83sfe laargang
VRIJDAG 4 SEPTEMBER 1942
No. 25287
De opsporing in dienst van de
pri j sbeheersching
Lezing van den heer A. J. Slienstra
Communisten voor het Obergericht
BUITENLAND
De strijd ter zee
Verspreide Berichten
Verduisteren:
BINNENLAND
De nieuwe bonnen
Herhaalde prijsovertreding heeft
ernstige gevolgen
De openbare orde
in gevaar gebracht
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny.
Telef. Directie eö Administratie
25041 (2 lijnen) Gironummer: 57055
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Telef. Redactie 21507
Hoofdredacteur: B. W. Menkhorst. Lelden.
Pl.verv.: K, Been, Lelden.
TWINTIG MILLIOEN TON IN DRIE JAAR
TOT ZINKEN GEBRACHT.
Van Duitsche militaire zijde verneemt het
D.N.B.:
De balans van de door de Duitsche weer
macht in de afgeloopen drie oorlogsjaren tot
zinken gebrachte Engelsch-Amerikaansche
scheepsruimte sluit met een totaal van plm.
20.294.353 ton. Het aandeel van de Duitsche
marine bedraagt ruim 16 millioen ton, waar
van meer dan 12 millioen ton op rekening van
de duikbootvloot komt.
In een brief aan de „Times" geeft lord Win
ster, de vroegere parlementaire secretaris van
den eersten lord der Britsche admiraliteit, een
pessimistisch overzicht over de scheepvaartpo
sitie. „Wat men in Engeland van de scheep-
vaar'tverliezen weet, aldus lord Winster, „komt
slechts in onvoldoende mate uit Amerika. Daar
zijn in Augustus verklaringen afgelegd, volgens
welke de geallieerden ongeveer 12 millioen ton
scheepsruimte te kort komen en dat zij naar
het zich laat aanzien het jaar 1943 zullen in
gaan met minder scheepsruimte dan begin
1942 aanwezig is geweest. In 1920 is in Enge
land 2.055.000 ton gebouwd, doch lord Winster
is er van overtuigd, dat na drie jaar oorlog in
Engeland op het oogenblik in geen geval ten
naaste bij een dergelijke tonnage wordt ge
bouwd. Daartoe is de uitrusting der werven
te verouderd. Lord Winster waarschuwt er te
gen aan te nemen, dat de tot nu toe geleden
scheepsverllezen door een overeenkomstige toe
neming van nieuwe schepen kan worden ge
compenseerd. pen dergelijke veronderstelling
verliest uit het oog, dat niet alleen scheeps
ruimte doch ook waardevolle lading en nog
waardevoller bemanningen tot nu toe den zee
oorlog aan geallieerde zijde ten offer zijn ge
vallen.
160 OPVARENDEN DER EAGLE
OMGEKOMEN.
De Britsche admiraliteit maakt bekend, dat
bij den ondergang van het vllegkampsehip
Eagle in den konvooislag bij Malta in totaal
160 leden der bemanning zijn omgekomen, zoo
meldt de Britsche nieuwsdienst. (D.N.B.)
HET TWEEDE FRONT.
Onder het opschrift „Tweede front" schrijft
het Amerikaansche tijdschrift Time, dat na
het bezoek van den sovjet-volkscommissaris van
buitenlandsche zaken, Molotof, aan Londen en
Washington, Downingstreet en het Witte Huls
de volgende verklaring aflegden-
Volledige overeenstemming werd bereikt om
trent de dringende taak nog in 1942 in Europa
een tweede front te vormen.
Den 18en Juni citeerde Molotof dit gemeen
schappelijke communiqué in den oppersten
sovjet te Moskou en voegde daaraan nog toe.
dat deze verklaring van groote beteekenis was
voor de volken der soviet-unie. daar de vor
ming van een Lweedé front in Europa den
Duitschen legers aan het oostelijk front on
draaglijke moeilijkheden zou bereiden.
Den 27en Juni verklaarden Churchill en
Roosevelt te Washington, de komende opera
ties. die wij in bijzonderheden op onze confe
renties te Washington onderling en met onze
militaire adviseurs bespraken, zullen de Duit
sche strijdkrachten van de aanvalsoperaties in
Rusland afleiden.
In Juli stond in een officieel Russisch ver
slag van een vergadering der sovjet-legerlei
ding de volgende verklaring: De volkscommis
saris las het besluit der geallieerden voor in
1942 een tweede front in Europa te vormen.
Dit alles, aldus Time, bewijst dat aan de
sovjet-unie een tweede front in 1942 is beloofd.
Churchill en Roosevelt, dat blijkt eveneens,
hebben deze belofte niet afgelegd in een op
welling van"önmilitair optimisme, doch met in
stemming van hun miliaire adviseurs. (D.N.B.)
ROOSEVELT EN DE JEUGD.
In een voor de „internationale studenten-
bijeenkomst" gehouden rede noemde Roosevelt
de Japansche leuze „Azië voor de Aziaten" on
juist en leugenachtig.
Vervolgens viel hij de jengdorganisaties van
Hongarije, Bulgarije, Kroatië en Italië aan,
waaromtrent hij zeide, dat zij er slechts waren
om kanonnenvleesch te leveren.
De jongelui, die opgeroepen zijn voor den
strijd tegen de spilmogendheden, noodigde hij
uit heldenmoed te toonen en den dood niet te
schuwen. Na de overwinning van Engeland en
de V.S. in den laatsten wereldoorlog heeft, naar
Roosevelt verder verklaarde, de jeugd het
meest te lijden gehad. Daardoor is zij bezweken
voor de verlokkingen van „duistere machten",
die riepen „de democratie is dood." Na dezen
oorlog zal men er voor zorgen, dat de jeugd dei-
geallieerde volken niet zooals den laatsten keer
lijden zal onder een economischen chaos. Hij
motiveerde dit daarmede, dat de V.S., Engeland
en het bolsjewisme dan. voor de eerste maal in
de wereldgeschiedenis een ware wereldbescha
ving zullen scheppen. (D.NJB.)
De Reichsleiter voor de Duitsche jeugd,
Baldur von Schirach, heeft hierop reeds ge
antwoord en verklaard, dat niemand minder
dan Roosevelt geschikt is een boodschap te
richten tot de jeugd der wereld. Op het gebied
der jeugdverzorging hebben de Ver. Staten be
halve een oppervlakkige nabootsing van Euro-
peesche opvoedingsinstellingen niets gepresteerd
Zij komen met him eigen kinderen niet klaar,
maar gelooven de kinderen van anderen te
kunnen opvoeden. Hun jeugd heeft geen idealen
geen kuituur en geen leiding, noch gemeen
schap, noch een doel, dat werkelijk waard is
om voor te leven. Mevrouw Roosevelt heeft
tien dagen geleden toegegeven, dat de verwaar-
loozing der Amerikaansche jeugd schrikwek
kend toeneemt. Het staat vast, dat bij de spil
mogendheden de curve der jeugdcriminaliteit
ook gedurende den oorlog voortdurend daalt.
Van oudsher zijn in Europa de groote paedago-
gische gedachten ontstaan, die geleid hebben
to de hooge ontwikkeling der menschheid. De
Ver. Staten van hun kant hebben slechts bij
gedragen tot de algemeene ongebreidelde de
moralisatie. Terecht weigert de jeugd der Euro-
pcesche naties een boodschap te aanvaarden
uit een land dat van Europa kan leeren. maar
niét het recht heeft van zijn kant Europa les
sen te geven. De misdadige dwaas in het Witte
Huis wordt door de jeugd tot wie hij het woord
richt niet gerespecteerd maar veracht. De man
die de jeugd van Amerika plechtig beloofde
haar niet in den oorlog te leiden, heeft zijn
woord niet gehouden. Deze misdadiger jegens
de jeugd .der wereld is er volgens eigen beken
tenis trotsch op dezen oorlog ontketend te heb
ben. Hij draagt dus het voornaamste deel van
de schuld aan den dood van die dappere jeugd,
die gevallen is op de slagvelden van dezen
nieuwen wereldoorlog. Roosevelt heeft in zijn
rede gezeg'd, dat er jonge lieden zijn, die ver
standig en oude lieden die onverstandig zijn.
Wij veroorloven ons, aldus von Schirach, het
eerste op te eischen voor de jonge volken van
Europa, hét tweede echter op Roosevelt per
soonlijk toe te passen. Binnenkort zal de Euro-
peesche jeugdorganisatie voor de eerste maal
bijeenkomen. De vijftien naties, die zich even
eens tegen de arrogantie van de praatjes van
Roosevelt bij het -haardvuur tot de jeugd der
wereld keeren zullen dan nogmaals eensgezind
getuigenis afleggen van haar verwerping van
dezen ban en zijn leugenachtige boodschap. De
groote revolutionnaire verwordenheid der mo
derne Europeesche jeugdopvoeding, de eigen
leiding der jeugd, brengt met zich mede, dat
in het oude Europa de jonge mensch nog
slechts aan leiders gelooft en niet aan dwazen
en gouvernantes. Roosevelt echter is door zijn
boodschap die even rijk aan frazes als arm aan
inhoud is voor de zaak der jeugd geworden
tot wereldgouvernante nr. 1, die zich bij de
jeugd der geheele wereld heeft prijsgegeven
aan belachelijkheid. (D.NJB.)
DE ANTI-ENGELSCHE BETOOGINGEN
IN BELFAST.
In verband met de terechtstelling van den
Ierschen nationalist Williams te Belfast, wordt
uit Londen gemeld, dat in de straten storm
achtige anti-Engelsche betoogingen door de
Iersche republikeinséhe militie zijn gehouden.
Tijdens deze betoogingen werden alle Britsche
officieren, die zich op straat vertoonden, uit
gescholden en aangevallen. De betoogers trok
ken onder het zingen van nationalistische
strijdliederen door de straten der stad.
Scotland Yard heeft de vervolging van de
Iersche nationalisten verscherpt en naar men
zegt verscheidene complotten ontdekt en wa-
penvoorraden in beslag genomen. De Iersche
republikeinsche militie (Ira) is verboden.
(D.N.B.)
REEDS GROOTE MATERIEELE SCHADE
IN INDIE.
De Times-correspondenten te Delhi en Cal
cutta maken melding van nieuwe onlusten in
Indië. In de centrale provinciën blijft het open
bare leven gestoord en ook in Bengalen berei
den de nationalistische betoogingen zware zor
gen. In Bolpur hebben troepen het vuur op de
menigte geopend, toen deze den export van rijst
wilde verhinderen. In Bihar is de onrust zoo
danig toegenomen, dat troepenversterkingen
derwaarts gezönden zijn. In berichten uit de
grensgebieden van Napal wordt gemeld, dat
aldaar zeer ernstige onlusten zijn uitgebroken,
die thans nog aanhouden. Zelfs de verbindin
gen met Napal zijn verbroken.
De News Chronicle verneemt via zijn corres
pondent te Delhi, dat practisch het geheele
oorlogsapparaat in Indië zoolang stil ligt. als
het niet gelukt, de onlusten meester te wor
den. Reeds thans is er geweldige schade ont
staan, die millioenen ponden sterling bedraagt.
Alleen te New Delhi is een reeks gebouwen van
ongeveer 200 panden, behoorende aan de Brit
sche autoriteiten, verwoest. Overal elders in
het land is min of meer groote schade ontstaan
aan raadhuizen, regeeringsgebouwen en politie-
bureaux. De golf van onrust is nog niet tot
stilstand gekomen. De politie moet nog steeds
optreden. In vele industriecentra is het werk
ernstig gestoord. Op vele plaatsen hebben de
anti-Engelsche nationalisten de voor de wa-
penbedryven bestemde zendingen steenkool te
gengehouden. (D.N.B.)
van hedenavond 20.23 uur
tot morgenochtend 6.56 uur
De maan kwam heden op om 0.49 uur en gaat
onder te 16.41 uur.
Voor het tijdvak van 6 Sept. tot 12 Sept.
zijn op de bonnen No. 46 de gebruikelijke
rantsoenen verkrijgbaar van brood, be
schuit, vleesch, aardappelen, melk, tabak
en sigaretten.
Voorts zijn aangewezen voor de gebrui
kelijke rantsoenen van 6 Sept. t/m 3 Oct.:
382 suiker, 383 jam, 384 peulvruchten, 385
gort, 386 vermicelli, 387 t/m 389 kaas, 392
t/m 395 bloem, brood of gebak, 4-49 en
4-50 reserve rijst, 46 en 47 versnaperingen
chocolade, 48 en 49 versnaperingen suiker
werk en 390 koffiesurrogaat.
FILIAALBEDRIJF VOOR GOED GESLOTEN.
Wegens herhaalde grove vergrijpen tegen de
prijsvoorschriften heelt de prijsbeheersching de
20 filialen van een Dordtschen schoenenhandel
voor goed gesloten. De in deze zaken in beslag
genomen voorraden schoenwerk zijn daarbij
verbeurd verklaard.
Reeds in April van dit jaar was de firma J.
M. Peels te Dordrecht, handelende onder den
naam „Hector", wegens prijsopdrijving met een
bedrag van ongeveer f. 100.000 beboet. De firma
had nl. in 1941 van 12 fabrikanten, die boven
het him toegestane afleveringskwantum ver
kochten, aanzienlijke hoeveelheden schoenen
zonder bon tegen steeds stijgende prijzen ge
kocht en verkocht, waarmede een bedrag van
meer dan een half millioen was gemoeid. De
tijdens het onderzoek in beslag genomen voor
raden werden daarna weer vrijgegeven, zoodat
de filialen na 3 maanden sluiting konden her
openen.
Dat de firmanten Peels niet veel hadden ge
leerd, bleek evenwel toen de ambtenaren van
de prijsbeheersching in Juni in de Utrechtsche
filialen van „Hector" constateerden, dat er
opnieuw met de prijzen werd geknoeid. Een
partij van 7000 paar in den zwarten handel ge
kochte schoenen, die in den winkel op zijn
hoogst f6,25 mochten kosten, werden verkocht
voor een veel hoogeren prijs. Aanvankelijk was
men in de veronderstelling, dat de filiaalhou
ders de schoenen uit eigen beweging te duur
verkochten, doch het feit, dat dezelfde overtre
ding in alle filialen gelijktijdig werd gepleegd,
wees erop, dat de heeren van het hoofdkantoor
er meer van wisten. De extrawinst hadden zy
dan ook rustig geïncasseerd.
Bij de strafoplegging werd het feit, dat dit
de tweede prijsovertreding binnen zeer korten
tijd was, den vennooten ernstig aangerekend.
Ook dat de overtreding zich heeft voorgedaan
bij een firma, die volkszaken exploiteert, heeft
zwaar gewogen.
De inspecteur voor de prijsbeheersching heeft
nu de in 23 zaken in beslag genomen gelden
en goederen verbeurd verklaard en de groot
handel zoowel als de circa 20 winkels in Dor
drecht en de rest van het land zijn voorgoed
gesloten. Tevens is pog.^an de firma Ten Peels
voor den duur van 2 jaar verboden om werk
zaam te zijn in den schoenhandel in den ruim-
sten zin. Ten slotte werd openbaarmaking van
dit vonnis gelast en de betaling van f. 10.000
tuchtstraf proceskosten gevorderd.
VESTIGING ALS MAKELAAR.
In de Staatscourant is opgenomen een besluit
van den secretaris-generaal van handel, nijver
heid en scheepvaart, waarbij het wordt verbo
den zich, zonder daartoe van hem verkregen
vergunning, te vestigen als makelaar in den
zin van artikel 62 van het wetboek van koop
handel.
Beëediging als makelaar kan voorts slechts
geschieden ten aanzien van degenen, wien zoo
danige vergunning is verleend. Het besluit
treedt heden in werking.
Onder degenen, die aan het woord waren op
de dezer dagen door den dienst van den ge
machtigde voor de prijzen uitgeschreven en in
het Departement voor Volksvoorlichting en
Kunsten gehouden persconferentie, was ook de
heer A. J. Stienstra, hoofd der afdeeling „Op
sporing."
Hij begon zijn uiteenzetting met er op te
wijzen, dat de opsporing den eersten stoot moet
geven om tot een berechting te komen. In haar
eerste en voornaamste taak, namelijk het ver
krijgbaar houden der gerantsoeneerde en ge
distribueerde levensmiddelen, is de afdeeling
geslaagd.
Haar apparaat breidt zich geleidelijk uit
rond een kern van goed gedisciplineerde man
nen, Alleen bekwame politieambtenaren zijn
voor dit werk te gebruiken, want de prijsont-
duikingen monden vaak uit in den zwarten
handel en daar is de verleiding dikwijls groot.
De afdeeling beschikt momenteel over een
corps van 200 gedetacheerde ambtenaren. Zij
oefenen de interlocale controle uit. Aanvulling
met een 90-tal nieuwe goede krachten vindt
in de komende weken plaats. Het zwaartepunt
van het prijstoezicht ligt echter bij de plaat
selijke politie (gem. politie en marechaussee).
Het hoofd van de plaatselijke politie blijft
verantwoordelijk voor de prijzencontrole in zijn
gemeente; met dit verantwoordelijkheidsbesef
staat of valt de prijsbeheersching!
Gelukkig werkt een groot deel der politie
voor de volle honderd procent mede. Naar deze
stille, harde werkers mag de dank van het volk
uitgaan.
Onder leiding van den gevolmachtigde voor
de reorganisatie van de Nederlandsche politie
wordt op het oogenblik een reorganisatie van
het economisch apparaat der Nederlandsche
politie voorbereid. Gewerkt wordt voorts aan
een nauwere binding en activeeren van de
prijscontrole-afdeelingen der rijksbureaux aan
de afdeeling opsporing van den dienst van den
gemachtigde voor de prijzen.
De medewerking van het publiek.
Wil ons werk slagen aldus vervolgde de
heer Stienstra - dan hebben wij vóór alles ech
ter de medewerking van 't publiek zelf noodig.
De kooper behoeft in dit verband geen angst
te koesteren voor strafbaarheid.Wie meewerkt
aan het opruimen van ergerlijke prijsknoelers
en zich vrijwillig vertrouwelijk tot de politie
wendt met een aangifte, kan steeds op een
discrete behandeling rekenen.
Op twee dingen dient echter nog de aandacht
gevestigd te worden. Het is voor ons en voor
de plaatselijke politie natuurlijk niet mogelijk
de klacht van iedere huismoeder, van ieder
particulier maar direct te onderzoeken'. Wat wij
wel kunnen is, uit al die aangiften de directe
oorzaak destilleeren en daarop ingrijpen. Van
zelfsprekend zullen de opgegeven adressen na
tuurlijk in de gaten worden gehouden en loo-
BOND HEEMSCHUT.
In de to Amersfoort gehouden vergadering
van den Bond Heemschut werd in de vacature
J. P. Strijbos als bestuurslid gekozen de heer
dr. ir. W. C, Klein. Mr. P. G. van Tienhoven
werd herkozen.
VERSPREIDE BERICHTEN.
Voor den tijd van vijf jaren is benoemd tot
eersten-ondervoorzitter van de vereeniging het
Nederlandsche Roode Kruis, mr. W. J. baron
van Lijnden te 's Gravenhage en tot lid van het
dagelijksch bestuur van genoemde vereeniging
dr. Ch. W. F. Winckel to Blaricum.
Het Duitsche Obergericht heeft Woensdag
morgen in het gerechtsgebouw te Utrecht een
aanvang met een proces gemaakt tegen acht
personen, die zich hebben schuldig gemaakt aan
liet vervaardigen, vermenigvuldigen en versprei
den van communistische pamfletten en mani
festen, welke met name de arbeidende klasse op
hitsten tegen de bezettende Duitsche overheid
in ons land. Te verantwoorden hebben zich de
38-jarige metaalbewerker P. A. Kolder, de 57-
jarige loodgieter W. E. Th. Fallentin. de 24-
jarige metaalbewerker K. den Braven, de 25-
jarige wagenlichter der Nederlandsche Spoor
wegen N. S. G. Schuurman, dc 27-jarige schilder
F. Greefkes, de 23-jarige joodsche bakker Levie
Roodenburg, de 33-jarige bouwvakarbeider P. D.
Verstraeten, allen wonende te Amsterdam en de
21-jarige metaalbewerker M. van der Steen uit
Utrecht. In de dagvaarding werden zij er van
beschuldigd van October 1941 tot Mei 1942 ge
regeld en gedeeltelijk in onderlinge samen
werking op grond van de geldende voor
schriften strafbare handelingen te hebben ge
pleegd, die er toe hebben geleid, dat de open
bare orde in het bezette Nederlandsche gebied
ernstig in gevaar is gebracht, omdat zij Duitsch
vijandige geschriften en afbeeldingen publiceer
den. verspreidden of in hun bezit hadden. Zr
hebben zich te verantwoorden wegens overtre
ding van art. 1 van de verordening tot afweer
van sabotagehandelingen van October 1941 en
art. 8 van de verordening van den Rijkscommis
saris inzake de Ordnungsschutz.
Allereerst werd gehoord de ongehuwde arbei
der Schuurman, wiens levensloop de president
nauwkeurig naging. Het bleek, dat hij vroeger
lid is geweest van de communistische partij,
doch dat hij later alleen was aangesloten bij
een illegale „dansclub" in het centrum van
Amsterdam, waar niet alleen werd gedanst, maar
ook aan politiek werd gedaan, o.a, werden daar
boeken van Russische schrijvers „behandeld" en
naar verdachte verklaarde, was hij zoodoende
zeer sympathiek tegenover het communisme
komen te staan. Een zekere Frits Koning haal
de hem er toe over. mee te doen tegen Duitsch-
land en hem werd gevraagd, zorg te dragen
de papiervoorraad, waarvan geheime pamfletten
werden gemaakt, op peil te houden en latei-
om mee to helpen stencils te maken. Een zekere
„Frans" bracht verdachte boeken over Lenin
en daaruit deed hij de noodige communistische
kennis op. De president vroeg hem, of ..Bob" de
opvolger van Frits Koning was en dit bevestigde
verdachte. Op een vraag van den president hoe
de achternaam van Bob was, antwoordde hij.
dat hem van zijn communistische vrienden geen
achternamen bekend waren. Hij kende alleen
Frits bij zijn achternaam en deze had hem ge
vraagd het tweemaal per maand verschijnend
illegale blad ,.De Waarheid" naar bepaalde
adressen te brengen, waar men deze vlugschrif
ten verder zou distribueeren. Op een vraag van
den president met wien hij nog meer in contact
was ge,komen, antwoordde hij met Klaas, Paul,
Henk, Willem, Nico en nog enkele anderen, van
wie hij echter niet den achternaam wist.
Pres.: „U wist toch, dat de communistische
partij verboden was?
Verd.: Ja. dat was mij bekend, maar ik zag in
hetgeen ik deed niet zoo erg veel kwaad.
Pres.: tl heeft toch wel in de kranten gelezen,
dat Sneevliet en anderen ter dood zijn gebracht,
juist wegens hun communistische acties. Had
u dit niet tot voorbeeld kunnen strekken?
U voelt wel, dat geen bezettende overheid
zich dit kan laten welgevallen. In de metaalbe
werkerswereld is door deze communistische
actie ernstige onrust ontstaan. Wat dacht u wel
als dit eens zou uitkomen?
Verd.: Dat ik gestraft zou worden, maar niet,
dat dit zoo ernstig zou worden opgevat.
Pres.: Juist omdat u zich schijnbaar niets
meer weet te herinneren, is uw verhoor het
moeilijkste, dat ooit heeft plaats gehad in bezet
Nederland. Het komt mij voor, dat u van mee
ning was, dat het heelemaal niet tot een straf
zou komen, omdat Duitschland wel gauw ver
nietigd zou zijn. U begrijpt wel. dat waar de
Duitsche weermacht bezig is het geheele bols
jewisme uit te roeien, wij wel weten af te
rekenen met een paar communisten in Neder
land.
Vervolgens werd gehoord verdachte K. den
Braven.
Verd.: Toen ik uit Duitsche krijgsgevangen
schap kwam, bleek mij,dat het grootste deel
van ons volk vijandig tegenover Duitschland
stond, en weldra werd ook ik antiiDuitsch. Een
zekere „Jan", dien ik niet kende, maar die.
nadat ik uit Duitschland was teruggekeerd, her
haaldelijk aan mijn deur kwam, vroeg my mee
te werken aan een illegale communistische
actie. Ik stemde toe en my werd opgedragen
in het bedrijf van de Droogdokmaatschappij U
trachten „De Waarheid" te verkoopen onder de
arbeiders.
Pres.: En wat stond daar alzoo in „De Waar
heid"?
Verd.: Russisch nieuws van het Oostfront en
verder hevig gescheld tegen Duitschland.
Uit het verloop van het verhoor van dezen
verdachte kwam vast te staan, dat hij en zijn
communistische vrienden onderling een code
hadden en dat zij elkaar alleen bij gefingeerde
voornamen noemden. Verdachte werd b.v. met
het begrip „Ajax" aangeduid. Verder werden
de pakketten pamfletten en manifesten .niet
naar bepaalde adressen gebracht, doch men ging
te werk volgens een lettersysteem. Zoo kon het
gebeuren, dat een pakket via Piet over Klaas
naar A. werd gebracht, die het verder aan D.
moest overhandigen. Het versüreiden van deze
geschriften beoogde onder de arbeiders een
anti-Duitsche stemming te verwekken en op te
hitsen tot sabotage e.d.
Pres.: Is u iets bekend van een communisti
sche weerbaarheidsgroep?
Verd.: Juist voordat ik daarvan iets begreep,
werd ik gearresteerd. Ik was niet zoo zeer com
munist als wel strijder voor een vrij Nederland.
Na den 38-jarigen arbeider Kolder werd ver
hoord de 23-jarige joodsche bakker L. Rooden
burg.
Pres.; Hoe zit het nu met die werkgroep van
jullie?
Verd.: Het was de zoogenaamde solidariteits-
groep, welke werkte voor de nagelaten betrek
kingen van slachtoffers, die gevallen waren
voor de vrijmaking van Nederland. Eerst be
stond de groep uit Bob, de Hond, Van dei-
Steen, enkele anderen en ik. Deze groep is uit
elkaar gegaan en later weer bijeengekomen en
toen kwam Van Straeten er bij.
Pres.: Wie had de leiding in deze groep?
Vera.: 3ij mij thuis kwam het contact tot
stand en daar kregen wij onze instructies van
Bob, die zeide in opdracht te handelen van
een zekeren Rinus. Ons doel was aanvankelijk
de joden te steunen, maar later werkten wr
onder de leuze „Nooit een Mussertregeering".
Pres.: En wat deden jullie dan alzoo?
Verd.: Wij maakten affiches, stelden oproepen
voor de arbeiders samen en verspreidden strooi
biljetten. waarin de menschen tot sabotage wer
den aangezet. Vooral een zekere Frits, wiens
achternaam ik niet kende, had veel in deze
groep te vertellen.
Pres.: Wat stond er op die plakkaten?
Verd.: (na lang nadenken): B.v. houd de ko
peren cent vast.
Pres.: Kom, kom. het bleef toch niet by
zulke onschuldige leuzen?
Verd.: Er waren ook plakkaten, waarop stond
„Nederland vrij, saboteer zooals wij" of „Mussert
kraken, morgen staken".
Dan wordt verdachte Fallentin gehoord.
Pres.: U bent een van diegenen, wiens woor
den wij ernstig in twijfel trekken. U doet ver
standig nu maar de waarheid te zeggen. In
uw huis zijn papieren gevonden, waarop stond,
dat men moest weigeren in Duitschland te gaan
werken. Is dat zoo en hoe zit dat?
Verd.: Het is best mogelijk. Er waren wel
meer oproepen voor de metaalbewerkers bij,
maar ik heb die papieren maar een nacht in
huis gehad en toen werd ik al gearresteerd.
Verdachte bekent ten slotte, dat hij Kolder
kent en dat hij van hem verschillende geschrif
ten had ontvangen.
De 27-jarige schilder F. Greefkes uit Am
sterdam wenschte een lijvig dossier over zijn
werk in de communistische partij voor te lezen.
Al spoedig bleek, dat aan verdachtes brein zoo
veel onzin was ontsproten, dat er weldra geen
touw meer aan vast te knoopen was.
Aan het slot van zijn „bekentenis", welke meer
dan een uur in beslag had genomen, zei ver
dachte, dat hij niet meer ii> het communisme
gelooft. Hij zou tot het geloof in een Almach
tige zijn gekomen en wenschte nu ook kennis
te nemen van het nationaal-socialisme. In zijn
cel had hij gevraagd om „Mein Kampf" want,
zoo merkte hij op, voor ik tot het fascisme over
ga. moet ik toch eerst iets afweten van deze
nieuwe levensbeschouwing.
Het aandeel van den 33-jarigen bouwvakbei-
der P. D. Verstraeten uit Amsterdam in de
politieke agitatie bleek niet zeer- groot te zijn,
doch de president twijfelde aan zijn eerlijkheid.
De laatste verdachte is de 21-jarige draaier
M. van der Steen. Deze is gearresteerd, toen er
onder de arbeiders van de Jaffafabriek een
staking uitbrak en men hem verdacht van
agitatie.
Na het verhoor schorste de president de zit
ting tot heden.
pen zij groote kans bij een razzia b.v. met een
bezoek te worden vereerd.
Voorts verdient het aanbeveling, dat men
controleerenden ambtenaren steeds naar hun
legitimatiebewijs vraagt. Zij zijn hiervan allen
voorzien. Gebleken is namelijk, dat pseudo-
ambtenaren opduiken en een onderzoek instel
len, dat ten onrechte op onzen naam geschreven
wordt.
Overzicht van de resultaten.
Hierna gaf de heer Stienstra een overzicht
van de resultaten, waarbij hij opmerkte, dat
het onderzoek zich in de eerste plaats richt op
het constateeren van prijsopdrijving met le
vensmiddelen, in de tweede plaats op die met
dekking en kleeding, en dan pas op die met de
rest. Wat het overzicht betreft, het volgende:
Een groote strijd wordt nog steeds op het
terrein van de groenten gevoerd. Er zijn tal
rijke venters in de groote steden, die f20 tot
f40 per dag weten te verdienen. Het publiek
wil koopen en zal bij schaarschte ook te duur
koopen, doch laat men ons niettemin vertrou
welijk inlichten over de betaalde prijzen.
Een euvel van den laatsten tijd zijn de prijs-
overtredende groentenveilingen. In vele gevallen
zijn de bestuurders dezer veilingen onmiddellijk
geïnteresseerd, omdat zij ook telers zijn.
De slagers staan den laatsten tijd eveneens
in het midden van de belangstelling. Aanzien
lijke resultaten zijn behaald. Dat het kwaad
hier diep geworteld zit. blijkt wel uit het feit,
dat zich onder de overtreders zelfs bestuurders
van de vakgroep bevinden.
Met de eieren is het een lijdensgeschiedenis.
Alleen al bij een zaak, die in Meppel aan het
rollen is gekomen, zijn 20 verdachten betrok
ken. Er werden 170.000 eieren in beslag geno
men. Voorts zijn omvangrijke knoeierijen met
zuivel aan het licht gekomen. Zoo liet de direc
teur van een zuivelfabriek te Sommelsdyk de
boter vervalschen en de verkregen meerop
brengst werd een ruilobject, waarvoor de wijn
handelaar, de manufacturer en anderen zeker
gevoelig bleken.
Verder werd over het geheele land het brood
gecontroleerd. Bonlooze koeken ontsnapten
daarbij niet aan de aandacht. Wat Zuid-Hol
land betreft, kan wel gezegd worden, dat deze
controle permanent is. Deze koeken zijn vaak
uit frauduleus meel gemaakt of van meel, dat
aan de broodfabricage is onttrokken. Hier ls
sprake van een zeer ernstige fraude. Over de
kruideniers kan gunstiger gesproken worden.
Zij hebben hun zaken over het algemeen tame
lijk goed in orde.
Bij de rookartikelen loopt het aantal in be
slag genomen partijen terug. Het verdwijnen van
de in den zwarten handel voorhanden partijen,
welke ten slotte maar één keer opgerookt kun
nen worden en tevens de distributie, hebben
het aantal transacties op deze markt aanzien
lijk doen dalen. Een artikel, waarmede den laat
sten tijd groote winsten worden gemaakt, is
Shampoo. Het aanbod was groot genoeg, maar
wat men voor zijn geld krijgt, is rommel.
In het vacantieseizoen is ook de aandacht
gevallen op de hum-- en verkoopprijzen van
plcizierbooten. Echter niet alleen hierbij, maar
ook bij utiliteitsvaartuigen w°r(it schromelijke
prijsopdrijving gepleegd. Zeil- en sleepbooten
gaan van f.5000 tot f. 40.000 te duur In andere
handen over. Controle is ook uitgeoefend op de
prijzen tegen welke zeiljachten werden ver
huurd. Controles werden verder gehouden op
kermissen en in pensions, hotels en restaurants.
In Brabant werden voorts groote partyen klom
pen in beslag genomen. Voor wat de tweede
hands goederen betreft, hebben we nu een
wettelyk voorschrift," aan de hand waarvan
thans krachtig wordt opgetreden.
De heer Stienstra zeide nog groote aandacht
te zullen besteden aan de knoeierijen in de
schoenenbranche, de meubelindustrie, de prijzen
van landbouwgereedschappen en die van vlsch
en van brandhout.
In Overschie werd een partij van 300 rywielen.
In beslag genomen. In Amsterdam 700 stofzui
gers. Ook andere zaken, waarvan men nauwe
lijks verwacht zou hebben, dat die ook al een.
object voor sluikhandel zouden vormen, werden
in groote partijen in beslag genomen Zoo b.v.
7000 brilmonturen, 300 polshorloges, duizenden
haarkammen. 39.000 tuben solutie. De prijs voor
gouden horloges was b.v. f. 870. terwijl vooi
goedkoope verschroomde horloges „slechts f.54
werd gevraagd. In Maastricht werd getracht een.
party emaille waren van inferieure kwaliteit,
"root 100.000 stuks, te verhandelen.
Een beeld van de activiteit der ambtenaren
geven volgende cijfers van de aantallen proces
sen-verbaal, die werden opgemaakt. Alle con-
trole-tostanties zijn daaronder begrepen dua
ook CCD R.V.V.0. enz. In Maart van dit jaar
werden in totaal opgemaakt 4158 processenver-
haal in April 4768. in Mei 5288. m Juni <>-''•
en in Juli 8527. Het aantal verbalen verdub-
belde dus to dien tijd. terwijl het aantal amb
tenaren ongeveer gelijk Meet.
ZOMERCONCERT I.EO MENS.
Solist: Jaap Stotün.
Het laatste zomcrconcert van den orBanlst der
Pieterskerk Leo Mens verheugde zich in groote
belangstelling. In niet gcrlnge mate.drMg hler-
toe bij de medewerking van den onvergelilkeiu
ken hoboïst Jaap Stotijn, wiens bezonken wecr-
eavo van de In klare, rustige en vloelende l lnen
gehouden 4-deellge Sonate in G van Haridc' tot
een zuivere balsem van ziel en geest "erd. Het
antwoord op de vraag: „Is er Mooter meester op
dit verrukkelijke Instrument denkbaar? moet
beslist ontkennend lulden. Ook de kennismaking
met Voormolen's Pastorale, als welhaast leder
werk van dezen dichterlijken componist lnsplia-
tief hoogstaand en waardevol qua Inhoud en
sfeer werd donk zij het bewonderenswaardige
spel 'en dc intelligente, muzikaal gevoelige voor
dracht een verheffende verkwikking in dezen
van groote spanningen vervulden tijd. Den fljn-
zinnlgen Stotiin te mogen beluisteren, behoort
tot de edelste voorrechten, die men zich noch-
thans minder zeldzaam zou wcnschen!
Mens omlijstte diens optreden met het Prea-
ludium en Fuga In c van den Duitschen groot
meester Bach en een korte, onbeduidende, schoon
dankbaar voor orgel geschreven Prélude van
den door Berlioz hoogelijk geprezen Brusselschen.
orgelvirtuoos Alphonse Mallly. Een „Complainte"
en een ..Madrigal" van Louis Vierne. beiden
tceder van kleur en karakter, waren smaakvol
geregistreerd. Joseph Rhelnberger. vruchtbaar
orgelcomponist uit het midden der vorige eeuw.
heeft boelender composities geschreven dan het
thans gespeelde Intermezzo en Pastorale. In een
suite van Leo Mens over oud-Nederlandsche lie
deren. bewerkt voor orgel en hobo welk voor
treffelijke combinatie toch! waardeerden wü
uitermate het stijlvolle en tegelijkertijd sugges
tieve effect der timbre's, dat mede door loffe
lijke harmonisatie bereikt werd. Bevreemding
wekte echter het niet steeds beantwoorden der
tempi aan de opschriften ln het programma.
Ook een bewerking van twee oud-Nederlandsche
liederen met hoerenliedje voldeed aan de bedoe
ling en werd door Mens met beheerschlng voor
gedragen. Th. J. Hannema.
