83ste Jaargang
Vrijdag 15 Januari 1943
Nb. 25397
BUITENLAND
De krijgsoperaties aan
het Oostelijk front.
VERDUISTEREN:
BINNENLAND
Bon 04 aangewezen
De hooikist maakt Uw spijzen gaar,
Met minder gas en electriciteit
is Uw maaltijd klaar.
GEMENGD NIEUWS
STADSNIEUWS.
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN.
De militaire correspondent van
het D.N.B. stelt in een beschou
wing over den toestand aan het
Oostelijk front de vijandelijke
frontberichten tegenover het
Duitsche weermachtbericht. Hier
bij komt hij tot de conclusie, dat
de ontwikkeling van de groote
bolsjewistische operaties toch heel
anders verloopt dan uit de vijan
delijke berichten blijkt.
De toestand aan het Oostelijk
front heeft zich vergeleken met
de voorafgaande dagen op geen
enkel punt noemenswaardig ver
anderd. Evenals voorheen loopt
het bolsjewistische offensief
storm tegen de voornaamste
Europeesche gevechtslinie, even
als voorheen ligt het zwaarte
punt van den strijd in het uit
gestrekte gebied van den Zuide
lijken sector. De verliezen van
den vijand zijn - precies zooals
in den vorigen winter - ontzet
tend hoog, ja zij overtreffen de
verliezen van het vorige jaar nog
aanzienlijk als gevolg van de
nieuwe Duitsche automatische
snelvuurwapens, die speciaal voor
„den oorlog in wintertijd gefabri-
^eeerd zijn. De operaties zelf ech
ter bevinden zich in een fluc-
tueerenden toestand, die zeer
duidelijk door de opperste Duit
sche leiding begunstigd wordt.
Terwijl de toestand in den
Noordelijken en centralen sector
geheel en al duidelijk is, begint
hij ook voor den aandachtigen
waarnemer van den strijd in de
bocht van den Don ondoorzichtig
te worden. Hier zijn bewegingen
begonnen, die reeds thans de con
clusie wettigen, dat de bolsjewis
ten van de offensieve Duitsche
plannen in het verloop van dezen
veldtocht veel geleerd hebben,
doch dat zij nergens in een snel
len aanval in weerwil van het
feit, dat zij alle krachten inspan
nen, him strategisch doel bereikt
hebben. De elasticiteit van de
Duitsche verdediging schijnt den
vijand, wanneer men zijn be-
ichtgeving volgt, tot noodlottige
"misrekeningen te verleiden. Hij
spreekt van overwinningen, waar
alles ontbreekt wat op een ope
ratie het stempel van de over
winning drukt. Hij spreekt van
vernietiging, terwijl hem in wer
kelijkheid als gevolg van de elas
tische verdediging van de Duit
sche en verbonden troepen niet
een enkele vernietigingsslag ge
lukt is. De vijand en met hem een
bepaald deel van de openbare
meening der wereld zullen ver
baasd staan, wanneer op zekeren
dag de situatie duidelijk zal aan-
toonen op wien het begrip ver
nietiging werkelijk van toepas
sing is.
Resumeerend kan men zeggen,
dat de onveranderde toestand
alle voorwaarden in zich sluit,
welke in Berlijn aanleiding geven
tot een kalme beschouwing van
de komende ontwikkeling. Want
over succes of mislukking van
een offensief kan men pas dan
een oordeel vellen, wanneer het
geëindigd is.
De Amerikaansche leveranties
aan de sovjet-unie. - Volgens
United Press heeft de Ameri
kaansche ambassadeur in de sov
jet-unie, Standley, die na een
verblijf van drie maanden in de
Ver. Staten te Moskou is terug
gekeerd verklaard, dat steeds
grootere hoeveelheden Ameri
kaansche goederen voor de sov
jet-unie beschikbaar komen, dat
echter het vervoer ,,een groot
probleem" blijft.
Standley, die een onderhoud
van een uur met Molotof heeft
gehad, verklaarde voorts, dat de
sovjet-unie, in weerwil van den
Noord-Afrikaanschen veldtocht,
iAj^^iog steeds aandringt op „een
actie in Europa." (D.N.B.)
Het aantal slachtoffers te Pa
lermo. - Het definitieve aantal
slachtoffers onder de burgerbe
volking van Palermo als gevolg
van den luchtaanval van 7 Ja
nuari bedraagt 139 dooden en 329
gewonden. (Stefani).
791
26!
H'
101
i5S
50i
WS
747
S9!
Royalistische samenzwering in
Noord-Afrika. - Naar radio Al
giers meldt, is in Fransch N.
Afrika een royalistische samen
zwering ontdekt. De royalisten
willen, naar in het bericht ge
zegd wordt, in Noord-Afrika een
Fransche monarchie oprichten
en den graaf van Parijs, die zich
sedert eenigen tijd in Algiers op
houdt, als koning aanstellen.
(D.N.B.)
De Fransche strijdkrachten in
Noord-Afrika. - De Fransche
bladen melden, dat de Führer
bepaald heeft, dat de leden van
de Fransche weermacht die bij
de gevechten in Fransch-Noord-
Afrika in handen van de Duit
sche troepen vallen, niet als
krijgsgevangenen behandeld zul
len worden. Indien zij hun woon
plaats in Frankrijk hebben, moe
ten zij onverwijld naar het moe
derland teruggebracht worden
om daardoor de Fransche auto
riteiten ontslagen te worden.
Diegenen onder de krijgsge
vangenen die in Noord-Afrika
hun woonplaats hebben, moeten
op verzoek of naar Frankrijk ge
stuurd worden om uit den dienst
ontslagen te worden of kunnen
in Tunis blijven. (DN.B.)
Italië ziet af van concessies in
China. - Officieel wordt medege
deeld: De Italiaansche regeering
heeft op 11 Januari de Chinee-
sche nationale regeering de me-
dedeeling doen toekomen, dat zij
getrouw aan de politiek van
vriendschap en begrip, welke
reeds tot uiting is gekomen in
artikel twee van het voorloopige
vriendschaps- en handelsverdrag
tusschen Italië en de regeering
van Nanking gesloten op 27 No
vember 1928, besloten heeft af
stand te doen van alle concessies
en exterritoriale rechten van de
Italiaansche burgers in China.
De Italiaansche regeering is er
van overtuigd, dat dit besluit de
banden van samenwerking welke
reeds tusschen beide landen be
staan en de betrekkingen tus
schen Italië en Nanking ten
voordeele van beide partijen in
den geest van de vriendschappe
lijke solidariteit zullen verster
ken. De Italiaansche regeering
juicht het bijzonder toe, dat dit
vriendschappelijke initiatief van
haar zijde valt op den dag, waar
op het nationale China onder
leiding van president Wang
tsjing wei zich aan de zijde van
het Japansche rijk en de spilmo-
gendheden stelt in den strijd te
gen den gemeenschappelijken
vijand. (D.N.B.)
De dood van den hertog van
Aosta. - Het agentschap Stefani
publiceert bewijsmateriaal aan
gaande de behandeling, die de
hertog van Aosta van de zijde
der Engelschen heeft ondergaan
en die ten slotte tot zijn dood
hebben geleid.
In het bericht wordt gezegd,
dat de hertog, toen hij met zijn
kleine gevolg in Kenia aankwam
onmiddellijk in een klein huisje
in de nabijheid in arrest werd
gesteld. De hygiënische en sa
nitaire toestanden waren zooda
nig dat de hertog typhus kreeg.
Na'zijn genezing werd hij naar
een ander verblijf overgebracht,
dat in de nabijheid van een
moeras lag, zoodat hij thans ook
nog malaria opliep. Hierop werd
hij naar het hospitaal van Nai
robi overgebracht. Slechts pro
fessor Borra bekommerde zich
daar om hem. Toen zijn toe
stand ten slotte hopeloos was
geworden, itist professor Borra
den gouverneur van Kenia te
bewegen hem te bezoeken. Deze
stond generaal Nasi toe den her
tog te bezoeken, doch de patiënt
was reeds te zwak, zoodat het
bezoek niet lang kon duren. Den
volgenden ochtend stierf de
hertog.
van hedenavond 16.55 uur
tot morgenochtend 8.44 uur
De maan kwam heden op om 13.11
uur en gaat vannacht onder om
4.04 uur.
Voor het koopen van de nor
male rantsoenen zijn voor de
volgende week aangewezen de
bonnen 04 voor brood (a. en b.),
beschuit, vleesch (a. en b.),
aardappelen (a. en b.), melk,
taptemelk en tabak (a. en b.)
Voorts is gedurende het tijd
vak van 16 Januari tot 27 Fe
bruari 1 liter petroleum verkrijg
baar op de bonnen 04 van de
petroleumkaart.
Inleveren van gebruikt papier.
- Ingesteld is een commissie,
welke van advies zal die
nen in zake de regels voor het
inleveren van gebruikt papier. In
deze commissie zijn benoemd:
tot voorzitter, tevens lidH.
Kroon, perschef van de depar
tementen van handel, nijverheid
en scheepvaart en van landbouw
en visscherij; tot leden: C.
Beuker, bestuurslid van de on
dervakgroep „druk- en schrijfpa
pier en -cartons"; J. J. de Boer,
ambtenaar bij het rijksbureau
voor papier; mr. F. H. A. de
Graaff, secretaris van de be
drijfsgroep papier- en papierver-
werkende industrie; J. H. P. v.
Haaren, directeur van het rijks
bureau voor oude materialen en
afvalstoffen; E. A. Kuipers, re
fer endaris bij het departement
van opvoeding, wetenschap en
kuituurbescherming; drs.. J. J.
Walvis, ambtenaar bij de direc
tie van handel en nijverheid; en
tot secretaris, tevens lid: P. C.
Scharp de Visser, ambtenaar bij
den persdienst van de departe
menten van handel, nijverheid
en scheepvaart en van landbouw
en visscherij.
Ir. Gratama tot wethouder be
noemd Bij besluit van den bur
gemeester is architect ir. Jan
Gratama tot wethouder van pu
blieke werken van Amsterdam be
noemd.
Warme maaltijden voor school
kinderen. - Het gemeentebestuur
van Breda heeft het initiatief
genomen om aan de schooljeugd
bonlooze warme maaltijden te
verstrekken. 9 scholen met onge
veer 800 kinderen profiteeren er
al van. Ieder kind krijgt 3 liter
warm eten per week. Nagegaan
wordt thans of de mogelijkheid
bestaat, om aan nog meer kin
deren warme maaltijden te ver
schaffen. Door ouders en kinde
ren is het initiatief enthousiast
ontvangen.
Rechterlijke macht. - Benoemd
is tot substituut-griffier bij de
arrondissementsrechtbank te Den
Haag, mr. W. R. de Jong, ad
ministrateur aan het Odulphus-
iyceum te Tilburg.
25 jaar postcheque- en giro
dienst Morgen zal het 25 jaar
geleden zijn, dat de postcheque-
en girodienst zijn taak begon met
4000 rekeninghouders. T£hans zijn
meer dan 468.000 rekeninghouders
ingeschreven. In 1942 zijn in hun
opdracht of te hunnen gunste
rond 69 millioen betalingen tot
een totaal bedrag van ruim 19
milliard gulden verricht. Tachtig
percent daarvan geschiedde zui
ver giraal, door overboeking. Ge
zegd mag dus worden, dat de
postcheque- en girodienst van
groote beteekenis is geworden
voor het geldverkeer.
Einde der particuliere banken
van leening De Staatscourant
bevat een besluit van den secre
taris-generaal van de departe
menten van binnenlandsche za
ken en van justitie betreffende
de beëindiging van de werkzaam
heden der particuliere banken
van leening.
Toelatingen van dergelijke ban
ken worden niet meer verleend,
terwijl de toelating voor de be
staande banken met ingang van
1 Augustus a.s. wordt ingetrokken
ken.
Honderdjarige overleden. - Te
Biervliet overleed de oudste in
woonster mej. Sara Babijn-Zon-
nevijlle. Zij werd 27 Juli 1942
honderd jaar.
Waarneming van de nieuwe
komeet. - De door de sterren
wacht te Koningsbergen op 11
December op de grens van de
sterrenbeelden Tweeling en
Kreeft ontdekte nieuwe komeet,
die den naam „Fedtke" gekregen
heeft, wordt door de sterren
wacht te Sonneberg sinds 14 De
cember waargenomen. Naar de
sterrenwacht meedeelt, beweegt
de komeet zich verder naar het
sterrenbeeld van den Grooten
Beer. De laatste dagen heeft de
sterrenwacht een opvallenden
lichtglans waargenomen, die van
6 tot 9 Jan. aan kracht verdub
belde. Bijzonder interessant was
liet optreden van den staart van
aanzienlijke lengte; zooals op de
zen afstand van de zon zeer on
gewoon is. De staart is daardoor
nog zeer zwak en slechts op fo
tografische afbeeldingen waar
neembaar. De lengte van den
staart bedroeg volgens de foto
grafische opnamen op 6 Jan. on
geveer negen millioen K.M., op
9 Jan. 15 millioen KM. De rich
ting van den staart fluctueerde
in die dagen meer dan 30 gra
den, hetgeen eveneens een zeld
zaamheid is. De komeet wordt
de komende dagen nog helder
der, zoodat men den staart waar
schijnlijk ook met een normalen
veldkijker zal kunnen zien.
Boerderij door brand vernield.
Woensdagmiddag omstreeks half
drie brak brand uit in de boer
derij van den heer T. Heida te
Zuidbroek bij Joure. De boerderij
brandde geheel uit. Veel vee
kwam in de vlammen om.
Schipper opgesloten en schuit
geplunderd. - Onder Woudrichem
is een schipper, die met zijn ko-
lenschuit tijdelijk ligplaats had
gekozen in een der havens, door
eenige personen overvallen. De
schipper werd gekneveld en tij
delijk opgesloten. Daarna maak
ten de dieven van de gelegen
heid gebruik om uit de kolen-
schuit 20.000 kg. kolen te stelen.
Vermoedelijk heeft men deze ko
len overgeladen op een andere
schuit en heeft men er een goed
heenkomen mee gezocht in den
Biesbosch.
Een telefonisch vademecum
Op instigatie - van den burge
meester wordt as. Maandag hier
ter stede een gemeentelijk inlich
tingenbureau gevestigd, dat uit
sluitend langs telefonischen weg
antwoord hoopt te kunnen geven
op de vele en velerlei vragen,
welke zich niet alleen in dezen
bijzonderen oorlogstijd, maar ook
onder normale omstandigheden
in het dagelijksch leven bij me
nigte voordoen.
Uit den aard der zaak betreft
het hier geen diepgaande adviezen
op het een of andere speciale ge
bied, bijvoorbeeld der wetenschap
pen of techniek, doch eenvoudige
vragen aangaande dingen van
den dag, waarop men gaame ter
stond het antwoord zou willen
weten, doch ten aanzien waarvan
men eigenlijk niet weet tot wie(n)
men zich zou moeten wenden om
achter de waarheid te komen.
Om eens enkele willekeurige
voorbeelden te geven: bestaat hier
ter stede een consultatiebureau
voor t.b.c.-patiënten; wie is de
inspecteur der directe belastingen
en waar is zijn kantoor; tot wien
moet men zich wenden voor een
aanvrage tot het verkrijgen van
een volkstuin; is er in onze stad
een adviesbureau voor beroeps
keuze; welke tentoonstellingen
worden hier momenteel gehou
den; wanneer is de Lakenhal ge
opend. enz., enz. In al dergelijke
gevallen kan men zich met in
gang van Maandag as. telefo
nisch richten tot Nr. 22750, waar
men in de meeste gevallen on
middellijk bescheid op zijn vragen
zal krijgen. En mocht de nieuws
gierigheid een enkele maal al niet
direct bevredigd worden, dan is
dit gemeentelijk inlichtingenbu
reau zeker in staat u te verwijzen
naar de instantie, die daartoe wèl
in de gelegenheid is.
Doodelijk ongeval - Woensdag
middag is in de conservenfabriek
T. en D. aan de Middelstegracht
alhier een 14-jarige knaap in een
bak water met een temperatuur
van 65 graden Celsius^ geloopen,
waardoor de jongen over het ge-
heele lichaam ernstige brand
wonden bekwam. De Eerste Hulp
dienst vervoerde hem naar het
Academisch Ziekenhuis, waar hij
hedenmorgen aan zijn verwon
dingen is bezweken.
Handelsregister K. v. K. -
Nieuwe inschrijving: Firma de
Koning en Van Wijck, Schelpen
kade 45, Leiden. Kweeken van
land- en tuinbouwgewassen. Ven
nooten: A. M. de Koning, Lei
den en D. van Wijck, Leider
dorp.
Wijzigingen: Drogisterij „Het
Groene Kruis", Joh. de Wittstr.
40, Leiden. De zaak is dd. 31
Dec. 1942 omgezet in een ven
nootschap onder firma: Drogis
terij ten Cate. (Bep. Bep.) Venn.
J. ten Cate-Ambrosius en A. G.
de Groot, Leiden.
N. V. Boekhandel en Drukkerij
voorheen E. J. Brill, Oude Rijn
33a. Leiden. Overl. Pres. comm.:
Dr. F. C. Wieder, Noordwijk, dd.
7 Jan. 1943.
Zaadhandel W. Segaar Czn.
Lange Diefsteeg 8, Leiden. Uittr.
venn.: Wed. M. G. Segaar-Ver-
heggen, Leiden, dd. 31 Dec. 1942.
J. J. Rhijnsburger, Hoofdstraat
287, Sassenheim. Brood-, koek-,
en beschuitwinkelier. Overl. Eig.
J. J. Rhijnsburger, dd. 2 Jan.
1943. Wijz. handelsn. in: Wed. J.
J. Rhijnsburger. N. E.: Wed. M.
C Rhijnshburger-Dorst, Sassen
heim.
N.V. Sleepschip Jacobus Johan
nes. Hoofdstraat 350, Sassenheim.
De zaak is met ingang van 22
Dec. 1942 in liquidatie getreden.
Liq.: A. Kriens, Sassenheim.
G. van der Mey's Zonen, Hee-
reweg 231, Lisse, bloembollen-
kweekerij en -handel. Krachtens
beschikking van den Generaal-
Commissaris voor Financiën en
Econ. Zaken dd. 23 Dec. 1942 is
tot Verwalter over het aandeel
in de vennootschap van den
heer Gerrit van der Mey Jr., wo
nend te Lisse en tijdelijk ver
blijvend in de Ver. Staten van
Amerika, aangesteld de heer Fr.
G. C. Piehl. 's-Gravenhage.
W. van Dijk, Zuidstraat 88,
Katwijk. Melkslijterij en handel
ir. zuivelproducten. De zaak is
dd. 7 Jan. 1943 omgezet in een
venn. o. firma: W. van Dijk Wz.
Venn.: W. en C. van Dijk, Kat
wijk a. Zee. Aan C. van Dijk is
handlichting verleend.
C. van Schie, Baljuwstraat 35,
Katwijk a. Zee. Kleinhandel in
manufacturen. De zaak is dd. 1
Jan. 1943 omgezet in een venn.
o. firma: C. van Schie en Zoon.
Venn.: C. en H. van Schie, Kat
wijk.
H. van Rhijn, Schafferstraat
11, Noordwijk a. Zee. Handel in
ijs, bier, limonades en export. De
zaak is dd. 1 Jan. 1943 omgezet
in' een vennootschap onder fir
ma: Firma H. van Rhijn en
Zoon. (Bep. Bep.) Venn.: H. en
E S. van Rhijn, Noordwijk. Aan
E. S. van Rhijn is handlichting
verleend.
Tot dirigent van het nieuw
gevormde jongenskoor der Jeugd
vereeniging „Door Vriendschap
Vereenigd" is benoemd de heer
J. Willems alhier.
Gistermiddag omstreeks half-
drie .is op het kruispunt van
Heerenstraat en Witte Singel een
vrachtauto in botsing gekomen
met een tractor met oplegger.
Door den schok viel een 20-jarige
zuivelbereider uit Zoetermeer van
den vrachtauto en brak het rech-
tersleutelbeen. De E.H.D. bracht
het slachtoffer naar bat Acade
misch Ziekenhuis.