De val van Kertsj De spanning in het Verre Oosten No. 25046 De Duitsche zending op het Europeesche continent Binnenvaart op generatorgas 32sfe Jaargssg DINSDAG 13 NOVEMBER 1941 Zee van Azof gesloten Burgerlijk bestuur in het Oosten ingevoerd Verspreide berichten Met Duitschland tegen het kapitalisme De wijziging der Amerikaansche neutraliteitswet Koeroesoe bij Roosevelt Aanbod van China 't' AN H f Australië bereidt zich voor Een heel Europa Verscheidene scheepsmotoren komen voor ombouw in aanmerking Verduisteren: 17.44 uur 9.08 uur LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J. W Henny Telef Directie en Administratie 25041 (2 Ulnenl DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Telef. Redactie 21607. Hoofdredacteur: B. W. Menkhorat. Leiden Pl.verv r K Been Leiden In aanvulling op het weermachtbericht wordt aan het D.N3. medegedeeld: Door de inneming van Kertsj is het Oostelijke deel vanhet schiereiland De Krim van vijanden bevrijd en een belangrijk strategisch succes behaald. De Duitsche en de Roemeensche troepen slui ten de straat van Kertsj definitief voor elk bolsjewistisch verkeer af, d.w.z. de zee van Azof met haar aan de Oostkust gelegen havens, van Rostov aan de Don, via Jeisk tot aan Temrjoek op het schiereiland Taman zijn van elke Ver binding te water naar het Zuiden afgesloten. Deze havens beschikken alleen nog over ver binding te land en per spoorweg naar het Oosten. De Duitsche en de Roemeensche troepen staan tegenover het voorterrein van den Kau- kasus. De bolsjewisten hadden op het schiereiland reusachtige versterkingsgebieden aangelegd: ten eerste in het gebied Perekop—Armjansk en Joesjoen over een diepte van vijftig kilometer, vervolgens op de landengte naar den Oostelij ken top van Kertsj over een diepte van tien kilometer en ten slotte rondom Kertsj. In deze versterkte gebieden hadden zij groote hoeveel heden troepen en materieel bijeengebracht en door zulk een massalen inzet dachten de bolsjewisten den opmarsch der Duitsche en der Roemeensche troepen tot staan te kunnen bren gen. Toen zij zagen, dat dit niet gelukte, poog den zij zich op schepen in veiligheid te bren gen. De Duitsche luchtmacht heeft echter met talrijke bomtreffers ingegrepen en thans op nieuw negen oorlogsschepen tot zinken ge bracht en 24 oorlogsschepen zwaar beschadigd. Zij heeft echter ook de bolsjewistische koop vaardijvloot in de Zwarte Zee zwaar getroffen. Zestig koopvaardijschepen met te zamen 235.500 b.r.t. en negen andere, waarvan de ton nage niet bekend is, zijn tot zinken gebracht, 69 schepen zwaar beschadigd. Deze groote ver nietiging van oorlogs- en handelsvloot dei- bolsjewisten in de Zwarte Zee heeft tevens tot gevolg gehad, dat de door hen op De Krim bijeengebrachte massa's menschen en mate rieel niet kunnen worden weggevoerd. De Führer heeft bepaald, dat in de deelen van het door de Duitsche troepen in het Oos ten bezette gebied, waar de gevechtshandelin gen geëindigd zijn, burgerlijke besturen worden ingesteld Deze besturen hebben in de eerste plaats tot taak, de openbare orde en het open bare leven te herstellen en te handhaven. Zij ressorteeren volgens aanwijzing van den Führer onder een rijksminister. De Führer heeft to dien einde den rijkslei der Alfred Rosenberg benoemd tot rijks minister voor het bezette gebied in het Oosten. Tot den permanenten vertegen woordiger van Rosenberg heeft de Führer benoemd den gouwleider en rijksstadhouder dr. Alfred Meyer. Om te beginnen is het burgerlijk bestuur in gesteld in het gebied der vroegere vrije staten Lithauen en Letland en in deelen van Wit- Roethenië. Deze gebieden vormen te zamen het rijkscommissariaat „Ostland". Tot rijkscom missaris voor het „Ostland" heeft de Führer den gouwleider en Oberpraesident Hinrich Lohse benoemd. Ook in deelen van Oekrajina is reeds een burgerlijk bestuur ingesteld. De Führer heeft tot rijkscommissaris voor Oekrajina benoemd den gouwleider en Oberpraesident Erich Koch. In politieke kringen te Berlijn noemde men voor vertegenwoordigers van de pers de opga ven van het zoojuist opgerichte rijksministerie voor de bezette gebieden in het Oosten iets ge heel nieuws en van historischen omvang. Het is hier zaak. zoo verklaarde men, in aansluiting op de bevrijding van die gebieden van het bols jewisme op de achtergebleven ongeloofelijke puinhoopen de grondslagen te leggen voor een nieuw leven. Naar verluidt, is de zetel van het nieuwe mi nisterie te Berlijn, Bevoegde instanties te Ber lijn zijn van meening, dat nog meer rijkscom missariaten in het Oosten zullen worden inge steld. (D.N.B.) bevaren van de wateren der oorlogszones, be nevens het aandoen van havens van oorlog voerende landen wordt toegestaan. Het A.N.P. verneemt in aansluiting hierop uit Berlijn: De psychologische uitwerking van dit gebeuren acht men van bevoegde zijde gering, vooral wegens de kleine meerderheid nog niet de helft van het aantal afgevaardigden waar mede de wijziging haar beslag kreeg. Men kon geen duidelijker bewijs verlangen van het feit. dat de meerderheid van het Amerikaansche volk buiten den oorlog wenscht te blijven. Wat de materieele zijde der kwestie betreft, gelooft men wel, dat Washington naar zijn gewoonte nog een of andere arglistigheid achter de hand heeft: Men denkt daarbij b v. aan Noord-Ierland, waar sinds geruimen tijd als burgers vermomde Ame rikaansche militairen zyn ontscheept. Vermoede lijk wil men ook daar een marinebasis vestigen evenals op IJsland. Interessant is het in dit verband te vernemen, zoo zéide men, dat van Amerika uit 10.000 re- cruten naar Reykjavik zijn gezonden, recruten, die daar voor drie jaar gestationneerd zullen worden. Aan schepen zal men evenwel geen grooter aantal in de vaart kunnen brengen dan tot dusver onder Panameesche vlag voer. Het eenige, wat gebeuren zal. is het veran deren van de Panameesche in de Amerikaansche vlag en dan het bewapenen dier koopvaarders, waartegen de onlangs verwijderde president van Panama zich verzette. De drie nieuwe schepen, welke wekelijks de Amerikaansche werven hee- ten te verlaten, maken hier al evenmin veel indruk. „Men moest eens weten, hoeveel duik- booten wij hier iedere week bouwen". Alleen zal men aan den overkant van den Oceaan van nu af over meer matrozen kunnen beschikken, n.l. over de miliciens der Ver. Staten, die nu tegen den wil hunner ouders, zusters en verloofden den dood zullen moeten trotseeifen en waar schijnlijk ook tegen hun eigen wilIn het algemeen kan men aldus zeggen, dat men ook van materieele zijde de gevolgen der Amerikaan sche wetswijziging niet al te hoog aanslaat. 900 MILLIOEN R.M. VOOR KERKEN IN DÜITSCHLAND. In de redevoering, die Hitier op 9 November in München heeft uitgesproken, kwam een pas sage voor, waarin de Führer mededeelde, dat een bepaald bedrag was uitgetrokken voor de kerken in Duitschland. Het bedrag, dat in het verslag, dat toen in de Nederlandsche bladen is verschenen, werd ge noemd, was 9 millioen R.M. Het blijkt thans, dat dit een fout is geweest. De Duitsche staat heeft niet 9 millioen R.M., maar 900 millioen R.M. voor de kerken be schikbaar gesteld. Door technische storing in het overseinen, was de mededeeling van Hitler foutief in de Neder landsche bladen gekomen. GAMELIN OVERGEBRACHT NAAR EEN ZIEKENHUIS. De voormalige Fransche generalissimus, Game- lin, die voor eenige dagen op bevel van maar schalk Pétain naar de vesting Portalet is dver- gebracht, heeft plotseling lost gekregen van een ernstige huidaandoening in het gelaat en is naar een ziekenhuis in de nabijheid van de vesting Portalet overgebracht. (D.NJB.). ATTLEE EN HARRIMAN TE LISSABON. Het D.N.B. meldt uit Lissabon: Met het Clippertoestel zijn Zondag alhier aan gekomen majoor Attlee, Harriman, vijf leden van het Amerikaansche Congres en de president van de oorlogscommissie van het Huis van Af gevaardigden, Snijder. Deze heeren zijn op weg naar Londen. Snijder zou een persoonlijken brief van Roo sevelt bij zich hebben. J President Roosevelt heeft zijn handteekenig geplaatst onder de wet, waardoor het bewapenen van koopvaarders der Vereenlgde Staten en het De speciale Japansche ambassadeur Koeroe soe heeft gisteren met den minister van bui- tenlandsche zaken, Huil, een onderhoud gehad, dat ongeveer 25 minuten heeft geduurd. Na dit onderhoud heeft hy, vergezeld van Huil, een bezoek geteacht aan president Roose velt. Ook Nomoera was daarby aanwezig. Het on derhoud heeft een uur en tienminuten ge duurd. Huil heeft na het onderhoud ten over staan van de pers verklaard, dat het slechts een voorloopig onderhoud was, waarby alleen zaken van persoonleken en algemeenen aard waren besproken. Op de vraag, of Koeroesoe een bood schap van den Japanschen premier had mede gebracht, verklaarde Huil, dat zoolang het sta dium van "de eigenlyke discussie nog niet be reikt was, een dergelyke vraag niet kon worden behandeld De rede van Tojo is nog niet be studeerd. Voorloopig kan men noch pessimis tisch noch optimistisch spreken over de gedach- tenwisselingen (DNB). De ambassadeur van Tsjoengking te Londen, Wellington Koo, heeft, naar de „Associated Press" uit Londen meldt, het Chineesche men- schenmateriaal aangeboden voor de verdediging der Sovjetunie en Britsch-Birma. wanneer dit gewenscht mocht. zyn. Wellington Koo verklaarde, dat hy het ge rucht, dat Tsjang Kai-sjek de Sovjetunie voor het geval van een Japanschen aanval op Sibe rië, een millioen man had aangeboden, niet kon bevestigen; hy achtte het echter volkomen mo- geiyk. De ambassadeur noemde China het menschen - reservoir der democratieën en sprak de opvat ting uit, dat China, te zamen met het materieel en de uitrusting van Engeland en de Ver. Sta ten voor de Japanners een onoverwinneiyken hinderpaal konden opleveren Voorts merkte Koo op, dat het verlies van den Birmaweg een kritieken toestand voor China zou doen ont staan. (DNB). Rijkscommissaris Rijksminister Dr. Seyss Inquart heeft Zaterdag de tentoonstelling „Het Duitsche boek," welke in de zalen van het Mauritshuis in Den Haag wordt gehouden, officieel geopend. Van rechts naar links: de Staatssecretaris van het Duitsche ministerie van Volksvoorlichting' en Propaganda. Dr. L. Gutterer. Oberregierungsrat Dr. Hövel, commissaris generaal Schmidt, Rykscommissaris Dr. Seyss Inquart en generaal-majoor Schumann tydens den rondgang. (Polygoon-Zeylemaker) MILITAIRE CREDIETEN. President Roosevelt heeft het congres nieuwe credieten voor het leger gevraagd ten bedrage van 6.687 milliard. Meer dan de helft van dit bedrag is bestemd voor geschut. Voorts heeft Roosevelt nog 308 millioen dollar gevraagd voor de marine. Van dit bedrag zal 120 millioen be steed worden voor de bewapening van koopvaar ders (DNB). De Japansche minister van financiën, Kaja, heeft in de buitengewone zitting van den Ryks- dag verklaard, dat de economische structuur van Japan, ondanks de ontzaglijke uitgaven sedert het uitbreken van de vyandeiykheden in China, ongeschokt is en ook in de toekomst zal voldoen aan de eischen. Hy maakte bekend, dat de schatkist sinds 1937 meer dan 48 milliard yen moest verstrekken, waaronder 26 milliard voor militaire uitgaven. De vlotte inteekening op de staatsleeningen sedert het begin van den veldtocht in China ten bedrage van 24 milliard yen kwalificeerde hy als een duideiyk bewys voor de buitengewone stabiliteit van Japan. Onder het opschrift „Heel Europa" schryft de diplomatieke medewerker van de Deutsche Allgemeine Zeitung o.a. het voigende over „De Duitsche zending op het Europeesche con tinent": De Duitsche daad in het Oosten bevrydt het continent. De Fuehrer heeft voor zyn getrouwen nog eens gewezen op de beteekenis van den geweldigen stryd pm het zyn of niet-zyn van Europa en het groote doel in het Oosten ont huld. Enkele dagen later heeft de Finsqjie nota aan de Ver. Staten ondubbelzinnig en nuchter bevestigd, wat deze stryd om het bestaan aan den noordeiyken flank van Europa beteekent, waarvan Roosevelts Amerika geen denkbeeld heeft, en geen denkbeeld wil en kan hebben. Wat voor Finland geldt, geldt ook voor Roe menië en onze andere bondgenooten. Eigeniyk geldt het voor geheel Europa. Het bolsjewisme zou de vernietiging gebracht hebben, het moest koste wat het wil, verslagen worden. Slechts één mogendheid ter wereld kon het verslaan: de grootste continentale militaire mogendheid Duitschland. Daarmee viel een besluit van es- sentieele beteekenis en daarmee werd het Europeesche continent herboren. De kwestie, die thans door ons optreden in het Oosten, door de overwinningen en offers van onze soldaten en hun bondgenooten positief wordt opgelost, stond als een kwestie van leven en dood voor alle Europeesche volkeren en staatslieden. Met de militaire overwinning van het bolsjewisme wordt een historische noodzakelykheid vervuld, welke het democratische Westen in Europa sinds het bestaan van het bolsjewistische gevaar wel verondersteld, maar nooit had durven volbren gen. Het Pan-Europa-manifest van Couden- hove-Calerghi ging uit van den valschen, on- Duitschen opzet, de politieke leiding der wereld voortaan te concentreeren in Washington, Lon den, Moskou, Tokio en Parys en het Duitsche ryk uitsluitend als hun object te zien. Den op steller van dit manifest zweefden de Ver. Staten van Europa voor den geest als bufferstaat voor Engeland tegen het bolsjewisme. ,.Pan-Europa reikt zoover naar het Oosten als het democra tische stelsel", heette het toen. Engeland even wel toonde noch toen, noch by de stichting van een hoogst abstracte Europeesche unie door den Franschen premier Briand voor dergeiyke plan nen belangstelling. En thans verweert Churchill zich als een razende op het eensgezinde Europa onder Duitsche leiding. De Volkenbond leek Engeland wel als intercontinentale voortzetting der politiek van het Europeesche evenwicht dei- krachten. Alle pogingen tot een continentaal eenheidsfront kwamen Engeland verdacht voor, zelfs wanneer dergeiyke voorstellen kwamen van een Franschen democraat en pacifist. Het Europeesche motief van Briand daarentegen stond geiyk met den angst voor een Duitsch land, dat tezamen met het bolsjewisme West- Europa onder den voet zou loopen Dezelfde angst dreef de Franschen. nadat het nat. socia lisme in Duitschland het bewind in handen had genomen, naar een samengaan met de Sovjet- Unie. In de jaren van Locarno waren orienteering op het Westen of dekking in den rug in het Oosten de diplomatieke slagwoorden van den dag. Toen reeds stelde Adolf Hitler het Duitsche volk openiyk voor de noodzakelykheid eener Oostelyke politiek. Toen reeds stelde hy als het positieve Groot-Duitsche doel het te boven komen van Versailles. Ook Hitier moest beleven, dat Engeland het Duitsche continentale streven niet zou verstaan. Nu de Finnen den Ameri kanen hebben meegedeeld, dat zy niets van het bolsjewisme willen weten, is ook op het Britsche eiland het laatste restje van gemeenschappeiyk verantwoordelykheidsbesef onderdrukt door de vrees en de haat tegen de voltrekking van het vonnis over het Joodsch-kapitalistische stelsel. Toén de Fuehrer in den zomer van 1939 den oorlog aan twee fronten vermeed en in 1940 Europa met een minimum aan bloedvergieten en oorlogsverwoesting onder bescherming van de as plaatste, hadden Churchill en Stalin het reeds verspeeld. En thans wordt vervuld, wat een handjevol verstandige Engelschen en Fran schen na Muenchen reeds gehoopt hadden, n.l. de zegevierende uitvoering van de Duitsche zen ding in het Oosten, van de Europeesche zending van Duitschland. Het doel in het Oosten is thans tweeledig: volledige militaire bescherming en een zoo breed mogeiyke grondslag voor de verzorging. Dat is het Duitsche doel in het Oosten, zyn alternatief was: de voortdurende achteruitgang, het verval van Europa aan deze zyde van de vroegere bolsjewistische grens en de vernietigende vloed van de bolsjewistische terreur. (A.NP.) De overzichtsschryver van Hearst, Alfred Tyrrauer, schryft in de New-York Journal American, dat Australië zich koortsachtig voor bereidt op een oorlog tegen Japan. Reeds een half millioen van in totaal 1.2 millioen man op dienstplichtigen leeftyd draagt uniform. Om meer mannen voor het Australische leger vrij te krygen, heeft de Australische regeering wet ten uitgevaardigd, die neerkomen op het oproe pen van vrouwen voor hulpdiensten. Vrouwen van „dienstplichtigen leeftijd" van 19 tot 60 jaar mogen op grond van een recente regee- ringsverordening het land niet verlaten. De eer ste minister, Curtin. die weinig hoop heeft op de resultaten van de Washingtonsche confe rentie tusschen Japan en de Ver. Staten, heeft verklaard, dat voor de eerste maal in de ge schiedenis des lands de oorlog wellicht voor de poorten van Australië wordt gebracht. Het 1250 myl lange Great Barrier Riff, dat de Noord oostkust van Australië beschermt, is versterkt tot een reuaschtigen verdedigingsmuur en alle doorgangskanalen zyn van mynen voorzien. (D.N.B.) van hedenavond tot morgenochtend De maan kwam heden op te 7.55 uur en gaat onder te 17.54 uur. De binnenvaart gaat zich onafhankelyk ma ken van de stookolie, geiyk het autoverkeer bezig is te doen ten aanzien van de benzine. zy ondervindt hiertoe alle medewerking van de overheid, die aan het departement van han del, nyverheid en scheepvaart een bureau „ge neratoren en tankgas" heeft ingesteld, terwijl de secretaris-generaal van het departement van waterstaat een „commissie voor den inbouw van generatoren in vaartuigen" in het leven riep. Deze commissie staat onder leiding van mr. K. Vonk, van de afdeeling vervoerswezen aan het departement van waterstaat en in het dage- lyksch bestuur dezer commissie heeft mede zit ting ir. N. J. Kollewijn, directeur van het bureau generatoren en tankgas, onder welk bureau ressorteeren o.a. het bureau ombouw motoren, dat te Delft is gevestigd en dat onder directie staat van ir. J. J. Broeze, en de afdee ling research, onder leiding van ir. L, A. Pe- letier. In een persconferentie hebben zy belangwek kende mededeelingen gedaan over de maatrege len betreffende inbouw van generatoren in vaartuigen. Mr. Vonk zeide, dat op grond van betrouwbare schattingen mag worden aangenomen, dat de binnenvaart voor den oorlog toen wy nog niet over volledige statistieken van alle vervoer beschikten reeds ten minste zooveel tonnen/ kilometers vervoer presteerde als de beide andere belangrijke vervoertakken: spoor en auto, te zamen. Thans is dit nog in sterkere mate het geval. Vooroorlogse he statistieken leeren ons. dat het aantal motoren in de binnenvaart omstreeks 11.000 bedraagt, met een totaal vermogen van ongeveer 250.000 p.k„ ongerekend de honderden motorsleepbooten, die soms heele sleeptreinen achter zich aantrekken. In de tegenwoordige omstandigheden kunnen nog slechts geringe, hoeveelheden gasolie voor deze motoren ter be schikking worden gesteld, terwijl ook de petro leum en de benzine schaarsch zijn. De situatie moet onder het oog worden gezien, dat deze brandstoffen geheel zouden komen te ontbreken, terwyl toch de binnenvaart haar veelomvat tende taak moet kunnen voortzetten. Daarom is het waagstuk van de voorziening der binnen vaart met generatoren een vraagstuk van het grootste belang voor ons volk. Intusschen maakt, de veelvormigheid van de .binnenvaart, van type en afmetingen der schepen, dit vraag stuk niet gemakkeUjk oplosbaar De plaatsing van een generator op een schip is telkens een probleem op zichzelf De overheid achtte zteh daarom geroepen, deze zaak te regelen. Zy stelde bovengenoemde commissie in en gaf de beschikking over een crediet. Dat den financleelen opzet aangaat, deze is als volgt: De commissie koopt de gene ratoren en doet deze plaatsen op de vaar tuigen, die uit technisch en vervoerpolitiek oogpunt voor gen eratoren plaatsing in aan merking komen. De eigenaar of exploitant van het vaartuig sluit met den staat een huurkoopcontract, waardoor hij ten slotte den generator met bybehooren in eigen dom verwerft, en ontvangt voor de telkens vervaUende termijnen een subsidie, echter onder één voorwaarde, dat hK der» generator behoorlijk verzorgt en zijn schip in de vaart houdt. Eenerzijds krijgt dus de eigenaar of exploi tant den generator met bybehoorende in stallatie cadeau, mits hy vtui goeden wille is, en anderzijds wordt op deze wyze de noo- dige waarborg geschapen, dat de generator inderdaad aan het daarmede beoogde doel beantwoordt. Vele technische moeiiykheden moesten worden overwonnen. Een gering aantal vaartuigen, uit gerust met generatoren, is daarom nog slechte in de vaart, doch daarmede worden dan ook bevredigende resulaten bereikt. Op grond van de behaalde technische resultaten en de ver kregen ervaring mag worden verwacht, dat thans met groote kracht de bouw van genera toren in groote aantallen in vaartuigen ter hand kan worden genomen. Uiteraard mag nier worden verwacht, dat op de vele duizenden vaartuigen in de binnenvaart generatoren ?r plaatst zullen kunnen worden, doch wel mag worden aangenomen, dat een vitale kern var het bedryf zal kunnen worden voorzien. Voor de scheepvaart zyn, zooals te begrypen valt, andere typen generatoren noodig dan voor het wegverkeer, zoo deelden ir. Kollewyn en ir. Peletier hierna mede. De afdeeling research houdt zich bezig met de beoordeeling van nieuwe typen generatoren, waarvoor een serie keuringselschen geldt; zoo byvoorbeeld ten aanzien van gasproductie, stookwaarde. vei ligheid enz. Voorts worden de installaties lftder* drie maanden, nadat by in praktyk zyn ge steld. opnieuw gecontroleerd. Als generatorbrandstof voor scheepsinstalla- tles wordt in hoofdzaak anthraciet toegewezen. Hout komt niet in aanmerking, turf slechts in geringe mate. In het algemeen kan worden gezegd, dat een schip zich beter leent voor generatorenbedryf dan een auto. omdat men in het eerste geval meer met een continue-belasting heeft te ma ken. Een generator-installatie bestaat uit een aantal betrekkelyk eenvoudige constructie-ele menten. zoodat fabrieken en werkplaatsen, welke over een bescheiden outillage beschikken ln staat zijn generatoren te fabricecren. Als warm te-technisch apparaat stelt de generator den ontwerper echter voor vele problemen, voor de oplossing waarvan groote kennis vereischt en tevens de noodige technische hulp middelen, ten einde de onmisbare proefnemin gen te kunnen uitvoeren. Het is dan ook van den aanvang af het streven geweest van het bureau generatoren en tankgas zooveel mogeiyk fabrlcatievergunning te verleenen aan diegenen, die aan de gestelde voorwaarden voldoen kun nen De praktijk van ruim een laar heeft aan getoond, dat de tot nu toe gevolgde gedragslyn juist is. Het spreekt vanzelf, dat men steeds de noo dige aandacht biyft besteden aan voorstellen van uitvinders Deze worden nauwkeurig be studeerd en indien noodig getoetst en wanneer de uitvinding van belang biykt te zyn wordt medewerking verleend. Pantserslagen - springende a ra- naten - oprukkende infanterie. Steunt de Nederlandsche Ambu lance v. h. Oostfront. Koninginnegracht 22, giro: 87600. 's-Gravenhage.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1