De strijd in het Oosten
V
r
Binnenland
VRIJDAG 19 SEPTEMBER 1941
No. 24995
De strijd ten Oosten van Kief
Verduisteren:
82ste Jaargang
Duitsche vorderingen Verspreide berichten
Ter dood veroordeeld
wegens begunstiging
van den vijand
Victorie Duitschland wint voor
Europa op alle fronten
Extra bericht van het Duitsche opperbevel
Dr, Goebbels over de
politiek van Roosevelt
3% K.G. Aardappelen
per week
Zware tuchthuisstraffen
tegen communisten
19.47 uur
7.22 uur
Gemengd Nieuws
Waarschuwing
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: 3. W. Hermy
Telef. Directie en Administratie
25041 (2 lijnen)
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Telef. Redactie 21507.
Hoofdredacteur: B. W. Menkhorst. Lelden
Pl.verv.: K Been. Lelden
De strijd om de versterkingen van Leningrad
ls Woensdag onder hardnekkigen tegenstand
van de Sovjets met succes voortgezet, naar het
D.NJB. van militaire zijde verneemt. Op ver
scheidene plaatsen poogden de Sovjets door
tegenaanvallen, die door zware pantserwagens
werden gesteund, den Duitschen opmarsch to
stuiten. Desondanks gelukte het den Duitschen
troepen nieuwe terreinwinst te behalen. In een
kranigen opmarsch rolde een Duitsche divisie
infanterie een sterk verdedigde stelling der
bolsjewiki op en stelde ze talrijke bunkers bui
ten gevecht. Na de doorbraak veroverden de
troepen dezer divisie een vrij groote plaats en
namen ze een groot aantal mannen gevangen.
Tevens werd oorlogsmaterieel buit gemaakt.
De Duitsche troepen bij Leningrad hebben
voorts naar een oorlogscorrespondent meldt, een
telegram opgevangen, dat uit de ingesloten stad
naar Moskou was gezonden en dat luidt „wij
hebben geen brood noch andere levensmidde
len meer. Waarvan moeten wij leven? Het volk
kan niet langer honger lijden, het houdt- het
niet uit." Het antwoord uit Moskou luidde:
„Wij zullen zien brood en levensmiddelen te
sturen".
Maar de toegangswegen zijn door de Duit-
6chers bezet!
Naar het D.NJ3. verneemt, hebben de Duit
sche luchtmacht en het afweergeschut gisteren
69 Sovjetvliegtuigen vernield, waarvan 41 bij
luchtgevechten, 13 op den grond en 15 door af
weergeschut. Vier Duitsche vliegtuigen worden
vermist.
Gisternacht hebben Duitsche vliegtuigen met
goed gevolg militaire doelen te Moskou en
Odessa aangevallen. In den centralen sector
steunde de luchtmacht de operaties van het
landleger door het bombardeeren van vijande
lijke troepenconcentraties, goederentreinen en
belangrijke aanvoerwegen. De Sovjets leden
hier zware verliezen. Duitsche stuka's brach
ten gevoelige schade toe aan kazematten en
veldstellingen.
Voor de kust der Zwarte Zee werden oorlogs-
en koopvaardijschepen der Sovjets door ge
vechtsvliegtuigen en stuka's aangevallen. Wes
telijk van de Krim werd een koopvaarder van
5000 ton zóó ernstig beschadigd, dat hij ver
loren kan worden geacht. Een schip van 1000
ton werd tot zinken gebracht. Twee koopvaar
ders van 1000 ton werden ernstig beschadigd,
een torpedokruiser der Leningradklasse werd
met succes gebombardeerd.
Op het Ladogameer werden drie koopvaar
ders en in een riviermonding eveneens drie
schepen zwaar beschadigd. In het Westelijke
deel van het Ladogameer werden vijf Sovjet
schepen met goed gevolg bestookt.
Duitsche troepen hebben, naar een oorlogs
correspondent meldt, den chef van het Sovjet
bureau voor den bouw van de verdedigingslinie
aan het Zuidwestelijke front, hoofdmajoor Pa
wel Tsjistov gevangen genomen. Hij had van
het bolsjewistische verdedigingscomité, aan
welks hoofd Stalin staat, opdracht gekregen
langs de Desna tot aan de monding van den
Dnjepr met gebruikmaking van een millioen
man vóór 1 October een nieuwe verdedigings
linie te bouwen. Bij een inspectiereis in het
voor de verdedigingslinie aangewezen gebied
viel hij in Duitsche handen. Nopens de Duit
sche luchtaanvallen op Moskou verklaarde hü
o.a., dat door het bombardement de Stalinfa-
brieken, die auto's, tractoren en thans in hoofd
zaak vechtwagens vervaardigen, zwaar zijn ge
troffen.
De Finsche staatspresident heeft General-
Oberst van Falkenhorst, den bevelhebber der
Duitsche troepen in Finland de hoogste Finsche
orde, het grootkruis van Finlands witte roos
met de zwaarden verleend
ENGELSCHEN AANVAL OP DEENSCHEN
VISCHKOTTER.
De kotter „Stjernen" uit Esbjerg is door ver
scheidene Engelsche vliegtuigen aangevallen.
Het scheepje werd door een bom zoo zwaar ge
troffen, dat het na enkele oogenblikken zonk.
De kapitein van het scheepje werd gedood. Een
lid der bemanning werd zwaar gewnod.
(DN.B.)
OPROEP VAN TSJANG KAI-SJEK
TOT HET CHINEESCHE VOLK.
Uit Tsjoen-king wordt gemeld, dat Tsjang
Kai-Sjek aan den vooravond van den tienden
verjaardag van het incident van Moekden een
open brief heeft gericht tot het Chineesche
volk. Hij roept hierin het leger en het volk op,
de inspanningen om de afgescheiden gebieden
definitief terug te winnen, te verdubbelen en
herhaalt, dat- „China de wapens niet eerder
neerlegt-, voordat alle Japansche troepen zijn
teruggetrokken en de territoriale onschendbaar
heid en administratieve souvereiniteit van China
zijn hersteld". (D.N.B.)
DE DUITSCHE GEZANT IN ARGENTINIË.
De Argentynsche Kamer heeft j.l. Dinsdag
een motie aangenomen welke gericht is tegen
den Duitschen ambassadeur, von Thermann, en
tegeen de Duitsche organisaties en vereenigingen
Den Duitschen ambassadeur wordt misbruik van
zijn diplomatieke rechten verweten. Van Duit
sche zijde wordt hieromtrent opgemerkt, dat
gezien de loyale houding der Duitsche diploma
ten in het buitenland, deze poging van het Ar
gentynsche parlement om zich in Washington
mooi voor te doen, op eenzelfde fiasco zal uit-
loopen als het identieke streven van de Boll-
vlaansche regeering in het geval Belmonte.
(DN.B.)
BRITSCHE DUIKBOOT ALS VERLOREN
BESCHOUWD.
In Londen is officieel bekend gemaakt, dat
de Britsche duikboot „P 32" over tijd is en als
verloren beschouwd moet worden. (DNB).
Het Kriegsgericht heeft vijf Nederlanders,
die hulp verleend hadden aan Engelsche
vliegers, die na een noodlanding hadden
trachten te ontkomen, wegens begunsti
ging van den vijand ter dood veroordeeld.
Het vonnis is voltrokken door middel van
den kogeL
Naar aanleiding van het bovenstaande
wordt de bevolking er opnieuw op gewezen,
dat in dergelijke gevallen ook In de toe
komst de hardste straffen zullen worden
opgelegd.
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakt bekend:
De concentrische aanvalsoperaties van
de legergroepen van generaal-veldmaar
schalk von Runstedt en van generaal-
veldmaarschalk von Bock hebben thans
geleid tot een nieuwen, geweldigen om
singelingsslag.
In aansluiting op den slag bij Gomel
waren sterke strijdkrachten opgerukt
naar den boven- en benedenloop van de
Desna om in hardnekkige gevechten den
overgang over de rivier te forceeren. Van
hieruit werd de aanval naar het Zuiden
voortgezet om een verbinding tot stand
te brengen met een groep strijdkrachten,
welke den Dnjepr aan weerszijden van
Krementsjoeg onder de moeilijkste om
standigheden over een breedte van 120
kilometer had overwonnen en in den
strijd was geworpen voor een aanval
naar het Noorden. Sedert 13 September
is de vereeniging van deze strijdkrach
ten 200 kilometer ten oosten van Kief
voltooid. Zoodoende is de ring om vier
sovjet-armeeën gesloten. Haar vernieti
ging is in vollen gang.
Aan het schitterende verloop van deze
operaties hebben de luchtvloten van ge-
neraaloberst Loehr en van den generaal-
veldmaarschalk Kesselring een groot
aandeeL
In „Das Reich" wydt dr. Goebbels een arti
kel aan de laatste maatregelen van Roosevelt.
Aan de hand van de feiten wijst hy op de steeds
duidelijker wordende, openlijke provocatiebe
doelingen van Roosevelt tegenover Duitschland.
Roosevelt is de man, aldus dr. Goebbels, die
den oorlog, welken hij beloofde te zullen voor
komen, in een marathonloop achternajaagt om
hem tenslotte misschien toch nog in te halen.
Sedert zijn herkiezing als president heeft hy
geen ander streven meer getoond dan de hei
ligste verzekeringen, dat hij de Ver. Staten in
geen geval in oorlog zou brengen, te negeeren.
Dr. Goebbels herinnert aan de vele verklarin
gen van Roosevelt, te beginnen met de patheti
sche belofte aan de moeders, dat hij het leven
harer zoons zou ontzien, tot aan het bevel aan
de Amerikaansche vloot tot het beschieten van
Duitsche oorlogsschepen. Hierin ziet dr. Goeb
bels een „corpus delicti" der oneerlijkheid van
Roosevelt. Een bundeling dezer verklaringen
biedt een „illustratie van het begrip democra
tie", zooals de Duitschers deze vooral gedurende
dezen oorlog voldoende in de vijandelijke sta
ten hebben leeren kennen.
De groote meerderheid van het Amerikaan
sche volk, aldus vervolgt minister Goebbels,
wyst een oorlog af. Het mag meer anglophiel
zijn, het mag de Engelschen materieel steunen,
over één ding zijn alle Amerikanen het eens:
geen actieve deelneming aan den oorlog, Alle
door de Joden en andere oorlogsdrijvers ontke
tende lasterpropaganda heeft de Amerikanen
niet van dat standpunt af kunnen brengen. Dat
weet Roosevelt natuurlijk ook, maar nu hy weer
vast in het zadel zit, zoekt hij incidenten, waar
hij ze maar kan vinden. Niets ergert hem meer
dan het zwijgen van Duitschland tegenover zijn
grofheden jegens Hitier en het Duitsche rijk.
Hij wil met alle geweld den oorlog, hy wacht
hunkerend op de gelegenheid een incident te
kunnen uitlokken. Men begrijpt, hoezeer hy ver
licht was. toen hy in het voorval met de Greer
eindelijk een mogeiykheid zag om er op los te
gaan. De voorstelling, die hy van het „myste
rieuze" incident liet verspreiden, is even be
lachelijk als ongeloofwaardig. Men zou den
Duitschen duikbootkapitein nog moeten zoeken,
die onder deze omstandigheden Roosevelt het
genoegen zou doen om het eerste schot te los
sen.
Naar aanleiding van Roosevelt's verwyt. dat
Duitschland de vryheid der zee bedreigt, herin
nert Goebbels aan de bewering van Churchill,
dat de Duitschers van de zee verjaagd zijn. Dr.
Goebbels stelt de vraag: hoe rymt men dat? Dat
BROODRANTSOEN MET EEN
HALF BROODJE VERMINDERD
Voor het tydvak van Zondag 21
tot en met Zaterdag 27 September
zyn als nieuwe bonnen aangewe
zen: voor brood of gebak, vleesch
of vleeschwaren en melk de num
mers 36 en voor aardappelen bon
37 reserve.
De aangekondigde vermindering
van het broodrantsoen gaat met
deze periode in. Op de bonnen 36-4
brood zullen de gewone 4 rantsoe
nen verkrijgbaar zyn, doch voor de
overige bonnetjes 36 brood, zal in
plaats van 1 rantsoen de volgende
week rantsoen worden verstrekt.
Tengevolge hiervan wordt de we-
kelyksche hoeveelheid brood: voor
kinderen tot en met 3 jaar 900
gram, voor kinderen van 4 tot en
met 13 jaar 1800 gram, voor kinde
ren van 14 tot en met 20 jaar, 2000
gram en voor volwassenen 1800
gram.
Daartegenover staat een verhoo
ging van het aardappelenrantsoen
met \<s kilo, zoodat op bon 37 re
serve 3f4 K.G. aardappelen ge
kocht zal kunnen worden.
In het proces tegen communisten uit Amster
dam heeft het Deutsche Obergericht in Den
Haag gisteren vonnis geveld. 22 beklaagden
werden veroordeeld tot tuchthuisstraffen tot 12
jaar. Van het uitspreken van nog zwaardere
straffen heeft men alleen afgezien, omdat de
beklaagden geen leidende functionarissen waren
en hun daden gepleegd zyn vóór 22 Juni 1941,
den dag waarop de oorlog met de Sovjet-Unie
begon. Wie na den 22sten Juni 1941 communis
tische actie voert, heeft, zooals reeds bekend is
gemaakt, de doodstraf te wachten.
Roosevelt een definitie der „Amerikaansche
veiligheidswateren" vermydt en die aan de
Duitschers overlaat, is wel het hoogtepunt zy-
ner provocatiebedoelingen. „Echt democratisch"
noemt dr. Goebbels het streven van Roosevelt,
de V. St. zonder toestemming van het congres
en tegen den wil van het volk in den oorlog te
laten geraken, om zyn medeburgers dan voor
een voldongen feit te kunnen stellen. Hij is
zelfs te laf, aldus besluit dr. Goebbels, om zelf
de verantwoordelykheid voor die handelwijze te
dragen en tracht daarom met zyn bekende ma
noeuvres Duitschland de schuld in de schoenen
te schuiven. (DNB).
Het voor ongeveer drie jaren in de Noordzee opgevischte scheepsanker, dat behoord heeft
heeft aan een uit Hoorn afkomstigen koopvaarder der Oost-Indische Compagnie, is opgesteld
ln het plantsoen tegenover het station te Hoorn. Het anker is in de netten van een Urker
visscher blijven hangen, naar IJmuiden gesleept 'en aangekocht door de vereeniging „Oud-
Hoorn". Het op beton plaatsen van het oude anker. (Polygoon-Kuiper)
VIJFHONDERD NEDERLANDSCHE
KINDEREN TERUG UIT DE OOSTMARK.
De Nederlandsche stadskinderen, die ten ge
tale van ongeveer 500, zes weken geleden op
uitnoodiging van den Rykscommissaris. Ryks-
minister Seyss-Inquaxt, naar de Oostmark wa
ren gezonden om daar te genieten van de fris-
sche lucht in de bergen langs den Ober-Donau,
zyn gisteren in den namiddag van deze vacan-
tiereis teruggekeerd.
In ronde getallen opgenoemd waren het er 140
uit Amsterdam. 120 uit Rotterdam, 120 uit Den
Haag. 60 uit Utrecht en 60 uit Arnhem, Haar
lem en andere plaatsen.
De Haagsche jongens en meisjes kwamen om
15 42 aan het Staatsspoor station aan.
Het v/as dezen kinderen, in leeftyd varieerend
van 915 jaar, aan te zien, dat ze een uitmun
tende verzorging hadden genoten en uit hun
spontane verhalen werd oris duidelyk, dat ze
stuk voor stuk vier, zes, acht. een enkele zelfs
12% Kilo zwaarder waren geworden in deze zes
weken.
De terugreis, Woensdagochtend halfacht aan
gevangen, had geen byzondere moeiiykheden
opgeleverd, dank zij de prachtige verzorging in
den trein en op de voornaamste stations.
Voor den Nederlandschen Volksdienst, die deze
uitzending heeft geregeld, is het een succes ge
worden. dat tot dankbaarheid in breede kringen
zal stemmen.
Binnenkort, nl. op 6 October, zal de N.V.D.
weder een transport van 500 Nederlandsche
kinderen uitzenden, die dan naar Würtemberg
gaan.
PRIJSREGELING VOOR MOSSELEN,
In verband met de opening van het mosselen-
seizoen per 15 September j.l. is in de Staats
courant van dien datum een prysregeling voor
mosselen gepubliceerd.
Van belang voor den consument is voorts, dat
voor mosselen in azijn, gelei en tomatensaus
eveneens een prys is vastgesteld.
Op deze wyze is voorkomen, dat de prys van
het onbewerkte product door latere bewerking
onevenredig zal oploopen ten koste van den
consument.
SCHOONMAAK HOUDEN.
Onder dit opschrift schrijft ir. A. Mussert in
„Volk en Vaderland":
In verschillende plaatsen in Nederland zyn
met groote letters opschriften aangebracht als:
Groot-Duitsch tegen Hollandsche bekrompen
heid.
Nederduitsch Wederduitsch,
tot 1648 Nederduitsch,
1940 Wederduitsch
en dergelyke. die tot uiting brengen den
wensch tot inlyving van Nederland by Duitsch
land.
Het is duidelyk. dat men met deze opschriften
de bedoeling heeft, de taak der N.S.B. om het
Nederlandsche volk te maken tot een vriend,
een broeder, een bondgenoot van het Duitsche
volk, zooal niet te beleten, dan toch ernstig te
belemmeren en te schaden.
van hedenavond
tot morgenochtend
De maan kwam heden op te 4.58
uur en gaat onder te 18.59 uur.
Behalve dat deze opschriften tercht groote
ergernis en verontwaardiging wekken by ons
volk, pogen zy de Duitsche overheid in een*
dubbelzinnig licht te stellen en werpen zy een
blaam op het voorgeslacht van het Duitsche
volk. dat ons gedurende den geheelen tachtig
jarigen oorlog zou hebben venaden.
Om al deze redenen zyn deze opschriften
anti-Nederlandsch, anti-Duitsch en anti-natio
naal - socialistisch
Dientengevolge draag ik aan allen, wien dit
aangaat op, deze opschriften te verwijderen
REGELING IN HET KAPPERSONDERWIJS.
De persdienst van het N.V.V. schryft ons ojn.:
Tot nu toe was het in het kappersbedryf zoo.
dat iedere bond zyn eigen vakscholen had. Dit
leverde voor de leerlingen slechts nadeelige ge
volgen op en daarom werden pogingen in het
werk gesteld om tot een uniform onderwys te
komen.
Dezer dagen is tusschen den Nederlandschen
Kappersbond en den Nederlandschen bond van
Kapperspersoneel, aangesloten bij het N.V'.V.,
overeenstemming bereikt om de vakscholen van
beide organisaties, 35 in getal, thans in één
hand te stellen. Een centraal bestuur werd be
noemd, bestaande uit zes leden van ieder der
beide genoemde bonden. De opleiding, in over
eenstemming met de eischen van vestigings
wet, duurt viermaal negen maanden, aanvan
gende in September. Om toegelaten te worden
moet men 14 jaar zjjn geweest en tevens een
jaar in de practyk werkzaam zyn.
Binnenkort zal men overgaan tot het instel
len van een gezellenraad. Om gezeel te kunnen
worden zal het dan noodig zyn een gezellen-
proef af te leggen. Het eindexamen van de
scholen zal dan worden gelijk gesteld met de
gezellenproef.
DE MANDENMAKERIJ HERLEEFD.
De mandenindustrie, die lang een kwynend
bestaan heeft geleden, is nu geheel opgeleefd.
De vraag naar manden van allerlei soort is
mede door het uitvallen van houten verpak
kingsmateriaal belangryk toegenomen en alle
bedryven in Vlymen, Ammerzoden. Kerkdriel
enz. draaien op volle toeren. Ook de arbeiders-
loonen hebben een belangryke verbetering on
dergaan. Vroeger verdiende een mandenmaker
f. 10 tot f. 15 per week, tegen thans f20 tot f 25.
(N.R.Crt.)
VERSPREIDE BERICHTEN.
VROUW ONDER EEN WAGEN GERAAKT.
Gistermiddag omstreeks half vier is de 58-
jsrige voetgangster H. van L.—W. uit de Stor-
tenbeekstiaat op het hellende weggedeelte van
de Vaillantlaan te Den Haag naby het viaduct,
bij het oversteken door een paard en wagen
overreden. De vrouw kreeg de wielen van het
voertuig over het lichaam en overleed ter
plaatse.
DIEFSTAL DOOR EEN POSTBEAMBTE.
De politie te Amsterdam heeft een 24-Jarigen
hulpbesteller van de posteryen aangehouden,
die zich schuldig heeft gemaakt aan diefstal
van ongeveer f. 1500.
De man was belast met het overbrengen van
kasgelden van de by kantoren naar het hoofd
postkantoor. Hy had kans gezien enkele zakjes
met geld achter te houden, doch het spreekt
vanzelf dat de controle dezen diefstal spoedig
aan het licht bracht. Het geld werd vrywel ge
heel nog in het bezit van den beambte aange
troffen.
INBREKER SNEL GEGREPEN.
In den nacht van Dinsdag op Woensdag werd
inbraak gepleegd in de zuivelfabriek St. Johan
nes te Nuland. De dader wist zich ln het bezit
te stellen van 55 pond boter. Hy trachtte ook
de brandkast te forceeren, maar dat lukte hem
niet. Des morgens te 5 uur werd hy aan de brug
te Grave door de marechaussee aangehouden,
waarby op hem de boter en de inbrekerswerk
tuigen werden gevonden Hy is daarna op
transport gesteld naar Nuland en aldaar ver
hoord. Het bleek te zyn M. K. uit Leeuwarden,
die reeds meermalen verordeeld is.
NACHTWAKER STAL ZELF!
Ook een hoofdbewaker deed lustig mee.
De politie heeft een hoofdbewaker en een be
waker van "een bewakingsmaatschappy gear
resteerd. Zy hield n.l. des nachts een fietsen
den nachtwaker aan, die een rol stof ter waarde
van f.450.— vervoerde. De rol stof bleek gesto
len te zyn uit een confectiefabriek aan de Prins
Hendrikkade, die doorden nachtwaker „be
waakt" moest worden! De waker had echter
van de gelegenheid gebruik gemaakt door uit
de fabriek de rol stof weg te nemen in samen
werking met,... een hoofdbewaker van den
zelfden dienst.
Beiden zyn opgesloten.
IN PLAATS VAN GORDIJNEN.
Men meldt uit Vlaardingen aan de NJl.Crt.:
Van de openbare lagere school in de voor
malige gemeente Vlaardinger-Ambacht zyn
eenige leerlokalen in het vroegere raadhuis in
gericht, omdat er geen ruimte meer in de
school beschikbaar was. Alles ging goed, tot
men aan de gordynen kwam. Toen was de nood
groot, want vanwaar moesten de benoodigde
punten komen? Maar - nood maakt vlndingryk.
De gordynen werden op de ruiten geschilderd.
Slechts van zeer dichtby is dit te zien en deze
surrogaat-gordynen bieden in den hedendaag-
schen distributietyd veel voordeelen, daargela
ten de puntenbesparing. Bovendien passen ze
aardig by de antieke luiken van het gebouw.
POGING TOT DOODSLAG OP ZIJN
ECHTGENOOTE.
Wegens poging tot doodslag op zyn echtge-
noote is door de gemeentepolitie te Lunteren
gearresteerd zekere G. F. De man is ter be
schikking van den officier van justitie te Arn
hem gesteld.
In den nacht van 15 op 16 September is een
Nederlandsch burger, die zonder daartoe de be
voegdheid te hebben een militaire inrichting in
de omgeving van Amsterdam naderde, door
een wachtpost doodgeschoten, daar hy op som
matie niet bleef staan.
By beschikking van den wnd. secretaris-gene- I Dit voorval bewyst weer eens duidelyk hoe
raai van het Departement van Sociale Zaken. 1 gevaarlijk het is, wanneer men. zonder daartoe
is met ingang van 17 September 1941 aan den verlof te hebben, militaire inrichtingen nadert,
administrateur by het Departement van Sociale Het zy tevens een dringende waarschuwing
Zaken mr. H W. Groeneveld, de persoonlijke voor hen, die meenen op lichtzinnige wyze mi-
titel van raadsadviseur verleend. I litaire verbodsbepalingen te kunnen negeeren.
Het omtrekken van een rivier. - Pionieio neooen gauw een noodbrug geslagen waarover de
Duitsche opmarsch naar het Oosten zonder onderbreking vovtgang vindt.
(Weltbild-Polygoon).