Men volgde hem nauwlettend en met
toewijding. Tot slot de schitterend ge-
instrumenteerde, ouverture „Le Prince
Igor" van Borodin, waarin het koper
zich weer volledig kon laten gelden. De
dankbaarheid van de stampvolle zaal
was dan ook groot
Er was de gebruikelijke hartelijkheid
van Bloemen-Bertha, er waren toe
spraken onder overhandiging van prach
tige kransen: de traditie van voor den
oorlog vierde hoogtij!
Talrijke hoogleeraren, w.o. de rector-
magnificus, met hun dames, alsmede
andere autoriteiten woonden dit won
derwel geslaagde concert, waaraan een
drukbezochte receptie was voorafge
gaan, bij
Tegen middernacht volgde het geani
meerde bal, dat tot hedenmorgen zeven
uur duurde. H,.
H.A.R.K. GOEDEREN.
Het Volksherstel-H ARK-Comité heeft
gedurende de afgeloopen maanden van
verschillende buitenlandsche comité's in
gezamelde textiel-goederen ontvangen.
Het comité was daardoor in staat aan
de Leidsche bevolking in de maanden
Nov. en Dec. 2017 oude en 2351
nieuwe goederen uit te reiken.
Via het UW werden in de maand
Dc-cember 60 baby's van kleeding voor
zien.
Het comité is in staat geweest in de
maand Januari door beteren aanvoer
het aantal uitgedeelde goederen te ver-
MAX CROISET IN KONING OEDIPUS
„Mijn lijden is te zwaar dat dit ooit
iemand dan ik zelf het dragen kan", al
dus koning Oedipus wanneer de ge
vreesde voorspelling zoo noodlottig aan
hem is voltrokken. Zwaar is dit oude
Grieksche noodlotsdrama, zwaar van
beproeving, zwaar van taal. En even
zwaar, om het te vertolken in voor-
drachtsvorm! Trots enkele coupures,
blijft het op zich zelve al een opgaaf om
het zoo logisch opgebouwde gegeven
gaaf voor het voetlicht te brengen. Dat
Max Croiset er in geslaagd is dit te be
reiken, is al een succes te noemen. Daar
nevens deed hij de voornaamste figuren
als Oedipus zelf, Jokaste en.Kreon ten
voeten uit leven. Alleen de oude blinde
ziener Teiresias kon ons minder vol
doen, terwijl het gebarenspel op den
duur wat te monotoon werd, te weing
afwisseling bood Niettemin brengen wij
gaarne alle hulde voor de uitbeelding
als geheel, die klonk als een klok.
Het vrij talrijke publiek heeft het te
recht aan blijken van groote ingenomen
heid niet laten ontbreken.
Het was weer eens een prachtige
schouwburg-avond, zooals er thans, he
laas, maar al te weinig zijn. M.
hoogen, waarvan de publicatie spoedig
zal volgen. Het comité hoopt in de ko
mende maanden in staat te worden ge
steld het tempo, waarin het thans klee
ding uitreikt, te kunnen handhaven.
NIEUWE BONKAARTEN.
Morgen kunnen aan „Den Burcht"
nieuwe bonkaarten voor levensmiddelen
worden afgehaald door hen. wier fami
lienaam begint met de letter W, X, Y
of Z.
OPROEP.
De Commissaris van Politie te dezer
stede verzoekt al diegenen, die goederen
in bewaring of opslag verkregen hebben
van den expediteur C. L. van Velzen,
Utrechtsche Veer 28 of van de familie
L. A, van Straaten-Van Velzen, wo
nende Haven 42 alhier, zich ten spoe
digste en in hun eigen belang onder
opgave van de in bewaring of opslag
verkregen goederen te wenden tot de
afdeeling Recherche van hst Politie
bureau.
VER. VAN VRIJZ. HERVORMDEN.
De heer F. van der Heijden te Uit-
wierda heeft zijn benoeming tot voor
ganger der Ver. van Vrijz. Hervormden
te Leiden en Oegstgeest (2de predi
kantsplaats) aangenomen.
De politie heeft gisteren aange
houden den 22-jarigen A. van T., die
nog 6 maanden gevangenisstraf tegoed
had en den 33-jarigen J. van T., die nog
5 maanden had op te knappen. Beiden
zijn ter beschikking gesteld van den
Officier van Justitie.
De congressen van eenige poli
tieke partijen zijn gehouden en
de politieke lucht is in zeker
opzicht een stuk opgeklaard.
We weten nu tenminste, waar we van
één kant aart toe zijn. De Partij van den
Arbeid, uit heterogene deelen samenge
steld, kristalliseerde zich rond de S.D.A P.
en startte met een in vreugdestemming
verkeerende vergadering, waar woord
voerders van diverse pluimage hun
„partijgenooten" toespraken. De R.K.
Volkspartij wijzigde haar statuten en
stelde de party open voor niet-Katho-
lieken.
Ongetwijfeld hebben we hier met de
twee grootste partijen van ditoogenblik
te maken. De Volkskrant (R.K.) stelde
de overeenkomst en het verschil dade
lijk in het licht. En terecht. Want al
sloot zich de Christofoor-groep bij de
nieuwe party aan en al is de R.K. groe
peering niet exclusief-Katholiek meer,
er zyn belangrijke verschillen. Het is
echter niet de bedoeling, daar verder
by stil te staan. Deze verschillen zul
len zich steeds scherper afteekenen en
nog stof tot nadenken genoeg opleveren.
Was ons thans meer interesseert is het
verschil, het diametrale verschil tus
schen de begrippen dwang en vrijheid,
zooals deze zich door de nieuwe party-
vorming gaan manifesteeren. En ik sluit
hierbij aan by de voortreffelijke be
schouwingen van dr. ir. Nieuwenhuis.i)
Men zou over meer ruimte moeten
beschikken dan een hedendaagsch dag
blad biedt om de goed doorwrochte stu
die van den Rotterdamschen practicus
en denker recht te doen wedervaren.
Benesj heeft in een voordracht te Chi
cago volgens het verslag in de N.R.C.
van 8 Maart 1939 eens gezegd, dat
Europa terug moet naar de „democra
tische liberale tradities". Nu is het be
grip traditie vaak een hol begrip ge
worden, een dekmantel voor leege vor
men. Van Senden heeft zoo treffend
geschreven: „Levende traditie is een
worstelen met overgeleverden inhoud,
om zoo te komen tot een waarde-toe-
kenning, die steeds nieuw moet zijn".
In geiyken geest moet, hoe vreemd
dat op het eerste gezicht ïyken moge,
elke tyd met de problemen van de per-
sooniyke en geesteiyke vryheid worste
len.
„De persooniyke en geestelyke vry
heid blijkt thans duidebjker dan ooit
een bezit te zyn, dat men, evenals
andere eigendommen, voortdurend heeft
te bewaken en te verdedigen. Men kan
niet op de lauweren van vroegere over
winningen blyven rusten en vertrouwen
op de tradities van vorige geslachten".
En Nieuwenhuis schryft dan verder:
„Van de met bloed en tranen veroverde
persooniyke en geestelyke vryheid werd
n.l. meer dan eens gebruik gemaakt om
theorieën te verkondigen, welke in
de practyk gebracht groote gevaren
voor die vrijheid met zich moesten
brengen.
Veelal onbewust werd in de laatste
tyden gestreefd naar maatschappelijke
hervormingen van vérstrekkende betee
kenis, welke de menschheid „gelukki
ger" zouden moeten maken vooral in
materieel omzicht zonder dat men
zich voldoende rekenschap gaf van de
kwade gevolgen welke deze voor de, door
onze voorvaderen zoo duur gekochte
persooniyke en geestelyke vryheid,
moeten hebben".
Nadat hy dan de grondrechten en
het geestelyke fundament heeft bespro
ken, komt het economische element in
behandeling. En het is juist op dit punt,
dat de nieuwe Party van den Arbeid
onze volle aandacht vraagt. Ik ga voor-
by aan de denigreerende opmerking van
den Minister-President, dat deze party
het monopolie heeft van de vernieuwing
op alle terreinen, ook op cultureel ge
bied. Dit plaatst in één woord allen, die
de gevaren van deze nieuwe eenheiden
haar program erkemien en daarom
tegenstanders zyn, die in eeriyken strijd
het Nederlandsche volk willen blyven
voorlichten in een hoek, ongeacht hun
verdiensten voor het Nederland-van
heden, dat juist nu alle krachten noo
dig heeft en moet samenbrengen.
Gevaren! Want deze politieke party,
het kan niet anders, streeft een bepaald
politiek-economisch ideaal na. En het
is juist dat ideaal, dat onder leuzen van
democratie en persooniyke vryheid niet
anders is dan dwang en ordening van
boven af. Is het eigenbjk niet ietwat
klein en benepen, wat Schermerhorn
daar op „dien grooten dag van zyn
leven" zei? Daar is een voorontwerp
over de bedryfsschappen, dat rondge
zonden was om advies'en bespreking.
Daartegen is oppositie gekomen, die de
minister dan maar eenvoudig „reactie"
noemt. Maar nog eens, is het dan dezen
idealist eigeniyk niet onwaardig, om te
gaan zeggen, „dat deze reactie vanuit
alle hoeken en gaten naar voren komt?"
Wilhy daarmede weer niet zyn mono
polistische plaats in de volle zon demon-
streeren en zyn tegenstanders terug
brengen tot uit holen en gaten kruipend
ongedierte? Dat hy hard wil vechten
voor zyn ideaal is zyn goed recht. Dat
recht eischen de anderen echter ook
op. Of is hier sprake van wat prof.
Mannoury noemde: „vernauwing van
het associatie-net tot op emotioneele
onder-associaties?" Is dit echter een
basis voor een open en eerlijk debat?
Hier is de economie niet langer nor
matieve wetenschap, maar speelbal van
de politiek, zooals Nieuwenhuis dat zoo
prachtig uiteenzet. Het -jaat hier uit
eindelijk om die allerbelangrijkste vraag:
Staatsdwang of vryheid! En het laat
zich thans aanzien, dat de vrijheid door
de Party van den Arbeid in naam van
de vryheid bestreden wordt. De verre
gaande staatsbemoeiing waarvoor deze
Regeering ol zoo vaak haar uitgespro
ken voorkeur deed blyken, tast de
grondslagen van het vrijheidsideaal
aan.
Het gaat weer eens in de geschiedenis
om het groote probleem: dwang of vry
heid!
i) Dwang of vrijheid door dr. lr, j g.
J. C. Nieuwenhuis. Rotterdam. Nljgh en
Van Dltmar 1945,
—De 4-jarige J. van M., die gister
middag onverwachts het Levendaal
wilde oversteken, is door een personen
auto aangereden. Het kind brak een
arm en is door den E.H.D. naar liet
Academisch Ziekenhuis vervoerd.