Dagö door Duitsche
troepen bezet
WOENSDAG 22 OCTOBER 1941
No. 25023
Verduisteren:
82ste Jaargang
Victorie Duitschland ivint voor
Europa op alle fronten
Geheele Baltische gebied gezuiverd
Nederland zal vrij zijn!
De toestand in de
Sovjet-Unie
Hitier ontvangt Slowaaksche
Staatslieden
Uit Amerika
Verspreide berichten
EERSTE BLAD
Gemengd Nieuivs
Brutale inbraak in juwelierszaak
te Rolferdam
De moord in de rijwiel
stalling te Amsterdam
18.31 uur
8.19 uur
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J w Henny
Tele! Directie en Administratie
25041 (2 lijnen)
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Telef Redactie 21507.
Hoofdredacteur: B W. Menkborst. Lelden
Pl.verv K Been '.elder
v
Het opperbevel van de Duitsche weermacht maakte gisteren in een extra-bericht
bekend:
Het eiland Dagö is ingenomen. Daarmede zjjn alle eilanden voor de Baltische
kust.in Duitsche handen en is het geheele Baltische gebied van den vijand gezuiverd.
In voorbeeldige samenwerking met formaties van de marine en het luchtwapcn was
het aan een divisie infanterie van het Duitsche leger reeds op 12 October gelukt by
verrassing op de Zuidelijke punt van het eiland te landen. In hardnekkige gevechten,
die tien dagen hebben geduurd, werd het eiland sindsdien van den vijand gezuiverd.
Daarbij vielen 3000 gevangenen in Duitsche handen. Zes kustbatterijen werden ver
nield. Resten van de vijandelijke bezetting werden bij de poging over zee te ontkomen
door eenheden van de marine en de luchtmacht onschadelijk gemaakt.
Het opperbevel maakte vei der bekend:
Door de gemelde bezetting van het eiland Dagö is het Oostzeegebied thans geheel
en al van den vijand bevrijd en daarmede het tijdstip gekomen ook te berichten over
de operaties, die sedert begin Augustus in den Noordelijken sector van het Oostelijk
front hebben plaats gehad.
Na der doorbraak door de Stalinlinie had de legergroep van generaal-veldmaar
schalk Ritter von Leeb, in samenwerking met de luchtmacht van General-oberst
Keiler, tot opdracht gekregen de zich tusschen het Ilmen- en het Peipusmeer bevin
dende strijdkrachten van den tegenstander te verslaan, de vesting Leningrad in het
Zuiden af te sluiten, alsmede Estland en de Oostzee-eilanden van den vijand te
zuiveren. Ondanks de voortdurende sterke bedreiging hunner Oostelijke flank boog
het gros van het leger van General-oberst Busch, te zamen met hef pantserleger
van General-oberst Höppner, allereerst naar het Noorden af.
In buitengewoon hevige gevechten werd de uitgebreide stelling van den tegen
stander, in ontoegankelijk bosch- en moerasterrein aangelegd, tusschen Ilmen- en
Peipusmeer doorbroken, waarbij ongeveer vijfduizend kazematten in gevechten van
man tegen man moesten worden veroverd en uitgebreide mijnenvelden met meer dan
80.000 mijnen worden opgeruimd. In nieuwe herige gevechten moesten vervolgens
ten Noorden van Loega zeer sterke vijandelijke strijdkrachten worden vernietigd,
alvorens de aanval op het vestinggebied van Leningrad kon beginnen. Alle pogingen
van den tegenstander, de insluiting van deze stad door ontlastende aanvallen aan
beide zijden van het llmenmeer te verhinderen, mislukten. In den tegenaanval ten
Zuiden van het llmenmeer werd het voornaamste gevaar door vernietiging van tal
rijke vijandelijke divisies afgewend. Gelijktijdig rukte het leger van General-oberst
Von Küchler ten Westen van het Peipusmeer over een breed front op tot aan de kust
van de Finsche Golf. Na de inneming van Reval en Pernau werd de landing op de
Oostzee-eilanden voorbereid, terwijl sterke onderdeden van het leger ten Noorden
van het Peipusmeer naar het Oosten optrokken om aan de gevechten tot omsin-
seling van Leningrad deel te nemen.
Aan de verovering van de Oostzee-eilanden hebben strijdkrachten ter zee onder
opperbevel van Generaladmiral Carls in aanzienlijke mate meegewerkt. Behalve het
transport van de landingstroepen hebben zij door aanvallen in de Fische Golf ook
een bedreiging door de Sovjetmarine in de flank uitgeschakeld, de vijandelijke mijn-
versperringen in de wateren rondom de Baltische eilanden opgeruimd en door be
schieting van de vijandelijke stelling van zee uit deelgenomen aan de gevechten
te land
In een zware worsteling, onvermoeid gesteund door de luchtformaties van de
generaals der vliegers Freiherr von Richt hof en en Foerster, hebben de formaties van
leger en Waffen-SS, die waren vereenigd in de legergroep van generaal-veldmaar-
schalk Ritter von Leeb, sinds het weermachtsbericht van 6 Augustus meer dan
300.000 gevangenen gemaakt, 1581 tanks en 4063 stukken geschut buit gemaakt of
vernield. Het belangrijkste doel van hun operaties is bereikt met de omsingeling van
Leningrad. De wanhopige pogingen van de te Leningrad ingesloten Sovjetstrijd
krachten om uit te breken werden over het algemeen met zware verliezen voor den
tegenstander afgeslagen. Aanzienlijke onderdeelen van deze legergroep en van de
luchtvloot van General-oberst Keiler zijn reeds geruimen tijd geleden vrijgekomen
om deel te nemen aan operaties op andere punten van het Oostelijk front.
Op het kaartje is met dikke zwarte lijn aan
gegeven het Duitsche front dat zich uitstrekt
van het Ladogameer tot aan de geheele zee
van Azof.
Het kaartje is volledig tot aan den val van de
havenstad Taganrog.
De enclaves die eenige dagen geleden nog
bestonden bij Odessa. Wjasma en Brjansk en
waar de vijand nog tegenstand bood, zijn nu
opgeruimd en liggen thans achter het Duitsche
front.
Nederland zal zelfstandig zijn in het nieuwe
Europa. Voor die vrijheid en die zelfstandigheid
strijden duizenden en duizenden dappere Neder
landers aan het Oostfront. Voor die vrijheid en
zelfstandigheid vertrok dezer dagen het eerste
bataljon van het W.A. regiment naar het Oos
ten. nadat de W.A. mannen in handen van den
leider der N.S.B. den eed van trouw aan den
Führer hadden afgelegd.
Nederland zal vrij zijn, omdat duizenden Ne-
derlandsche strijders daarvoor hun leven inzet
ten, omdat Nederlandsche nationaal-socialisten
Kaart v. Pelt.
hun liefde voor volk en vaderland bewijzen door
een daad.
Wordt wakker gij Nederlander, die meent dat
de toekomst van ons vaderland gediend wordt
door gevluchte regeerders, door hitsende radio
omroepers en kortzichtige salon-bolsjewisten.
Wordt wakker kerel, bewijs dat je werkelijk Ne
derlander bent. schud af die on-Nederlandsche
lamlendigheid, sluit je aan bij hen die strijden
voor ons volk.
Nederland zal vrij zijn. Het zal een eervolle
plaats innemen in het nieuwe Europa. Daarvoor
zorgen de mannen van ons legioen, daarvoor
kunt ook u zorgen, maar dan moet u zich mel
den bij het: Vrijwilligerslegioen Nederland, Ko
ninginnegracht 22, Den Haag.
De Sovjetgevangenen, gemaakt bij de verove
ring van Dagö, hebben gemeld, dat een deel van
hun commissarissen met die van andere Sovjet
formaties op Dagö reeds na de eerste landing
van Duitsche troepen op het eiland hadden ge
zorgd voor behoorlijke gelegenheid tot ontvluch
ting. Kleinere eenheden der Sovjetmarine wer
den in een baai verborgen en daar gereed ge
houden. Levensmiddelen, dranken en munitie
moesten in voldoende hoeveelheid door Sovjet
matrozen aan boord van deze scheepjes worden
gebracht.
Terwijl de Sovjet-manschappen, aangedreven
door enkele commissarissen, geen andere moge
lijkheid hadden dan te sneuvelen of zich ge
vangen te laten nemen, onttrokken de meeste
commissarissen zich door de vlucht aan hun lot.
(DNB.).
Een vluchteling, die begin October vanuit
Tomsk in Charbin (Mandsjoekwo) is aangeko
men, vertelt in het blad „Russkoje Vremia" het
volgende:
Reeds in Augustus was een aantal regeerings-
organen van Moskou naar Tomsk en andere
Siberische steden overgeplaatst. Om plaats te
maken moesten 40.000 oude. ongewenschte Rus
sen Tomsk binnen 10 dagen verlaten. Daar de
spoorweg dit vervoer niet verwerken kon,
heerschte er een wilde verwarring onder de
vluchtelingen, die na het gedwongen ontruimen
van hun huizen dakloos waren geworden en
blootgesteld 'waren aan vernietigende epide
mieën. Het aantal personen, dat uit het Euro-
peesche deel der Sovjet-unie aankwam, was zóó
groot, dat er barakken gebouwd moesten wor
den. Een groot gedeelte van de vluchtelingen
uit Moskou ongeveer twee millioen zijn
Joden, hetgeen de haat tegen de Joden zeer
heeft aangewakkerd. Het banditisme in Siberië
maakt een hoogconjunctuur door. alsmede de
woeker in levensmiddelen en artikelen voor het
dagelijksche levensonderhoud. De stemming
onder de Siberische bevolking is zeer pessimis
tisch. Men heeft geen vertrouwen meer in het
bolsjewistische leger en in het bolsjewistische
systeem. Op reis door Siberie heeft de vluch
teling- half September in Krasnojarsk hetzelfde
beeld als in Tomsk gezien. Zelfs Irkoetsk is vol
Joodsche vluchtelingen, die via Wladiwostock
naar de Vereenigde Staten hopen te komen. Op
de stations is er niets meer te koop. Er viel,
zoo besluit dit bericht, een voortdurend toe
nemende verbolgenheid van het volk waar te
nemen, die de regeeringsorganen zelfs met de
krachtigste maatregelen nauwelijks nog meester
konden worden. (D.N.B.).
HET THANS BEZETTE GEBIED
Het D.NB. meldt:
In den loop van vier maanden hebben de
Duitsche soldaten in het Oosten een gebied
veroverd van anderhalf millioen vierkante kilo
meter met een bevolking van 65 millioen zielen,
een derde van de totale bevolking van de
Sovjet-unie.
SOVJET-'taULPOORLOGSSCHIP IN
TURKIJE GEÏNTERNEERD.
De Turksche regeering heeft bekend ge
maakt, dat kortelings een bolsjewistisch hulp
oorlogsschip een haven aan den Bosporus is
binnengeloopen. Het schip wordt geïnterneerd.
(A.N.P.).
Op uitnoodiging van den Führer hebben de
president van den Slowaakschen staat. dr.
Tiso. en de Slowaaksche minister-president dr.
Tuka, in wier gezelschap zich o.a. de Slowaak
sche minister van Binnenlandsche Zaken. Sano
Mach en de Slowaaksche minister van lands
verdediging, generaal Catlos. bevonden, als
mede de Slowaaksche/gezant in Berlijn, Oernak
en de Duitsche gezant in Presburg. Ludin, een
bezoek gebracht aan het hoofdkwartier van den
Führer.
De politieke en militaire besprekingen bij den
FUhrgr verliepen in den geest der hartelijke
vriendschap tusschen beide volken en der
wapenbroederschap, die door den strijd van
Duitsche en Slowaaksche troepen tegen den ge-
meenschappelijken bolsjewistischen vijand op
nieuw wordt bekrachtigd.
Aan de besprekingen namen deel de Duit
sche minister van Buitenlandsche Zaken Von
Ribbentrop en de chef van het Opperbevel der
Weermacht, generaal-veldmaarschalk Keitel.
In aansluiting daarop vond een bezoek
plaats bij den opperbevelhebber van het leger.
êeneraal-veldmaarschalk Von Brauchitsch in
- hoofdkwartier.
Ten slotte waren de Slowaaksche staatslieden
I gasten van rijksmaarschalk Hermann Goring in
l zijn hoofdkwartier.
De Führer en Opperbevelhebber der Duitsche
Weermacht heeft den Slowaakschen minister
van landsverdediging, generaal Catlos het Groot
kruis der orde van den Duitschen adelaar met
de Zwaarden verleend. (D.N.B.).
DUITSCH-FRANSCHE BETREKKINGEN
WORDEN STEEDS BETER.
De A.N.P.-correspondent te Berlijn schryft:
Hoewel hier van de zijde der journalisten her
haaldelijk wordt gepolst omtrent de ontwikke
ling der Duitsch-Fransche betrekkingen in de
hoop, dat men iets concreets verneemt in den
vorm eener nieuwe overeenkomst tusschen Ber
lijn en Vichy of de benoeming van een Fran-
schen vertegenwoordiger bij de Duitsche regee-
ring, is het resultaat dier vragen nog steeds ma
ger. Klaarblijkelijk gaat men te ver in zijn.ver
moedens en is er nog altijd slechts sprake van
een verdere uitwerking naar de omstandighe
den dit eischen van het wapenstilstandsver-
drag. Dat de wederzijdsche betrekkingen tus
schen Duitscher en rranscliman in den loop van
den tijd reeds aanmerkelijk verbeterd en soe
peler zijn geworden, blijkt bijv. uit de reis van
admiraal Darlan door het bezette gebied, waar- j
bij hij verscheidene steden bezocht en aldaar
redevoeringen hield. Meer nog dan de goede
ontvangst, Welke Pétains vertegenwoordiger in
de bezochte steden genoot en de instemming,
waarmede men zijn uiteenzettingen aanhoorde,
spreekt voor die verbeterde verhouding o.i. het
feit dier reis zelf. De vice-chef der Fransche re
geering te Vichy reist vrijelijk door het bezette
Frankrijk en kan daar zijn landgenooten toe
spreken. Dit feit staat niet op zichzelf, immers
het mag bekend worden verondersteld, en het
is uit verschillende aanwijzingen duidelijk ge
worden. dat de regeering te Vichy eigenlijk nog
maar uit de zuiver politieke machthebbers be
staat, terwijl de technische bewindvoering, de
diverse ambtelijke staven enz. geleidelijk aan
weer naar Parijs zijn overgebracht. Eigenlijk is
een goed bestuur van Frankrijk ook maar alleen
van Parijs uit mogelijk, waar de centrale instel
lingen, de bureaux, de archieven en het geheele
ambtelijke milieu thuis zijn. Vermoedelijk be
treffen nu de huidige onderhandelingen een nog
verder strekkende „verhuizing" van Vichy naar
Parijs, althans' een vergemakkelijking van het
contact tusschen de twee steden, als symbool
van de betere Duitsch-Fransche betrekkingen.
Van het eerste, het inniger medeleven tusschen
bezet en onbezet gebied getuigt bijv. Pétains te
legram aan het bestuur van Havre, dat even
als Rotterdam door de roekelooze Engelsche
bombardementen zwaar werd getroffen.
JAPANSCH-AMERIKA ANSCHE
ONDERHANDELINGEN HERVAT.
De „Tokio Asahi Sjimboen" publiceert een
speciaal bericht uit Washington, volgens het
welk aldaar verkregen inlichtingen melden, dat
de onderhandelingen tusschen Japan en de Ver.
Staten binnenkort hervat zullen worden.
Het blad voegt hieraan toe, dat de "Ameri-
kaansche regeering thans grootere belangstel
ling schijnt te hebben voor het Japansche vraag
stuk. (D.N.B.)
EISCHEN AAN GUATEMALA.
De Amerikaansche gezant in Guatemala heeft
in ultimatieven vorm nieuwe eischen gesteld aan
den president van Guatemala.
De Ver. Staten eischen o.a. terstond maat
regelen tot algeheele economische uitschake
ling van alle in Guatemala woonachtige Duit-
schers, blokkeering van hun bankcredieten, be
slag op hun landerijen benevens hun voortdu-
renden economischen boycot en toelating van
een Amerikaanschen ambtenaar tot het cen
trale douanekantoor om eventueele tusschen-
personen op te sporen, die voor Duitjsche firma's
goederen uit Amerika zouden kunnen betrek
ken.
Voorts worden gegevens verlangd omtrent alle
Guatemalteezers, die officieele Duitsche berich
ten ontvangen. Zij worden gekwalificeerd als
vijfde kolonne en Duitsche spionen, die gestraft
moeten worden.
Tot slot verweet de gezant den president nog,
dat hij in zijn kabinet nog ministers en in zijn
bureaux nog employé's heeft, die sympathie
voor de Spilmogendheden bezitten. (D.N.B.)
DE JODEN IN ROEMENIE.
De Roemeensche regeering heeft een wets-
decreet uitgevaardigd, waarbij alle meerderjarige
Joden met Roemeensch staatsburgerschap
mannen en vrouwen worden verplicht, aan
den staat binnen dertig dagen, volgens hun
totale inkomen, een bepaalde hoeveelheid klee-
dingstukken ter beschikking te stellen.
In de motiveering van dit decreet wordt ge
zegd. dat de Joden, die in geenerlei opzicht
militairen dienst behoeven te doen, minstens
moeten bijdragen tot bevrediging van dringende
sociale behoeften. (D.N.B.).
REDE VAN ALEXANDER.
De Engelsche minister van marine, Alexander,
heeft gisteren in een radiorede verklaard, dat de
Britsche marine een zeer moeilijke taak heeft
te verrichten, want zij moet de wateren rondom
ae Europeesche kusten van Moermansk tot aan
de Dardanellen bewaken en bovendien nog con-
vooien beschermen en de wateren der dominions
controleeren. In den vorigen oorlog is het niet
mogelijk geweest door vliegtuigen mijnen te
laten leggen. Bovendien heeft de vijand toenter
tijd het duikbootwapen niet van het begin af
aan gebruikt. De toestand, zoo beweerde Alexan
der, is echter thans beter dan in 1940, toen
Engeland volkomen alleen stond. Thans strijdt de
sovjetunie aan de zijde van Engeland en de
Vereenigde Staten verleenen Engeland hulp.
Desondanks moeten de Engelschen hun uitrus
ting nog beter maken om het grootste gevaar af
te wenden. De minister-president en zijn mi
nisters zijn in het geheel niet tevreden met den
toestand. Er moeten no^; j
worden. Hetzelfde cpldt w
voor de Britsche luchtmacht en het landleger,
dat zijn „nederlaag" op het contingent weer wil
goedmaken. Ook van het Engelsche volk eischte
hij nog meer offers en nog grootere inspannin
gen. Het volk dient vooral door de particuliere
spaargelden den minister van financiën te hel
pen om een inflatie te vermijden. Nelson heeft
op den dag van Trafalgar gezegd „Engeland
verwachten ik. zoo besloot de minister, zeg:
„Engeland verwacht dit en Engeland heeft dit
noodig".
Ten slotte wees minister Alexander ook op de
moeilijke omstandigheden bij den „slag op den
Atlantischen Oceaan". De Duitschers hebben,
zoo zeide hij. een zeer doeltreffende samenwer
king tusschen hun duikbooten en vliegtuigen
bereikt. (D.N.B.).
Qif Nummei bevat TWEE Bladen
De opening van een Duitsche moederschool in
Den Haag, in tegenwoordigheid van mevr.
dr. Seyss-Inquart, Gen. Kommissar Schmidt en
de leidster der N.S.-Frauenschaft in Nederland
mevr. de la Fontaine. V.l.n.r. mej. Seyss-Inquart
Gen. Komm. Schmidt, een vertegenwoordigster
van Rijksfrauenleidster mevr. Scholtz-Kllnk,
mevr. Seyss-Inquart en mevr. de la Fontaine.
(Stapf-Mol).
VOOR 8400 GULDEN UIT DE ETALAGE
GEROOFD.
Een brutale inbraak te Rotterdam gepleegd
in den nacht van Vrijdag op Zaterdag in de
juwelierszaak van het magazijn van gouden en
zilveren werken Lucardie N.V. gevestigd aan
den Nieuwen Binnenweg.
Men is begonnen met het vernielen van een
slot, waarmede een stevig houten luik voor de
etalageramen gedurende den nacht wordt aan
gebracht. Hierna hebben zy getracht met een
glassnijder een reep uit het etalagevenster te
snijden ter grootte van ongeveer 30 by 30 c.M.
welke poging echter mislukte. Daarna hebben
zy met een met doeken omwoelden hamer een
flink gat in de ruit geslagen. De dieven hebben
kans gezien door dit gat een gedeelte van de
etalage leeg te rooven. Een groot aantal vul
penhouders, zilveren en gouden armbanden,
een groot aantal ringen met en zonder stee-
nen, waaronder 180 gouden verlovingsringen,
colliers e.d. met een totale waarde van f. 8,400.-
is op deze wyze ontvreemd. Enkele voorwerpen,
die de lieren in het duister waarschynhjk niet
hebben gezien, zyn hier en daar verspreid
biyven liggen. De politie stelt een nauwgezet
onderzoek in.
ONDERZOEK BRENGT GEKNOEI MET
FIETSEN AAN HET LICHT.
Het onderzoek inzake den moord in de rywiel-
stalling in de Corn. Anthoniszstraat te Amster
dam heeft tal van aanwyzingen opgeleverd, wel
ke echter tot dusverre nog niet tot de ontknoo
ping van het raadsel hebben geleid. Ook van de
vijf vermiste rywlelen is nog geen enkel spoor
ontdekt.
Een van de twee klanten, die biykens de uit
latingen van het slachtoffer, nog na midder
nacht in de stalling werden verwacht, heeft
zich bij de politie gemeld, doch de tweede heeft
nog niets van zich laten hooren. De commissa
ris van het bureau Leidscheplein herhaalt daar
om zyn verzoek tot dezen, zich zoo spoedig mo
gelijk aan zyn bureau te melden.
Er zijn bij het onderzoek dingen aan den
dag gekomen, welke een ongunstig licht
werpen op de gedragingen van den eigenaar
der stalling, den zoon van den vermoorde.
Het blijkt, dat deze zoon, behalve de rijwiel
stalling aan de Corn. Anthoniszstraat, er
ook een hield in de J. W. Brouwerstraat. Er
schijnen in beide stallingen rare manipula
ties te zijn geschied.
Zoo miste op een gegeven moment een klant
van de eerstgenoemde stalling daar zijn rywiel,
weshalve hy den eigenaar voor schadevergoe
ding aansprak. Deze 2eide, dat hy de zaak in
orde zou maken, nam een fiets uit de andere
stalling weg en liet deze moffelen en verder op
knappen.
Voorts werd in de stalling Corn. Anthonisz
straat nog een rywiel, thuis behoorende in de
andere stalling, aangetroffen.
Dit alles is voor de politie aanleiding geweest,
om deze zaak grondig uit te zoeken.,Alle fietsen
uit de twee stallingen zijn daarom in beslag ge
nomen en de eigenaar is gearresteerd. Thans
wordt van al deze rijwielen gecontroleerd, wie
de eigenaar of eigenaresse is.
Of er eenig verband tusschen de ontdekte
knoeierijen en den moord bestaat, is op het
oogenblik nog niet te zeggen.
van hedenavond
tot morgenochtend
De maan kwam heden op te
10.27 uur en gaat onder te 20.05
uur.
