Binnenland
2
LEEDSCH DAGBLAD, Dinsdag 16 Sepiember 1941
Tweede Blad No. 24992
KERK- EN StHOOLNIEUWS
82sfe Jaargang
Jubileum
bisschop Van Vlijmen
Zij, wien de wapenen
ontvielen...
8-7-6-0-0
Keuringen voor de
Waffen-S.S.
Officieele publicatie van den gemachtigde voor de prijzen
Grossiers- en Detaillistenprijzen voor Groenten en Fruit
n
u
H
M
n
w
If
n
l(
AGENDA
FEUILLETON
De vervloekte Viool
25 JAAR GELEDEN TOT BISSCHOP GEWIJD,
Men meldt ons: De bisschop van de Oud-
katholieke kerk, H. J. T. van Vlijmen, te Haar
lem, zal a.s. Zondag den dag herdenken, waarop
hij 25 jaar geleden tot bisschop gewijd werd.
Mgr. Van Vlijmen is op 11 Maart 1870 te Dor
drecht geboren en heeft zijn studie voltooid op
het gymnasium en Oud-katholieke -seminarie te
Amersfoprt. In die plaats werd hij op 18 Novem
ber 1894 tot priester gewijd. Hij ontving tege
lijkertijd zijn aanstelling tot kapelaan te Eg-
mond aan Zee. Na den dood van den toenma-
ligen pastoor J. J. van Greunlngen, werd hij
diens opvolger als pastoor. De geestelijkheid van
het bisdom Haarlem koos hem na den dood van
bisschop N. Prins op 4 Juli 1916 tot bisschop
van Haarlem. Hij werd op 21 September 1916 in
de kerk te Egmond aan Zee door mgr. G. Gul,
aartsbisschop van Utrecht, tot bisschop gewijd.
Hij vestigde zich te Haarlem, waar hij tevens
astoor dier gemeente werd, welk pastoraal werk
ij in 1927 neerlegde om zich geheel aan zijn
bisschopsambt te geven.
Bisschop Van Vlijmen is niet alleen als bis
schop. maar ook als mensch een hoog vereerde
en zeer sympathieke persoonlijkheid, die in de
geheele Oud-katholieke kerk en bij velen daar
buiten groote achting en vereering geniet.
De kerkelijke herdenking van het zilveren bis-
schopsfeest zal op Maandag 22 September in de
kerk aan den Kinderhuissingel te Haarlem in
een pontificalen dienst om 10 uur plaats heb
ben. Na afloop van dezen dienst bestaat er ge
legenheid den jubilaris te complimenteeren.
RANGEN IN DEN ARBEIDSDIENST.
In de gisteren verschenen Staatscourant is
opgenomen een besluit van den secretaris-gene
raal van algemeene zaken betreffende de van
gen en graden in den Nederlandschen Arbeids
dienst.
Hierbij wordt bepaald, dat de rangen In den
Nederlandschen Arbeidsdienst rijn:
Opperkader: commandant, generaal-arbelds-
leider;
hooger kader: opperarbeidsleider; hoofdar-
beidsleider; arbeidslexder;
middenkader: hopman; onderhopman; adspi-
rant-hopman;
lager kader: hoofdopzichter; opzichter: on
deropzichter.
In den stand van het personeel van den ar
beidsdienst. dat geen rang bekleedt, worden on
derscheiden de graden van: werkmeester, voor
man, arbeidsman.
SLACHTOFFER VAN ENGELSCHEN
VLIEGERAANVAL BEGRAVEN.
Gistermiddag om twee uur heeft onder groote
belangstelling van de visschersbevolking op de
algemeene begraaf plaats aan de Kerkhoflaan
te Scheveningèn de teraardebestelling plaats
gevonden van den 42-jarigen Scheveningschen
stuurman Jacob Bruin, die de vorige week
Woensdag op tragische wijze om het leven is
gekomen, toen een Engelsch vliegtuig een
mitrail leur aan v al deed op de eenige mijlen voor
de kust kruisende motorvischkotter Texel 29.
De stuurman werd door een kogel in de long
getroffen en gedood.
Omstreeks één uur hadden zich talrijke buurt-
genooten In de omgeving van de woning aan de
Korendijkstraat 125 opgesteld. Ds. D. Boer heeft
daar woorden van troost gesproken tot de echt-
genoote en de drie kinderen van den overledene.
Zes collega's fungeerden als slippendragers. De
baar. die was overdekt met talrijke kransen,
werd gevolgd door verscheidene rijtuigen met
familie en deputaties van de IJmuidensche, Kat-
wijksche. Tesselsche en Scheveningsche visschers
Op de algemeene begraafplaats waren eenige
honderden visschers en visschersvrouwen bij eer.
Aan de groeve is het woord gevoerd door den
heer Groenendijk, godsdienstleeraar der Ned.
Herv. Kerk.
Na eenige woorden van troost tot de familie
leden. werd de plechtigheid besloten met het
zingen van twee verzen uit Psalm 103. Op ver
zoek der familie werd verder niet aan het graf
gesproken Kransen waren er o a. van de Kat-
wijksche, IJmuidensche, Tesselsche en Scheve
ningsche visschers. alsmede van de bemanning
van den kotter Dageraad.
TERUG UIT DE OOSTMARK.
De 500 kinderen, die door bemiddeling van den
Nederlandschen Volksdienst zes weken vacantie
in de Oostmark genoten hebben, zullen op 18
September met een extra-trein om 13.20 uur te
Arnhem. 14.31 uur te Utrecht en 15.42 uur te
Den Haag aankomen. De kinderen uit Amster
dam. Haarlem en Rotterdam zullen van Utrecht
af met. de aansluitende treinen naar de plaat
sen van bestemming reizen en resp. 15.27 uur te
Amsterdam C S.. 16.00 uur te Haarlem en 15.44
te Rotterdam M. arriveeren.
Zij, wien de wapenen ontvielen, die gewond
geraakt zijn, hebben het recht onpartijdig be
handeld te worden.
Dat is een recht voor vriend, zoowel als voor
vijand. Er wordt geen onderscheid gemaakt als
na den slag de roode kruis soldaten te hulp
snellen om gewonden te verzorgen.
Nederlanders, in het Oosten ligt een taak
voor u. Daar zal straks de Nederlandsche am
bulance haar heilzamen arbeid gaan verrich
ten voor vriend en vijand.
Steunt de Nederlandsche ambulance met
uw storting op girorekening
Nederlandsche ambulance,
Koninginnegracht 22, 's-Gravenhage.
Het Erganzungsamt der Waffen-S.S, Ergan-
zungstelle Nordwest, Stadhouderslaan 132, Den
Haag. deelt mede, dat verdere keuringen voor
de S.S.-regimenten „Westland" van „Nordwest"
in onderstaande plaatsen zullen worden gehou
den. Nederlanders van 17 tot 40 jaar. ten
minste 1,65 meter lang, kunnen worden aan
genomen. Voor hun verwanten, voor zoover het
kostwinners betreft, is zorg gedragen.
Kostelooze bewijzen voor vervoer van woon
plaats naar de plaats van keuring, kunnen
worden aangevraagd bij de Erganzungstelle
Nordwest. Stadhouderslaan 132. Den Haag. Voor
de terugreis worden op de keuring, om het even
of de aanmelder wordt aangenomen of niet,
bewijzen uitgegeven.
Het schema voor de keuringen voor Neder
land van 22 September tot 3 October luidt:
22.9.41: 9—19.00 uur, Amsterdam, Deutsches
Haus.
23 9.41: 912.00 uur, Leeuwarden. Huize
Schaaf. Breedstraat; 15—19.00 uur. Groningen,
Concerthuis. Poelestraat.
24.9.41: 9—12.00 uur. Assen. Kazerne; 16—20.00
uur. Hengelo, Deutsches Haus.
25 9.41: 9—18.00 uur Arnhem. Deutsches Haus.
26.9.41: 9—15.00 uur. Venlo. Deutsches Haus,
hoek Wilhelmstraat; 17—1900 uur. Maastricht,
Hotel Momus, Vrijthof.
27.9 41: 9—12.00 uur. Maastricht. Hotel Momus.
Vrijthof; 1519 00 Eindhoven Deutsches Haus.
2.10.41: 913.00 uur. Utrecht. Deutsches Haus;
1519.0 uur. Rotterdam. Deutsches Haus.
3.10.41: 918.00 uur. Den Haag. Stadhouders
laan 134.
GEBITTEN MET KUNSTHARS.
De rubbervoorraad is beperkt.
Alleen zij, die op 22 Juli geen tand meer
in den mond hadden, kunnen nog in aanmer
king komen voor een kunstgebit in de oude sa
menstelling. De nieuwelingen zullen een gebit
van kunsthars krijgen. Het materiaal, waar
van de nieuwe kunstgebitten vervaardigd zul
len worden, heet „paladon" en wordt door een
Berlijnsche maatschappij in den handel ge
bracht, aldus de „Tel."
Aanvankelijk was bepaald, dat de beschikbare
tandrubber uitsluitend voor reparatiedoelein
den zou worden gereserveerd. Dat nu toch een
beperkt aantal gebitten met rubber kan wor
den vervaerdigd, vindt zijn oorzaak hierin, dat
men de voorraden, die bij de tandartsen en
tandtechnicl liggen niet door bederf verloren
wil laten gaan. Echter komen slechts zij in
aanmerking, bij wie alle extracties op 22 Juli
hadden plaats gehad. In een rondschrijven is
op de tandartsen een beroep gedaan om de
rubber te gebruiken ten behoeve van de meest
behoeftige patiënten van deze categorie en der
halve geen verwerkingsdispensatie aan te vra
gen in die gevallen, waarin de patiënt een
prothese van kunsthars kan betalen. In dat ge
val zullen zij, die het duurdere kunsthars min
der goed kunnen betalen, nog geruimen tijd
met tandrubber kunnen worden geholpen.
De prijs van de paladon-gebitten staat nog
nie' vast. Doch terwijl een kunstgebit van de
oude samenstelling bij een ziekenfonds 3914
gulden kostte zal men voor het nieuwe product
tusschen de 50 en 60 gulden moeten betalen.
Omtrent de duurzaamheid konden geen defi
nitieve gegevens worden verstrekt, aangezien
eerst na verloop van een zeker aantal jaren de
in dit opzicht noodige ervaring zal zijn opge
daan.
RECHTERLIJKE MACHT.
Tot kantonrechter te Amsterdam zijn be
noemd: 1. mr. G. F. Haase, kantonrechter
plaatsvervanger te Amsterdam; 2. mr. J. H. J.
Hoog, kantonrechter-plaatsvervanger te Haar
lem; 3. mr. J. Kampstra, advocaat en procu
reur tc Amsterdam;
tot substituut-griffier bij de arrondissements
rechtbank te Maastricht: 1. jhr. mr. R. A. J. de
Wijkerslooth de Weerdesteijn. werkzaam bij den
inspecteur voor de prijsbeheersching te 's-Her-
togenbosch; 2. mr. C, J. van Konijnenburg,
wnd, griffier bij gemelde rechtbank;
Bericht No. 35.
De hieronder volgende groenten- en fruitprijzen zijn geen vastgestelde maxi
mumprijzen. Zij geven in de eerste kolom den hoogsten prijs aan, waartegen de
grossier de producten aan den detailhandel mag afleveren, terwijl in de tweede
kolom den consument een richtlijn gegeven wordt voor de prijzen, die hem
ten hoogste in rekening mogen worden gebracht.
Boven deze prijzen zullen in dit tijdvak in geen geval groenten of fruit aan
den detaillist, resp. consument, mogen worden verkocht, ook niet, wanneer deze
van de beste kwaliteit zyn.
Daar deze prijzen zijn gegrond op groenten en fruit van de beste kwaliteit,
zullen in de meeste gevallen de verkoopprijzen lager moeten liggen.
Deze prijslijst geldt van 17 tot en met 23 September 1941.
GROENTEN:
Bloemkool;
sorteering I
sorteering II
Tomaten:
goede kwaliteit
misvormd
kriel
Wortelen
m. lof per bos:
z. lof. Xyn, gewasschen
z. lof, middelgrofgew.
z. lof, grof. ongewassch.
z. lof. middelgrof,
ongewasschen
Kasboonen
Stokboonen
prinsesseboonen
snij- en spekboonen
Stamboonen
prinsesseb. z. draad
idem met draad
andere soorten
stamboonen
Pronkboonen
Roode Kool
Savoye Kool
Witte Kool
Spitskool
Komkommers:
boven 850 gram
van 700850 gram
van 600—700 gram
van 500600 gram
stek
Uien:
Zilveruien
Sjalotten
Bieten:
I tot kg. p. stuk
II v. Vz—l kg. p. st.
III v. 1—1H kg; p. st.
Gekookte bieten:
3 of meer st. p. kg.
minder dan 3 st.p. kg.
Kropsla
boven 5 krop p. kg.
tot 5 krop per kg.
Andijvie
Spinazie
Stoof sla
Rabarber
Postelein
Prei:
boven 10 mm. doorsn.
tot 10 mm. doorsnee
Knolselderij
I bov. 10 cm. doorsn.
II v. g-10
III van 68 cm.
beneden 6 cm. doorsn.
Koolrapen
TRUIT.
Aardbeien
Meloenen:
groene ananas
andere soorten
Perziken:
Extra (boven 7 cm.
doorsnee)
I (van 6—7 cm. door
snee)
II (v. 56 cm. door
snee)
III (van 45 cm.
doorsnee)
IV (beneden 4 cm.
doorsnee)
Grossiersprijzen
f. 15.12 per 100 st.
Detaillistenprijzen
f. 0.20 per st.
11.76
M
„0.16
-
19.60
kg.
„026
kg.
15.12
020
9.52
„0.13
7.28
st.
„0J0
bos
8.50
kg.
0.11
kg.
6.50
„0.09
5.90
-
„0.08
5.90
„088
„35.28
„0.47
25.20
„023
18.48
„024
-
18.48
0.24
1624
„022
„14,-
„0.19
12.88
0.17
6.—
0.08
6.
0.08
480
„0.07
5.70
0.08
1680
st.
0.22
st.
14.—
0.19
1120
0.16
7.84
0.10
10.64
kg.
0.14
kg.
6.-
0.08
15.12
0.20
9.52
0.13
M
6.60
„089
5.50
0.08
5—
0.07
1288
„0.17
10.08
„0.13
5.04
st.
0.07
st.
480
kg.
0.06
9 52
„0.13
kg.
„15.12
020
9.52
„0.13
780
„0.10
15.12
020
-
11.76
„0.16
st.
982
0.13
„11-76
6t.
0.16
9.52
0.13
7.28
0.10
480
„0.06
4.50
kg.
0.07
kg.
42.—
24.88
„40.88
st.
„21.84
„1288
5.04
46.46
kg.
van kool
mag
3 ct.
st.
1.50
„0.56
082
,.0.29
„0.17
„0.07
0.62 kg.
OPM. - Voor het su
dien verstande, dat de kool na het snijden gewogen wordt.
Voor het schrappen van wortelen mag 1 ct. per kg. of per bos berekend wor-
af winkel.
den, met dien verstande, dat de wortelen vóór het schrappen gewogen worden
Voor speciale bezorging van bestelde groenten en fruit mag door detaillisten
1 ct. per kg. in rekening gebracht worden boven den werkelijken verkoopprijs
De prijzen voor appelen, peren, pruimen en druiven vindt u in een elders in
dit blad opgenomen publicatie.
2732
tot substituut-griffier bij de arrondissements
rechtbank te Rotterdam mr. W. F. J. Lam,
griffier bij gemelde rechtbank;
tot substituut-griffier bij de arrondissements
rechtbank te Amsterdam: mr. J.-J. Boelhouwers
werkzaam bij het departement van volksvoor
lichting en kunsten.
BURGEMEESTERS.
Mr. P. M. B. Sassen is met ingang van 1 Oc
tober a.». opnieuw tot burgemeester van de ge
meente Ubbergen en W. J. Pos opnieuw tot bur
gemeester van de gemeenten Brakel en Poede-
royen benoemd.
HEDEN.
Evang. Chr. Gem.: Conferentiesamenkomst te
7% uur nam.
Jeruël: Bijbelbespreking te 714 uur nam.
Morschweg 59: Stadsevangelisatie te 7% uur
nam.
Sassenheim (Chr. GerefKerk)Spr.prof.
Wisse. 7 uur nam.
BIOSCOPEN.
118 Jaar; 14 Jaar; alle leeftijden.
Luxor-theater: „De drie lastige vagebonden"
Dagelijks nam. 2 en 8 uur. Zondag 27 uur
doorloopende voorstelling.
Lldo-theater: „Frau lm Strom" t
Dagelijks 8.15 uur nam.; 's Zondags te 21/4,
4.30 en 8 1/4 uur. Woensdag en Zaterdag ma-
tlnée, 2.30 uur.
Trlanon-theater: „Het meisje uit Fanö" t
Dagelijks 2 en 8 uur. s Zondags van 26.30 u.
doorloopende voorstelling.
Casino-theater: „Wiener Geschichten"
Dagelijks e uur. Woensdag en Zaterdag ook 2%
uur. 's Zondags te 2. 4% en 8 uur nam.
Bex-theater: „De gepronlgeerde echtgenoot" t
Dagelijks 2 en 8 uur nam. Zondag 2<5*4 uur
doorloopende voorstelling.
Nova-theater (Katwijk aan Zee): Nam. 8 uur.
„Congo Express", 's Zondags gesloten.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst der apo
theken te Leiden wordt van Zaterdag 13 Sep
tember 20 uur tot Zaterdag 20 September 8 uur
waargenomen door: de Apotheek Kok, Rapen
burg 9. Tel. 24807 en de Apotheek „Tot Hulp
der Menschheid". Hoolgr. 48. TeL 21060.
Te Oegstgeest door: de Oegstgeestsche Apotheek
Wilhelmlnapark 8. Tel. 26274.
LUCHTTEMPERATUUR.
9 uur voorm.: 1214 gr. C. (55 gr. F.).
PREDIKBEURTEN.
Voor Woensdag 17 September.
Alphen aan den BUn Chr. Geref. Kerk: Nam.
7 uur, ds. van der Byi van Barendrecht.
Hlllegoin Chr. Geref. Kerk: Nam. 780 uur,
prof. Wisse van Amsterdam.
Waddlnxveen Zuidkade 18: Nam. 7 uur. ds.
de Rover Van Vlaardlngen.
VEREENIGING TOT HET HOUDEN VAN
JAARBEURZEN.
In de gisteren onder voorzitterschap van dr.
F. H. Fentener van Vllsslngen gehouden leden
vergadering van de Vereenlging tot het houden
van Jaarbeurzen werden het Jaarverslag en de
jaarstukken goedgekeurd. De balans sluit in
debet en crediet met een bedrag van
f. 248.142.06. De vaste bezittingen komen daarop
voor met een boekwaarde van f. I. De exploita
tierekening toont een totaal aan lasten van
f. 502.265,01 en baten van f. 468.84587, dus een
nadeelig saldo van f. 33.419.14 (vorig jaar
f. 66.766.21). Op .de winst- en verliesrekening
komt, behalve dit saldo, zoomede een bedrag
aan subsidies van f. 61.100 nog een ongedekt
verliessaldo van f. 25.796.89 voor (vorig Jaar
f. 53.477.75).
Bij de verkiezing van leden van het algemeen
bestuur en den raad van beheer werden de pe
riodiek aftredende leden de heeren prof. dr.
L. P. Ie Cosqulno de Bussy, ir. M. H. Damme,
dr. F. H. Fentener van Vllsslngen, A. A. FriJ-
link, W. O. A. Koster. SJ. Wouda en mr. A. I,
M. J. Baron van Wijnbergen herkozen.
Als datum der voorjaarsbeurs 1942 werd vast
gesteld 10 tot en met 19 Maart en als datum
der najaarsbeurs, waaraan wederom een agra
rische afdeeling verbonden zal worden, 8 tot en
met 17 September.
EEN NIEUWE INDUSTRIE TE EMMEN.
In de aan industrie zoo arme gemeente Em-
men zal binnenkort voor de bevolking een
nieuwe, zeer welkome werkgelegenheid ontstaan
door den bouw van een moderne turfbriketten-
fabriek, waartoe reeds zes Jaar. geleden de eerste
plannen ontstonden. Deze zijn reeds in een ge
vorderd stadium van uitvoering gekomen.
Reeds is begonnen met den bouw van de fa
briek. die een plaats zal vinden in het Amster-
damsche Veld in de gemeente Emmen. in de
nabijheid van de veenderij, die de grondstof zal
leveren. In 7 10 Jaar zal deze veenderij geheel
afgegraven zijn. De capaciteit van de faorlek
bedraagt 8500 ton turfbriketten per jaar, welke
brandstof bijzonder geschikt ls voor bakkers
ovens en open haarden.
VERSPREIDE BERICHTEN.
Bij beschikking van den secretaris-gene
raal van het departement van volksvoorlich
ting en kunsten is bij dat departement benoemd
met ingang van 1 September jJ.: tot referen
daris in vasten dienst M. A. van Huut; tot re
ferendaris in vasten dienst, met den persoon
lijken titel van administrateur M. van Lok
horst.
door PETER FAZEKAS.
(2
De sergeant liet hem daar liggen en keerde
zich weer naar den boer Karósz,
„Jullie blijven voorloopig buiten." sprak de
sergeant tegen het publiek dat uit zoowat de
heele bevolking van het dorp Domborad be
stond. „En jij gaat met me mee", beval hij den
korporaal, van wien hij in dienst immers de
superieur was.
Zij traden de woonkamer van den herbergier
Onodi binnen, die hen reeds met smart ver
wachtte. Het was een zonderling tooneel in de
kamer, waar de twee gendarmes binnentraden.
De herbergier, een krachtige, forsche figuur,
knielde op den grond tusschen twee menschen,
die op hun buiken lagen. Onodi drukte hen op
den rug met zijn reusachtige handen plat. terwijl
vier helpers de handen en de voeten van de
twee mannen vasthielden. Geïmproviseerde
boeien, uit dik henneptouw waren reeds aan hun
handen en voeten bevestigd, doch de twee kerels
hadden nog steeds voldoende kracht om zich
telkens van hun bedwingers te ontdoen al was
het maar voor een oogenblik, want in de vol
gende seconde lagen zij weer plat met lichaam
en gezicht tegen den grond.
De gendarmes haalden de ijzeren boeien uit
hun diensttasschen te voorschijn en legden ze
met één ruk om de handen der twee moorde
naars. Toen beval de sergeant hun op te staan
Dat ging door hun geboeide handen met groote
moeite gepaard, doch het lukte hun. Zij werden
naar den tuin achter de herberg geleid, waar
ruimte genoeg was voor iedereen, die getuigen
wilde. De moordenaars waren de gebroeders
Kotlos, twee goed gebouwde, knappe jonge boe
ren, met teekenen van opkomende snorren. Hun
haar was verward en bloedig, evenals hun han
den. waarmee zij het mes vasthielden toen zij
boer Karósz dood staken. Zoo stonden zij voor
de verhoorders, die intusschen onder een boom
aan de tuintafel gingen zitten. Zij keken met
moedige en glanzende oogen, hun gezicht, welis
waar bevuild door bloed en stof, vertrok geen
spier, het stond strak, kalm en vastberaden. Zóó
konden geen laffe moordenaars kijken, alleen
zulke, die zich het recht meenden te mogen
nemen door een dergelijke daad een oordeel over
hun tegenstander te vellen. Een primitief in
stinct, dat na tienduizenden jaren soms nog
steeds opduikt om den knuppel van den oer-
mensch in eere te houden.
Doch voor de goddelijke en menschelijke wet
ten zijn zij en blijven zi) moordenaars, die boeten
moeten.
Jullie hebben twee menschen vermoord!
brulde hen de sergeant aan.
De Kotlos'sen zwegen hardnekkig.
Hoorden jullie mij soms niet? vroeg hij
weef en maakte een gebaar in de richting van
zijn geweer, dat hij tegen den boom had geleund
Wij hebben hem, den vuilen gierigaard ver
moord, omdat
Wóórom jullie hem vermoord hebben, dat
zullen jullie voor de rechtbank vertellen, on
derbrak hem de sergeant, mij hoeven jullie
alleen maar te vertellen, hoe het gebeurde, wan
neer het gebeurde en wie Jullie handlanger was.
Van al deze gegevens maak ik proces verbaal op
en geef het aón de rechtbank, die de hoogere
taak heeft om de redenen na te gaan, door. Ver
tel eens op, waarmee heb je Karósz vermoord?
Met een keukenmes, dat wij van thuis mee
namen.
Dus met opzet.
Ja.
Hoe laat was het toen.
Ik keek niet naar de klok.
Je wordt nog onbeschaamd ook. kerel.
De oudere Kotlos zweeg, zijn jongere broer
antwoordde:
Vlak na het middageten. Wij wisten, dat
Karósz hier zou komen.
Hadden jullie handlangers?
Velen hebben meegeholpen, schreeuwde
iemand uit de groep menschen. die zich achter
de gebroeders schaarden.
Wie was dat? Kom naar voren? riep de
sergeant tegen de menschen.
Niemand bewoog zich, niemand kwam naar
voren, plotseling wist niemand, wie zoojuist ge
roepen had.
Wie hebben meegeholpen by de vermoor
ding van Karósz? Spreek, of....
Niemand hielp ons. zelde zacht, zyn
oogen neergeslagen, de oudere Kotlos. Wy
I deden het alleen. Myn broer deed eigenlijk ook
weinig mee. ik stak myn mes door zijn borst.
En ik hield hem vast, zeide de Jongere
Kotlos, ik was degene, die den moord moge
lijk maakte.
Nu volgde een kleine wedijver onder de twee
broers om den ander vrij te pleiten en zich zelf
al§ hoofdschuldige voor te stellen. Zij ontkenden
den moord niet, Integendeel, zy namen hem op
2ich honderd procent zelfs, om één van hen te
redden. Doch het was duideiyk, dat beiden in
dezelfde mate schuld droegen.
En wie heeft den Zigeuner Pettie vermoord?
vroeg verder de gendarme.
Alweer trad een diep zwygen in. Iedereen keek
den ander aan. De twee broers elkaar. De aan
wezige menschen de twee broers. Dan weer deze
de menschen. De herbergier naar de broers en
dan naar de aanwezigen. Iedereen keek en zweeg.
De sergeant sloeg met zyn vuist op de tafel
dat ze bijna brak van zoo een onverwachte be
lasting. Hij stond op, sloeg zyn handen achter
over. waar hy ze op elkaar vlocht. Zoo naderde
hy dreigend, met langzame, vaste stappen de
gebroeders Kotlos. Hy hield zyn hoofd wat ge
bogen voorover en keek hen met zyn bliksemende
oogen aan. Den een na den ander, zy bleven
kalm onder het heele tafereel en keken terug
in de oogen van den sergeant, die, na hen lang
en vergeefs aangestaard te hebben, door zijn
tanden heen siste.
WieheeftPettie.... vermoord?
Nog steeds heerschte er stilte, zoodat het on-
behageiyk en angstwekkend dreigde te worden,
totdat eindelijk de oudere Kotlos zei:
wynietmynheer
Het was duideiyk. dat hy de langzame, drei
gende, eischende vraag van den sergeant bewust
en met opzet nabootsen wilde. Het volgende
oogenblik sloeg de sergeant hem met de volle
kracht van zijn vuist in het gezicht, zoodat hij
even tuimelde, doch zich spoedig herstelde. Hy
zag in. dat hij hier den juisten man tegenover
zich had. Daarom sprak hy nu weer, maar deze
keer bedaard, kalm en beleefd:
Ook wy waren verbaasd, dat de arme Pettie
dood ging. wy weten niet hoe dit gebeurde. Hy
was in de herberg, toen het tumult begon, hy
speelde nog toen wij binnentraden, hy stond
juist naast Karósz, dien hy In zyn ooren speelde.
Pettie deed ons niets, dat wij hem hadden moe
ten vermoorden, Pettie was een brave Zigeuner,
die met zyn strijkje ook ons altijd veel plezier
bezorgde. Dat hy nu dood is 6pyt ons zeer.
Dit werd door de getuigen bevestigd. Waar-
schyniyk kreeg Pettie in den warboel, die by den
aanval op Karósz ontstond, een flinke klap op
zyn slaap met een of ander voorwerp; hij had
geen tyd genoeg om, evenals zyn medespelers,
de tweede violist, de bassist, Ja zelfs de zimbalist,
te ontsnappen. De anderen van zijn orkest zagen
het gevaar bytyds aankomen, zij waren nooit
vechtersbazen en Zigeuners vechten alleen onder
elkaar, maar nooit tegen anderen, daartoe zijn
zy veel te beleefd en veel te laf; zy spelen op
hun violen en zlmbals en basinstrumenten. zij
spelen uit de diepte van hun hart, omdat zy
door de voorzienigheid daartoe geschapen zijn,
zy zuJlen zich nooit in andermans affaires men
gen vooral niet, waar ernstig gevaar dreigt, rij
zullen alleen die menschen opzoeken, welke op
hun kunst gesteld rijn en naar die plekken trek
ken, waar zy pret en genoegens kunnen vinden
en waar men hun spel met begrip en met geld
weet te waardeeren Arme Pettie zoch heusch
het gevaar niet op, maar toch was hy dood. toch
zou h(j nooit meer kruinen spelen, omdat zyn
viool in tweeën gebroken werd en omdat hy iets
tegen zyn slaap kreeg.
Hoofdfiguur van het heele dorpsdrama was
echter niet Pettie, doch boer Karósz. de ryke
boer. wiens moordenaars voor de rechtbank zul
len moeten verschynen. De Kotlos'sen werden
door de gendarmes langs denzelfden v.eg. waar
langs zij hierheen kwamen, naar Arkö gevoerd,
waar zy tot de dagvaarding in een oude vesting,
die tot gevangenis omgebouwd was, moeten zit
ten. De rechtbank zal hen dan veroordeelen en
men zal tien jaar, misschien vyftien Jaar. of
wellicht een heel leven lang niets meer van hen
vernemen. Er zal aan de wet het respect dat
haar toekomt, gegeven worden.
De gendarmes hielden hun geweren in de hand
de bajonetten faakten haast de ruggen van de
twee moordenaars, die voorop liepen Het was
reeds tegen zeven uur "s avonds, doch de zon
stond nog vrij hoog aan den hemel. Om negen
uur zouden rij in de kazerne rijn. waar zy hun
collega's de grootste sensatie, die in de laatste
Jaren op hun standplaats gebeurde, ter kennis
konden brengen. Na eenige kilometers tusschen
de rails geloopen te hebben, daalden zy in het
veld af, waardoorheen de landweg een bocht
naar Arkö maakte. Een koets reed voorby, die
vlak naast de vier loopende mannen bleef staan.
Eerbiedig groetten de gendarmes, echter niet
met hun handen salueerend, doch alleeD met
woorden
Goedenavond, mynheer de graaf.
Het was graaf Kopandy, de landheer van de
omgeving, wiens landeryen zich over twee pro
vincies uitstrekten, zyn kasteel lag tusschen de
twee dorpen in de bergen, zoodat alleen de torens
daarvan zichtbaar waren.
Wat is er aan de hand? vroeg Kopandy,
terwijl hy uit zyn koets stapte.
Er is een moord gebeurd te Domborad. Boer
Karósz werd vermoord. Door de gebroeders Kot
los. En nu brengen wy hen weg. Wy zullen hen
aan de wet uitleveren, wy hebben hen verhoord.
Wij hebben o*een plicht gedaan. Ja, dat hebben
wy, mynheer de graaf.
En trotsch keken zy naar den landheer, over
tuigd van hun bespraaktheid en van de kennis
der wet.
Zoo, zoo, meende Kopandy, terwyi hy met
belangstelling de twee moordenaars gadesloeg
en hen met zyn blikken als het ware door
boorde. Waarom vermoordden jullie hem?
Omdat hy een plaag was voor het heele
dorp. gaf de oude Kotlos ten antwoord.
Een plaag? En hoe komen jullie er toe om
rechters te zyn over een medemensch? Heeft
Karósz soms jullie willen vermoorden?
Neen maar hy maakte het leven ln het
dorp zuur.
Zuur! En nu zullen jullie in de gevangenis
zeker een zoet leven hebben, wat?
De gendarmes mengden zich in dit tweege
sprek.
Ook Pettie de Zigeunerprimas werd ver
moord
Maar niet door ons, zei een der Kotlossen.
Wat Wie vroeg de graaf, - Pet
tie, de Zigeuner?
'Nadruk verboden)
(Wordt vervolgd)
