NIEUW STADIUM AAN HET OOSTELIJK FRONT! komen vernielde vliegtuigen met
,4sie Jaargang
Donderdag 30 September 1943
No. 25614
EEN ERNSTIGE
VERGISSING.
„1000 ton aardappel
schillen beteekent een
week voedsel voor
5000 koeien."
BINNENLAND
De Oost-inzet van den
N. A. D.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
het valscherm te redden. (D.N.B.).
De groote gevechten aan het
Oostelijk front zijn in een nieuw
;,',adium getreden, schrijft de mili
taire correspondent van het D.N.B.
in zijn beschouwing van den toe
stand van thans. Hij gaat verder:
Na weken van een beweeglijk ge-
voerden afweer van den kant van
de Duitsche troepen schijnen de
gevechten in het Oosten thans
meer een statio'nnair karakter te
willen aannemen. Een blik op de
kaart is voldoende om vast te stel
len, dat dit verschijnsel zijn oor
zaak vindt in een handige strate
gische uitbuiting van de geogra-
phisch-physische gesteldheid van
het gebied, waar de vijand door de
Duitsche oorlogvoering binnen ge
manoeuvreerd is.
De wederzij dsche bewegingen
hebben in haar tempo een dus
danige verlangzaming gekregen,
dat de veronderstelling niet onge
rechtvaardigd schijnt, dat de
stroomloop van den Dnjepr aan
de wederzijdsche bewegingen een
zekere natuurlijke grens heeft ge
steld. Daarbij moet echter wei
aangeteekend worden, dat men te
Berlijn nog steeds niet spreekt
over een Dnjeprlinie, maar veeleer
de ontwikkeling der van dag tot
dag verder verstrekte Duitsche
jl^rgenstootactiviteit met verhoogde
opmerkzaamheid volgt.
De gevechten aan den Dnjepr
zijn gegroeid tot een slag om brug
gehoofden. Uit de bruggehoofd
j stellingen op den Oostelijken oever
van den Dnjepr ondernemen de
Duitschers tegenaanvallen van
zooveel energie en doorslaande
kracht, dat men moet vermoeden,
dat hier een op langen termijn
voorbereid plan als grondslag aan
wezig is. Hierbij schijnen ook
reservekrachten merkbaar te wor
den als voelbare rem tegen den
bolsjewistischen offensiefwals.
In het Zuiden zijn de Duitschers
zeer duidelijk geslaagd in het tot
dusver meest opmerkelijke afweer -
succes. Ten Zuiden van Saporosje.
in het gebied van Melitopol, is een
Duitsche tegenstoot gedaan op
sterke sovjet-Russische strijd
krachten. Ten Noorden van de
stad trachtten de bolsjewisten
storm te loopen op de hoogtestel
lingen der Duitschers. Uit deze
onderneming, waarbij de bolsje
wisten ook veel materiaal gebruik
ten, kwam de Duitsche tegenaan
val tot ontwikkeling, welke in kor
ten tijd niet alleen aanzienlijke
ruimte won, maar den tegenstan-
ler ook zeer zware veiliezen toe-
vracht, welke thans, tengevolge
t de lange opmarschwegen voor
bolsjewieken een vertragend
Affect hebben.
Het zwaartepunt der gevechten
in het Zuiden ligt vlak tegen het
gebied van het Duitsche brugge
hoofd van Saporosje. waar de
Duitschers eveneens met felle
tegenslagen antwoorden. De ge
vechtshandelingen duren daar nog
onverminderd fel voort. Daaren
tegen is de bolsjewistische druk
op de ruimte van Dnjepropetrowsk
ten gevolge van de voortdurend
zware verliezen der bolsjewisten
aan menschen en materiaal en als
gevolg van de 'ook daar offensief
gevoerde Duitsche afweer, ver
minderd.
De slag om de bruggehoofden
wordt voortgezet tot in het gebied
ten Noorden van Kief. Talrijk zijn
de Duitsche bruggehoofdstellingen
aan den Oostelijken oever van
den Dnjepr. Toch is de bolsjewis
tische actie in de gebieden ten
Noorden van Saporosje uitslui
tend gericht op Kief. Deze stad
kan in het algemeen beschouwd
kworden als het doel der bolsje
wistische leiding, dat nog voor
het aanbreken van de slijkperiode
onder ieder beding moet worden
bereikt.
De bolsjewisten trachten om te
beginnen de eilanden in den
Dnjepr als steunpunten in handen
te krijgen. Hier spannen zij alle
krachten voor in.
Hun pogingen hebben er tot dus
ver echter slechts toe geleid dat
de door hen voor deze taak in het
veld gebrachte formaties volko
men vernietigd zijn, hetgeen
spreekt voor de kracht der Duit
sche stellingen.
Ten Noorden van Kief tot aan
den rijweg naar Moskou gaat in-
tusschen de bolsjewistische po
ging voort om met gebruikmaking
van de grootste massa's meer
terrein te winnen. Weergaloos
hard zijn daar de gevechten.
Energieke Duitsche tegenaanval
len zijn echter ook hier voor het
vertraagde tempo verantwoorde
lijk. De Sovjet-aanvallen begin
nen te stuiten. Daar komt bij,
dat in deze gebieden het weer de
gevechtshandelingen reeds ver
tragend beïnvloedt.
De Berlijnsche AJIR.-corres-
pondent meldt ter aanvulling
nog: By de lezing van de weer-
machtberichten der laatste dagen
valt het op, dat deze ten aan
zien van de situatie aan het
.Oostelijke front weder geheel
anders geformuleerd zijn dan,
laten wij zeggen, voor den val
van Smolensk. Terwijl voorheen
gewezen werd op de frontcorrec
tie en de frontverkorting, legt
het opperbevel der Duitsche weer
macht thans meer den nadruk op
de Duitsche tegenaanvallen, waar
uit men zou kunnen afleiden, dat
men van Duitsche zijde voorne
mens is, den bolsjewisten ver
dere gebiedwinst ernstig te be
twisten.
Naarmate de herfst voortschrijdt
worden de omstandigheden ook
gunstiger voor de verdediging,
daar de binnen niet te langen
tijd te verwachten regenval ook
de intensiteit der sovjet-Russi
sche aanvallen moet doen ver
slappen. Ook het feit, dat de
sovjet-Russische legerleiding juist
met het oog op de komende
modderperiode steeds meer lichte
bereden troepen in den strijd
brengt, kan naar het oordeel van
Duitsche militaire kringen den
bolsjewisten van éenig nut zijn,
zoolang hun zwaardere formaties
niet door het Duitsche front zijn
gebroken. De lichte troepen kun
nen wel een doorbraak uitbuiten,
doch deze zelf moeilijk tot stand
brengen. Derhalve gelooft men in
bevoegde kringenalhier, dat de
wisseling van het jaargetijde ook
een verflauwen der bolsjewistische
aanvallen ten gevolge moet heb
ben, zij het ook, dat men reke
ning houdt met de mogelijkheid,
dat deze tusschenperiode spoedig
gevolgd zal worden door een win
teroffensief, waarvoor van sovjet-
Russische zijde alle voorbereidin
gen schijnen te zijn getroffen.
Ook van Duitsche zijde verklaart
men hierop volkomen voorbereid
te zijn. Zoo noodig biedt de uit
gestrektheid van het door de
Duitschers bezette gebied der
sovjet-unie de mogelijkheid, zich
op een nog dichter bij de grens
gelegen linie terug te trekken.
Intusschen is van een verslap
pen der bolsjewistische aanvallen
nog weinig te bespeuren en van
bolsjewistische zijde stelt men
blijkbaar alles in het werk om
op den Westelijken oever van den
Dnjepr den opmarsch voort te
zetten Deze pogingen stuiten
echter op hardnekkigen tegen
stand, zoodat de kleine groepen
bolsjewisten, die zich op den Wes
telijken oever hebben gevormd, in
een weinig benijdenswaardige po
sitie schijnen te verkeeren. De
Dnjepr, die op het oogenblik als
het ware de ruggegraat is van
het grootste gedeelte van het
tegenwoordige front, begunstigt de
verdediging uiteraard ten zeerste.
Anders is de situatie evenwel in
het gebied van Smolensk waar
geen natuurlijke hindernissenden
opmarsch der bolsjewisten kun
nen stuiten, zoodat de Duitsche
verdediging hier ongetwijfeld voor
een moeilijke taak staat, temeer
daar hier een zwaartepunt der
sovjet-Russische aanvallen ligt.
65 vliegtuigen: 500 man personeel
De verliezen, welke de Britsch-
Amerikaansche luchtstrijdkrachten
op 27 September en in den nacht
van 27 op 28 Sept. in het Westen
en boven het Rijksgebied geleden
hebben, n.l. 65 vliegtuigen, betee
kenen het gemis van ruim 500 man
vliegend personeel. Slechts een ge
ring percentage der bemanningen
3 JAAR PACT iVAN DRIE
Telegramwisseling tusschen staats
hoofden Ter gelegenheid van
den derden verjaardag van het
Driemogendhedenverdrag heeft
een telegramwisseling plaats ge
vonden tusschen den Führer en de
staatshoofden der verbonden lan
den, alsmede tusschen de ministers
van Buitenlandsche Zaken, waarin
de strijdwil der door het pact ver-
eenigde staten tot uiting komt.
Het telegram van den Führer
aan den Duce luidde: „Duce, op
dezen derden verjaardag der on-
derteekening van het Driemogend
hedenverdrag gedenk ik u en het in
trouwe toewijding om u geschaar
de fascistische Italië met het ge
voel van de hartelijkste verbon
denheid en vriendschap. Het is
mijn onwrikbare overtuiging dat,
hoe groot ook de weerstand moge
zijn, de geweldige strijd, die ont
brand is om de vrijheid en de toe
komst van het leven der volken
van Europa en Oost-Azië, tenslotte
met de overwinning zal worden
bekroond. In dezen zin doe ik u,
Duce, op dezen dag met mijn op
rechte groeten mijn hartelijke
wenschen toekomen voor het geluk
en de toekomst van een door het
fascisme wederom tot eervolle
vrijheid gebracht Italië. In harte
lijke vriendschap, Adolf Hitler".
Het telegram van den Duce aan
den Führer luidde: „Führer, ik
dank u voor het telegram dat ge
mij hebt toegezonden op den ver
jaardag van het Driemogend
hedenverdrag dat een historisch
document vormt in de wereldge
schiedenis en de geschiedenis van
onze drie volken. Ondanks de
ernstige 'crisis, welke het verraad
der dynastie en harer medeplich
tigen in Italië heeft teweeg ge
bracht, sluit ik mij aan bij uw
overtuiging, dat de Angelsaksische
plutocratieën overwonnen zullen
worden, en dat daartoe de mili
taire bijdrage der nieuwe strijd
krachten, die het fascisme denkt
op te stellen, niet zal ontbreken.
Met de kameraadschap, die gij
kent, beantwoord ik uw geluk -
wenschen en groeten. Uw Musso
lini".
In het telegram van den Führer
aan den Japanschen Keizer wordt
gezegd: „Op den derden verjaar
dag van het Driemogendhedenver
drag doe ik uw majesteit, ook na
mens het geheele Duitsche volk,
mijn hartelijke groeten en geluk -
wenschen toekomen. Het is mijn
vaste overtuiging, dat de vrijheids
oorlog, die onzen landen opgedron
gen is, zal eindigen met den triomf
van onze rechtvaardige zaak en
daarmede zal leiden tot een geluk
kige en veilige toekomst onzer
volken".
Het telegram van den Keizer
aan den Führer luidde: „Het
vriendschappelijke telegram, dat
uwe excellentie mij op den derden
verjaardag van het Driemogend
hedenverdrag wel wilde doen toe
komen. heeft diepen indruk op mij
gemaakt. Ik geef bij deze gelegen
heid uiting aan mijn vaste besluit,
tot de eindoverwinning met onze
bondgenooten samen te werken".
(D.N.B.1.
Oproep van Mussolini tot de
Italianen Op het moment, dat
hij zich belastte met de functies
van chef van den nieuwen, repu-
blikeinsch-fascistischen staat heeft
de Duce aan de Italianen den vol
genden oproep gezonden: „Met de
door den ministerraad van 26 Sep
tember 1943 goedgekeurde verkla
ring is de nieuwe republikeinseh-
fascistische staat in het leven ge
treden, die in de binnenkort bijeen
te roepen constitueerende natio
nale vergadering de bevestiging
zal krijgen van zijn definitieve
constitutioneele functies. Tot die
dagen belast ik mij met de taken
van het hoofd van den nieuwen,
republikeinsch-fascistischen staat"
w.g. Mussolini.
Ook Hongarije en Roemenië
hebben het nieuwe Italiaansche
bewind erkend. (D.N.B.).
Het bezoek van den aartsbis
schop van York aan Moskon De
aartsbisschop van York heeft, naar
de Britsche berichtendienst meldt,
4.rp OEN ae Duitsche bezet-
f I tings-autoriteiten zich,
tijdens het standrecht,
gedwongen zagen de verordening
uit te vaardigen, waarbij alle
radiotoestellen in Nederland ver
beurd verklaard werden, waren er
slechts weinig landgenooten, die
inzagen waarom deze maatregel
noodzakelijk was. In de couranten
verschenen commentaren en arti
kelen, waarin uiteengezet werd,
dat het Nederlandsche volk door
dezen maatregel in bescherming
genomen werd, omdat het luis
teren naar verboden zenders velen
bracht tot daden, die orde en rust
verstoorden, die zoodoende tegen
maatregelen van de bezettende
macht uitlokten, waardoor on-
schuldigen dreigden de dupe te
zullen worden. In een bezet land
en vooral een land dat midden
in het oorlogsgebied ligt. dient
in de eerste plaats orde en rust
te heerschen.
Inplaats van dit te begrijpen,
leende men in ons land het oor
aan de ophitsers in Londen en
elders, begon men zelfs de „beve
len", die van deze zijde gegeven
werden op te volgen, met als
resultaat dat- van de zijde der be
zetters zeer strenge maatregelen
genomen moesten worden.
Een van deze maatregelen was
het verbeurdverklaren van de
radiotoestellen en de verordening,
die werd uitgevaardigd liet aan
duidelijkheid niets te wenschen
over. Een ieder die een radiotoe
stel in zijn bezit had (behoudens
enkele zeer nauwkeurig omschre
ven uitzonderingen) diende dit
toestel, onverschillig of het zijn
eigendom was of niet. op een be
paalden datum en op een be
paalde plaats in te leveren.
Temeer daar de verordening tij
dens het standrecht werd uitge
vaardigd, werden strenge straffen,
voor hen die geen gevolg zouden
geven aan de opgelegde verplich
tingen, in het vooruitzicht gesteld.
De laatste weken is uit de von
nissen, geveld over hen, die hun
toestel niet inleverden, gebleken,
dat er tóch nog landgenooten zijn,
die meenden de gegeven waar
schuwingen in den wind te kun
nen slaan.
Verbeurdverklaring van de toe
stellen - natuurlijk zonder dat er
nu schadevergoeding voor betaald
zal woiden - geldboeten en ge
vangenisstraf waren het resultaat,
terwijl ons van bevoegde Duitsche
zijde werd verzekerd, dat allen,
die nu nog in het onrechtmatig
bezit zijn van een radiotoestel de
rekening gepresenteerd zullen
krijgen, d.w.z. dat zij er op kun
nen rekenen ter verantwoording
te worden geroepen en zeker ver
oordeeld zullen worden.
Zij, die meenden dat het met
de verordening wel zoo'n vaart
niet zou loopen. dat er niet ge
controleerd zou worden, dat de
autoriteiten toch niet over de
noodige gegevens beschikken, of
dat zij, als 't, puntje bij het paaltje
komt, wel met behulp van de een
of andere verontschuldiging de
gevolgen zullen ontgaan, zij heb
ben een ernstige vergissing be
gaan!
Velen die reeds veroordeeld zijn
en nu hun straf uitziften, ervaren
nu, dat uitgevaardigde verorde
ningen nageieefd dienen te wor
den en ook zfj, die nog aan de
beurt zullen komen, zullen deor
schade en schande wijs worden.
Het is te hopen, dat allen die
hun plicht wat betreft de radio
verordening verzaakten hun les
leeren, opdat in de toekomst een
beter begrip zal baan breken en
velen landgenooten onnoodig leed
bespaard zal kunnen worden.
Het is een ernstige vergissing
te meenen, dat verordeningen
zonder meer overtreden kunnen
worden en dat de autoriteiten niet
over de noodige middelen beschik
ken hun gezag te handhaven.
ii.
Per extra goederentrein is
een groot aantal mannen van den
Nederlandschen Arbeidsdienst in
de eigen groene uniform en on
der NA.D.-leiding - dus als een
Nederlandsche eenheid - van
Steenwijk uit, dwars door het
Grootduitsche rijk, naar het Be-
zirk Bialystok gereist om daar
als vrijwillige pioniers bodemar-
beid té verrichten. De reis ver
liep buitengewoon vlot. In de
stad Bialystok werd de 38 wa
gons tellende trein, waarmede de
staf en drie afdeelingen van het
N.A.D.-korps Oost 10 was ver
voerd. in twee deelen gesplitst. De
Oostafdeeling 102 (d.i. de 2de
afdeeling van het korps 10) was
bestemd voor wegverbetering en
normaliseering van de rivier Nur-
zec nabij Czichanowic, de rest,
waarbij de korpsstaf en de Oost-
afdeelingen 101 en 103, gingen
naar het Zuiden, afd. 103 ging
naar het Roetheensch-Poolsche
dorpje Kleszczele, afd. 101 (na
verloop van 14 dagen te zamen
met de dan gearriveerde Oostaf
deeling 104) naar Bialowiezza.
Bielsk is de standplaats van
den korpsstaf. De stad heeft op
enkele uitzonderingen na, houten
huizen van een parterre met een
dak daarboven. De huizen met
zijn bezoek aan Moskou geëindigd.
Ten besluite heeft hij den zegen
gekregen van den sovjet-Russl-
schen patriarch Sergius.
Naar de Britsche berichtendienst
verder meldt, heeft de aartsbis
schop tijdens zijn bezoek zeer
hartelijke betrekkingen aange
knoopt met de leiders der sovjet-
Russische kerk en maatregelen
getroffen voor het bezoek der
sovjet-Russische kerkdelegatie aan
Engeland, (D.N3.).
een verdieping hebben dikwijls een
balustrade. Het plaveisel van de
enkele verharde wegen bestaat
uit ingewalst grof morainepuin,
vrij groote keien uit den ijstijd,
zooals men er ook in Nederland
op de Veluwe en in Drente kan
vinden. "Soms 40 c.m. middellijn!
Dat autorijden daaroverheen ta
melijk ongezond (althans voor de
auto's) en dat fietsen een verma
kelijke bezienswaardigheid is, zal
een ieder wel begrijpen.
Het Bezirk Bialystok, dat onge
veer zoo groot is als België (nl.
31.400 km2), is onderverdeeld in
vijf zgn. Kreisen, waarvan er één
Bielsk heet en dat het gelijkna
mige stadje op de grens tusschen'
de Poolsche en de Wit-Russische
bevolkingsgroepen tot hoofd
plaats heeft. Bielsk is dus een
belangrijke stad en men ziet over
duidelijk, dat het Duitsche regime
er sinds de definitieve bezetting
in 1941 in menig opzicht groote
verbeteringen heeft aangebracht.
Zeer opvallend is, dat de plaats
vrij schoon is en schoongehouden
wordt, hetgeen voor Polen nogal
iets zegt en wat natuurlijk v.an
uitermate groot belang is voor de
gezondheid der stadsbevolking.
De Grieksch-katholieke kerk
heeft er meer volgelingen dan de
Roomsche en in verband daar
mede bezit de gemeente van de
eerstgenoemde religie een mooi
steenen kerkje.
In dit stadje, dat een steenen
hotel van zeer behoorlijke afme
tingen rijk is, verheft zich aan
de Hindenburgstrasse een hoog
steenen gebouw, het Kadasteramt.
En het is aan de medewerking
van den Landrat van de Kreis en
van den burgemeester der stad te
danken, dat de staf van het
N.A.D.-korps Oost 10 de geheele
parterre van dit ruime gebouw te
zijner beschikking kreeg voor het
inrichten van bureaux en tevens
een drietal houten woningen in
de onmiddellijke nabijheid daar
van voor legeringsrulmU.