BINNENLAND
GEMENGD NIEUWS
LEIDSCH DA6BÜD, Maandag 15 September 1941
Tweede Blad
No. 24991
KERK- EN SCHOOLNIEUWS
82jfe Jaargang
Dividendbeperking
Mr. Jellinghaus en mr. Jolles
gepensionneerd
AGENDA
Winterhulp Nederland
RECHTZAKEN
FAILLISSEMENTEN
FEUILLETON
De vervloekte Viool
In verband met het feit, dat Zaterdag de ter
mijn verstreek voor het doen van aangifte van
ultdeelingen gedaan vóór het in werking treden
van het besluit op de dividendbeperking, waar
over echter superdividendbelasting verschul
digd is. wordt ons van bevoegde zijde het na
volgende medegedeeld:
In elk geval moet aangifte plaats vinden over
eenkomstig de voorschriften van artikel 16 van
het besluit op de dividendbeperking 1941. Op de
aangifte moet derhalve vermeld worden van elke
uitdeeling van dividend: de datum van het be
sluit tot uitdeeling. en, voor iedere soort van
aandeelen afzonderlijk, het bedrag der uitdee
ling en het gestorte aandeelenkapitaal, waarop
die uitdeeling betrekking heeft, Voorloopig
kunnen ultdeelingen op winstbewijzen, winst-
deelende obligaties en dergelijke bij de aangifte
buiten beschouwing worden gelaten. Het is te
verwachten, dat binnen afzienbaren tijd de
eerste uitvoeringsbeschikking van het besluit op
de dividendbeperking 1941 tegemoet kan worden
gezien- Voor zoover dan blijkt, dat aangiften
onjuist zUn bevonden, zal gelegenheid gegeven
worden de aangiften alsnog aan te vullen of te
herroepen.
De aandacht wordt er ten overvloede op ge
vestigd. dat betaling der belasting binnen den
termijn en op de wyze als in artikel 17 van het
besluit op de dividendbeperking 1941 is asCnge-
geven, overeenkomstig de aangiften behoort
plaats te vinden.
Ten slotte wordt nog medegedeeld, dat een
formulier voor de aangifte niet bestaat. Men
kan aangeven per brief.
Het rijkscommissariaat maakt bekend:
De rijkscommissaris voor het bezette Neder-
landsche gebied heeft krachtens artikel 1.
vierde lid, van zijn verordening nummer 108/40
vierde verordening over bijzondere bestuurs
rechtelijke maatregelen) en van artikel 3 der
verordening nummer 130/41 over de leeftijds
grens van rechters, mr. E. Jellinghaus. presi
dent van het gerechtshof te 's-Gravenhage en
mr. J. M. Jolles, president van het gerechts
hof te Amsterdam, eervol uit hun ambt ontsla
gen en gepensionneerd.
TERUGBETALING KOSTEN GROENTEN-
EN FRUITTR AN SPORT.
Indien grossiers de door hen gekochte groen
ten en fruit over afstanden van meer dan hon
derd kilometer moeten vervoeren, zullen #zlj
somtijds niet uitkomen met de vergoeding voor
-transportkosten, die in de vastgestelde prijzen
begrepen is.
Naar de gemachtigde voor de prijzen mede
deelt, kunnen daarom grossiers, die gekochte
groenten en fruit over een afstand van meer
dan honderd kilometer moeten vervoeren, de
van 13 Augustus 1941 af betaalde werkelijke
vrachtkosten gerestitueerd krijgen. Voor het
meer betaalde moet een gespecificeerde decla
ratie worden ingediend bij de Nederlandsche
Groenten- en fruitcentrale. Laan Copes van
Cattenburg 62, 's-Gravenhage.
MAUSOLEUM VOOR EX-KEIZER
WILHELM II.
Door een bekend architect uit Berlijn is de
zer dagen te Doorn begonnen met den bouw
van een mausoleum in den fraaien tuin van
huize „Doorn", waar wijlen ex-keizer Wilhelm
II jarenlang heeft gewoond en enkele maan
den geleden is overleden.
Het te bouwen mausoleum voor den gestor
ven ex-keizer zal worden opgetrokken in Hol-
landsch baksteen gedekt met pannen en ge
kroond door een groot koperen kruis. De wan
den van het interieur zullen bestaan uit wit-
zv art geaderde marmeren platen, afgewisseld
door stemmige glas in lood motieven.
Wanneer het mausoleum gereed is, zal het
stoffelijk overschot, dat thans in de hofkapel
rus, in alle stilte in dezen grafkelder worden
bijgezet.
PADDENSTOELENPLUK OP DE VELUWE.
Bij de Veluwsche handelaren ln paddenstoe
len overtreft thans de vraag belangrijk het
aanbod. De koude is oorzaak dat de paddestoe
len ntet veelvuldig te voorschijn komen In de
bosschen ontwaart men wel een menigte kleine
kopjes, maar de warmte om deze te ontwikke
len blijft uit. De noodzakelijke graad van nat
heid in de bosschen is overigens wel bereikt
De handelaren hebben de laatste jaren een
veel drukkere nering gekregen dan vroeger. Het.
gebruik van eetbare paddenstoelen is hier nog
wel niet zoo ingeburgerd als bijvoorbeeld in
Duitschland, maar vooral in de groote steden
van ons land neemt de waardeering voor dit
voedzame boschproduct toe.
De Veluwsche bosschen leveren veel produc
ten op, waarvan de inzameling talrijken ge
zinnen een verdienste oplevert. Na den bosch
bessenpluk. waarvan dit jaar de opbrengst
tegengevallen is, hoewel hooge prijzen aan de
plukkers zijn betaald, trekken deze menschen
nu weer de bosschen in om de eetbare padden
stoelen te verzamelen. Bij velen zet dergelijk
werk zich van familie tot familie voort. De
prijzen der paddenstoelen zijn belangrijk hooger
dan het vorige jaar.
VERBETERDE ZIEKTEBEPALINGEN VOOR
ARBEIDSCONTRACTANTEN.
De persdienst van het N.V.V. meldt:
In aansluiting op het reeds bepaalde voor de
bij de posterijen werkzaam zijnde lokale krach
ten. die met een volle dagtaak ziin belast, n.l.
dat zij zullen worden beschouwd als ambte
naren in tijdelijken dienst en hierdoor niet meer
onder de ziektewet zullen vallen, ls thans be
sloten. dat dit zal gelden met ingang van 1
September j.l. voor alle arbeidscontractanten bij
de P.T.T.. die een ambtelijke loonschaal, dan
2675
wel een jeugdschaal volgen, zoomede op die ar-
beidecontractanten. die zulk een schaal voors
hands niet volgen, omdat zulks voor hen finan
cieel nadeel zou beteekenen; allen voor zoover
zy definitief met een volle dagtaak zijn belast
De uitbetaling van slechts 80 procent zieken
geld is hiermede dus voor een belangrijk deel
der arbeidscontractanten bij de P.T.T. vervallen
In vele gevallen zal thans 100 procent bij ziekte
worden doorbetaald.
Een waardevolle verbetering, waarop de Cen
trale Nederlandsche Ambtenaarsbond vele Jaren
achtereen heeft aangedrongen.
ONDERSCHEIDING VOOR Dr. S. v. MESDAG
Naar wij vernemen heeft het gemeentebestuur
van Groningen besloten aan dr. Svnco v. Mesdag
de bronzen eerepenning der stad uit te reiken
en zijn naam te doen opnemen in het gulden
boek.
Dr. van Mesdag is van 1905—1921 in die ge
meente werkzaam geweest als gevangenisdokter,
waarna hij in dienst der gemeente is overge
gaan als schoolarts, welk ambt hij op bijzondere
wijze heeft vervuld. De groote waardeering.
welke men voor zijn persoon en werk koesterde,
is op treffende wijze bij zijn afscheid ten stad-
huize in 1934 tot uiting gekomen.
Ook na 1934 is dr. Van Mesdag de publieke
zaak op verschillende wijzen blijven dienen.
NEDERLANDSCHE JOURNALISTEN IN
DUITSCHLAND.
Het A.NP. meldt uit Berlijn:
Een aantal Nederlandsche journalisten, die
op ultnoodiging van de Duitsche vrouwenleidster
een bezoek aan Duitschland brengen, hebben
de tentoonstelling in het bureau van de vrou
wenleidster en rijksmoederschool bezichtigd. zy
hadden gelegenheid met vooraanstaande vrou
wen te spreken over de organisatie, de taak en
het doel van den Duitschen vrouwenarbeid. De
journalisten hebben ln de gouwen Weser, Ems.
Halle, Merseburg, Maagdenburg-Anhalt en Sak
sen reeds een aantal instellingen van de natlo-
naal-soclalistische vrouwenorganisatie, het Deut
sches Frauenwerk, de N.S.V. en het Duitsche
arbeidsfront bezichtigd.
PRIJZEN VOOR GRIEND- EN
RIET-PRODUCTEN.
De gemachtigde voor de prijzen maakt be
kend, dat in verband met de eerstdaags te ver
wachten bekendmaking van de prijzen voor
griend- en riet-producten de belanghebbenden
ernstig gewaarschuwd worden tegen een onge
motiveerde prijsopdrijving, welke trouwens in
gevolge de pryzenbeschikking 1940 no. 1 ver
boden is.
Een ieder wordt aangeraden met het pach
ten van gewassen en het koopen van griend
en rietproducten te wachten tot de officieele
prijzen gepubliceerd zijn, daar teleurstellingen
anders niet uit zullen blijven.
PAARDEN VERSTOREN EEN
VOETBALWEDSTRIJD.
Twaalfjarige speler leeiyk toegetakeld.
Het kan op een voetbalveld wel eens warm
toegaan, wanneer het publiek zich met het
spel gaat bemoeien en spelers of scheidrcch-
ter ter verantwoording roept. Het is ook wel
JAARVERGADERING VAN DEN A.N.W.B.
Het algemeen bestuur van den A.N.W.B.
heeft Zaterdag te Amsterdam zijn vergadering
gehouden onder presidium van den bondsvoor
zitter, den heer H P. J Bloemers.
De balans over 1940 werd overeenkomstig de
rapporten goedgekeurd.
Tot lid van het dagelyksch bestuur werd ge-
eens voorgekomen. dat een wedstrijd door het kozen ir L. F. van W^T hTOMlngenieur van
ingrijpen van toeschouwers een ontijdig einde J- .w_uu ««"T.1" vau
kreeg, maar de plotselinge interventie, die gis
termiddag op een sportveld aar. den Laansloot-
scheweg te Rotterdam het spel verstoorde, moet
toch wel zeer zeldzaam worden geacht, aldus
„De Crt."
Twee en twintig knaapjes waren daar ln
spannenden strijd gewikkeld en huppelden on
verdroten achter het leeren speeltuig aan. toen
opeens vier paarden van een naburige weide
het veld kwamen oprennen. Z\j toonden zich
zeer verstoord over den gang van zaken en
een van de vier beesten wond zich zoo op, dat
het op een 12-jarigen speler afstormde en de-
zén eenige malen ln het hoofd beet. Het hevig
geschrokken knaapje, dat bloedend gewond
was, liet het spel verder het spel en ging met
zijn vriendjes naar een dokter, die diep ln zijn
voorraad krammetjes moest tasten, want de
groote paardentanden hadden gemeene groeven
achtergelaten. Ook de politie kwam er aan te
pas en zij organiseerde een kleine klopjacht
op de onvriendelijke viervoeters, die ten slotte
in de omgeving werden opgespoord en in op
tocht naar het abattoir geleid. In dit „huis van
bewaring" moeten zij netjes wachten tot de
rechtmatige eigenaar kom opdagen.
DE SPOORBRUG OVER DE MARK.
In de l{jn Moerdijk—Roosendaal.
Van 10 September af is de spoorbrug over de
Mark in de lijn MoerdijkRoosendaal weer
voor het scheepvaartverkeer geopend.
den provincialen waterstaat ln Zuid-Holland.
In de vacature van stemgerechtigde in afd. 9
(Groningen), ontstaan door het overlijden van
den heer R. de Graaf Jr.. te Leek werd voor
zien door de benoeming van den heer C. D
Bekema Sijpkens. te Warffum.
Aan den heer ir. W. O. de Bruyn, directeur
der afdeeling, „wegen en verkeer" van den A.-
-N.W.B., die wegens het bereiken van den pen
sioengerechtigden leeftijd op 31 October zijn
functie zal neerleggen is namens den bond een
aandenken aangeboden.
Wegens de tijdsomstandigheden werd Zater
dag eveneens de Jaarlijksche algemeene verga
dering gehouden, waarin na afdoening van
enkele huishoudelijke werkzaamheden tot leden
der balanscommissie de aftredende leden her
kozen werden. Het jaarverslag 1940 werd con
form het toegezonden verslag vastgesteld.
BRUTALE DIEVEN IN EEN GOUDSMIDS-
WIXKEL.
Beiden na achtervolging gegrepen.
Een brutaal staaltje hebber, twee dieven ge
leverd in een goudsmidswinkel in de Leidsche-
straat te Amsterdam.
Zij wilden een gouden horlogeketting koopen.
zelden zij tot de juffrouw, die hen te woord
stond. De winkeljuffrouw vroeg of zij oud goud
eer inlevering bij zich hadden en op hun beves
tigend antwoord toonde zij hun vijf kettingen.
Op één daarvan ontbrak de aanduiding van
het gewicht en waar de klanten natuurlijk
jui6t hun zinnen gezet hadden op dien ketting,
begaf de juffrouw zich even naar een achter
den winkel gelegen lokaliteit om den ketting te
wegen.
Nauwelijks was zij daar. of zij hoorde de win
keldeur dichtslaan en vreezende. dat er iets
niet in den haak was snelde zij weer naar
voren, waar zy met één oogopslag constateerde,
dat èn de beide klanten èn de vier gouden ket
tingen verdwenen waren. Zij riep een in het
atelier werkenden horlogemaker ter hulp en
beiden zetten onmiddellijk de achtervolging van
de dieven in, die elk in andere richting op de
vlucht waren geslagen.
Na een ingespannen wedloop gelukte het him
in de Nieuwe Spiegelstraat een der dieven te
grijpen, dien zy zoo spoedig mogelijk aan een
agent overleverden. Andere burgers hadden in
middels op het geroep „houdt den dief!" den
anderen dief achtervolgd en ook hij werd op
het Muntplein gepakt en door een agent ge
arresteerd. De. vier kettingen had hy inmiddels
in de Vijzelstraat weggeworpen, waar ze door
de achtervolgers werden opgeraapt.
DOOR VRACHTAUTO OVERREDEN.
Op;den Oostsingel te Delft is Zaterdagmid
dag omstreeks vijf uur de zevenjarige M. v. d.
Helm, wonende aldaar, door een hem achter
op rijdenden vrachtauto aangereden. Zeer ern
stig gewond werd de jongen door de politie
naar het gasthuis overgebracht, waar hij gis
termorgen aan zyn verwondingen is overleden,
CARILLON OP HOL
Met het bekende carillon van de St. Servaas-
kerk te Maastricht is een dezer nachten Iets
zonderlings gebeurd. Tegen middernacht begon
het klokkenspel te klingelen, om niet meer op
te houden. Het carillon was op hol, kon men
wel zeggen: het speelde een non-stop-melodie,
doch in vertraagd tempo. Aangezien het na
twaalf uur was en tot vier uur niemand op
straat mag komen, kon men ook geen vakkun
dige erbij halen, om een einde aan dit onop
houdelijke beiaardconcert te maken
Op het carillon loopen twee melodieën: het
Sint-Servaas-lied voor de volle. „Aan U. o Ko
ning der eeuwen" voor de halve uren; deze
staan op koperen rollen, als van cen muziek
doos en draalen automatisch af. Het Sint Ser-
vaa6-Ued heeft den nacht door geklonken, doch
in een uiterst retenuto: OSintSer
vatlusbeschermervan..
Maastricht. Tegen den morgen heeft de
koster het electrisch contant verbroken en later
constateerde een deskundige, dat by een repa
ratie a?.n de electrische leiding het een en andfcr
ln het ongereede was geraakt, waardoor een
hefboompje niet meer werkte. En zoo ontstond
een concert, dat menigeen verbijsterd heeft.
„Hbld."
BUÏTENLA NDSCH GEMENGD.
DOODEN BIJ TREINBOTSING.
Gisterochtend zijn in Holme Chapel tusschen
Crewe en Manchester twee treinen op elkaar
gebotst. Naar Reuter meldt, werden hierbij ver
scheiden personen gedood en ongeveer dertig
gewond.
DE AARDBEVING IN TURKIJE EI8CHTE
192 DOODEN.
Na de aardbeving die Anatolië heeft geteis
terd. zijn in dertig dorpen tot dusver 192 lijken
uit de puinhoopen geborgen. De Roode Halve
Maan heeft voor de door de aardbeving getrof
fen menschen verscheiden tentenkampen opge
slagen en geld en levensmiddelen gestuurd.
Ook 1st an boel is geteisterd. Daar liggen een
500 menschen onder het puin van ingestorte
huizen.
HEDEN.
Hoogl. Kerk: Orgelconcert Feika Asma, 7%'
uur nam.
BIOSCOPEN.
118 Jaar; 14 Jaar; S alle leeftijden.
Luxor-theater: „De drie lastige vagebonden" f
Dagelijks nam. 2 en 8 uur. Zondag 27 uur
doorloopende voorstelling.
Lldo-theater: „Frau lm Strom" f
Dagelijks 8.15 uur nam.; 's Zondags te 21/4.
4.80 en 8 1/4 uur Woensdag en Zaterdag ma-
tlnie, 2 30 uur.
Trlanon-theater: „Het meisje uit Fanö" t
Dagelijks 2 en 8 uur. 's Zondags van 26.30 U.
doorloopende voorstelling.
Casino-theater: „Wiener Geechlchten" f
Dagelijks 8 uur. Woensdag en Zaterdag ook 2>£
uur. 's Zondags te 2, 4ft en 8 x^xr nam.
Rex-theater: „De gepronlgeerde echtgenoot" t
Dagelijks 2 en 8 uur nam. Zondag 26V4 uur
doorloopende voorstelling.
Nova-theater (Katwijk aan Zee): Nam. 8 uur.
..Congo Express", 's Zondags gesloten.
De avond-, nacht- en Zondagsdienst der apo
theken te Lelden wordt van Zaterdag 13 Sep
tember 20 uur tot Zaterdag 20 September 8 uur
waargenomen door: de Apotheek Kok, Rapen
burg 9. Tel. 24807 en de Apotheek „Tot Hulp
der Menschheld". Hoolgr. 48, Tel. 21060.
Te Oegstgeest door; de Oegstgeestache Apotheek
Wllhelmlnapark 8, Tel. 26274.
LUCHTTEMPERATUUR.
9 uur voorm.: 13 gr. C. (56 gr. F.).
Gironummer ran de W. B. N.
5553.
De Bank van de W.H.N, ls Kas-
vereeniglng N. V. Amsterdam
Postgironummer
8 7 7.
Stort op 5553 of 877.
Ge brengt geluk ln veler leven.
JONGEN VOOR RIJDENDE TRAM
GESPRONGEN EN GEDOOD.
Te Velp is een melkventer uit Nijmegen, die
per rijwiel de Waldeck Pyrmontlaan afreed en
die eer» 18-Jarigen jongen H. Koek. ook uit Nij
megen, op den bagagedrager voor op de fiets
meevoerde, met groote vaart tegen de electri
sche tram in de Hoofdstraat te Velp gebotst. De
Jongen op den bagagedrager was vóór de bot
sing van de fiets gesprongen, met het noodlottig
gevolg, dat hy door de tramwagen werd over
reden Hij was terstond dood. De melkventer
kreeg slechte gering letsel, i
Uitgesproken:
S. Koster, te Lelden, Voldersgracht 22. R.C.
Mr. A, Ikman van Burck. Cur. Mr C. J. Woudstra
te Lelden,
In de week ven 8 t/m 13 September werden ln
Nederland 15 faillissementen uitgesproken.
PREDIKBEURTÊN.
I.Nden Vrije Kath. Kerk (Vreewijkstr. 19)
Dinsdag nam. 8.15 uur: Vespers en Lef
Sassenhelm Chr. Geref. Kerk: Dinsdag nam.
8 uur. prof. Wisse van A'dam.
MANIPULATIES MET PAARDENPRllfcEN
BEBOET.
Er mag niets worden berekend „voor
recht van koop".
De bedryfsleider van een export-slachterij to
Gieten, R. D.. bood op 9 Juli op dè paarden
markt te Winschoten zeven paarden te koop
aan. De pryzen van paarden zijn evenwel aan
zekere banden gelegd. Geen paard mag ver
handeld worden tegen een hoogeren pry8 dan
daarvoor door een taxatie-commissie is vastge
steld. D. had dan ook zyn zeven paarden laten
taxeeren en de waarde ervan was bepaald op
ongeveer f.1100 per stuk. Voor dit bedrag wilde
hy nu de paarden van de hand doen. maar
vroeg van den kooper wat verboden is
daarenboven een bedrag van f.500 per paard,
dat hy later verlaagde tot f. 425. „voor het recht
van koop".
Deswege werd hy veroordeeld tot f2000 boete
en werden zyn paarden verbeurd verklaard.
HAAGSCHE RECHTBANK.
Stelende magazyn-bed lende.
De magazyn-bediende W. P. M. te Leiden had
ten nadeele van de firma De G. aldaar her
haalde malen diefstal gepleegd. Hy nam suiker,
koffie en thee uit het magazyn mee en stal ook
bonnen.
De oneeriyke bediende had zich nu voor de
rechtbank te verantwoorden en hy bekende de
feiten.
De officier vorderde 6 maanden gevangenis.
Vqrmijdt 's avonds elke licht-
uitstraling. Ge stelt U zelf en
Uw medeburgers anders bloot
aan een groot gevaar.
^door PETER FAZEKAS.
(1
Twee gendarmes liepen langs de spoorrails tus
schen Arkö en Domborad. Zy waren op Inspectie
tocht naar het laatstgenoemde dorp. waar zy
eens per week kwamen om vast te stellen of
alles in orde was. Aan de gendarmerie-kazerne,
die zich in de districthoofdplaats Arkö bevond,
waren in het geheel acht gendarmes toegevoegd,
die tot taak hadden in het heele district;, be
staande uit twee-en-twlntig grootere en kleinere
dorpen, de orde en rust te handhaven. Acht ge
wapende mannen zyn niet erg veel voor zulk een
groote omgeving, doch de bevolking van die
buurt, die nog nooit hadden hoeven te vreezen.
dat zy niets te eten zou hebben, was rustig en
vreedzaam, zoodat de uitvoerders der wet haast
nooit wat te doen kregen.
De twee gendarmes, met opgezette bajonet
op hun geweer en met de typische zwarte hooge
hoeden waarop kleurige haneveeren. waren wèl-
bewust van hun belangryke taak, die zij op deze
aarde te vervullen kregen, waarvan de in scherpe
punten krijgshaftig naar boven gerolde snorren
voldoende bewys leverden. Hoewel hun waardig
heid het niet toeliet, namen zy toch hun hoofd
deksels af, omdat de heete Juli-zon brandend
haar stralen naar beneden zond, zoodat het op
houden van een hoed geiyk gestaan zou hebben
aan zelf-foltering. En trouwens niemand zag
hen. geen sterveling was er in de wyde vlakte
te zien en ook de trein, die dagelijks éénmaal
voorby reed. was reeds lang achter de verre
bergen verdwenen.
De een maakte een scherm van zyn hand en
keek voor zich uit naar de verte. De ander deed
het hem na.
Ik zie een man hier naar toe rennen.
Ik ook.
Zeker iemand, die naar Arkö wil.
Dan zou hy niet zoo hard rennen in deze
belsche hitte.
Da's waar.
wy kunnen het toch niet raden.
Hij zal het ons wel vertellen.
En zwygend en hygend liepen ze verder naar
Domborad. waar zij pas over een uur zouden
moeten zyn. Intusschen werd de afstand tus
schen hen en den rennenden man steeds kleiner.
Zy hoorden reeds zyn stem:
HelpVlug
Het klonk zacht, door den grooten afstand,
doch vertwyfeld en steeds dringender naarmate
het zich herhaalde. De twee gendarmes ver
haastten hun schreden en toen zy merkten, dat
de man ln elkaar gezakt was, ondernamen zij
een wedren in zyn richting, om zoo spoedig
mogeiyk te zien wat er eigeniyk aan de hand
was. De man was door de hitte en door de ver
moeienissen in elkaar gezakt, doch bezat nog
voldoende kracht om zich by het naderen der
gendarmes te herstellen en hen met opgewonden
stem te vertellen, waarom hy hen aoo hard
tegemoet rende.
Er is een moord begaan. Twee moorden.
Te DomboradIn de kroeg van mijn vader.
Een nian en een Zigeuner zyn doodDe
moordenaars waren twee broersDe Kot-
los'senVlug, vlug, want zy loopen weg
Myn vader kan hen niet lang vasthouden
zy zyn sterkGa. vlug
De andere twee keken elkaar vluchtig aan,
uit hun blikken sprak de stomme verbazing over
het voorgevallene, zy hadden in deze buurt nog
nooit een moord meegemaakt, hoewel zy reeds
over de vijf Jaar hier dienst deden. Geprikkeld
door de sensatie, doch ook door de opwelling
van hun lust om aan de wet recht te doen.
beseften zij in nog geen oogenblik. dat zy in
dienst gesteld zijn om hun plicht te doen. Zon
der tyd te verspillen en zonder dat zy den aoon
van den herbergier weer op de beenen hadden
geholpen Immers, dezfe was ziek noch dood,
hy kon zich zelf redden renden zy in ver
sneld tempo naar het dorp Domborad.
Een verstoorde byenkorf was maar een zacht
moedige idylle vergeleken by de opwinding, die
in het dorp heerschte. Toen men de twee hard-
loopende gendarmes zag aankomen, schaarde
men zich rond hen heen, zoodat deze waarlijk
nog veel moeite hadden zich van deze onge-
wenschte belangstelling los te maken. Mannen,
vrouwen en kinderen brulden, Jammerden en
gilden, doch temidden van dit chaotische op
treden van de dorpsbevolking wisten de gendar
mes hun kalmte te bewaren en zich een weg
door den menschenkring te banen naar de rich
ting van het huis van Onodi, waar hy zyn her
berg had. Deze bevond zich aan den kant van
het breede, stoffige dorpsplein, waar ook de
gemeentesecretarie, de winkel der coöperatie en
enkele boerenhuizen zich bevonden. Met de
kolven van hun geweren sloegen zy de deur van
de herberg open, omdat deze, na het voorge
vallene, op last van den herbergier gesloten werd
om niemand binnen te laten voordat de. mannen
der wet aangekomen zouden zyn.
Verschrikkeiyk was de aanblik, die hen daar
wachtte. Omgegooide en stukgeslagen tafete en
stoelen lagen door en op elkaar op den grond,
de tapkast, evenals ln alle herbergen van de
omgeving aan de muren vastgebouwd. lag nu
overhoop met al de flesschen en glazen en ka
raffen, die zich eenige uren geleden nog daarop
bevonden. Geen voorwerp had zyn vroegeren
vorm bewaard, alles was ln stukken gebroken en
lag eenige meters verder van de oorspronkeiyke
plaats, waar het vroeger zyn taak had vervuld.
Onder het blad van een omgegooide tafel staken
twee voeten uit. Toen de gendarmes de tafel
wegnamen, lag voor hen het lijk van een der
slachtoffers. De dikke bloedlaag, die zyn gezicht
en zyn boveniyf bedekte, deed veronderstellen,
dat hy door een messteek vermoord werd. De
man die daar lag. was Karész de heereboer, een
der rijkste boeren van het dorp. die kinderloos
was en slechts zijn vrouw achterliet. HIJ was
een man van by de vijftig jaar. men kende hem
in het heele district, omdat zyn grond uit niet
minder dan veertienhonderd morgen land be
stond met de bybehoorende gebouwen en het
(vee. Maar niet alleen door zijn welgesteldheid,
doch ook door zijn ongekende gierigheid genoot
'hy een twijfelachtigen roem in de omgeving: hy
betaalde de landarbeiders kleine loonen. liet hen
van de ochtend- tot In de avondschemering
I zwoegen en stapelde maar geld op. Een bedelaar
1 deed vergeefsche moeite om van hem iets te
krijgen en ook de inzamelingen voor de wel
dadigheidsdoeleinden die ten behoeve van die
menschen welke niet alleen geen veertienhonderd
morgen land. maar ook geen enkele morgen
hadden, gehouden werden, lieten hem yskoud. Hi,i
i wees aan ieder, die by hem om geld kwam. de
deur en klaagde voortdurend over de hooge uit-
I gaven, den slechten oogst, de droogte, den regen,
den storm, de sprinkhanenplaag, de baldadige
Jongens, die zyn vruchtenboomen plunderden, de
vogels, die zijn bessen wegplukten, den gemeente
secretaris. die met zyn belastingverordeningen
zyn vermogen stal en zyn buren, die by hem
inbraken om zijn geld te stelen. Het was duide
lijk. dat de boer Kar&sz al deze klachten alleen
uitte, om niets van zyn groot vermogen af te
moeten staan eh dat zfj bedoeld waren om zich
rustigjes verder te verrijken Niemand geloofde
aan deze beschuldigingen, hy zelf ook niet, doch
hy uitte haar zoo vaak. dat hy er langzamerhand
geloof aan hechtte. Hy liet dan ook zyn huis
met een hoog hek omringen, waarop hy prikkel
draad spande, zoodat als iemand zich in het
hoofd mocht halen ln den tuin van boer Kar&sz
binnen te sluipen en met moeite de hoogste
toppen van het hek bereikte, hy er toch niet
doorheen kon komen, omdat zyn kleeren in de
ijzeren spykers. die het prikkeldraad dicht be
zaaiden, bleven hangen en de gemeene dief al
zijn kleeren, huid en vleesch Incluis, grondig zou
hebben verscheurd.
Doch er bevonden zich in het dorp geen die
ven, die tot een zoo gewaagde onderneming be
reid waren geweest; niemand dacht er maar een
oogenblik aan om de verboden vruchten by den
boer Karész, of by een ander, die zyn planten
en boomen niet door prikkeldraad beschermde,
te gaan plukken, want er woonde hier een slag
menschen. die de tien geboden van God tot nog
toe letteriyk opvatte, als belooning waarvoor dan
ook de heele bevolking zich met al het noodlge
gezegend zag.
Met den besten wil der wereld zou men dus
niet kunnen beweren, dat boer Kar&sz zich be
mind had gemaakt onder de dorpsbevolking.
1 Men koesterde daarnaast ook een bitteren wrok
tegen hem. omdat hy zyn huis en zyn leven, i
behalve door de prikkeldraadhekken ook met een
reusachtlgen komondor, een herdershond liet
1 bewaken, die zijn lange, glinsterende witte tan
den reeds op grooten afstand toonde en wee
dengene, die er mee in aanraking kwam. Maar
de menschen vermeden het beest en maakten
een grooten omweg als zij toevallig voorbij moes
ten. Hoewel dus de komondor van Karasz zich
met zyn tanden niet kon uitleven, bezorgde hij
toch veel overlast aan de bevolking, omdat hij
I den heelen nacht door en soms ook overdag zat
te blaffen en te janken spookachtig en angst-
I wekkend, razend en dreigend, zoodat hy daarmee
de menschen en vooral de kleine kinderen schrik
1 aanjaagde. De moeders, die haar kind met
moeite in slaap gewiegd hadden, raakten in ver-
twyfellng, als de komondor met zyn woest ge
jank het kind wakker deed schrikken. KarAsz
trok zich van dit alles niets aan, omdat hy bul-
ten het dorp, daar waar de belastingen binnen
vloeiden, groot aanzien genoot, maar buitendien
:kon men hem bezwaarlyk verbieden een hek te
bouwen, een hond op zyn eigen erf er op na
te houden, of het geld op te stapelen.
En nu was boer Karész vermoord. De oogge
tuigen, die achter de gendarmes stonden en met
elkaar wedyverden, om de geschiedenis van den
moord zoo waarheidsgetrouw mogeiyk te vertel
len, moesten op een afstand gehouden worden,
om het werk der gewapende agenten niet moel-
Ujker te maken.
„Straks komen Jullie allemaal aan de beurt,"
zeide de sergeant, „wy moeten eerst het tooneel
der handeling opnemen." En gewichtig, doch
getrouw aan öyn plichten, liep hy stap voor stap
In de herberg rond. om eerst de dingen in oogen-
schouw te nemen. Tegen zyn collega, die nog
maar korporaal-gendarme was, zeide hy
„Blijf jy voorloopig aan de deur en laat nie
mand van de straat naar binnen. Er ia ook een
Zigeuner vermoord? Waar is die?"
„Daar", riep een vrouw op gillenden toon en
naar den hoek van het vertrek wyzende.
En Inderdaad, daar zag men op zijn bulk. met
zyn gezicht tegen den grond een tweede lijk,
dat van den zigeunerprimas Pettie. Hy leidde het
strijkje, dat lederen middag in de herberg voor
de gasten speelde en thans lag ook hy dood. In
zyn hand zijn gebroken viool krampachtig vast
houdende. De sergeant liep naar hem toe en
draalde hem op zyn rug. Geen spoor van bloed
op zyn lichaam of gezicht, alleen een groote
blauwe plek in de buurt van zyn slaap duidde
aan. wat voor een dood hy gestorven was. Gryn-
zend staarden zyn halfgesloten oogen voor zich
uit, haast glimlachend opende hy zijn mond. De
vier snaren van zyn viool waren uit elkaar ge
sprongen, toen een of ander hard ding op hem
was gevallen en zyn viool in tweeën had ge
broken, zoodat het onderste gedeelte van het
edele instrument verderop lag en Pettie nog
slechts den hals van zyn dierbaarste vermogen
in de hand hield.
(Nadruk verboden)
(Wordt vervolgd),
