WOENSDAG 7 OCTOBER 1942
No. 25315
Het tweede front
83ste jaargang
Churchill zwijgt hardnekkig
De rede van Göring
Radiorede van
Soebhas Chandra Bose
Verspreide berichten
BINNENLAND
Mussert spreekt tof vrouwen en
moeders van frontstrijders
STADSNIEUWS
Kamerlingh Onnes-Laboratorium
Amerikaansch slagschip
tot zinken gebracht
Verduisteren:
RECHTZAKEN
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Hermy.
TelefDirectie en Administratie
25041 (2 lijnen) Gironummer: 57055
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Telef. Redactie: 21507
Hoofdredacteur: B. W. Menkhorst, Yelden
Pl.verv.: K. Been. Leiden.
Naar Reuter meldt, heeft Churchill in ant
woord Op een vraag, of de regeering geen ver
klaring had af te leggen omtrent de uitlatingen
van Stalin over de noodzakelijkheid van een
tweede front in het Lagerhuis gezegd:
„Het IS volkomen duidelijk, dat op het oogen-
blik van de Britsche regeering geen andere
verklaringen worden verlangd dan die reeds
zijn afgelegd." Hij zei voorts, dat hy natuur
lijk heeft nagedacht, over de uitlating van
Stalln.
De Labour-afgevaardigde Bevan stelde toen
de volgende vragen: „Is het niet juist, dat de
arbeiders in geheel Engeland over den eigen
lijken inhoud vanStalin's verklaring spreken?
Moet het Lagerhuis geen gelegenheid krijgen
zich met deze verklaring bezig te houden? Be
seft de premier de zeer ernstig^ gevolgen, die
voor de oorlogsprocluctie zouden- kunnen ont
staan, indien he.t gevoel veld wint, dat er een
misverstand tuslbhen de Sovjet-Unie en ons
bestaat? Zal er niet zeer spoedig gelegenheid
zijn om het publiek te dezer zake in te lich
ten?"
Churchill antwoordde: ,Jk heb aan de zoo
even afgelegde verklaring niets toe te voegen."
Het Labour-lid Bellenger zei: „Naar uit de
verklaring schijnt voort te vloeien, bestaan niet
de allernauwste betrekkingen inzake de coördi
natie van de stafwerkzaamheden voor politieke
doeleinden, zooals wij moesten gelooven op
grond van de rede van den premier na zijn
terugkeer uit Moskou. Kan hij de verzekering
geven, dat tusschen Rusland en Engeland een
zeer nauwe samenwerking in aangelegenheden
van leiding bestaat?"
Churchill antwoordde: „Ik heb niets naders
toe to voegen aan de zorgvuldig overwogen ver
klaring, die ik omtrent dit onderwerp heb afge
legd en ik zou het Lagerhuis dringend willen
jadviseeren op een tijdstip, dat stellig van be
lang is, deze aangelegenheid niet te overhaas-
ten." v
Op den eisch van den Labour-afgevaardigde
Clement Davies, dat Churchill zeer spoedig de
mogelijkheid omtrent het houden van een debat
in overweging moest nemen, gaf de premier ten
antwoord, dat hij het Lagerhuis zou uitnoodigen
de regeering in het door haar ingenmen stand
punt te steunen.
Toen ook het Labour-lid McLean aandrong
op een spoedige verklaring, kwam de speaker
tusschenbeide en verbood verdere vragen.
(D.N.B.)
ANTWOORD VAN STALIN.
De Engelsche nieuwsdienst meldt: In diplo
matieke kringen te Londen verluidt, dat er bin
nenkort een officieel antwoord van Groot Brit-
tannië en de Ver. Staten op den eisch van
Stalin naar een tweede front, verwacht kan
worden De minister van Voorlichting zou ver
klaard hebben, dat de Geallieerden zich „in de
naaste toekomst" met de voorbereidingen voor
de oprichting van een tweede front zouden
bezig houden. (D.N.B.)
Ce diplomatieke correspondent van het D.N.B.
schrijft: v
,Men kan dc reactie (der wereld op de rede
voeringen van Hitler, von Ribbentrop en Görmg
volgens het oordeel van Berlijnsche politieke
kringen aldus samenvatten, dat de toenemende
veiligheid van Duitschland en zijn bondgenc jten
en de precaire toestand van hun tegenstanders
reeds op vele plaatsen wordt ingezien en soms
zelfs openlijk toegegeven. Deze situatie is onge
twijfeld een gevolg van het feit, dat Duitschland
en zijn vrienden de door hep veroverde streken
reeds thans productief maken. Voor het eerst in
de geschiedenis wordt Duitschland in staat ge
steld, de gebieden, die eeuwenlang tegenover
elkander stonden, bij elkaar te doen aanpassen
en te organiseeren, zoodat er een groot gebied
ontstaat, dat op het gebied van de voedselvoor
ziening zijn sporen al begint te verdienen. Dat is
een streep door de rekening van degenen, c*ie
door het afsnoeren dezer gebieden steeds him
verval trachtten te bewerken.
Als -het vyandeiijke buitenland de verklaringen
van rijksmaarschalk Göring over de voedsel
positie in het bezette gebied in dier voege wil
uitleggen, dat dat gebied door de bezettings
troepen wordt leeggeplunderd, lijkt het afge
zien van het feit, dat Hermann Göring in
hoofdzaak het Oostelijke gebied, dat ais over-
schotgebied bekend staat, bedoeld zal hebben,
niet ondienstig, hier een juridische en een zake
lijke opmerking te maken. Dat de bezettings
troepen gebruik kunnen maken van levensmid-
delenvoorraden en van de gemeenten fri die
gebieden bepaalde prestaties kunnen verlangen,
is volkenrechtelijk vastgelegd in de artikelen 52
en 53 van de Haagsche conventie ten. gunste van
het thans bezette gebied te zien. Bovendien meet
in aanmerking worden genomen, dat talrijke
buitenlanders in Duitschland moeten worden
gevoeizoo om een klein voorbeeld te noe
men ruim een miilioen Fransche krijgsgevan
genen en talrijke Fransche werkkrachten. Een
zekere compensatie door prestaties aan de be
zettingstroepen lijkt begrijpelijk, ja zelfs van
zelfsprekend.
De vijandelijke propaganda heeft ook munt
willen slaan uit Görings verklaringen over de
luchtaanvallen. Tegen de herhaalde bewering,
dat de Britsche luchtmacht slechts militaire en
voor den oorlog belangrijke doelen aanvalt- en
niet de burgerbevolking wil terroriseer en, getui
gen onder meer Engelsche propagandapamflet
ten, waarin de daden der Britsche luchtmacht
worden verheerlijkt. Eenige dezer publicaties, die
van talrijke foto's voorzien zijn, konden onlangs
worden ingezien door buitenlandsche corres
pondenten te Berlijn. Zoo zijn op een in het
Nederlandsch gesteld pamflet de door de Brit
sche luchtmacht verwoeste wijlen te Lu'oeck
duidelijk aangegeven. Tevergeefs zoekt men
daarop naar fabrieksterreinen. Uitsluitend een
klein stukje ven de bewoonde havenwijk on in
hoofdzaak het centrum der stad met- de be
roemde kerken en openbare gebouwen zijr. aan
den aanval ten prooi gevallen. Een herinnering
aan de beruchte uitspraak van den Britschen
luchtmaarschalk Harris, ,wij zullen de Duit-
schers kneden tot zij niet meer kunnen", lijkt
dan ook gemotiveerd.
De waarschuwingen, door den Führer en den
rijksmaarschalk geuit in verband met het niet
te kwalificeeren optreden der vijandelijke lacht-
macht. geldt in gelijke mate voor de teivcur-
aanvallen van de Bri cbe en van de van Ari
sche vliegvelden opstijgende Amerikaansche
luchtmacht. Van beide zal het Engelsche voljc
dat moet het wel inzien- de verantwoorde
lijk en de gevolgen dragen".
De Indische vrijheidsstrijder Soebhas Chandra;
Bose heeft gisteren opnieuw een radiorede tot
het Indische volk gehouden.
Hij feliciteerde zijn strijdende landgenooten
met de groote successen van hun verzet tegen
de Engelsche onderdrukkers en verklaarde o.a.:
De Britsche autoriteiten hebben geprobeerd,
den waren stand van zaken in Indië te verdoe
zelen. Thans wordt de geheele wereld op de
hoogte gehouden van de gebeurtenissen in Indië
met het resultaat, dat zelfs in de landen, die
met Engeland verbonden zijn, de openbare mee
ning uiterst verstoord is over de politiek van
Churchill, Amery, Cripps e.d. Het Indische volk
is 25 Jaar lang systematisch voor den vrijheids
strijd opgeleid en zal derhalve zijn strijd voort
zetten tot het Britsche wereldrijk definitief in
eenstort.
Bose herinnerde er aan, dat er volgens offi-
cieele verklaringen van de Britsche regeering
reeds bijna 100.000 Indiërs in dezen oorlog zijn
opgeofferd. Op deze wijze heeft Indië voor het
behoud van het Britsche wereldrijk tegen zijn
zin en tegen zijn overtuiging reeds 100,000 In
diërs verloren. Zou Indië derhalve niet vrij
willig 100.000 man offeren aan den nationalerr
strijd, opdat het Britsche wereldrijk vernietigd
en Indië bevrijd kan worden? De gruwelijke da
den van de Britsche autoriteiten in Indië heb
ben over de geheele wereld het geweten der
openbare meening wakker geschud en sympa
thieën voor Indië verwekt. Om de kroon op te,
zetten aan de Britsche politiek, werden Brit
sche. Amerlkaansch# en Australische soldaten
op de weerlooze vrouwen en mannen losgelaten,
ten einde Indië een vernis van Engelsch-Ame-
rikaansche cultuur en beschaving te geven. Be
staat er een beter beeld van de veelgeprezen
vrijheid en democratie, dan zooals Churchill en
het Atlantische handvest die aan het in slavernij
verkeerende Indië beloofden?
Vervolgens zette Bose uiteen hoe men de Brit
sche heerschappij het best kan bestrijden.
Scherp veroordeelde hij de door de Engelsche
regeering voorgenomen politiek der vernietiging
van Indisch eigendom. Een der bemoedigendste
feiten noemde hij het, dat de bewoners der vor
stendommen aan den nationalen strijd deel
nemen en hij feliciteerde den minister-presi
dent 'van Sindh. dat hij als teeken van zijn
protest tegen Engeland en van zijn solidariteit
met den Indischen vrijheidsstrijd, heeft afstand
gedaan van zijn Engelsche titels. Hij en zijn
aanhangers zijn niet de eenige Mohammedanen,
die er zoo over denken. De voornaamste Mo-
hammedaansche organisaties buiten de Moslem
liga hebben zich op gelijke wijze uitgesproken
en vormen een passend antwoord op de valsche
beweringen der arrogante Britsche politiek.
Tot de partijen, die nog geen besluit genomen
hebben, zeide Bose. dat thans de tijd gekomen
is om te beslissen. Het is zinloos van mr. Jinnah,
den leider der Moslem-liga. om te droomen van
een .pakistan" onder Britsche bescherming.
Wanneer hij een werkelijk vrij pakistan
wenscht, moet hij gebruik maken van de thans
geboden prachtige gelegenheid, om de Britten
uit Indië te Verdrijven. Hij moet niet vergeten,
dat de geheele Islamitische wereld thans van
Egypte tot Indië zich tegen het Britsche impe
rialisme als openlijke vijand No. 1 heeft aan
eengesloten.
Bose keerde zich vervolgens vooral tegen de
onder Britsche vaan dienende Britsch-Indische
politiebeambten en soldaten. Zij zullen thans
definitief voor de Indische vrijheidsbeweging
moetey beslissen, willen zij -de misdaad eener
ondersteuning van de Britsche regeering in dezen
vrijheidsoorlog later niet voor de regeering van
het vrije Indië moeten verantwoorden. Dezelfde
oproep richtte Bose tot die Indische politici, die
thans nog in den uitvoerenden raad van den
onderkoning zittin# hebben.
Ik ben ervan overtuigd, zoo besloot Bose. dat
wanneer alle Indiërs over de geheele wereld hun
klachten tot het uiterste inspannen om deel te
nemen aan den grooten strijd in het vaderland,
de dag der, verlossing van Indië veel vroeger zal
komen dan wij thans kunnen verwachten.
(D.N.B.)
AMERIKAANSCHE GEZANT TE MOSKOE
NAAR HUIS.
De Amerikaansche ambassadeur te Moskou,
admiraal Standley, zal. naar de Britsche nieuws
dienst meldt, naar Washington vertrekken om
ruggespraak te houden met Roosevelt. Gisteren
heeft hij een onderhoud met Molotof gehad en
waarschijnlijk zal hij vóór zijn vertrek nog een
bespreking met Stalln voeren. Standley heeft
verklaard, dat het in hoofdzaak een bespreking
van militaire vraagstukken en de Amerikaansche
hulp aan de Sovjet-unie betreft.
Hij wordt vergezeld doop den militairen en
den maritiemen attaché.
Standley verklaarde: „over het algemeen heeft
men iiier het gevoel, dat de Amerikaansche hulp
aan Rusland niet met de verwachtingen in over
eenstemming is. De Russen hebben het gevoel,
dat wij niet ailes doen wat wij kunnen. Ik zou
willen medehelpen om deze dingen in orde te
brengen. Ik ben echter lang weg geweest uit de
Vereenigde Staten en deze dingen moeten daar
beslist wordgn".
Exchange Telegraph meldt uit Londen, dat de
leider \an de Oost Europeesche af deeling van
het Amerikaansche ministerie van buitenland
sche zaken. Henderson, benoemd is tot plaats
vervanger van Standley tijdens diens afwezig
heid. Henderson heeft destijds Churchill en
Hamman naar Moskou vergezeld en is sindsdien
in de sovjet-unie gebleven. (D.N.B.)
WENDELL WILLKIE.
In Washington wordt in zeer sterke mate ver
moed, aldus laat zich de Londensche „Daily
Mirror" vandaar berichten, dat Roosevelt het
voornemen heeft Wendell Willkie tot minister
van buitenlandsche zaken te benoemen. Roose
velt is n.l. van meening. dat de reis van Willkie
naar Moskou boven alle verwachtingen succes
vol is geweest en de spanning tusschen
Washington en Moskou heeft doen afnemen. Met
het oog op de onlangs gebleken anti-sovjet-
"Russische stroomingen bij het I ministerie van
buitenlandsche zaken overweegt Roosevelt mu
taties en wil hy met name den minister ven
buitenlandsche zaken, Huil. vervangen door den
meer liberalen Wendell Willkie. (DUB.).
N.SV.O.-BIJEENKOMST IN UTRECHT.
De persdienst der S.N.B. meldt:
In een der zalen van het N.V.-huis te Utrecht
werd een bijeenkomst gehouden voor de vrouwen,
verloofden en moeders van de Nederlandsche
strijders aan het Oostelijk front. De organisatie
daarvan berustte bij de afdeeling „Hulp en Bij
stand" van de Nationaal-socialistische vrouwen
organisatie. Na een kort begroetingswoord van
de districtsvertegenwoordigster van „Hulp en bij,-
stand", sprak de N.S.V.O.-leidster, mevr. O. dei
RuiterVan Lankeren Matthes. zy betoogde
dat van de vrouwen de toekomst van Nederlaiyi
afhangt. De levenshouding van de nationaal-
socialistische vrouwen moet een voorbeeld zyn
voor de anderen. Nooit mag voor den front
soldaat de terugkeer een teleurstelling brengen.
Mussert werd by zün verschynen op het
spreekgestoelte hartelyk toegejuicht. Hy stelde
vast dat de Nederlandsche nationaal-socitalis-
ten, evenmin als hun Duitsche kameraden, den
oorlogsftoestand van 1940 ooit hebben gewind.
Het is niet onze schuld, aldus de leider, dat
er hier geen nat. soc. regeering bestond, maar
de schuld van hen die dit hebben tegengehou
den. Wanneer men een oogenblik aanneemt dat
de oorlog aan Nederland voorbij zou zijn ge
gaan en er dus geen bezetting was, dan zou het
geen vraag meer zijn, waar het tweede front
zou worden gevormd. Dat zou natuurhjk hier
geschieden aan de Nederlandsche kust. De op
richting van zulk een front in Nederland noem
de Mussert het ergste wat ons vaderland nog
zou kunnen overkomen, het zöu het sluitstuk
van onze ellende zy'n. zy, die daarop hopen
zyn, vaak zonder dat ze het weten, de slechtste
Nederlanders.
Van 1920 tot 1936 zwelgde de wereld in pa
cifisme. Duizenden meenden iets goed te doen
door met een gebroken geweertje te loopen. zy
wisten niet dat tegelijkertijd in de onmeteiyke
vlakten van Rusland 180 miilioen menschen de
eenvoudigste levensbehoeften moesten missen,
omdat alles werd ingesteld op de wapenfabri-
cage. Het parool van bolsjewisten en joden was:
wapenen in Rusland, het gebroken geweertje in
Europa. Gelukkig is het nationaal-socialisme en
fascisme gekomen om Europa te beschermen.
Het is ontzagiyk moeiiyk om den oorlog te
winnen, maar het zal nog veel moeiiyker zyn,
om den vrede te winnen, want dat kan alleen
door gerechtigheid. De vrouwen hebben ook de
taak daaraan mede te werken. Aannemende
dat de vrede op basis van rechtvaardigheid zal
worden gevestigd, doe ik, aldus Mussert, al wat
in myn vermogen is, om Nederland zyn plaats
te doen innemen. Wij willen een behoorhjk stuk
van Europa worden dat zyn plicht doet en zyn
recht eischt omdat het zijn plicht doet!
Na de pauze die op "het vertrek van. den lei
der volgde, werden nog eenige films vertoond.
De bijeenkomst werd op de gebruikelyke wyze
met het volkslied gesloten.
COMMISSARIS P. KRAMER
ONDERSCHEIDEN.
De burgemeester van Den Haagvprof. dr. H.
Westra, heeft gisteren den heer P. Kramer,
commissaris van politie aldaar, aan wien met
ingang van 1 October J.l. eervol ontslag is ver
leend. op hartelyke wyze dank betuigd voor de
vele en belangrijke diensten, welke de heer
Kramer in zyn ruim 39-jarige werkzaamheid
aan de gemeente heeft bewezen en hem daarbij
de hoogste onderscheiding, waarover het ge
meentebestuur kan beschikken, namelijk de
gouden medaille, doen toekomen.
MR. J. W. GOEDBLOED OVERLEDEN.
Op 61-jarigen leeftyd is gisteren te Oegst-
geest overleden* de, heer mr. J. W. Goedbloed,
voorzitter van den raad van arbeid te Middel
burg en bestuurslid van de vereeniging van
raden van arbeid. Ook was hij oud-raadslid en
oud-secretaris van den christelyken boeren- en
tuindersbond.
VERBETERING VAN AKTEN VAN DEN
BURGERLIJKEN STAND.
De secretaris-generaal van het departement
van Justitie heeft bepaald, dat een verzoek tot
verbetering of aanvulling van akten van den-
burgerlyken stand mede door het openbaar mi
nisterie by de arrondissementsrechtbank kan
worden ingeleverd. -
Kennelijke schrijf- of spellingfouten kunnen
ook zonder tusschenkomst van den rechter wor
den verbeterd. De verbetering geschiedt door den
ambtenaar, onder wien de registers berusten, op
verzoek en volgens aanwijzingen van het open
baar ministerie.
Dit besluit is gisteren in werking getreden.
CORD. H. VAN^ERK OVERLEDEN.
Te Bussum Is Maandag op 76-jarigen leeftyd
overleden de heer Cord. H. van Erk, een zeer
vooraanstaand figuur in de zakenwereld. De heer
Van Erk was de man, die in ons land de kas
registers introduceerde en ook den naam „kas
register" in Nederland bracht. Hy begon hier
mede in 1889 en vertegenwoordigde het nationale
kasregister voor Nederland en koloniën. Hy dreef
deze «aak tot 1920 en heeft haar hier grootge
maakt.
DAAR.
Dat is de titel van ons nieuw affiche en de
roode pyien wijzen naar Rusland, want daar is
het dat de vrijheid van Europa bevochten wordt.
Daar strydt de Duitsche soldaat en zyn bond-
genooten tegen de sovjets, daar vernietigen zy
de machtige legers, die Stalin gereed had staan
om geheel Europa in de macht van het bolsje
wisme te brengen. Daar in Rusland strijden ook
Nederlandsche mannen, die hun volk en vader
land bewaren willen voor de ellende die ook over
ons volk zou komen, indien de misdadigers-
benden van Stalin niet vernietigd zouden wor
den. Kerels van Nederland, ook uw plaats is in
de gelederen van ons legioen. Meldt u aan by
het vrijwilligerslegioen „Nederland", Koninginne
gracht 22, te 's Gravenhage.
H. BLANCHE KOELENSMID OVERLEDEN.
Te Berlyn is na een korte ongesteldheid over
leden de heer H. Blanche Koelensmld. die be
hoorde tot de oude garde der Nederlandsche
journalisten. Hij woonde reeds voor den eersten
wereldoorlog in Duitschland. eerst eenige jaren
in München, daarna onafgebroken in Berlyn,
waar hij voor vele Nederlandsche bladen werk
zaam was. o.a. als Berlijnscn correspondent van
het Rotterdamsch Nieuwsblad. De laatste jaren
ging hij over naar de redactie van, den zender
Bremen. In de nationale organisatie der Neder
landers in Duitschland heeft de heer Koeien-
smid een groote rol gespeeld. Hy was lange
jaren secretaris in het hoofdbestuur van den
Nederlandschen Bond in Duitschland en redac
teur van het bondsorgaan.
BELANGRIJKE OVEREENKOMST MET
TECHNISCHE HOOGESCHOOL.
In zyn rede by het begin van den cursus
heeft de rector-magnificus der Technische Hoo-
geschool te Delft gewag gemaakt van een be
langrijke regeling tusschen de Hoogeschool en
het Kamerlingh Onnes-laboratorium alhier.
Ten gevolge van de sluiting der Leidsche uni
versiteit was het te vreezen, dat het voortbe
staan van dit laboratorium, hetwelk zooveel
heeft bygedragen tot den wetenschappelijken
roem van Nederland, ook in het buitenland,
door gebrek aan toevloed van jonge medewer
kers en door afvloeiing van personeel, in ge
vaar zou komen.
De hoogleeraar-directeur van het laborato
rium, prof. dr. W. J. de Haas, heeft daarom
contact gezocht met de hoogleeraren in de na
tuurkunde aan de Technische Hoogeschool; het
gevolg is geweest, dat het Leidsche Instituut
voor dén cursus 1942'43 ter beschikking van
het laboratorium voor technische Physica der
Hoogeschool wordt gesteld. Met de leiding van
de nieuwe afdeeling is prof. dr. E. C. Wiersma
belast. De overeenkomst is voor Delft in de
eerste plaats van belang, omdat het laborato
rium voor technische physica aldaar een tekort
aan ruimte heeft, en het daar thans ook aan de
noodige zwaardere apparatuur ontbreekt. Niet
alleen echter uit practische overwegingen was
het Leidsche aanbod voor Delft van belang.
Naar het oordeel van prof. De Haas en prof.
Wiersma is de wetenschappelyke afstand tus
schen Leiden en Delft al te groot. De Leide-
naar is te weinig technisch, en, globaal gezien,
dreigt te Delft het wetenschappelyke element
door het technische op den achtergrond te wor
den gedrongen. Door het contact zal nu een
vruchtbare samenwerking mogelyk zyn.
Nog in een ander opzicht kan de regeling
voordeel afwerpen. Naar prof. Wiersma mede
deelde, neemt het Nederlandsche aandeel in het
wetenschappelyke speurwerk op koude-gebied
een zeer vooraanstaande plaats in; daartegen
over staat, dat het buitenland een grooten voor
sprong heeft op het terrein van physisch-tcch-
nische publicaties. Ook daarin zal thans veran
dering kunnen komen. Wat dit, niet alleen voor
het natuurkunde-onderwys op zichzelf, beteeke-
nen kan, maar ook voor de industrie, laat zich
gemakkeiyk begrijpen. Immers, de „koude-in-
dustrie" vormt een zeer belangrijk element in
ons economisch bestel; men denke aan de
voedselvoorziening.
De animo onder de Delftsche studenten voor
de door de overeenkomst geschapen mogelykhe-
den is groot. Voorloopig zullen er vyf of zes
hun studie in Leiden voortzetten. Of dit aantal
voor uitbreiding vatbaar is. zal de toekomst
moeten uitwyzen. (,,Hbld.")
IN MEMORIAM FRANK SCHOLTEN.
Na een lang en smartelijk ïyden overleed
onlangs hier ter stede de bekende Palestina -
kenner Frank Scholten. Schol ten werd op 30
Augustus 1881 te Amsterdam geboren, waar zyn
vader een bankierskantoor leidde. Van jongs
af interesseerde hy zich voor kunst-geschiede-
nis, zoodat hy op twintig jarigen leeftyd aan de
Universiteit tc Berlyn kunstgeschiedenis ging
studeeren. Na afloop van deze studie maakte
hy een aantal groote reizen naar Italië en
Griekenland, maar het waren ten slotte Egypte
en vooral Palestina, die in het byzonder zyn
aandacht trokken.
Na den wereldoorlog vestigde hy zich in 1921
in Palestina, om er tot 1929 te biyven. Deze
acht jaren heeft Frank Scholten benut om
een collectie photo's, het Heilige Land betref
fende, aan te leggen, die wegens haar omvang
en de zeldzaamheid der photografieën, uniek
mag worden genoemd. Zoo kwam zyn grootsche
conceptie, het plaatwerk „Palestina" tot stand,
waarvan hy zelf slechts twee deelen kon vol
tooien en uitgeven. Deze beide deelen behan
delen de havenstad Jaffa, welke hy noemde
„de Toegangspoort". In de jaren 19291935 ver
schenen er e?n Fransche, een Duitsche, een
Engelsche, een Nederlandsche en een Vlaam-
sche editie. Het verzamelwerk „Palestina" be
oogt een volledige illustratie van den By bel,
voor zoover deze nog mogelyk is. te bieden, en
wel uitsluitend met afbeeldingen, die door
Scholten zelf in het Heilige Land gemaakt zijn.
Scholten ging uit van het standpunt, dat de
vraag, wat er van het Bijbelsche Palestina
overgebleven is, haar beantwoording vindt in
de photo's van het moderne Palestina. Hij
trachtte door het heden het verleden te bena
deren.
In de jaren 19311935 en 19351937 vertoef
de hy weer in Palestina om de volgende deelen
voor te bereiden. By zyn terugkeer kreeg hy in
1938 in Lyon een auto-ongeluk, waarna zich by
hem een sleepende ziekte openbaarde, die hem
•na vier jaren uit het leven wegnam. Tijdens
zyn ziekte werkte hij rusteloos door, zich zelf
helaas niet ontziende, waardoor het ziektepro-1
ces verhaast werd. De verwachting bij het ver-
schynen der beide eerste deelen door vele re
censenten uitgesproken, zal echter niet be
schaamd behoeven te worden. Toen hy zeker
heid had, dat hy zyn werk niet zelf zou kun
nen voltooien, trof hy by testamentaire be
schikking maatregelen, waardoor in de eerste
plaats de voltooiing van zyn werk verzekerd
zal zijn. Maar daarnaast opende hy, naar thans
gebleken is, de mogeiykheid, dat een gedeelte
van zyn nalatenschap gebruikt zal worden voor
een intensiveering van die wetenschappen in
Nederland, die zich met de beschavingen van
het geheele oude Nabije Oosten bezig houden.
Met Scholten is een groot, doch bescheiden
mensch heengegaan. Hetgeen hij voltooide van
zyn werk noemde hy bescheiden „de Toe
gangspoort", maar de velen, die aan zyn hand
en onder zyn leiding, deze poort binnen gingen,
zullen Frank Scholten niet vergeten en in zijn
geest biyven werken.
SPEELTUINVER. „WESTERKWARTIER".
Geslaagde feestavond.
Gisteravond werd vanwege de speeltuinver.
„Westerkwartier" in de zaal van „Oud-Hortus-
zicht" een vrouwen-propaganda-avond gehou
den. Om even halfacht nam de voorzitter, de
heer G. F. Lardee, het woord en riep allen aan
wezigen een hartelijk welkom toe. Spr. begroette
in het byzonder den afgevaardigde der Leidsche
Speeltuinfederatie- en bracht voorts dank aan
de dames, die dezen feestavond hadden mogelyk
gemaakt. Spr. wees ook op het Bouwfonds, dat
gesticht is, opdat niet alleen de kinderen een
eigen tehuis zullen krijgen, waar zij, 's winters
kunnen dammen en schaken, maar waarin ook
de leden kunnen vergaderen en hun feestavon
den houden. Voortaan zal van leder lid elke
week één cent voor dit Bouwfonds worden ge
vraagd. Ook dit jaar zal niettegenstaande de
moeiiykheden, aan 500 kinderen een St. Nicolaas-
feest worden bereid. Daarna gaf hy het woord
aan den heer Alb. Gerritsen, die met zyn leuke
liedjes de stemming er In wist te brengen. In
de pauze werden de dames getracteerd, terwijl
allerlei attracties werden aangeboden. Nadat
nog een zangwedstrijd om pry zen was gehouden,
bracht aan het slot van den avond de heer
Lardee dank aan allen, die tot het welslagen
van dezen avond hadden medegewerkt.
In een extra-bericht maakt het Italiaaiv-
sclje hoofdkwartier bekend, dat de Italiaan-
s^hé duikboot Barbarigo onder bevel van ka*
pitcin En zo Grossi op den Atlantische®
Oceaan een Amerikaansch slagschip van do
Mississippi-klasse tot zinken heeft gebracht.
De torpedeering had plaats om 2 uur 35 min.
des nachts, op 330 zeemyl ten zuiden van Free
town West-Afrika)De oorlogsbodem werd
door vier torpedotreffers van den Italiaanschen
onderzeeër tot zinken gebracht.
De drie schepen van de „Mississippi-klasse",
de Idaho, de New-Mexico en de Mississippi,
hebben een waterverplaatsing van 33000 ton. zy
werden gebouwd in de jaren 19171919 en zyn
eenige jaren geleden geheel gemoderniseerd. De
bewapening bestaat uit 12 kanonnen van 35
cM, in vier geschutstorens opgesteld, 12 ka
nonnen van 12 c.M.. 8 stukken luchtafweer van
12 c.M. en 12 stukken van kleiner kaliber. De
schepen kunnen geen torpedo's lanceeren. Zy
hebben drie vliegtuigen aan boord die van twee
catapujten kunnen worden afgeschoten. De be
manning telt normaal 1300 koppen.
van hedenavond 19.06 uur
tot morgenochtend 7.51 uur
De maan kwam heden op te 4.19 uur en gaat
ónder te 18.13 uur.
DE ECONOMISCHE RECHTER STRAFT.
Het vervoer van een kist met vleesch naar het
café „In den Vergulden Turk" ln Lelden was
aanleicüng tot de ontdekking van een clandestiene
slachterij, waarmee handel ln vleesch gepaard
ging. Een bode uit Zoeterwoude bracht vleesch
mee, dat hij had ontvangen van N. van Rooyen
te Zoeterwoude. Deze had hem gezegd dat het
vleesch van clandestiene slachting afkomstig was.
Deze mededeellng gold nu als bewijs tegep van.R.
die ontkende te hebben geslacht. Daarom werd
deze verdachte conform den eisch veroordeeld
tot een Jaar gevangenisstraf.
Niet alleen dat F. K. Kemperman te Lelden,
thans gedetineerd ln het Huls van Bewaring, een
kalf clandestien had geslacht, maar hy had ook
gehandeld ln vleesch. Hy had ook de achtervoet
van een koe gekocht en ln zijn winkel verkocht
op bonnen, om achterstand ln te loopen. De of
ficier vorderde een Jaar en drie maanden gevan
genisstraf. dat ook het vonnis werd. A. Vermeer
te Lelden had ln een paardenstal gelegenheid
gegeven tot clandestien slachten. Dat was drie-'
maal gebeurd. De verdachte zei niet te hebben
geweten wat er ln zyn stal gebeurde, doch de
officier geloofde daar niets van, zoodat de eisch
en ook het vonnis zes maandten gevangenisstraf
werd. Voor het verder behandelen van het vleesch
zou P. de Ruiter te Lelden zyn woning beschik
baar hebben gesteld, doch dit werd door verdach
te ontkend. HIJ had alleen maar wat vleesch ver
voerd. De officier vorderde drlo maanden gevan
genisstraf. doch de rechter vond geen voldoende
bewys, en sprak verdachte vry. Voor het café
_,.In den Vergulden Turk" te Leiden had W. J. J.
A. Couwenberg een hoeveelheid kalfs- en lams-
vleesch van clandestiene slachting afkomstig
gekocht van denslager Kemperman. Voor
ditmaal vorderde de officier f. 1000 boete subs
6 maanden hechtenis, dat ook het vonnis werd.
Een gelljko straf werd opgelegd aan W. Boer, die
voor het café „Het Schuttershof" cl- id
kalfsvleesch had gekocht.
\de prijzen in de groentenjvinkees.
Een aantal handelaren beboet.
Dat vele groentenhandelaren het met de prys-
voorschrlften niet al te nauw nemen kan een
leder constateeren als hy de pryzen, die ln den
winkel of aan de kar berekend worden, vergelijkt
met de -pryslijst voor groenten en fruit, die elke
week ln de dagbladen wordt bekend gemaakt.
Het zou én voor den groentenhandelaar én voor
het publiek voordeel afwerpen. Indien men er
vaker toe overgaat genoemde" pryslijst te raad»-
plegen. De groentenboer behoeft dan voor den
inspecteur voor de prysbeheerschlng niet zoo be
vreesd te zyn cn opk zou hij dan niet vry wel zeker
eens voor de noodzaak worden gesteld een soms
aanzienlijk deel van zyn bedryfskapitaal als boe-
tegeld af te staan. Het publick tenslotte kan zich
een extra uitgave besparen van 10 tot 30. Ja
soms zelfs 40 en 50 van het bedrag, dat het
ln den groentenwlnkel uitgeeft.
Hoewel er oen verbetering ln den toestand valt
waar te nemen, maken de opsporingsambtenaren,
die belast zijn met dc controle nog regelmatig
processen-verbaal op tegen prysopdrljvende groen
tenhandelaren. Het gevolg hiervan ls dat de In
specteur voor de prljsbeheerschlng te 's-Graven-
hage even regelmatig deze overtreders krygt te
veroordeelen.
Onlangs moesten zich uit Lelden cn omgeving
de volgende groentenhandelaren tegenover hem
verantwoorden: E. O uit Oegstgeest. W. de M. uit
Rynsburg, P. O. uit Lelden. W P. de H. uit
Noordwijk en L. van D. uit Katwyk aan den Ryn.
De Inspecteur legde hun boeten op varlecrcn<J
van f. 40f. 150.
De groentenhandelaar T. van Nederstlgt. Hoo
gwerf straat IA te Hillegom dlc rabarber en aard
beien had verkocht tegen f. 0.18 en f. 1 per kg.,
terwyi de vastgestelde prijs respectievelijk f. 0.13
en f. 0 56 was. werd veroordeeld tot f. 40Als
bykomende straf werd de openbaarmaking van
het vonnis bevolen.
HANDELSREGISTER K. v. K.
Wyzigingen: De Concurrent, Hoogl. Kerksteeg
10-12, Leiden, handel in heeren- en kinderklee-
dlng, vervaardigen daarvan en verhuren van
gelegenheidskleding. De zaak is dd. 1 Sept. om
gezet in een vennootschap onder firma onder
den naam: Herenkleding-Magazyn, Verhuur-
inrichting en Atelier „De Concurrent". (Beper
kende Bepalingen). Vennooten: Chr. Wijling en
J. J. Wijling. Leiden.
Jachthaven ..Allemansgeest" B. Klaassen, Hof
weg. Voorschoten. Volmacht verleend aan; W.
L. van der Ham, Voorschoten (Beperkende Be
palingen).
Naaml. Venn. Bloembollenbedryf Belle en
Teeuwen, Heereweg 325. Lisse. De N.V. is dd.
30 April 1941 in liquidatie getreden. Liq.: A.
Teeuwen. Llsse en mr. G. H. Wissenburgh, Lei
den. Het bedrijf wordt voortgezet onder den
naam: Bloembollenbedryf Belle en Teeuwen.
door den heer A. Teeuwen, Lisse (Huweiykschè
Voorwaarden), als eenig eigenaar.
GROOTE PARTIJ ROOKARTIKELEN
GESTOLEN.
In den nacht van Maan(fag op Dingdag is in-
gebroken in een groothandel van tabaksfabrika-
ïn aan de Oude Vest. De inbrekers, die vermoe-
delyk via het dak zyn binnengedrongen, ont
vreemdden een party van 35.000 sigaretten, L9t
kistjes sigaren en 100 pakjes shag, tot een totafe
waarde van f. 1800.De politie stelt een onde*»
zoek in.
