83sfe laargang
MAANDAG 14 SEPTEMBER 1942
No. 25295
Weer 121.500 ton scheepsruimte
vernietigd
Duitsche troepen in Zuidelijk deel van Stalingrad
binnengedrongen
Duitsche Weermachfsberkhfen Ifaliaansche Weermachhberichfen
Verspreide Berichten
GEMENGD NIEUWS
Verduisteren:
FAILLISSEMENTEN
RECHTZAKEN
BINNENLAND Turkije's bewuste politiek
De Volksgezondheid in
den nieuwen tijd
Keuringen voor de Waffen-SS en hel
Vrijwilligerslegioen „Nederland"
Het nut van verduistering
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny.
Telef. Directie en Administratie
25041 (2 lijhen) Gironummer: 57055
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Telef. Redactie 21507
Hoofdredacteur: B. W. Menkhorst, Lelden.
Pl.verv.: K. Been, Lelden
Gistermiddag deelde het opperbevel van deDuilsche weermacht in een extra-bericht
mede: Duitsche duikbooten hebben op de Sint Laurens, aan de Canadeesche kust, op den
Atlantischen Oceaan en voor de kust van Afrika, in zware gevechten, 18 in konvooi of
aOeen varende schepen met een gezamenlijken inhoud van 121.500 ton tot zinken gebracht.
Een ander schip werd door torpedo's getroffen. Bovendien wordt op het oogenblik op den
Atlantischen Oceaan een groote slag tegen een konvooi geleverd.
Zaterdag deelde het Duitsche opperbevel mede:
Ten Z Ai den van Noworossisk veroverde in
fanterie in hevige gevechten het laatste kust-
fort. In den Terek-sector doorbraken Duitsche
troepen vijandelijke stellingen en vernietig
den batterijen. Voor Stalingrad duren de he
vige gevechten om de verdedigings-installaties
voort. Ontlastingsaanvallen van den vijand
werden afgeslagen.
Het vijandelijke ravitailleeringsverkeer was
opnieuw het doel van zware luchtaanvallen.
Bovendien werden des nachts Stalingrad en
vliegveldinstallaties ten Noorden van de stad
gebombardeerd.
Ten Zuidoosten van Rzjew mislukten nieuwe
aanvallen van vrij sterke vijandelijke strijd
krachten door den taaien tegenstand van de
Duitsche troepen.
Ten Zuiden van het Ladogameer en uit Le
ningrad deed de vijand vergeefsche aanvallen,
welke hem zware verliezen opleverden. Duit
sche en Kroatische gevechtsvliegers brachten
den vijand reeds bij de voorbereiding zware ver
liezen toe.
In het hooge Noorden bestookte de lucht
macht vijandelijke troepenkampen en steun
punten voor vliegtuigen. De bolsjewistische
luchtmacht verloor op 10 en 11 September in
luchtgevechten, waaraan ook Italiaansche,
Roemeensche, Spaansche en Hongaarsche ja
gers deelnamen en door de luchtdoelartillerie
171 vliegtuigen. Veertien eigen vliegtuigen
worden vermist.
In de eerste tien dagen van September ver
loren de Britten aan het Egyptische front in
totaal 170 tanks en gepantserde verkennings
wagens.
Aan de Engelsche Zuidkust en in het Zuid-
Oosten van het eiland plaatsten Duitsche vlieg
tuigen gisteren overdag met bommen van
zwaar kaliber voltreffers op industrieele en ver-
keersinstallaties.
Aan de kust van de bezette gebieden m het
Westen werden twee vijandelijke vliegtuigen
neergeschoten.
In den nacht van 10 op 11 September hadden
Duitsche en Engelsche mótortorpedobooten in
het Kanaal gevechtscontact. Een vijandelijke
boot zonk onmiddellijk. Andere booten keerden
na talrijke treffers deels met zware rookont
wikkeling om.
En Zondag:
„Aan de Terek zijn Duitsche troepen door
verscheidene als vestingen versterkte vijande
lijke stellingen gebroken.
Voor Stalingrad drongen de aanvallende
troepen, na talrijke stellingen stormender
hand te hebben genomen in weerwil van den
hardnekkigen vijandelijken tegenstand verder
naar den rand van de stad door. Zij drongen
het Zuidelijke deel van de stad binnen. Ont
lastingsaanvallen, door den vijand uit Noor
delijke richting ondernomen, werden afgesla
gen.
Sterke afdeelingen van de luchtmacht steun
den op de voornaamste punten van den slag de
gevechten van het leger en bombardeerden de
stad overdag en des nachts, waarbij uitgebreide
branden werden veroorzaakt.
In het gebied van Rzjef viel de vijand op
nieuw op verscheidene plaatsen aan. Alle aan
vallen werden in zware gevechten met groote
verliezen voor den vijand afgeslagen.
Aan 't Wolchoffront werden door een krach
tige operatie van een stoottroep talrijke vijan
delijke gevechtsstellingen vernield en een vij
andelijk bataljon vernietigd.
Ten Zuiden van het Ladogameer en aan de
Newa mislukten vijandelijke aanvallen door het
Duitsche afweervuur. Daarbij werden 11 pant
serwagens en acht booten, bestemd voor het
oversteken van de rivier, vernield.
LUCHTACTIE.
Zaterdag deelde het Italiaansche opperbevel
mede:
Aan het Egyptische front levendiger artillerie
vuur. In de eerste tien dagen van September
heeft de vijand aan dit front 170 tanks en ge
pantserde voertuigen verloren.
Onze jagers hebben in een gevecht met nume
riek sterkere vijandelijke vliegtuigformaties 4
jagers neergeschoten. Twee andere vliegtuigen
werden in luchtgevechten door Duitsche jagers
neergeschoten, terwijl drie op den grond staande
vliegtuigen vernield werden tijdens een aanval
op het Britsche vliegveld in de Nijldelta. De
luchtdoelartillerie van Tobroek heeft een vijan
delijk vliegtuig neergeschoten. Een van onze
vliegtuigen is niet teruggekeerd.
In de Middellandsche Zee heeft de torpedo
jager Osra onder bevel van den luitenant-ter-zee
lste klasse Enrico Bucci een Engelsche duikboot
tot zinken gebracht.
En Zondag:
De gewone verkenningsbedrijvigheid aan het
Egyptische front. In een gevecht met Duitsche
jagers werden twee Spitfires neergeschoten, e
derde vliegtuig werd neergehaald door het
luchtdoelgeschut van de vesting Tobroek. Het
vliegtuig, dat gisteren in het weermachtberlcht
als vermist werd opgegeven, is binnen onze
linies gedaald.
Onze formaties hebben nachtelijke bomaanval
len op het vliegveld Micabba gedaan. Mitrail-
leurvuur, door vijandelijke vliegtuigen gericht op
eenige i boerenhuizen in de omstreken van
Ragusa, veroorzaakte geen schade. Een vrouw
werd gewond.
DE STRIJD BIJ STALINGRAD.
Het Russische militaire blad „Krasnaja Swes-
da" richt een oproep tot de verdedigers van
Stalingrad, om tot het laatste toe stand te hou
den. .Er is geen terugweg meer uit de stad en
de verdedigers moeten met de tanden op elkaar
hun plicht vervullen door te strijden tut den
dood. De stad moet tot lederen prijs verdedigd
worden, om iedere straat, om ieder huis moet
gestreden worden.
Svenska Dagbladet meldt uit Londen: Een
heel openlijk telegram van den correspondent
van de Times te Moskou heeft in Engeland groot
opzien gebaard. In dit telegram wordt gezegd,
dat het verlies van Stalingrad catastrofale ge
volgen voor de geallieerden moet hebben, vooral
wanneer de Westelijke mogendheden er niet in
slagen nog dit jaar ^en landing in West-Európa
uit te voeren. In het telegram wordt verder ge
zegd: het is geleidelijk een bijna ondraaglijke
moreele last voor de Russen geworden, den, ge
weldigen strijd tegen de Duitsche strijdmacht
alleen te moeten uitvechten. Het feit, zoo voegt
Svenska Dagbladet hieraan toe, dat een dergelijk
telegram de strenge sovjetcensuur is cepasseerd,
wordt in Engeland opgevat als een bewijs, dat
de inhoud van dit telegram overeenkomt met de
opvatting van toonaangevende kringen te Mos
kou. Men houdt het voor een duidelijk teeken,
dat Moskou een tweede front wenscht en ver
wacht. (D.N.B.).
16.000 BRITSCEE ZEELIEDEN KWAMEN OM.
Op een bijeenkomst van opvarenden van ge
allieerde koopvaardijschepen, die er bij de kon
vooicatastrofes in de Middellandsche Zee en de
Noordelijke IJszee in slaagden, de haven van be
stemming te bereiken, heeft admiraal lord
Chat field verklaard, dat meer dan 16.000 Britsche
zeelieden vopr Engeland het leven hebben ver
loren. (D.N.B.).
MEISJE OVERREDEN EN GEDOOD.
Het 9-Jarig meisje Greta Hoving geraakte in
de Boteringestraat te Groningen, dicht bij de
ouderlijke woning, gedurende het touwtjesprin
gen onder een vrachtwagen. Het meisje kreeg
een der wielen over het hoofd en was op slag
dood. De voerman treft geen schuld.
BIJ HET BADEN VERDRONKEN.
Zaterdagavond om halfzeven is de 18-jarige
Z. Heeren, uit Tegelen, bij het baden in de Maas
verdronken. Na drie kwartier werd het lijk op
gehaald.
ROEKELOOS OMGESPRONGEN MET EEN
GRANAAT.
Te Tegelen hebben 3 jonge mannen in het
Belfeldsche Broek een granaat gevonden welke
nog niet ontploft bleek. Zij sprongen daarmede
zeer roekeloos om cn probeerden het projectiel
met een lucifer tot ontploffing te brengen. De
gevolgen waren ontzettend. Het projectiel sprong
met een geweldigen knal uiteen en de drie
jongelieden werden allen zwaar gewond. Zij
werden nadat geneeskundige assistentie was ge
arriveerd naar het ziekenhuis te Tegelen over
gebracht Twee van hen zijn terstond na aan
komst overleden, de derde jongen verkeert in
levensgevaar.
van hedenavond 19.59 uur
tot morgenochtend 7.13 uur
14 Sept.: maan op 11.26 uur; onder: 21.59 uur,
Vernietigd: P. A. van der Kooy, expediteur te
Nootdorp. J. W. Verlaan Thzn., tuinder, Korte-
raar post Ter Aar.
DEZE WEEK IS DE
VERDUISTERINGSWEEK.
De nachten worden langer, de avonden be
ginnen steeds vroeger. Het is noodzakelijk, dat
allen hun woningen behoorlijk verduisteren,
zootlat nergens licht naar buiten straalt.
Hij, die zich aan dezen plicht meent te kunnen
onttrekken, vergeet, dat hij hierdoor niet alleen
zichzelf, maar ook anderen in gevaar brengt.
Goed verduisterd, goed beschermd.
HAAGSCHE RECHTBANK.
Uit dertig flesschen cognac en. vijftien flesschen
whisky bestond de bult. die Th. M. van S.. A. J.
van S. en A. de H. uit Warmond, hadden be
haald bij een Inbraak in het restaurant „Meer-
rust" te Warmond De inbraak was gepleegd op
C Maart en verdachten bekenden hetgeen ten-
laste was gelegd. De officier vorderde nu tegen
elk van hen een Jaar gevangenisstraf.
Voor het vervoer van de gestolen drank had
P. M. van S. uit Warmond gezorgd, en voor diens
hulpvaardigheid had hij f. 75 belooning gekregen.
Thans vroeg de officier acht maanden gevange
nisstraf tegen hem.
Hoewel J. van R. te Leiden zou hebben geweten
dat de drank was gestolen, kocht hij voor f. 15.40
per flesch de 30 flesschen cognac en voor f. 17 per
flesch de whisky. Hij stond nu wegens heling
terecht, en de officier elschte tegen hem zes
maanden gevangenisstraf.
De dagvaarding tegen A. Q. van L. uit Voor
schoten was het gevolg van de vermelding van
de vele en velerlei goederen die hij had gestolen.
Een blik Jam: stroop, melk, tong, stukken zeep,
fleschjes bouillon, tuben lever en ansjovis
pastel. thee. kofflesurrogaat. een suikerbrood; het
was alles gaarne van zijn gading geweest, toen
hij In Wassenaar een dame hielp verhulzen. De
verdachte wist van niks zèi hij, maar de goede
ren zaten in een kist gepakt en die waren bij
aankomst In het nieuwe huis verdwenen, wist de
verhuisde mevrouw te vertellen. Daarom vordrede
de officier vier maanden gevangenisstraf tegen
verdachte. De rechtbank zal ln deze zaken over
14 dagen uitspraak doen.
REDE VAN MUSSERT OP DEN LANDDAG
VAN HET MEDISCH FRONT.
In de Zaterdag gehouden middagvergadering
van den tweeden Landdag van het Medisch
Front in het N.V.-huis te Utrecht, heeft de Lei
der der natlonaal-socialistische beweging, Mus-
sert, een rede gehouden over de volksgezondheid
Aan deze rede, die de installatie inleidde van de
leden van den Raad voor de volksgezondheid der
N.SB., liet de Leider een uitvoerig overzicht
vooralgaan over de huidige situatie op het ter
rein der binnen- en buitenlandsche politiek.
Daarin zeide hij om., dat het dieptepunt, waarin
ons volk zich bevindt, alleen nog verergerd zou
kunnen worden door een geallieerde landing en
de daaruit voortkomende verwoestingen of door
bombardementen van onze steden.
Ik weet één ding, aldus Mussert, dat xiitler
geen Napoleon is. Op het moment dat ik zou
denken, dat hij het wel was, zou ik geen lust
meer hebben een pas te verzetten.
Adolf Hitler is de Germeansche Führer, die
inderdaad Europa zal kunnen opbouwen en die
van ons niet verlangt, dat wij tweede-rangs-
Duitschers worden, maar wel dat wij goede Ne
derlanders zjjn, die de saamhoorigheid der Ger-
maansche volkeren zullen beleven, ter wille
van het groote geheel.
Alvorens over te gaan tot de installatie van
den Raad voor de Volksgezondheid, die zal op
treden als adviseerende raad voor het hoofd van
de volksgezondheid in het hoofdkwartier der be
weging, schetste Mussert in groote lijnen het
werk, dat op dit gebied zal moeten worden ge
daan.
Gij moet, aldus Mussert, de volksgezondheid
omhoog brengen; de stand daarvan was niet
slecht en is gelukkig nog niet slecht. Er is in
ons land op het gebied van de volksgezondheid
veel gepresteerd en wij hebben daarvoor groote
achting en waardeering. Er kan dus veel be
dorven worden en daarom zal de verdere op
bouw met groote zorgvuldigheid moeten ge
schieden.
Mussert besprak vervolgens de volksgezond
heid in verband met den nieuwen tijd. In de
eerste plaats is er deze wereldoorlog, die dooi
de krachten van den ouden tijd is ontketend.
Deze oorlog past een selectie toe in de ver
keerde richting. Want niet de zieken en zwak
ken en ouden van dagen, maar de sterke jonge
kerels vallen met tienduizenden en honderd
duizenden. In de tweede plaats worden de ma-
terieele omstandigheden steeds moeilijker, om
dat alles er op moet worden gezet den oorlog te
winnen. Wij dienen uit te gaan van de voed-
selportie die ons gegeven wordt. „Wist u", zoo
vroeg Mussert zijn toehoorders, „dat de ver
pleegden in de krankzinnigengestichten grootere
rantsoenen hebben dan de werkende menschen?
Als die rantsoenen gelijk gemaakt worden dan
geloof ik. dat we toch aan onzen plicht tegen
over het volk volledig hebben voldaan. In het
zelfde verband noemde spr. het een schandaal,
dat verpleegsters, die de gevaarlijkste gevallen
van open t.b.c. hebben te behandelen, geen
extra-rantsoenen krijgen.
Laten wij onze gedachten concentreeren op dit
ééne: hoe zorgen wij. dat wij de jeugd van Ne
derland, als toekomst van ons volk, zoo onbe
schadigd mogelijk door dezen tijd heensleepen?
Voor de woning-politiek en de huwelijkszorg
is het van beteekenis, dat vroege huwelijken en
groote gezinnen worden bevorderd. Buitenechte
lijke geboorten moeten niet worden aangemoe
digd. omdat de gezonde huwelijkspolitiek daar
door wordt geschaad. Het is noodig de aandacht
te geven aan de bescherming van de meisjes
van 15 tot 18 jaar.
De Leider ging vervolgens over tot de instal
latie van de leden van den Raad voor de volks
gezondheid.
Tot leden van den Raad voor de volksgezond
heid zijn benoemd: dr. Bruyning, directeur-ge
neraal van de volksgezondheid, dr. Croin, leider
van de artsenkamer, dr. Kool. medisch advi
seur van de rijksarbeidsbureaus, dr. Van Roon,
hoofd van de medische afd. van den Ned. Volks-
dienst, dr. Siestrop, van den Nationalen Jeugd
storm. Nachcnius van de Ned. S.S. en verder
de artsen Van 'tHoek, v. d. Upwich en Har-
denberg.
NIEUWE KEURINGEN.
Het SS-Ersatzkommando deelt ons mede, dat
vrijwilligers voor de Waffen-SS en het Legioen
zich op onderstaande data bij de genoemde
adressen kunnen vervoegen ten einde gekeurd
te worden:
15.9.42 10 uur: Rotterdam, Deutsches Haus.
16 uur: Tilburg, Werkliedenvereniging
Tuinstr. 68.
16.9.42 10 uur: Den Bosch, Hotel Noord-Bra
bant, Markt 45.
16 uur: Eindhoven, Huis Maria, Kruis
straat.
17.9.42 10 uur: Roermond, N.S.DA.P., Swalmer-
straat 61.
16 uur: Arnhem, Weberstraat 16B.
18.9.42 10 uur: Hengelo Deutsches Haus.
16 uur: Zwolle, School Turfmarkt.
19.9.42 10 uur: Assen, Dienstgebouw, Vaart 161.
14 uur; Groningen, Concerthuis, Poele
straat.
20.9.42 10 uur: Leeuwarden, Huize Schaaf,
Breedstraat.
21.9.42 10 uur: Amsterdam, School Iepenweg 13.
16 uur: Utrecht, Wehrmachtheim, Maria-
plein.
22.9.42 10 uur: Amersfoort. Dienstgebouw, Ka-
pelweg.
23.9.42 10 uur: Den Haag, Café Den Hout. Be-
zuidenhoutscheweg.
IIOOGE BOETE OPGELEGD.
Zeer groote hoeveelheden aardappelen waren
verdwenen.
Controleura van den Centralen Crisis Controle
dienst hebben indertijd vastgesteld, dat een land
bouwer te Zoetermeer aardappelen frauduleus
verhandelde. Het onderzoek in deze zaak heeft
geleld tot een vervolging en onlangs is de be
wuste landbouwer door den tuchtrechter veroor
deeld tot een boete van f. 10.000.Deze hooge
boete, waarmede 's mans plichtsverzaking ten
aanzien van de voedselvoorziening van ons volk
ls bestraft, staat ln verhouding tot den ernst
van het geval. Volgens administratieve gegevens
moest de landbouwer op het moment van het
onderzoek nog zeer groote hoeveelheden roode
star en eigenheimers ln voorraad hebben en er
bleek slechts zeer weinig aanwezig te zijn. Ver
dachte verklaarde, dat de eigenheimers allemaal
waren verrot en dat de opgave van de roode star
op een vergissing moest berusten. Waar de rotte
aardappelen dan gebleven waren, kon hij niet
verklaren. De tuchtrechter heeft, blijkens de op
gelegde boete, niettemin de overtuiging, dat de
landbouwer zich aan een ernstige overtreding
van de voor hem geldende voorschriften heeft
schuldig gemaakt.
GRONDSLAGEN BERUSTEN OP DEZELFDE
INZICHTEN DIE UIT EUROPEESCHE
STROOMINGEN VAN DEZEN
TIJD ONTSTAAN.
•4* TV TCJ de Duitsche opmarsch steeds meer ge-
y I richt is op het Zuidelijk deel van den
•L sector in den Kaukasus en straks de
Duitsche weermacht de heerschappij zal heb
ben over de Zwarte Zee zullen de overgebleven
sovjet-schepen niet meer in de gelegenheid zijn
een eigen haven binnen te loopen. Direct aan
dit Sovjet-gebied grenst Turkije en het is
daarom wel van belang de positie van Turkije
onder de huidige omstandigheden eens nader
onder de loupe te nemen.
Het tegenwoordige Turkije kan niet meer met
het oude Osmaansche Rijk vergeleken worden,
Het is een geheel nieuwe staat. Bij den vrede
van Lausanne in 1923 kreeg Turkije zfjn nieu
wen stempel als nationaal gesloten, politiek
onafhankelijk en zoowel geografisch als taal
kundig en godsdienstig uniforme staat. De
vroegere obstakels van minderheden-problemen
en lastig te verdedigen buitengebieden werden
daardoor uit den weg geruimd. De stichter van
het moderne Turkije, Mustafa Kemal Pascha,
die als Ataturk in de geschiedenis bekend zal
zijn, verplaatste de hoofdstad naar Ankara, in
het midden van het Anatolische Hoogland, om
dat hij inzag, dat de Turken van huls uit een
volk van boeren zijn. Van beslissende beteekenis
is voor Turkije steeds de verhouding met Rusland
en Engeland geweest. Met de Sovjet-Unie, waar
mee een gemeenschappelijke grens van meer
dan 600 K.M. bestaat, Ls Turkije door veel be
langen verbonden geweest, omdat het juist daar
in de eerste jaren de noodzakelijke rugdekking
tegen Engeland en tegen Armenië en Grieken
land had gevonden. De verhouding met Enge
land werd door toegeven vriendschappelijk ge
regeld. Zoo kon Turkije op de conferentie van
Montreux in het jaar 1936 het recht doorzetten
de zeeëngten weer van vestingen te voorzien
en voor oorlogsschepen in oorlogstijd te sluiten.
Het in October 1939 in Ankara onderteekende
Engelsch-Fransch-Turksche pact van bijstand
beteekenóe dan de officieele aansluiting van
Turkije aan de Westelijke mogendheden. De
waarde daarvan is echter reeds spoedig, door
de nederlaag van Frankrijk, door de weigering
van Roemenië van de Engelsche garantie, als
ook door de overwinning van de As op den
Balkan, in Noord Afrika, in de Middellandsche
Zee en in het Oosten, gedaald.
Met het Duitsche Rijk onderhoudt Turkije
sterke economische betrekkingen. Het Rijk is de
beste afnemer van alle landbouwproducten en
tevens de betrouwbaarste leverancier van ma
chines en chemische producten. De ordening op
den Balkan, de heropening van het scheep-
verkeer op de lijn Constanze-Istanboel als
gevolg van de na de overwinning van Sebasto-
pol mogelijk geworden sterke beveiliging van de
Westelijke Zwarte Zee zullen het hunne ertoe
bijdragen het Duitsche handelsverkeer van en
naar Turkije steeds intensiever te doen worden.
De Turksche buitenlandsche politiek, die het
tegenwoordig zeker niet gemakkelijk heeft, kan
op drie geografische factoren steunen* het leger
de economische onafhankelijkheid en het nieu
we uniforme spoorweg- en wegennet. De Turk
staat als een taaie en krijgshaftige soldaat be
kend. De vredessterkte van het leger is 150.000
man, de oorlogssterkte moet ongeveer 1.300.000
man bedragen. Met de motoriseering van het
leger is pas in 1933 op groote schaal een be
gin gemaakt.
De bodemschatten van het land zijn bijna
spreekwoordelijk. Terwijl het nog in den we
reldoorlog door Duitschland van graan voorzien
moest worden, is het Ataturk gelukt het land
autarkisch te maken en zelfs te bereiken, dat
het nog kan uitvoeren.
De metaalmijnen worden voor het grootste
gedeelte nog niet geëxploiteerd. De rijkdom
aan chroomerts is zoo groot, dat het land te
genwoordig de grootste Europeesche choompro-
producent is. De delving' was ln de laatste jaren
aan groote beperkingen onderhevig. Vanaf 1924,
toen zij 34000 ton bedroeg, steeg zij tot 1938 tot
208.000 ton. In de volgende jaren werd zij ver
minderd van 193.000 ton in 1939, 110.000 ton
in 1940 en ongeveer 80.000 ton in 1941.
Van beteekenis is verder de koperertsexploi-
tatie in het gebied van Ergani met een gemid
deld gehalte van 12 t/m 16%. Er wordt geschat,
dat er ongeveer 2.000.000 ton in den bodem
voorkomt.
Het tweede Turksche vijfjarenplan maakt
plannen voor de oprichting van groote koper
mijnen en een intensiveering der exploitatie,
zoodat er op gerekend kan worden dat Turkije
ook voor de kopereconomie van het continent
binnen afzienbaren tijd van de grootste betee
kenis zal zijn. De nieuwe Turksche minister
president Saracoglu hield zich in zijn program
marede bij de aanvaarding van zijn regeering
ook bezig met het program van het Turksche
nationalisme en eischte voor dé opleving van
een krachtig Turksch nationaal gevoel zuiver-
houding van het ras. Hiermede heeft hij een
program aangeraakt, dat in de Turksche open
bare meening, voor een deel misschien nog on
bewust, als een uiterst belangrijk en actueel
program wordt aangevoeld. Dat blijkt daaruit,
dat de meeste Turksche bladen bij de weer
gave van deze redevoering deze passage onder
streepten en van commentaar voorzagen. Het
begrip Turkisme in deze formuleering beteekent
voor Turkije iets nieuws. Tot nog toe verbond
men met dit woord in de herinnering aan den
jong-Turkschen tijd imperialistische neigingen,
die vooral onderstreept werden door het ont
staan van het begrip Pan-Turkisme. Toenter
tijd verstond men er onder de absolute leiding
en heerschappij van het Turksche element .in
het volkerenmengsel van het Osmaansche Rijk
en de aaneensluiting tot één staat van alle
Turksche volkeren van Azië tot aan de Chi-
neesche grens onder Turksche leiding. Reeds
Kemal Ataturk wees zulke Pan-Turksche im
perialistische doelstellingen beslist van de hand
en verbood zijn aanhangers elke propaganda
of activiteit in deze richting. Nu wordt het be
grip Turkisme weer gebruikt en wel als uiting
van een bewust Turksch nationaal voelen en
denken, dat zooals ieder nationalisme, uit zijn
historisch verleden moet putten. Hier vertoonen
zich de lijnen van een bewuste Turksche oriën
tatie, zonder imperialistische bijgedachte en
doel, alleen maar op het nationaal-rassische
element opgebouwd. Haar aanvulling vindt deze
princlpieele houding door het principe van zui-
verhouding van het ras. Het is opmerkelijk.dat
talrijke Turksche bladen ln deze uitspraak van
Sarajogloe een aanleiding vonden om het ge
doe van Joodsche smokkelaars en woekeraars
aan de kaak te stellen, waarin de Turksche
openbare meening het grootste gevaar voor het
Turksche ras ziet. Verschillende malen zijn in
den laatsten tijd ook Joodsche woekeraars en
overtreders van de wet tot gevoelige straffen
veroordeeld. Zoo zien wij in Turkije steeds
duidelijker een bewuste Turksche poli
tiek groeien, die in haar grondslagen op de
zelfde inzichten berust die uit de Europeesche
geestelijke stroomingen van dezen tijd ontstaan.
Verduisteringoch, hoevelen verstaan dit
woord verkeerd! Een verzuchting, die door vele
propagandisten op luchtbeschcrmingsgebied en
in het bijzonder door controleerende ambte
naren ontelbare malen is geslaakt.
Verduistering, een zeer impopulaire materie
van den beginne af, dat zij gemeengoed onder
de bevolking is geworden. Hoevelen onttrokken
zich in de jaren 1938 en 1939 bij de oefeningen
niet aan het treffen van verduisteringsmaatre
gelen, door eenvoudigweg tijdens de oefenings
periode in het donker te gaan zitten of in
schouwburgen en bioscopen zijn verduisterings
verplichting te vergeten.
Men werd echter op dit gebied klaar wakker
in de Meidagen 1940. Er ontstond een run op
papierwinkels e.d. om het noodige verduiste
ringsmateriaal aan te schaffen. Nadat men
zich met veel moeite van het een en ander had
voorzien, toog men aan -den arbeid, doch om
dat men niet had willen luisteren naar de reeds
herhaaldelijk gegeven aanwijzingen, werd het
een gemodder van belang. Er ziin zelfs nu nog
zeer veel menschen, die gebrekkig hun verduis
tering doorvoeren. Eiken avond worstelen zij
met papierstrooken, punaises, enz. en worden in
het donker bloempotten en andere huisorna
menten aan vernietiging blootgesteld.
Nog steeds geldt in deze de raad: „Brengt
de verduistering zoodanig aan, dat met en
kele handgrepen het geheel in enkele
oogenblikken voor elkaar is.
Wilt u een handleiding? Er zij dan nog eens
gewezen op de uitgave van de rijksinspectie
luchtbescherming „aanwijzingen ten behoeve
van de zelfbescherming (voorbeelden vanlicht-
afscherming)", verkrijgbaar bij de Nederland -
sche vereeniging voor luchtbescherming en
haar organen, voor slechts 5 cent per stuk.
De verplichting, in de verduisteringsver
ordening opgelegd, is overduidelijk, n.l. men
mag van huiten niet zien, dat binnen licht
brandt.
De reden waarom dit voorschrift is gegeven
zal een ieder begrijpen, die in kan zien, dat er
een groot gevaar schuilt in een niet goed ver
duisterde woning. Het gevaar is niet het op
doen van een proces-verbaal, doch het feit, dat
de woning uit de lucht zichtbaar is en daar
door een gevaaraantrekkend object vormt.
Waar licht is, is leven.
Welk effect lichtschijnsels, hoe klein ook. op
grooten afstand hebben, wordt zoo duidelijk
gedemonstreerd op een maquette op de lucht
beschermingstentoonstelling, welke in verschil
lende plaatsen in ons land wordt gehouden. U
kunt het ook zoo goed constateeren, wanneer
u bijv. 's avonds per trein door open landstre
ken reist en men op grooten afstand heeft ver
zuimd een raam geheel of gedeeltelijk te ver
duisteren.
Het minste lichtschijnsel in den donkeren
nacht is en blijft een aanwijzing: hier wonen
menschen
Wanneer men hiervan overtuigd is, zullen de
verduisteringsvoorschriften punctueel worden
toegepast.
„ENGELAND BELEEFT ELKE NEDERLAAG.
BEHALVE DE LAATSTE."
Hedenavond om 19.05 uur spreekt Max Blok
zijl over Hilversum 1, in zijn politiek week-
praatje over het onderwerp: „Engeland over
leeft elke nederlaag, behalve de laatste."
ONDER BESCHERMING DER DUITSCHE
WAPENEN.
Onder de bescherming van Duitsche wapenen
worden de zendingen van het Verzorgingsfonds
van het hoofdkwartier van het Vrijwilligers
legioen Nederland naar het front vervoerd.
Hier in het vaderland worden de geschenken
in gesloten wagons verladen, die rechtstreeks
doorgezonden worden naar het Oosten. Heel de
machtige organisatie van de Duitsche weer
macht en van de speciaal daartoe opgerichte
afdeeling frontzorg van het hoofdkwartier van
het Vrijwilligerslegioen Nederland staat ter be
schikking. Veel is er reeds voor de mannen aan
het front gedaan, maar er kan en moet nog veel
meer gedaan worden. Uw bijdrage is daartoe
noodig. Stort haar vandaag nog op girorekening
432100 Verzorgingsfonds Vrijwilligerslegioen Ne
derland, Koninginnegracht 22, 's-Gravenhage.
TENTOONSTELLING „HERLEVEND
NEDERLAND" EEN GROOT SUCCES
Zaterdag is te Utrecht de tentoonstelling
„Herlevend Nederland", (een keuze uit de ver-
zameling-Schuilenburg) bezocht door den drie
duizendsten bezoeker. Dit was een jongeman
van den Arbeidsdienst, wonend te Schevenin-
gen, men ter eere van dit feit een boekwerk
werd aangeboden. Uit een en ander blijkt wel
hoezeer deze expositie zich in een ruime be
langstelling mag verheugen. Merkwaardig is
ook, dat vele bezoekers geen lid van de NBB.
zijn. Bijna 40 procent van hen, die deze zalen
binnenloopt, heeft tevoren nooit of heel weinig
van de doelstellingen van het nat.-socialisme in
Nederland kennis willen nemen.
HET VIJFDE A.G.B.I.O.-PRAATJE.
De persdienst van den Nederlandschen om
roep meldt:
Over den zender Hilversum II zal morgen
avond van 17.00—17.15 uur het vijfde A.G.B.I.O.-
praatje, dat ditmaal gaat over „Wilde bessen",
worden uitgezonden.
KEUZEBON VOOR VERMICELLI,
MAÏZENA ENZ.
Op bon 386 van de bonkaart 'algemeen is voor
de loopende distributieperiode alleen vermicelli,
macaroni of spaghetti verkrijgbaar gesteld. Dit
is geschied om de voorraden in evenwicht met
het verbruik te brengen. Inderdaad is de wijzi
ging van het -systeem tot verstrekking van de
keuze-artikelen maizena, sago, aardappelmeel,
puddingpoeder, vermicelli, macaroni of spaghetti
in overweging genomen, doch, naar men van be
voegde zijde mededeelt, staat nog niet vast, dat
na September beurtelings een bon voor vermi
celli en een bon voor maizena zal worden aan
gewezen.
VERBRUIK UIT EIGEN BOOMGAARD
TOEGESTAAN.
Het is gebleken, dat het bericht, waarin onder
meer werd bekend gemaakt, dat in boomgaarden
of fruitteeltbedrijven de eetgelegenheden van
fruit niet meer zijn toegestaan, alsmede dat de
verkoop van fruit door telers rechtstreeks aan
consumenten thans in het geheele land is ver
boden, tot misverstand aanleiding heeft gegeven.
De meening heeft namelijk post gevat, dat het
den telers nu niet meer is toegestaan van hun
oogst een deel voor eigen gebruik te bestemmen.
Uitdrukkelijk wijst het Rijksbureau voor de voed
selvoorziening in oorlogstijd er op, dat dit on
juist is. De telers kunnen over dat gedeelte van
hun oogst, dat zij voor eigen gebruik noodig
hebben, vrijelijk beschikken.