Minister Drees over de loonen De 371ste Diës natalis der Leidsche Universiteit Nederlandsch-Indië in den Veiligheidsraad Zitting tot morgenavond verdaagd Weerbericht Churchill doctor honoris causa Onze Universiteit der Leidsche Universiteit Sjahrir tot Maandag in Djokjakarta In het voorjaar een bon voor schoenen Met een enkel woord 84ste Jaargang VRIJDAG 8 FEBRUARI 1946 No. 25699 LEIDSCH Waarnemend Directeur: A Poortman HoofdredMr M B vaD der Hoeven DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Telef. Directie en Administratie: 25041 (2 UJnen) Telef. Redactie: 21507 Gironummer: 57055 Gisteravond kort na kwart over zes (Ned. tijd), heeft de Veiligheidsraad van de Organisatie der Vereenigde Vol ken een begin gemaakt met de behan deling van de Indische kwestie naar aanleiding van de vertoogen der Sovjet republiek Oekraine over den toestand in Indië. De Oekrainsche afgevaardigde Manoeilsky begon met de Japansche bezetting van Nederlandsch-Indië, waarbij hij zeide, dat het door de Ja- panneezen ingestelde regime gelijk was aan dat, hetwelk de landen van de as overal elders hadden gevestigd. Het In donesische volk, aldus Manoeilsky, heeft met alle ten dienste staande mid delen aan de Japanners weerstand ge boden tot aan het uur waarop de geal lieerde overwinning, de Japanners tot de overgave dwong. De nederlaag van de Japanners was voor de Indonesiërs een aanmoedi ging om hun nationale onafhankelijk heid te verwachten en tevens de er kenning van hun rechten krachtens ver klaringen van de geallieerden. Na de Japansche capitulatie werd hun toege staan de orde in Indië te handha ven, Hierbij ontstonden botsingen tus- schen de inheemschen en de Japanners, die van tanks gebruik maakten. Op 29 September arriveerden Britsche en Br.-Indische troepen in Batavia, maar zij brachten Indië geen vrede. Manoeilsky beschuldigde Engeland van het gebruik van steeds grootere mo derne wapens tegen de „slecht gewa pende Indonesiërs." Hij citeerde een Reutel-bericht, volgens hetwelk Japan sche troepen tegen Indonesiërs werden gebruikt. HU citeerde diverse krantenberichten over een en ander, haalde uitlatingen in het Lagerhuis aan en zeide. dat het aantal dooden onder de Indonesiërs hoog geweest moet zijn en las een be richt voor van radio New York, waarin het aantal dooden geschat werd op 30.000 tot 40.000. Manoeilsky verklaarde met nadruk, dat er in Indië een toestand heerscht, die een gevaar beteekent voor den internationalen vrede. Hij haalde arti kel 1 en 2 van het charter aan en zeide, dat de aanwezigheid der Britsche troe pen in strijd was met deze bepalingen. Ook art.. 73 zou volgens hem worden ge schonden. (Dit artikel zegt, dat alle vol ken het recht moeten hebben hun eigen regeeringsvorm te kiezen). Manoeilsky zeide te erkennen, dat de aanwezigheid van vreemde troepen in bepaalde omstandigheden gerechtvaar digd was D<> Britsche troepen bevonden zich in Indië om de Japanners onder de hoede van de Vereenigde Na ties te ontwapenen, maar hieruit volgde niet dat het gebruik van Britsche troe pen tegen de nationalistische beweging d? goedkeuring van de Vereenigde Na ties had. De Oekrainsche delegatie stelt niet de kwestie der terugtrekking van de Britsche troepen, aldus de Oekrainsche gedelegeerde, maar zij uit, haar verba zing, dat de Britsche militaire^ autori teiten Japansche troepen gebruikt heb ben. De delegatie acht zich verplicht de aandacht van den Veiligheidsraad op deze „abnormale en ontoelaatbare si tuatie" te vestigen. De geschiktste oplossing zou _zyn de instelling van een commissie ter plaatse. ANTWOORD VAN BEVIN. Hierop nam Bevin, de Britsche minis ter van buitenlandsche zaken he« woord om Manoeilsky te antwoorden ..Het t mU niet duidelijk, zoo begon hU. waarop ik antwoord moet geven Ma noeilsky vraagt niet om de terugtrek king van de Britsche troepen uit Indie en ik neem aan, dat zulks betee kent, dat de aanwezigheid van de Brit sche troepen niet als een gevaar voor den vrede wordt beschouwd. De aanha lingen van Manoeilsky uit dagbladen en redevoeringen in het Lagerhuis too- nen slechts dit feit aan, dat wij in dit land een vrUe pers hebben, en dat elk een kan zeggen wat hem goed dunkt, zelfs Indien hetgeen men zeggen wil. niet waar is. Eerst moet het punt worden opgehel derd. wie de souvereine autoriteit over Indië bezit. Het besluit van de geal lieerden was om het door den vijand ontnomen gebied terug te geven aan het souvereine volk, dat den Japan- neezen den oorlog had verklaard. Indo nesië werd snel overrompeld. Noch de Ver. Staten noch Gr. Brittanntë waren toen bij machte voldoenden steun te zenden om den Japanschen opmarsen tegen te houden. Het gebied werd bezet en tildens die bezetting richtten de Ja- panneezen fascistische strijdkrachten op. die zij wapenden en opleidden en met fascistische denkbeelden door drenkten. Zij gaven aan vele, vele dui zenden wapens in handen, piet alleen geweren en tanks, maar ook een ander soort wapens Bovendien waren daar natuurlijk Japansche troepen Bevin vervolgde: Alles was in gereed heid om de Japanneezen op Malakka en elders aan te vallen Wii hadden een onderneming uitgestippeld bijna even grootsch als onze actie aan het Weste lijke front Juist toen wii hiermede zou den beginnnen, werd de atoombom uit geworpen en hadden andere gebeurte nissen plaats, zooals de schitterende prestaties van het 14e leger in Birma. Al deze dingen bij elkaar bracht voor de Janapneezsn de nederlaag. Wü kregen bevel in een zeer uitge strekt gebied de capitulatie van de Ja panneezen in handen te nemen. Wij moesten ze verwijderen uit Siam en De Bilt verwacht tot Zaterdagavond: Nog aanhoudende regen in den nacht. Morgen wisselende bewolking met plaatselijke buien. Frlsoh weer. Tijdelijk stormachtige naar het Noordwesten omloopende wind. Indo-China en dit land tot aan de komst der Franschen in bezit houden. Ook kregen wij opdracht de Japannee zen in Indonesië gevangen te nemen, en wij deden wat ons gezegd werd. Nooit hadden wU verwacht onze inlich tingsdiensten en trouwens niemand heeft ons gewaarschuwd dat wij zou den worden aangevallep, toen wU de Japanw~-«n gevangen namen. WU zon den derhalve maar een beperkte strUd- macht. Bevin zeide de Oeklainsche delegatie ér aan te willen herinneren, dat, toen de Engelsohen op Java en in Soerabaja aankwamen, zij geen schot gelost heb ben. Wel werd er op onze soldaten ge schoten, van wie er gedood werden. Wat zouden Oekrainsche gedelegeerden ge daan hebben in ditzelfde geval, name lijk wanneer men derwaarts was ge trokken om in de eerste plaats 250.000 geïnterneerden, blanken en inheem schen, te redden, die door de Japannee zen naar het binnenland waren ver dreven? Ik heet het liegen, dat wU ooit de Indonesische beweging hebben aange vallen. Alle feiten zUn tegen U, aldus zeide Bevin tot Manoeilsky, terwUl hU met de vuist op tafel sloeg. Toen generaal Mallaby arriveerde, bracht hij de leiders van de nationalisti sche beweging tezamen en arrangeerde een wapenstilstand, zoodat hU kon voortgaan met het uitvoeren van zijn taak, en terwUl hij den wapenstilstand teekende, werd hU vermoord en werden nog meer officieren gedood. Een wist te ontsnappen. Zü hadden geen bescherming, zij had den geen wapens bU zich, want zU ver trouwden de mannen, met wie zij spra ken. Toch werd generaal Mallaby ver moord. U beschuldigt ons en onze mili taire autoriteiten van aanvallen op de Indonesische beweging, wanneer onze generaal zich moeite geeft een wapen stilstand te arrangeerén! Op dat tijd stip hadden wU niet meer dan 3000 man troepen en die hadden een taak te vervullen. Later heeft lord Mountbatten Japan sche troepen voor de handhaving van de orde verantwoordelijk gesteld. Hun werd opgedragen er voor te zorgen, dat gezag en orde gerespecteerd werden, anders zouden er in heel Indonesië massale moordpartUen hebben kunnen plaatsvinden. Jonge mannen, die in de Nazi-denkbeelden waren opgeleid, waren volledig gewapend. Dat was de groote moeilykheid Bevin verklaarde, dat, Indien de Brit sche troepen zich zouden moeten terug trekken, er zelfs op het huidige oogen- blik een groote ramp zou gaan gebeu ren. Bevin zeide. dat Britsche troepen, die de geïnterneerden naar de kust wil den brengen, in een hinderlaag waren gelokt en dat onder hen dooden waren gevallen. Is het niet veelbeteekenend, zoo vroeg hy, dat er geen woord ge zegd wordt over de Indonesische aan vallen op de Engelschen? Bevin zeide echter geen bittere toon in de debatten te willen leggen. Engeland wist, dat de Nederlandsche regeering bereid is het Indonesische probleem op eervolle condities met de inheemsche bevolking te regelen Enge land is beschuldigd van allerlei kwade bedoelingen als imperialistische mo gendheid en het heeft mij bUna mijn jeduld doen verliezen, aldus Bevin, dat ik de zaak in Moskou met Molotov heb behandeld, en dat er over Engelands optreden tegen mij geen woord is ge zegd. Thans zien wü ons geplaatst voor een aanklacht, die gebaseerd is op kran tenknipsels enz. Bevin besprak de opdracht van Clark Kerr, die naar Indonesië was gegaan om met de Nederlanders samen te wer ken in besprekingen met de Indonesiërs. Engeland, zoo verklaarde hij, is zeer verlangend om de Indonesische kwestie te zien opgehelderd, Indien de Vereenigde Naties wenschen te helpen, dan moet dit niet gebeuren Nederlandsche tÜd. door nog een commissie naar Indonesië te sturen. De eenige manier tot helpen zou zUn er bü degenen, die aan de on derhandelingen deelnemen op aan te dringen, dat zij alle krachten inspan nen om een regeling te bereiken en te trachten gezamenlijk deze moeilükheid uit de wereld te helpen. Ik laat het aan den veiligheidsraad over, hierin te beslissen, aangezien, krachtens de afspraken met de gealli eerden, de Nederlanders als de souve reine mogendheid beschouwd worden. De vraag van een commessie ter plaatse moet door de Nederlanders en niet door mU worden behandeld. Toen Bevin zyn betoog geëindigd had, scheen hU uitstekend gehumeurd te zijn. Hij knoopte een gesprek aan met Visjinsky en beiden moesten verschei dene malen lachen Van Kleffens aan het woord. De Nederlandsche minister van bui tenlandsche zaken de heer van Kleffens begon met een uiteenzetting te geven van de redenen voor de aanwezigheid van de Britsche troepen op Java. Hy betoogde, dat voor den oorlog de orde in Nederlandsch-Indië gehandhaafd werd door een politiemacht en niet door een leger. Derhalve, zoo zeide hy, was d.e aanwezigheid der Britsche troepen een heel bUzonder feit, dat in sommige deelen van Java onrust had gewekt. Vervolgens refereerde hU aan het feit, dat Nederland aan de geallieerden scheepsruimte ter grootte van drie mil- lioen ton beschikbaar had gesteld. Dat was de reden, aldus van Kleffens, dat het niet mogelijk was geweest voor Nederland om tijdig troepen naar Java te sturen. De aanwezige troepen hadden niet de bedoeling de nationalisten te onder drukken. maar de Japanneezen te be strijden. Hy vestigde er de aandacht op, dat Manoeilsky geen gewag had gemaakt van de taak der Britten bij de bevryding der Nederlandsche geïnter neerden, die, ondanks de aanwezigheid van Britsche troepen, zoo weinig hulp hadden ontvangen. Vervolgens maakte van Kleffens eenige vriendelijke opmerkingen aan het adres van de nationalistische beweging, zeggende dat de Nederlanders heel goed wisten, waar zij de scheidsUjn moesten trekken tusschen ware nationalisten en extremisten. Hij zeide, dat, wanneer de Britsche troepen optraden, zulks met uiterste toegeeflUkheid geschiedde, vaak met grootere toegeeflUkheid, dan de Nederlanders konden gewenscht hebben. Van Kleffens verklaarde, dat het op treden van de Britsche troepen niet omschreven kon worden als een mili taire actie tegen de inheemsche bevol king. Ge zoudt even goed den politie agent kunnen veroordeelen die een man opsluit, die zoo juist getracht heeft hem neer te schieten. De minister vroeg zich af, wat de troepen van de Vereenigde Staten of van andere landen in dergelijke om standigheden zouden doen. Ook vroeg hy zich af, wat de troepen van het roode leger zouden doen, indien zij op het Deensche eiland Bornholm werden aangevallen. Van Kleffens weerlegde allo beschul digingen van Manoeilsky, die deze aan de hand van het charter der Vereenigde Naties had gedaan, en voegde hieraan toe te hopen, dat de leden van den Veiligheidsraad spoedig zouden bespeu ren. welk een liberale regeling aan het volk van Indië zou worden aangeboden. Met nadruk zeide de minister, dat er geen aanleiding was voor den Veilig heidsraad om tot handelen over te gaan. Sprekende over de commissie, zooals door Manoeilsky voorgesteld, wees de minister er op, (lat de veiligheidsraad wel moest weten, dat hy zich niet kon mengen in binnenlandsche Indische aangelegenheden. Evenwel, voegde de minister hieraan toe, dat hy een zoo danige commissie geen moeilijkheden in den weg zou leggen, indien Engeland en de Oekraine het hierover eens waren. Aangezien echter minister Bevin blijk baar tegen het uitzenden van een com missie gekant was, wilde van Kleffens hierover verder niets zeggen. Na de rede van Van Kleffens werd de zitting van den Veiligheidsraad verdaagd tot Zaterdagmiddag 6 uur De rector-magnificus der Leid sche Universiteit, prof. dr. B. G Escher maakte zoo juist in zijn Diës-rede bekend, dat de Acade mische Senaat besloten heeft het eere-doctoraat in de rechtsgeleerd heid te vcrleenen aan den prooien Britschen staatsman en eminenten aanvoerder in den strijd voor dc Vrijheid en het Recht, den Right Honorable Winston S. Churchill, Hoogstwaarschijnlijk zal Chur chill deze liooge onderscheiding persoonlijk in ontvangst komen nemen, waartoe de Academische Senaat ia een bijzondere zitting zal bijeenkomen. Thé Right. Hon. Winston S. Churchill. Koninklijke belangstelling vo or de Leidsche Universiteit KONINGIN WOONT DIËS-VIERING BIJ, Hedenmiddag tegen 2 uur arriveerde H.M. de Koningin met klein gevolg per auto aan de Stadsgehoorzaal ter bijwoning van de rectorale oratie van prof. dr. B. G. Escher ter gelegenheid van den 371sten Diës Natalis der Leidsche Universiteit. H.M, zal in deze bijeenkomst even eens een rede uitspreken. United Press meldt uit Batavia dat Sjahriris vertrek uit Djocjakarta is uitgesteld tot Maandag. Hieruit wordt geconcludeerd, dat de bespre kingen met dr. Van Mook in het begin der week nog niet zullen aan vangen. Inmiddels heeft dr. Van Moók reeds tweemaal een ontmoe ting gehad met Sir Clark Kerr. DE „NIEUW-AMSTERDAM" De „Nteuw-Amsterdam" zal op 18 Februari a.s. van Singapore vertrekken met 3400 repatrieerenden en 700 En- gelsche militairen aan boord. Voorts zullen te Ceylon nog 500 re patrieerenden embarkeeren. HET CONGRES DER SD.A.P. In de voortgezette congres-vergade ring van de S.D.A.P, heeft minister Drees gezegd dat er over de loonen in ons land groot misverstand bestaat. Er is een (uit Londenschen tijd resteerende) loonstop. Boven loonen van 1940 mocht als uitzon dering 25 pCt. verhooging gegeven wor den. Het vernieuwde besluit Arbeidsver houdingen heeft echter grooter be voegdheid gegeven aan de rijksbemidde laars. Het systeem Is, dat in bedryfs- tak na bedrijfstak opnieuv; de loonen in overleg met de Stichting voor den Ar beid worden vastgesteld. Er ls geen sprake van. dat men zich daarbij tot 25 pCt. beperkt. Gemiddeld zijn volgens de statistieken in 24 bedrUfstakken de loo nen gestegen tot 145 pCt. van 1940. Hier door wordt er een sociaal meer billijke regeling bereikt dan door de willekeurige vaststelling van voor den oorlog. De verschillen worden kleiner. In den land bouw is het minimum 60 cent per uur. Dat is meer dan een verdubbeling en deze is landelUk gewaarborgd. In de textlelgroep is ook een zekere egallseering tusschen groote en kleine plaatsen bereikt. In de bouwvakken geldt hetzelfde. Voortgaande zeide spr. dat er een spaar- en voorschotregeling komt om de bevolking in staat te stellen de aan schaffing van diverse, dringend noodige. artikelen direct mogelUk te maken. En ten slotte verklaarde de minister: „WU RECTORALE ORATIE VAN PROF. Dr. B. G. ESCHER. Voor het eerst sedert 1940 wordt van daag de stichting der Leidsche Univer siteit door Prins Willem I in 1575 we derom in het openbaar herdacht. Ook tijdens de sluiting der Academie gedurende de oorlogsjaren is deze stich tingsdag in den intiemen kring van hoogleeraren en studenten telkenjare gevierd, dooh zulks kon onder het spiedend oog van den bezetter slechts in het geheim en meerendeels op ver afgelegen plaatsen in den lande ge schieden. Vandaag evenwel is deze oude traditie in alle eere hersteld en nog wel in een nieuwen vorm, waardoor een veel groo ter aantal dergenen, die J^an Neerlands oudste universiteit hun wetenschappe lijke opleiding ontvingen dan tot dus verre gebruikelijk was, aan deze histo rische herdenking deelnemen. Het aantal oud-alumni, dat vandaag uit het geheele land naar Leiden was gestroomd om mede te vieren het ver jaarfeest van hun Alma Mater, bedroeg ongeveer 800. Evenmin bepaalt de Diësviering zich, gehjk voorheen, tot een herdenking op den stichtingsdag zeiven, doch dank zU het voortreffelijk voorbereidend werk van den Civitas-raad is voor de ko mende dagen een geheel complex van colleges, demonstraties en samenkom sten opgebouwd, waardoor alle oud alumni wederom worden opgenomen In de oude, vertrouwde Leidsche sfeer en zich opnieuw voelen Leidsch Academie burger in den waren zin van het woord. Voor de oud-alumni zyn voor heden feestelyke maaltijden geprojec teerd in het V.V.SIj.-gebouw voor leden en reünisten der V.VBIj, op „Minerva" voor het Leidsch Studentencorps en in „Zomerzorg" en „Savoy" voor de overi gen. Voor morgen staat een groot aan tal colleges en demonstaties op het programma, zoowel In het Academiege bouw, als in het Academisch Ziekenhuis en diverse instituten en laboratoria, welke reeks wordt onderbroken door ge zamenlijk te gebruiken noenmalen. Morgenavond en -nacht levert het Leidsch Studententooneel de kracht prestatie van twee opeenvolgende voor stellingen van J B Priestly's „They came to the City". Zondagmorgen wordt in de Pieters kerk een universitaire wydingsbijeen- komst gehouden met medewerking van het Collegium Musicum, waarin als sprekers zullen optreden ds. F. Kleyn, lid der Commissie van Herstel der Uni versiteit en prof. dr. J. A. J. Barge, ter- wyl, na een gemeenschappelijke lunch in het RUksmuseum voor Volkenkunde, prof mr. E M MeUers ln de slotbyeen- komst in de Hooglandsche Kerk een academische voordracht zal houden over „Oorsprong en strekking van het natuurrecht". In de geheel bezette Stadsgehoorzaal het Groot-Auditorium der Universi teit bleek by lange na niet bij machte om allen te bevatten, terwyl ook de huidige zaal honderden plaatsen te kort kwam, om alle gegadigden te verwerken heeft hedenmiddag de rector-magni ficus, prof. dr. B. G, Escher, een rede uitgesproken over „De asymmetrische gedaante der maan en haar oorzaak", welke plechtigheid werd bü'gewoond door H. M. de Koningin. H.M. arriveerde te ongeveer 2 uUr per auto aan het gebouw, waar Zij aan den ingang werd verwelkomd door een com missie van ontvangst. Op het oogenblik. dat H. M. de zaal betrad, zette het Leidsch Studenten Zangkoor het lied in „Bewaar, Heer, Holland en zalig Lelden" van Cornells Schuyt, Nadat H.M. met de leden der com missie van ontvangst op het podium had plaats genomen, sprak prof. Escher zyn rede uit. zyn bereid elke bezitsaanwas aan te tas ten als dat sociaal noodig is". Nadat de heeren mr. Vim der Goes van Naters, de nieuwe voorzitter van de S.DA.P-Kamerfractie, verschillende door de vergadering gemaakte opmerkingen had besproken en de heer K. Wouden berg de gestes van het partUbestuur had verdedigd, kwam het voorstel van het bestuur aan de orde tot het deelnemen aan de te stichten „Partij van den Ar beid", De heer Vorrink leidde het voor stel in en zeide dat uit het voorstel wordt gelicht de alinea, waarin over den waar borg van een minimum aan eigen bezit wordt gesproken. (Dit kwam voor in de beginselverklaring als een der uitgangs punten). De bedoeling is de Partij van den Ar beid met één urgentieprogram als één bloc in den verkiezingsstrijd te werpen aldus spreker (Applaus). Na Vorrink's toelichting volgde een zeer uitvoerige discussie. Prof. dr. B. G. Escher Na een historische inleiding van zUn onderwerp, behandelde spr. achtereen volgens het verschynsel der continenten en oceanen, de Atlansche en Pacifische omranding, de Alpine en Pacifische tektogenen, aardbevingen met diepen haard, de Pacific als bazaltisch bekken, de Granitische continenten het Gra nietprobleem. de Pacific ais lidteeken van de afscheiding van de maan van de aarde het probleem der Slal-schollen en de oorzaak der tektogenese, Na afloop dezer oratie zong het koor „O Leyda graciosa" eveneens van den Leidschen componist Corn. Schuyt. Op het vervolg der plechtigheid ko men wy morgen terug. VERKLARING VAN MINISTER VOS. In een te Bloemendaal gehouden rede zeide minister Vos dat onze voedsel voorziening dezen zomer misschien iets minder zal worden dan zU thans is, om dat de schattingen van de wereldvoed- selvooorraden te hoog bUjken te zUn ge weest en omdat er in verschillende lan den, zooals byv. in Frankrijk, reeds op het oogenblik een aanzlenlyk te kort is. Meer zorg dan de voedselvoorziening baart echter onze kolenpositie. Ook al zal de productie worden opgevoerd dan nog beteekent dat niet dat de brand stof-distributie in den volgenden winter aan den kant zal kunnen worden gezet. Wel zal zy echter iets ruimer worden. Wat de schoenendistributie betreft wordt overwogen om, te beginnen in het voorjaar, een bon aan te wyzen. waarop een paar schoenen kan wor den gekocht. Het zal waarschUnlijk zoo worden ingericht, dat een gezin maximaal één paar schoenen per maand zal kunnen krijgen. Ten aanzien van de fietsbanden verklaarde ir. Vos, dat men er dit Jaar op rekent over 5 y. millioen stuks te kunnen beschikken. Een normale tcxtielvoorziening kan dit jaar nog niet worden toege zegd, Een onzer medewerkers meldt ons over de schoenendistributie nog het volgende Naar wy vernemen, zullen de distri butie-autoriteiten er zorg voor dragen, dat vóór 1 Maart a.s. bonnei. voor 1 millioen paar schoenen in omloop zul len worden gebracht. Dit beteekent dan dat vóór dien datum in totaal ander half millioen paar kunnen zijn afgele verd. De 100.000 paar Deensche schoenen, welke voor het grootste deel voor kin deren bestemd zijn, zUn waarschUnlUk nog niet in ons land gearriveerd. Zoo dra zy hier zUn, zullen zU vla de H.AR.K. worden uitgedeeld. De 300.000 paar Amerlkaansche schoe nen blUken te duur en van slechts matige kwaliteit te zyn. De opening van de luchtlijn Schip- hol-Londen ls uitgesteld tot 4 Maart a.s. Boven de overwinning, hoo- ger dan het succes, hooger zelfs dan de roem. staat het offer. JULES FERRY. Als ergens het bezittelUk voor- naamwoord bU een Universiteit °P zti11 plaats is, dan toch zeker in Leiden. Geen der Hooger Onderwysinstellingen hier te lande kent zoo den persoonlUken stich ter. En deze stichter ls de roemruchte Prins, stamvader van ons Vorstenhuis. Maar behalve dezen persoonlijken band, waar Leiden terecht trotsch op is, vin den we ook nergens de oorzaak der stichting zoo verweven met de stadsge schiedenis als hier. Kozen de dappere Leidenaars na het befaamde beleg en het miraculeuze ontzet niet de Hoogeschool boven financieele voordeelen? En onze Universiteit viert heden haar dies, haar 371sten verjaardag. Is de ge schiedenis der Leidsche Alma Mater niet welhaast tegeUjk de geschiedenis van Holland en later van Nederland? Gesticht in een der donkerste perioden van onze landsgeschiedenis, toen de over machtige Spanjaard eenige provincies en een klein getal inwoners met zijn over macht bedreigde, stelde de stichtingsacte van 6 Januari 1575 dadelijk tegenover de dwingelandU en Spaansche bevoog ding „de vrtJeopenbaerescholeendeuni- versiteyt". Soberder kon het niet gezegd worden, maar ook niet dieper van wezen lijken inhoud. En Leiden is dadelyk uitgegroeid tot een ware universiteit, lichtbaken van wetenschap, in vrUheid en openbaar haar doel nastrevend. Hoe vele voortref- felyke Nederlanders hebben hier gestu deerd: hoe velen hebben er gedoceerd! Juist in de donkere jaren van den vrU- heidsoorlog hield zU haar principes hoog en ongeschonden en werd zy de geeste- lUke voedster bU uitnemendheid. En bU het wisselend lot van 's lands historie bleef Leiden en haar Universi teit haar roeping trouw. De opgang van de 17de eeuw. al mogen de centra van de schilder- en dichtkunst elders gelegen hebben, heeft zU mee helpen bewerken. De nedergang der 18de eeuw kon door haar slagschaduwen de gedachte der geestelUke vrUheid niet verduisteren. De jaren rUen zich aaneen, werden decennia, werden eeuwen..,. En al handhaafde de roem zich niet altUd voor alle faculteiten op dezelfde hoogte, nimmer versaagde de moed en warm kloppend bleef het hart. En daardoor bleef Leiden eeuwig jong. En nu viert heden de Universiteit met de oude plechtigheden voor het eerst na den bangen nacht haar glorie dag in vryheid. Weer zUn stormen over ons land gegaan en deelde Leiden daarin. Bolwerk van geestelyke vrUheid en critischen zin moest zU wel het eerst van alle opbotsen tegen de verwaten geesteloosheid en critieklooze massacul- tus. Draagster van zoo roemrUke traditie moest zy wel den bruten geweldenaar doen toornen. En Leiden gtóg haar smartegang. Maar deze weg liep van duisternis langs heel veel leed naar het licht van de gulden, nooit vergeten, zoo dierbare vryheid. Da tradities herleven, de rector spreekt, de corpores roepen de oud alumni terug, want Leiden leeft. Eeuwig jong en telkens nieuw in den eeuwig blUvenden geest! Dat onze Universiteit haar taak in ons oude land moge kennen! Dat zU moge begrijpen, dat Juist nu ons land, geslagen en gewond, opziet naar de oude school, waar zoovelen werden opgeleid, die straks mee leiding moeten geven bU den herbouw van ons land. Dat zU moge begrUpen, dat naast kennis karakter be hoort. Dat zU vooral moge begrUpen, nog steeds te zUn de school van dien grooten Oranje, die in den eersten vrij- heidsstrUd het levensoffer bracht voor zUn ideaal: een vrU geloof en vrUe we tenschap in een vrij land. Dat zoo ook de offers gezien mogen worden van hen, die vielen in onzen laatsten vrijheids strijd. Dan heeft onze Universiteit een schoone toekomst, tot heil harer leer lingen en tot heil van ons land! Prinses Juliana heeft lichte longontsteking Officieel wordt medegedeeld: H.K.H. Prinses fuliana. die nagenoeg genezen was van de mazelen, heeft thans een lichte longontsteking gekregen. Deze heeft echter een zeer gunstig verloop. Met ingang van 15 Februari zal een frankeerzegel van f.1.—, met beeltenis van HM. de Koningin naar het type- Konynenburg, uitgifte 1940, verschUnen. Met ingang van Maandag a.s. zullen de K.L.M-vliegtuigen weer geregeld Ma drid aandoen. Sedert enkele dagen Is de geheele organisatie van Schiphol weer ln Ne derlandsche handen. Tot dusverre zorgde een detachement van de R.AP. voor den gronddienst, alsmede voor den ra dio- en weerdienst. Te Bellingwolde (Gr.) vierde mej. G. Kuier-Metting gisteren haar lOlsten verjaardag. ZU ls nog goed gezond. Ingaande heden zal in ons land be vroren gefileerde kabeljauw zonder bon worden verkocht. De Jacht op ganzen, eenden, water snippen. goudplevieren en ander water wild is gesloten en wel vroeger dan an dere jaren omdat het aantal trekvogels, vooral ganzen en eenden, gestadig af neemt. De Centrale Jeugdraad is opgehe ven. De werkzaamheden van den raad zyn in ruimer verband opgenomen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1946 | | pagina 1