De strijd in het Oosten 82ste Jaargang ZATERDAG 18 OCTOBER 1941 No. 25020 De bestrijding van sabotagehandelingen De kabinetscrisis in Japan Verduisteren: Actie der Duitsche luchtmacht De eischen tegen Daladier, Gamelin, Blum, c.s. De verordening afgekondigl Uit Amerika Tojo onderhandelt Verspreide berichten EERSTE BLAD STADSNIEUWS 18.40 uur 8.12 uur 18.38 uur 8.13 uur LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J. W Hermy Telef Directie en Administratie 25041 (2 Ulnen) DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Telef. Redactie 31507. Hoofdredacteur* B W. Menkhorst, Lelden Pl.verv,: K Been Leider Het D.N.B. meldt: In de straten van Odessa, waardoor sinds den middag van 16 October Duitsche en Roemeen- scli3 soldaten marcheeren, liggen vele gebou wen, welke de Sovjets tot vestingwerken hadden gemaakt, in puin. Op verscheidene plaatsen der stad hebben de Sovjets kort voor den intocht der troepen van het vierde Roemeensche leger heele blokken huizen in de lucht laten vliegen en de burgerbevolking daardoor waar ge troffen. De goed voorbereide poging van de ingesloten bolsjewieken om op schepen, te vluchten, werd door aanvallen van Duitsche gevechtsvliegtuigen verijdeld. In de haven steken nog slechts deelen van tot zinken gebrachte schepen uit het water op. Aan den Noordelijken rand der stad weeden twee treinen, gevuld met oorlogsmateriaal en Sovjet-soldaten,, door het Roemeensche geschut getroffen. Locomotieven en wagons stortten van de tien meter hooge helling in de diepte De bolsjewistische vluchtelingen werden onder de wagons bedolven of door explosies van de in de wagons aanwezige munitie uiteengereten. De bolsjewistische Zwarte Zee-vloot heeft de verdediging van Odessa nauwelijks gesteund, daar zij.er blikbaar voor terugdeinsde de aan dacht van de Duitsche vliegers te trekken. De Duitsche luchtmacht heeft voorts Moskou weer zwaar getroffen en voorts langs het ge- heele front met groot succes hulpvliegvelden, verkeerswegen en stellingen aangevallen. Met bommen en schietwapens werden in zeer korten tijd in het Zuidelijk deel van het Ooste lijke front 15 Sovjetvliegtuigen op den grond vernield. Een munitieopslagplaats op een hulp- vliegveld werd door bommen vernield. In het centrale deel van het Oostelijk front hebben afdeelingen Duitsche stuka's belang rijke spoorlijnen gebombardeerd, vier spoorlijnen werden onderbroken. Aohttien zich daarop be vindende treinen werden zwaar beschadigd, als mede drie stations vernield. Volgens „Aftonbladet" heeft de Sovjet-radio medegedeeld, dat de zender Moskou opgeheven ls en door een anderen zender op een rüet ge noemde plaats vervangen wordt. De Engelsche legatie heeft thans ook Moskou verlaten. ENGELSCHE ERKENNING. „Het Duitsche opperbevel laat niets aan het toeval over", zoo verklaarde de Engelsche om roeper Hall. Men dient duidelijk te weten, dat de Duitschers niet blindelings optreden, doch hun aanvallen „brillant en met stijgende kiacht" uitvoeren. De jongste Duitsche aanval staat in de militaire geschiedenis te boek als een „voorbeeld voor de voortreffelijke uitwer king van plannen, samenwerking en onophou delijke inspanning". Diegenen, tegen wie de volle kracht van den aanval is gericht, zullen dit. het beste kunnen beooraeeleh. Vervolgens verklaarde Hall, dat het dom zou zijn. wanneer men de Duitsche vorderingen als onaanzienlijk zou willen, beschouwen, want zij zijn inderdaad werkelijk zoo aanzienlijk, dat het „uiterst moeilijk is haar beteekenis te verklei nen". Een vaststaand feit is. dat ongeveer twee derde van de productiecapaciteit der sovjet-unie zich in Duitsche handen bevindt en derhalve voor de bolsjewisten verloren is. Verder, zoo verklaarde de Engelsche radiospreker, is het duidelijk, dat de overblijvende sovjet-industrie niet voldoende is om de sovjet-troepen voor een winterveldtocht van alles te voorzien. Toch kun nen noch Groot-Brittannië, noch de Vereenigde Staten iets veranderen aan de huidige positie der sovjet-unie. (D.N.B.). DE BOLSJEWISTISCHE PLANNEN. Op een vaartuig in de Noordelijke havenwijk van Odessa hebben Duitsche soldaten den bols- jewistischen corpscommissaris Moerat gevangen genomen. Deze had het laatste dienst gedaan bij den staf van het 21ste Sovjetleger en was na de ontbinding van dat leger naar Odessa gevlucht. Uit zijn dagboek blijken duidelijk de bolsjewis tische plannen voor een aanval op Duitschland en de rest van Europa. Morat schreef onder meer: „Ons politieke spel zal zich onvermijdelijk tot een oorlog ontwikkelen. Met kleine tactische hergroepeeringen kunnen wij dien oorlog niet winnen, want de Duitsche aanvoerders hebben hun capaciteiten reeds bewezen door de ver overing van de Maginotlinie. Wij moeten een massa-aanval van 5000 vliegtuigen op het Oosten van Duitschland ondernemen en alles vernietigen, dat verzet biedt Stalin heeft gelijk: onze pantserwagens moe ten Duitschland binnenrijden; onze troepen moeten over de Karpathen trekken, om door Roemenië en Hongarije naar Italië. Frankrijk en Spanje op te rukken'.. Reeds vier maanden voor het uitbreken van den oorlog tusschen Duitschland en de Sovjet unie had de commissaris deze aanteekeningen bjj wijze van leidraad gemaakt. (D.N.B.). De Fransche politieke juridische raad heeft op grond van de aanklacht van het opperste ge rechtshof van Riom, maarschalk Pétain straf- voorstellen voorgelegd tegen de beklaagden Da ladier, Gamelin, Leon Blum, Pierre Cot, Guy Lachambre en Jacomet. Ten aanzien van Daladier wordt gezegd, dat Frankrijk onder zijn regeering zonder voldoen de voorbereiding en zonder raadpleging van den hoogsten oorlogsraad ten oorlog is getrokken. Het volkomen falen in bijna alle voor de mili taire paraatheid van Frankrijk noodige maat regelen is geconstateerd. Voorts wordt Daladier ten laste gelegd: slechte organisatie van het oppercommando, laakbare onderwerping aan politieke invloeden, leverantie van talrijke vlieg tuigen aan het Spaansche volksfront, benevens talrijke andere vergrijpen, die in verband staan met de genoemde handelingen. Tengevolge van dit falen zag Frankrijk zich in den oorlog mo reel en materieel ontwapend en zonder de on misbare middelen voor de uitvoering van zijn taak gesteld. Daladier heeft zijn ambtsverplich tingen geschonden. Den chef van den generalen staf, generaal Gamelin, wordt ten laste gelegd, dat hU door gebrek aan energie en karakter een vergroo ting van het gebrek in de bewapening en oor logsparaatheid heeft toegelaten en in den loop van.den oorlog door zijn catastrophale beslui ten de bevelvoering heeft gedesorganiseerd Leon Blum heeft, naar het gerecht vaststelt, zijn plichten veronachtzaamd en verzuimd aan de bewapeningsindustrie den impuls te geven, die in overeenstemming zou zijn geweest met den toestand. Met zijn gezag heeft hij de fatale activiteit van zijn ministers Daladier en Pierre Cot gedekt. Hervormingen in het arbeidsrecht heeft hij gemaakt tot instrumenten van den klassestrijd en de moreele kracht van het land De thans verschenen verordening van den rijkscommissaris voor het bezette Nederlandsche gebied tot bestrijding van sabotagehandelingen luidt als volgt: Duitschland strijdt voor de toekomst van Europa tegen de vijandelijke machten. Deze strijd eischt het onverbiddelijk neer slaan van alle pogingen tot tegenwerking. Op grond van paragraaf 5 van het decreet van den Führer over de uitoefening van de regeeringsbevoegdheden in Nederland van 18 Mei 1940 bepaal ik derhalve: Artikel 1. (1) Hij die opzettelijk een ingevolge geldende rechtsvoorschriften strafbaar feit pleegt, hetwelk tot oogmerk heeft dan wel aanleiding kan geven tot het in gevaar brengen van de openbare orde of van de veiligheid van het openbare leven in het bezette Nederlandsche gebied, wordt als saboteur gestraft met den dood. (2) Poging tot en deelneming aan het strafbaar feit zijn op gelijke wijze straf baar als het voltooid strafbaar feit. (3) Is in uitzonderingsgevallen, waarin bijondere, in de persoon van den ver dachte gelegen gronden tot vermindering der strafbaarheid bestaan, de doodstraf bovenmatig te achten (nicht angemessen), dan wordt als straf levenslange tucht huisstraf of tuchthuisstraf van ten minste 10 jaren opgelegd. (4) De rechter bepaalt de wijze waarop de doodstraf wordt ten uitvoer gelegd. Artikel 2. (1) Tot kennisneming van de in artikel 1 bedoelde strafbare feiten is het Duitsche hooggerechtshof als bij zondere rechtbank (Sondergericht) bó uit sluiting bevoegd. (2) Het tijdstip, waarop de terechtzitting wordt gehouden, wordt bepaald zonder inachtneming van termijnen. (3) De tenlastelegging kan mondeling ge schieden. Een uittreksel van de tenlaste legging wordt opgenomen in het proces verbaal der zitting. (4) De voorschriften betreffende de bevoegdheid van den Duitschen krijgsraad en van de bijzondere rechtbank voor straf zaken voor leden der SS en voor de leden der polltie-organisaties met een bijzondere taak blijven onaangetast. Hetzelfde geldt ten aanzien van de in paragraaf 11 üer verordening no. 52/1940 betreffende de Duitsche rechterlijke macht voor straf zaken, zooals deze is gewijzigd bij ver ordening no. 123/1941, bedoelde mogelijk heid tot verwijzing van bepaalde straf zaken naar de bijzondere rechtbank voor de SS. Artikel 3 Indien ter terechtzitting is gebleken, dat het strafbaar feit niet aan de omschrijving van artikel 1 voldoet, wordt de zaak verwezen naar den gewonen rechter. Artikel 4 Deze verordening treedt in werking op den dag harer afkondiging. op gevaarlijke wijze verzwakt. Hij heeft Frank rijk in het verderf gestort. Voor hen wordt plaatsing in een vesting voor gesteld. Pierre Cot heeft nagelaten, aldus het rapport, gedurende zijn twee malen optreden als minister van luchtvaart Frankrijk het luchtwapen te geven, dat de toestand elschte. Hij heeft de luchtmacht gedesorganiseerd, de disciplineloos heid begunstigd en de belangen des lands op geofferd aan zijn partijpolitieke denkbeelden. Met leugenachtige verzekeringen heeft hij het parlement en het land getracht te misleiden, ofschoon Frankrijk's veiligheid onherstelbaar gecompromitteerd was. ^ierre Cot zou derhalve, wanneer hij in Frankrijk was, ook. in een vesting geplaatst moeten worden. Ook bij Guy Lachambre en Jacomet consta teert het rapport plichtverzakingen, die echter ln beide gevallen niet zoo ernstig zijn, dat grond wetartikel no. 7 toegepast zou kunnen worden. (DNB). WIJZIGING NEUTRALITEITSWET DOOR nUIS VAN AFGEVAARDIGDEN GOEDGEKEURD. Het Huis van Afgevaardigden heeft gisteren met 259 tegen 138 stemmen zijn goedkeuring gehecht aan het wetsontwerp tot wijziging der neutraliteitswet, waardoor wapening van koop vaardijschepen mogelijk wordt gemaakt. Het ontwerp gaat thans naar den Senaat. Generaal Tojo, aangewezen als kabinetsfor mateur in Japan, is druk bezig met besprekin gen. Hij is in 1884 geboren. Hij heeft den post bekleed van directeur der militaire academie en was vervolgens divisiecommandant van het Kwantoeng-leger alsmede lid van den genera len staf van hetzelfde leger. In den eersten tijd van den Chineeschen oorlog opereerde Tojo in binnen-Mongolië aan het hoofd van de leger - afdeeling. die van Jehol uit optrok. In Juli 1940 werd Tojo. die reeds in 1938 plaatsvervan ger was van den toenmaligen minister van oorlog, Itagaki, minister van oorlog in het kabinet Matsoeoka. Bevoegde Japansche kringen meenen, naar Ter herinnering aan de roude terreur Ingang van een der donkere kelders te Tsjaritsyw. waarin de bolsjewieken hun gevangenen op- Bloten (1921). De meeste gevangenen, die dezen kelder verlieten, gingen den dood in. (Continent-Holland) Domei meldt, dat het nieuwe kabinet een een heid in de politiek zal bereiken, als in het kabinet-Konoje niet bestond. De fundamen- teele politiek van Japan zal evenwel geenerlei wijziging ondergaan. Het is steeds Japan's doel geweest het conflict in China te eindigen en in aansluiting bij den geest van het pact met de spilmogendheden in Oost-Azië een wel vaartssfeer tot stand te brengen. De A.N.P.-correspondent te Berlijn meldt: Bij alle overwinningen aan het front in het Oosten, waaronder de verovering van Odessa een markant feit is, dat algemeen voldoening en vreugde wekt. concentreert zich toch de internationale belangstelling op de ontwikke ling in het Verre Oosten, waar het aftreden van het Japansche kabinet voor velen zeer onverwacht kwam. Van Engelsche zijde was men tot dit oogen- blik merkwaardig terughoudend in zijn com mentaar Een radiospreker in Londen wees op de mogelijkheid, dat Japan na de geweldige Duitsche overwinningen nu ook zijnerzijds de Sovjet-Unie zou aanpakken In dit geval ware de houc^ng van de Ver. Staten, aldus bedoelde spreker, nog verre van zeker. Engeland daar entegen, als bondgenoot van de Sovjets, zou dan in een oorlog met Japan gewikkeld raken Van Duitsche zijde onthoudt men zich, als naar gewoonte, van eiken commentaar. De moeilijkheden, waarmede het Japansche volk klaarblijkelijk in zijn regeeringscentrum te kampen heeft, worden hier volkomen geres pecteerd Het bevriende volk zal zelf alle bezwaren weten te overwinnen en voor inlich tingen aangaande hetgeen ginds voorvalt, moet men niet te Berlijn doch te Tokio zijn, dat heusch wel te rechter tijd zal spreken. Vanzelf is men hier ten volle verzekerd, dat hoe ook de crisis te Tokio wordt opgelost de Japansche politiek geleid zal blijven door het Driemogendhedenpact, In buitenlandsche kringen kan men zeer ulteenloopende meeningen beter gezegd: gissingen hooren. Matsoeoka's uittreden uit het kabinet was een eerste schrede, welke thans door het heengaan van Konoje zelf pas goed wordt aangevuld. De politici der aarze ling zijn aldus ter zijde geschoven, zoo rede neeren deze buitenlandsche kringen, en er ls thans plaats voor de mannen, die niet alleen met mooie woorden doch ook in de practijk den strijd der As willen steunen. Zij zien in de benoeming van generaal Tojo tot kabinets formateur een verdere aanwijzing voor de juistheid hunner zienswijze: Het leger is altijd j meer voorstander geweest van een expansie op het vasteland. Anderen, die al terstond ln de waardeering van Matsoeoka's figuur met de vorigen ver schillen, willen ook niet een zoo scherpe te genstelling tusschen de Japansche marine- en legerpartijen zien als vaak wordt aangeno men. Als men in Tokio tot strijd tegen de Sovjets besluit, zoo redeneeren dezen, dan is daarin ook opgesloten de volkomen bereidheid der marine, om den strijd tegen alle even- tueele tegenstanders in den Stillen Oceaan te aanvaarden. Ook de benoeming van den vroegeren Duit schen ambassadeur te Londen, Stamer, tot ge zant te Nanking, die van Wendler te Bangkok en van Wiedemann te Tientsin, wordt door menigeen uitgelegd als een teeken, dat de mogendheden der nieuwe ordening thans in derdaad op alle eventualiteiten in het Verre Oosten zijn voorbereid. Intusschen zal men goed doen, niet te veel waarde aan deze en dergelijke speculaties te hechten. Er is nog geen nieuw kabinet in Tokio gevormd. Eerst als dat er is, kan men misschien uit het verleden der nieuwe' regee- ringsmannen iets omtrent de toekomst der ontwikkeling in het Verre Oosten concludeer en. Officieel onthoudt men zich zoowel te Londen als in Amerika van commentaar, doch in de pers komt bezorgdheid tot uiting. De Amerikaansche bladen schrijven, dat de Japansche politiek waarschijnlijk door leger en vloot gecontroleerd zal worden. De bezorgdheid in Amerika komt ook tot uiting in een inmid dels bevestigd bericht, dat de Amerikaansche schepen, die zich op den Stillen Oceaan bevin den en op weg waren naar het Verre Oosten, opdracht hebben gekregen zich naar Honoloeloe te begeven. Sind seenigen tijd staan de reizen van Ameri kaansche koopvaardijschepen onder controle. Hun instructies worden van tijd tot tijd gewij zigd. In deze handelwijze, zoo besluit de desbe treffende verklaring, schuilt niets ongewoons. Enkele uren na bovenvermelde mededeeling is een officieele verklaring uitgegeven inhou dende. dat de aanleg van de Amerikaansche lucht- en vlootbases in den Stillen Oceaan snelle vorderingen maakt. De tusschen Hono loeloe en Jokohama gelegen vloot- en luchtbases Midway is gereedgekomen en met den aanleg van andere inrichtingen is reeds een begin ge maakt De aanleg van luchtbases op Alaska. Sitka. Kodiak en Dutch Harbour is bijna vol tooid. De Associated Press gelooft, dat het mi nisterie van marine met deze mededeeling waarschijnlijk te kennen wenscht te geven, dat de Amerikaansche vloot ln den Stillen Oceaan gereed is. Op de persconferentie heeft men Roosevelt vragen gesteld over den toestand in het Verre Oosten, doch de president verklaarde daar geen berichten over te hebben. Ook in het Huis van Afgevaardigden is het onderwerp even ter spra ke gekomen. De democraat Faddis eischte daar, dat de regeering Japan zou mededeelen, dat de Vereenigde Staten de Japansche zouden vernie tigen, indien Japan in Noordelijke of Zuidelijke richting zou optreden. (D.N.B.) DE Z.G. AANVALLEN OP AMERIKAANSCHE SCHEPEN. Overeenkomstig de door Roosevelt geleide oorlogspropaganda, maken, volgens het D.NJB. de Amerikaansche bladen in sensationeelen opmaak en met commentaren, melding van een mededeeling van het Ministerie van Marine, volgens welke een Amerikaansche torpedo- bootjager op 300 kilometer ten Zuid-Westen van IJsland door een torpedo getroffen zou zijn. De jager is. aldus deze mededeeling, slechts licht beschadigd en kon de reis op eigen kracht voortzetten. Naar Associated Press weet te melden, werd op een persconferentie, waarop Roosevelt aan wezig was. van de zijde der journalisten de opmerking gemaakt, dat het wonderlijk is, dat een torpedojager door een torpedo werd getrof fen en toch niet gezonken is. De Chicago Tribune bespreekt in een hoofd artikel het rapport, dat de voorzitter der vlootcommissie uit den Senaat, Walsh, onlangs omtrent het incident tusschen een Duitsche duikboot en den Amerikaanschen torpedojager Greer heeft uitgebracht. Men dient te constateeren, zoo schrijft het blad, dat het rapport Walsh essentieel anders is dan hetwelk door het departement van marine is uitgebracht. Het rapport van het departement was erop gericht om onder het Amerikaansche volk de opvatting te verwek ken, dat de Greer zou zijn aangevallen, Het tegendeel is echter het geval geweest. Niet de Duitsche duikboot, doch de Amerikaansche torpedojager was de aanvaller. Het departe ment is in zijn uiteenzetting sterk van de feiten afgeweken. Uit het rapport Walsh blijkt tevens, dat de Duitsche voorstelling van het incident „aanzienlijk dichter" de feiten bena dert dan de uiteenzetting van het Amerikaan sche ministerie van marine. (D.N.B.) DE OORLOG TER ZEE. Naar het D.NJ3. meldt, zijn van 1 tot 10 Oc tober 16 schepen met een gezamenlyken inhoud van 55.400 ton tot zinken gebracht en 25 sche pen met een inhoud van 115.500 ton beschadigd VOORMALIGE SJAH VAN IRAN OP MAURITIUS. De voormalige sjah van Iran, Riza Pahlevi, is volgens een officieel Engelsch bericht naar Mauritius overgebracht. Als motiveering wordt opgegeven, dat het verblijf van den gewezen sjah op dit eiland als gevolg van den oorlogstoestand wenschelijk geacht wordt. Reuter meldt hieromtrent, dat er met hrt oog op de omstandigheden, die geleld hebben tot de afdanking van den sjah, kennelijke bezwaren hadden bestaan tegen verleening van volledige bewegingsvrijheid. (D.N.B.). Dit Nummei bevat DRIE Bladen EEN NIEUW CABARETGEZELSCHAP. Vandaag en morgen wordt in de Stads» gehoorzaal een cabaretvoorstelling gegeven door een gezelschap, dat zoo juist is opgericht en dat den naam draagt van ,,'t Veldbouquet". Het staat onder leiding van Dirk Klarenbeek en dient zich aan als het Nederlandsch cabaret van „beter" gehalte. Verscheidene zeer bekende ar- tisten, zooals Louis Noiret e.a. treden erin op. Leiden valt de eer der première te beurt. NED. HERV. GEMEENTE. Catechisatie in het Gymnasium en de H.B. Scholen. De kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente te dezer stede heeft besloten op voorstel van de Kerkelijke Evangelisatie Commissie vier aparte jeugddiensten in de Pieterskerk te houden, welke bedoeld zijn voor de buiten-kerkelijke jeugd. Voorts zal door de commlssie-Godsdienstonder- wijs in het Gymnasium en de beide Gem. H.B. Scholen catechisatie worden gegeven. In verband met de duisternis zullen volgens het Leidsche Herv. Kerkblad alle Zondag ochtendgodsdienstoefeningen in de Ned. Herv. Kerken in de maanden December en Januari om half elf aanvangen en verder de middagdien sten om vier uur met uitzondering van die in de Marekerk, welke om 5 uur begint. ACADEMISCHE EXAMENS. Geslaagd zijn voor het candidaatsexamen klassieke taal- en letterkunde: de heer B. A. Gietellng (Den Haag); voor het doctoraal ex amen klassieke taal- en letterkunde: mej. A. Buriks (Den Haag, cum laude) en de heer P. Scherft (idem); voor het candidaatsexamen rechten: de heeren L. D. Aeyelts (Den Haag) en A. B. van Hengel (Aerdenhout). Bij de politie is aangifte gedaan van de vermissing van een schaap uit een weiland na bij de Boerhaavelaan. De politie heeft proces-verbaal opgemaakt tegen den 16-jarigen C M„ die ten nadeele van zijn patroon eenig geld heeft ontvreemd. Dinsdag a.s. hoopt de heer H. Vermond den dag te herdenken, dat hij 25 jaar geleden bij de N.V. J. J. Krantz en Zoon in dienst trad. Ieder offer, dat wij ons getroos ten ten bate van het Winter- hulpwerk, komt de scheppings kracht van het Nederlandsche volk ten goede. Gironummer van de WHN 5553. van hedenavond tot morgenochtend en van morgenavond tot Maandagmorgen De maan kwam heden op te 5.03 uur en gaat onder te 17.53 uur; morgen is het maansopgang te 6.21 uur en -ondergang te 18.22 uur. Met de Finsehe bondgenooten —worden de bolsjewieken ver dreven uit de Oostzeeprovincies. Een herinneringEen klein groepje van de talrijke door de Tsjeka vermoorde bewoners in de Oostzeeprovincies in de jaren 1920—1922. (Continent-Holland)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1