84ste Jaargang
Dinsdag 5 October 1943
No. 25618
BUITENLAND
Moskou en de Balkan.
BINNENLAND
Geef de aardappel
schillen aan den
ophaler mee.
Onze veevoederpositie
is moeilijk, maar aard
appelschillen voeden
het vee.
De Oost-inzet van den
N. A. D.
VERDUISTEREN:
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
-
De A.N.P.-correspondent te Ber
lijn meldt:
Het is beslist geen toeval, dat op
een tijdstip, waarop door den stra-
tegischen terugtocht der Duit-
schers de sovjet-russische oorlogs
machine de Zuid-Oost-Europee-
sche staten weder aanzienlijk is
genaderd, Moskou klaarblijkelijk
zijn druk op de Balkanlanden be
langrijk heeft versterkt. Naast de
militaire speelt de politieke oorlog
voering een groote rol en Moskou
maakt van dit wapen een ruim
gebruik. Het richt zich den laat-
sten tijd in het bijzonder tegen
den geëmigreerden koning Peter
van Joegoslavië en zijn regeering,
daarnaast ook tegen Grieksche
emigrantenregeering met koning
George aan het hoofd. Vooral ko
ning Peter is het doelwit van felle
aanvallen van Moskou. Hem wordt
verweten, dat hij geenszins zijn
volk vertegenwoordigt, doch de
personificatie der reactie is. Het
schijnt, dat Moskou op de Joego
slavische emigrantenregeering
druk uitoefent, opdat deze ook
vertegenwoordigers van de meer
op de sovjet-unie georiënteerde
partisanengroep van Tito opneemt.
In bevoegde Duitsche kringen,
en niet alleen daar, doch ook in
neutrale kringen acht men het
aan geen twijfel onderhevig, dat
de aspiraties, die de sovjet-unie,
naar uit zoovele feiten blijkt, ten
aanzien van den Balkan koestert,
tot conflicten met Engeland moe
ten leiden. Dit land kan het zon
der twijfel weinig aangenaam zijn,
wanneer Moskou Zuid-Oost-
Europa als zijn invloedssfeer be
handelt. Het gebrek aan eensge
zindheid tusschen beide landen op
dit punt blijkt o.a. hieruit, dat
Benesj, die zich voor de ondertee-
kening van een Tsjechisch-sovjet-
Russisch verdrag naar Moskou
zou begeven, na intenventie van
Londen zijn reis voorloopig heeft
afgezegd. Ook de vaak weinig
vriendelijke toon tusschen Londen
en Moskou zegt op dit punt ge
noeg. De vertraging, die het stre
ven naar een conferentie tusschen
Engeland, Amerika en de sovjet
unie blijkbaar hoofdzakelijk van
de zijde van laatstgenoemden
partner ondervindt, kan eveneens
als een teeken van vrij diepgaande
verschillen van meening worden
beschouwd, die, naar mag worden
aangenomen, voor een belangrijk
deel den Balkan betreffen. O.a. zou
Moskou volgens een te Berlijn veel
gehoorde opvatting zijn aspiraties
zoover uitstrekken, dat het zich
verzet tegen de landing van sterke
geallieerde strijdkrachten in dit
deel van Europa, daar het dit als
een bedreiging van zijn belangen
beschouwt.
In de overplaatsing der Joego
slavische en Grieksche emigran-
tenregeeringen van Londen naar
Cairo ziet men van Duitsche zijde
overigens reeds een teeken, dat de
Engelsche invloed op deze emi
granten is verminderd ten gunste
van dien van Moskou.
Dat de houding van Engeland
ten aanzien van den Balkan, op
zijn minst gezegd, een open vraag
is, is een factor, die ongetwijfeld
de kans. dat een der met Duitsch-
land verbonden Balkanlanden zich
van zijn verplichtingen op grond
van het bondgenootschap zal los
maken, aanzienlijk vermindert.
Van Duitsche zijde wordt niet na
gelaten, dezen landen het voorbeeld
van Italië voor oogen te stellen.
Geallieerde Driemogendheden-
conferentie Terwijl tot dusver
vaststond, dat de Amerikaansche
staatssecretaris. Cordell Huil, aan
de ajs. conferentie der ministers
van buitenlandsche zaken van En
geland, de Ver. Staten en de
Sovjet-Unie zou deelnemen, en dat
om die reden niet Moskou, maar
Londen als plaats van bijeenkomst
gekozen werd, meldde gisteren de
Engelsche pers, dat de beraad
slagingen toch in Moskou gehou
den zullen worden, hetgeen, naai
de „Times" zegt, het voordeel
heeft, dat de Sovjet-Russische
commissaris van buitenlandsche
zaken voortdurend voeling kan
houden met Stalin. Of staatsse
cretaris Hull met het oog op deze
nieuwe verplaatsing van de con
ferentieplaats zelf aan de confe
rentie zal deelnemen, is niet
zeker. (D.N.B.)
Roosevelt ontvangt nieuwen
sovjet-ambassadeur Roosevelt
heeft den nieuwen sovjet-ambas
sadeur te Washington ontvangen,
die hem zijn geloofsbrieven over
handigde. Ter gelegenheid van dit
bezoek verklaarde de ambassa
deur, dat de sovjet-regeering het
volste vertrouwen stelt in den
Amerikaanschen bondgenoot en
dat zfj ervan overtuigd is, dat de
gemeenschappelijke vriendschap
niet alleen tijdens den oorlog, doch
ook na den oorlog voortgezet en
verstevigd zal worden. (D.N.B.)
Verklaring van Pollitt De
secretaris-generaal van de com
munistische partij in Groot-Brit-
tannië, Harry Pollitt, heeft op een
communistische massabetooging
op het Trafalgar-square gespro
ken over hetgeen de Engelsche
communisten bezighoudt.
De „Daily Worker" merkt naar
aanleiding van de betooging op,
dat zoo enorm veel menschen
hieraan deelnamen, dat zelfs de
groote ruimte op het Trafalgar-
square niet voldoende was. Pollitt
zeide o.a.: „Tusschen de Engel-
schen, Amerikanen en de sovjets
zijn er zoowel in politiek als in
strategisch opzicht „gevaarlijke
meeningsverschillen." De resulta
ten, die de drie staten tijdens het
verloop van den oorlog tot dusver
behaald hebben, vormen „geen be
slissende resultaten". Wanneer
er niet een gemeenschappelijke
strategie komt, dan kunnen ei-
gemakkelijk ernstige complicaties
tusschen de Anglo-Amerikanen
en de sovjet-unie ontstaan".
(D.N.B.)
Amerikanen boven West-Duitsch-
land Gisteren zijn Ameri
kaansche formaties bommenwer
pers, naar het D.N.B. verneemt,
bij zeer heiig weer, West-Duitsch-
land binnengevlogen. In felle
luchtgevechten dreven de Duit
sche jachteskaders de golven vij
andelijke bommenwerpers uiteen.
Afweergeschut greep eveneens
met goed effect in den afweer In.
Tot nu toe werden 12 bommen
werpers neergeschoten. Verspreid
uitgeworpen bommen veroorzaak
ten eenige schade in woongebie
den en verliezen onder de be
volking.
Cunningham volgt Dudley Pound
op De Britsche admiraliteit
heeft volgens den Britschen be
richtendienst medegedeeld, dat
admiraal sir Dudley Pound ont
heven is van zijn functies van
eersten zeelord en chef van den
staf der vloot. De koning heeft
de benoeming van sir Andrew
Cunningham tot zijn opvolger
goedgekeurd. (D.N.B.).
Gevolgen van hongersnood
Het aantal slachtoffers van den
hongersnood in Bengalen is ver
leden Woensdag tot een nieuw re
cord gestegen, waarbij alleen in
Calcutta 197 personen om het
leven kwamen, zoo meldt United
Press uit New Delhi. Een corres
pondent van de „New Delhi Sta
tesman" in Midnapore schrijft,
dat in de laatste 14 dagen geen
ochtend voorbijgegaan is zonder
dat men in de straten lijken vond.
Er is niemand om de dooden te
verbranden. Het blad schrijft ver
der, dat sedert 16 Augustus 1354
personen om het leven zijn ge
komen, waarvan een deel in zie
kenhuizen na ernstige honger-
kwalen. Dit getal is echter on
volledig en geeft geenszins den
werkelijken toestand weer.
(D.N.B.)
Verklaring van Pavolini De
secretaris-generaal van de republi-
keinsche fascistische partij, Pavo
lini, heeft volgens radio-Rome in
zake de binnenlandsche politiek
van het republikeinsche fascisti
sche Italië verklaard, dat de fas
cistische justitie hard doch recht-
Alles wat afgedaan heeft of van
geen nut meer is, wordt in den
vuilnisemmer geworpen. Hoeveel
aardappelschillen en groente-af
vallen zouden er vóór den oorlog
wel niet verdwenen zijn in de
vuilnisemmers van de Nederland-
sche huishoudingen? Zeker, de
schilleman" kreeg er zijn deel
van. maar heusch, het was maar
een bescheiden deel.
Nu, in dezen oorlogstijd, mag
niets meer in den vuilnisemmer
verdwijnen, dat ons nog van ver
der nut kan zijn. Dat is een Ne-
derlandsch belang.
De 5000 ton schillen, die in 60
van de belangrijkste gemeenten
van ons land per week worden
opgehaald, kunnen 30.000 koeien
voeden. Dat is niet veel. zal men
misschien zeggen, maar het is wèl
veel als men bedenkt, dat dit
voedsel ten goede komt aan
koeien, die juist daar gehouden
worden, waar het bijzonder te pas
komt, namelijk in de buurt van
de groote steden van ons land.
Helpt de koeien en de koeien
helpen u! Bewaar de aardappel
schillen en geef ze aan den op
haler mee.
Bureau voor handelsinlichtingen
- Te Amsterdam is gisteren het
40-jarig bestaan- van het Bureau
voor handelsinlichtingen her
dacht. Des morgen waren de di
rectie en het personeel bijeen ter
ontvangst van den raad van bij
stand. Talrijke fraaie bloemstuk
ken vormden in de ontvangstzaal
een kleurig decor. Verschillende
toespraken werden gehouden, o.m.
door den heer Quarles van Uf-
ford, die namens den raad van
bijstand een belangrijke gift
schonk voor het jubileum-reserve
fonds. Namens het personeel werd
een fraai uitgevoerde plaquette
aangeboden, vooorstellende het ge
bouw, waarin het Bureau voor
handelsinlichtingen van zijn op
richting af gehuisvest is.
vaardig voor de verraders zal zijn.
De schuldigen zullen voor een bij
zonder gerechtshof worden ge
daagd.
Voorts zeide Pavolini, dat alle
aanstichters van gewelddaden
tegen fascisten tijdens de 45 dagen
van het gevluchte Badoglio-regime
niet op clementie kunnen rekenen.
Pavolini noemde als voornaamste
taak van de partij, het smeden
van een nationaal blok uit het
Italiaansche volk, dat zich in de
ure des gevaars rondom de vlag
gen van het land zal scharen.
De zender van de fascistische
regeering heeft zijn standpunt
medegedeeld inzake het jodenpro
bleem in het nieuwe Italië. Ver
klaard wordt, dat het jodenpro
bleem voor het fascisme een van
de allerbelangrijkste problemen is,
dat in het nieuwe Italië moet wor
den opgelost. Het is bewezen, zoo
wordt verder gezegd, dat het ver
raad aan den Duitschen bondge
noot van joodschen oorsprong is.
Op den morgen na den putsch van
Badoglio heeft het Italiaansche
volk overal de joden aan het werk
gezien. Joden zijn het geweest, die
overvallen op dagbladen hebben
georganiseerd en zich genesteld
hebben op de redactiestoelen. Ook
plunderingen en oproer zijn door
joden georganiseerd. Hét fascisme,
zoo werd tenslotte verklaard,
eischt, dat de joden onschadelijk
worden gemaakt. De joden moeten
derhalve uit het nationale leven
van het nieuwe Italië verdwijnen.
(D.NJ3.).
m.
Een weg en een weg zijn twee.,
maar waarover onze panjewagen,
een langgerekt en smal, typisch
Poolsche voertuig thans door
twee stevige Oostpruisische paar
den wordt voortgetrokken om
ons met een belangrijke en zware
lading naar de in het dorp
Kleszczele (Bezirk Bialystok) ge
legerde Oostafdeeling 103 van
den Neder landschen Arbeids
dienst te brengen, is nauwelijks
met dien naam aan te duiden!
Van Bielsk uit, de standplaats
van den staf van het N.A.D.-
korps Oost 10, leidt een mulle
zandbaan in Zuidelijke richting
naar dat op ongeveer 25 KM.
afstand gelegen plaatsje. Het is
mooi droog weer en daardoor is
het zand extra ios, zoodat de wie-,
len van ons voertuig er diep in
wegzakken. Maar dank zij de
twee sterke paarden komen we er
doorheen! Bij den ouden toestand
van den weg, toen de egalisee-
rende zandlaag nog niet was
aangebracht en de onderliggende
grond door de zware regens der
afgeloopen dagen tot één mod
derpoel zou zijn geworden, zou
dat echter zeer twijfelachtig zijn
geweesV De zware lading had den
wagen tot aan zijn assen wegge
druktAfwatering is in vele
deelen van hst voormalige Polen
een onbekend begrip; zoo ook
hier.. Binnen afzienbaren tijd, als
de verbetering van den weg in
clusief de verharding is voltooid,
zullen de bewoners van deze
streek in belangrijke mate de
voordeelen van de aldus verkregen
gebiedsontsluiting ondervinden.
En toch heeft de bevolking, die
dat wern thans onder Duitsche
leiding uitvoert, hiervoor zelf
nimmer de minste animo getoond.
De langzame tocht voert ons
door een gegolfd terrein (het doet
denken aan midden-Limburg)
met loof- en naaldhoutbosschen
en akkers. In de lage deelen zien
wij uitgestrekte weiden, die over
matig vochtig, ten deele zelfs
moerassig zijn. Ook al weer het
gevolg van gebrek aan afwate
ring. Toch maakt de omgeving
hier een iets meer gecultiveerden
indruk dan de Noordelijke stre
ken van het Bezirk Bialystok en
dat is het gevolg van de samen
stelling der bevolking. In dit ge
bied wonen namelijk meer wit-
Russen en Roethenen dan eigen
lijke Polen, welke laatsten feite
lijk slechts een soort roofbouw
plegen. Maar desondanks be
speurt men ook hier een onver
antwoord vasthouden aan ver
ouderde begrippen. De Poolsche
staat heeft nagelaten om zijn be
volking met den tijd te doen mee
leven, vandaar ook het veelal
prullerig instrumentarium van
den landbouwer in deze streken,
waarvoor de Nederlandsche boer
medelijdend zijn schouders zou
ophalen. Vermoedelijk is van de
wit-Russen en de Roethenen door
juiste leiding een goede en ar
beidzame boerenbevolking te ma
ken. Aan de Polen moet echter
wel bijzonder veel worden veran
derd. Beter gezegd: in de Polen,
want bij hen is de luiheid geen
aanwensel, doch een natuurtrek
geworden, gevormd door de tragi
sche historische ontwikkeling van
hun land, welks bevolking door
alle eeuwen heen werd uitge
perst en uitgeknepen door haar
Poolsche en Russische regeerders.
Het loopt reeds tegen den
avond als wij Kleszczele bereiken,
het doel van onzen tocht. Verge
leken met het stadje Bielsk ziet
het er hier wel zeer primitief uit.
Stond er in eerstgenoemde plaats
bijv. nog hier en daar een stee-
nen woning of gebouw - in
Kleszczele is, uitgezonderd een
prachtig gevormde, vrij groote
Grieksch-katholieke kerk, alles
van hout en zonder verdiepingen.
Een overeenkomst met Bielsk ver-
van hedenavond 18.15 uur
tot morgenochtend 6.30 uur
De maan kwam heden op te 13.13
uur en gaat onder te 21.50 uur.
toonen de bewoners van dit lan
delijke dorp in hun neiging om
voor den drempel der huizen op
den grond te zitten. Zit men in
Bielsk dikwijls gezellig samen op
de steenen of tegels van de
als trottoir bedoelde straatdeelen,
te Kleszczele doet men zulks op
het zand.
De Oostafdeeling heeft het met
de legering buitengewoon goed
getroffen! De N.A.D. kreeg twee
ruime scholen toegewezen, als
mede enkele kleine huizen. Bo
vendien zal in de zeer nabije toe
komst een derde schoolgebouw,
aan welks voltooiing een geheele
groep van de Oostafdeeling 103
de laatste hand legt, eveneens ter
beschikking komen.
Va nbarakken, zooals in de
N.A.D.-kampen in Nederland, is
hier dus geen sprake, maar des
ondanks maakt de afdeeling te
Kleszczele een zeer ordelijken
indruk. Voor een der schoolge
bouwen staat de hooge vlagge-
mast, waaraan 's morgens, onder
het schallen van de trompet en
voor de oogen van alle leden der
kampgemeenschap. de Neder
landsche driekleur' wordt gche-
schen.
De mannen van de afdeeling
voelen zich hier heel goed thuis
en ze zijn trotsch op hun vrijwil
lig pionnierswerk ten behoeve
van de Nederlanders, die, hun ko
loniën in Oost- en West-Indië
verloren hebbend, wel gedwongen
zijn den blik naar Oost-Europa te
wenden.
Burgemeestersbenoemingen
Tot burgemeester van Borne is
benoemd de heer J. van den To
ren, commies ter gemeentesecreta
rie te Almelo. De nieuw benoemde
burgemeester Is 44 jaar oud en'
behoort tot geen politieke partij.
Tot burgemeester van Hellen-
doorn is benoemd de heer H. C.
M. Peeze Binkhorst, thans ge
meentesecretaris van stad Delden,
die sedert 1941 bij de N.S.B. is
aangesloten.
Een big groeit Het is in de
practijk gebleken, dat in grensge
vallen nog al eens meeningsver-
sehil ontstaat tusschen opspo
ringsambtenaren van de prijsbe-
heersching en de verkoopers van
biggen. Dit meeningsverschil be
trof dan de kwestie of een big van
bepaalden leeftijd en grootte nog
als big moest worden aangemerkt
öf reeds als looper kon worden ge
kwalificeerd. Om tot een eenvor
mige regeling te geraken, heeft de
gemachtigde voor de prijzen den
opsporingsambtenaren medege
deeld, dat een big ophoudt big te
zijn indien deze een gewicht van
35 kilo en een leeftijd van 3
maanden bereikt heeft.
Metalen huishoudelijke artikelen
Ingevolge bekendmaking in de
Staatscourant van 4 October is
het bestaande verkoop- en afleve
ringsverbod voor bepaalde metalen
huishoudelijke artikelen, voor zoo
ver het betreft verkoop en afle
vering door fabrikanten en han
delaren, met uitzondering van de
detailhandelaren, uitgebreid tot de
volgende, geheel of gedeeltelijk
van metaal vervaardigde artike
len: bakvormen, beugels voor
weckflesschen, broodmessen incl.
broodzagen, draadtreeften, draad
zeven. fleschopeners, gieters, ka-
chelpijnen incl. ellebogen, keuken
messen, koffiemolens, kolenkitten,
nachtpotten, pansponzen, paple
pels, raspen, scheerapparaten, stof-
blikken, strijkijzers (niet elec-
trisch), trechters, tuinharken en
tuinschoppen (van kleine maat,
bestemd voor gebruik door parti
culieren) voorraadbussen. vuil
nisemmers, waschstampers.
Te zijner tijd zullen nadere
mededeelingen worden gedaan
omtrent de wijze, waarop en de
voorwaarden waaronder weder tot
verkoop en aflevering van boven
genoemde artikelen mag worden
overgegaan.
Rechterlijke macht Benoemd
is tot raadsheer in het gerechts
hof te Arnhem mr. S. J. Pit, vice-
president van de arrondissements
rechtbank te Haarlem, en tot vice-
president van de arrondissements
rechtbank te Haarlem mr. E. J.
W. Top, thans rechter in de ar
rondissementsrechtbank nhtatur
