De strijd in het Oosten BINNENLAND De rede van Roosevelt V 82sie Jaargang VRIJDAG 12 SEPTEMBER 1941 Ho. 249» Duitsche successen De veiligheid der V.St. bedreigd Verduisteren: Verspreide berichten Horthy in hoofdkwartier van den Führer v.. 20.03 uur 7.10 uur Loonregeling in de vleeschwarenindustrie Kolenkaarten voor de bewoners van pensions en kamers Clandestiene handel in schoenen Slechts kleinigheden en toch... Zware aanval op groot Britsch convooi Gemengfl Nieuws STADSNIEUWS LE1DSCH mDAGBLAD Directeur: J. w. Henny Telef. D25Mt{0(in.«An<l?)1!l8tIatle DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Telef. Redactie 21507. pfverv6^ K^Been8 LeldW> In aanvulling op het weermachtsbericht ver neemt het D.N.B. van militaire zijde het vol gende: Het Duitsche weermachtsbericht is in de afgeloopen dagen weer zeer terughoudend ge weest met betrekking tot mededeelingen over de operaties in het Oosten. De reden hiervan is weer, dat men den Sov jets geen aanknoopingspunten wil geven over de in feite reeds bereikte doelen. Volgens Britsche berichten zou er een z.g. groot ontlastingsoffensief der Sovjets van Smo lensk tot Gomel aan den gang zijn om de Duit sche bedreiging van Moskou op te heffen. Naar aanleiding hiervan kan worden opge merkt, dat Smolensk evenals voorheen in Duit sche handen is en ongeveer 70 kilometer achter het Duitsche front ligt. Hetzelfde geldt voor Gomel, dat nog verder achter het Duitsche front ligt. In de sectoren van het front ten Oosten van Smolensk en ten Oosten van Gomel hebben de Sovjets meermalen aanvallen met formaties van verschillende sterkte ondernomen, welke echter zijn gestaakt. Deze aanvallen hebben op geen enkele wijze de groote Duitsche operaties gestoord, die da gelijks terrein winnen en leiden tot de vernie tiging van vri) groote onderdeelen der Sovjets. Het beste bewijs hiervoor is de omsingeling van Leningrad. Overeenkomstige bewijzen kunnen binnenkort ook uit de andere deelen van het front ver wacht worden. De Sovjets weten nauwkeurig, dat zij voor het aanbreken van den winter zware Duitsche slagen kunnen verwachten, waaraan zij in htm tegenwoordigen toestand het hoofd niet meer zullen kunnen bieden. Duitsche gevechtsvliegtuigen hebben, naar het D.N.B. meldt, opnieuw aanvallen gedaan op het aan alle zijden ingesloten Leningrad. In alle wijken braken groote en vele kleine bran- de uit, die de Duitsche troepen voor de stad nog lang konden zien woeden. Naar de Britsche berichtendienst uit Moskou meldt, wordt in Leningrad en Odessa de mobi lisatie van de geheele bevolking in het belang der verdediging voortgezet. Tijdens de gevechten der afgeloopen dagen aan het Finsche front hebben Duitsche troe pen, een uitgestrekt moerassig terrein veroverd. Hierbij werden acht pantserwagens, 13 tractors. 415 stukken geschut. 27 vrachtauto's deels met aanhangwagens, alsmede 83 andere voertuigen, veldkeukens en platboomde vaartuigen buitge maakt. Bij de gevechten aan het Karelische front werd op 8 September een groote Sovjetformatie omsingeld. De Sovjets trachtten in hevige te genaanvallen de Duitsche linies te doorbreken, om zoodoende te kunnen terugtrekken. Onder zware verliezen voor de Sovjets werden deze doorbraakpogingen afgeslagen. De Sovjets lie ten meer dan 900 dooden op het slagveld ach ter. Bij andere gevechten verloren de Sovjets 300 dooden en een groote hoeveelheid oorlogs materiaal. Ook van de andere sectoren komen berichten over terreinwinst het maken van gevangenen en van oorlogsbuit. Het eskader Mölders schoot zgn 2000ste toe stel neer. In het Oosten werden 1357 toestellen neergehaald. Naar van welingelichte zijde vernomen wordt, is een bevel aan de bolsjewistische troepen in handen van een Duitsche afdeeling gevallen. In dit bevel wordt gezegd, dat een aantal com mandanten den ernst van den toestand der Sovjet-Unie niet heeft begrepen. Ofschoon het bestaan der Sovjet-Unie op het spel staat, heb ben deze commandanten, aldus het bevel, ge faald en hun afdeelingen niet tijdig voor den strijd gereed gemaak. Op bevel van Timosjenko en den bevoegden politieken commissaris zijn vier generaal-majoors gearresteerd en voor den krijgsraad gebracht. Naar van militaire zijde wordt medegedeeld, heeft een bolsjewistisch luitenant der pioniers, die bij Garmanja gevangen was genomen, ver klaard, dat thans alle strijdkrachten van het Sovjetleger in den strijd zijn gebracht. Ook in Siberië heeft men geen reserve meer. In geval van een Japanschen opmarsch zou tegenstand daar volkomen onmogelijk zijn. (D.N.B.) ZWITSERSCHE NEUTRALITEIT DOOR BRITTEN GESCHONDEN. De Engelsche luchtmacht heeft gisterennacht bij haar aanvallen op Italiaansch gebied op- nieuw^ de Zwitsersche neutraliteit geschonden, naar lilt mededeelingen van het Zwitsersche telegraafagentschap en bevoegde Zwitsersche militaire zijde blijkt. In beide mededeelingen wordt gezegd dat in genoemden nacht verscheidene golven vliegtui gen van vreemde nationaliteit het westelijke deel van Fransch Zwitserland hebben overge vlogen, eerst in de richting NoordwestZuid- Oost, later in omgekeerde richting. Eenige vlieg tuigen hebben, naar verder wordt verklaard, ge durende zekeren tijd boven Genève gevlogen. (D N.B.) RADIOREDE VAN BARDOSSY. De Hongaarsche ministerpresident von Bar- dossy heeft in een radioboodschap aan het Hon gaarsche volk o.a. het volgende gezegd: Hongarije is thans voor de tweede maal in een strijd met het bolsjewisme gewikkeld. Doch terwijl het den eersten keer, 22 jaar geleden verzwakt door de bloedoffers van den wereld oorlog, in het eigen land hiermede moest af rekenen, strijdt Hongarije dit keer aan de zijde van de Duitsche weermacht tesamen met de zonen van vele andere volken. Vergezeld van den dank en den zegen van de geheele natie, weten de Hongaarsche soldaten zeer wel, waar voor zij strijden. Zij zien toch in dezen tweeden oorlog, welk een leed en ellende de Sovjet-heerschappij met zich brengt. Het doel van deze worsteling is de bescherming van het Christelijke Avondland. Geheel Europa staat tegenover den duivel der godloosheid en vernieling. Onder de doelbewuste leiding der spilmogendheden heeft de strijd der Europeesche staten, zoo besloot von Bardossy. ten doel een nieuw Europa in het teeken van ware sociale rechtvaardigheid en gemeenschap op te richten. (D.N.B.) DIPLOMATEN IN HITLERS HOOFDKWARTIER. In tegenwoordigheid van den minister van buitenlandsche zaken, von Ribbentrop, heeft Rijkskanselier Hitier gisteren den nieuwen Spaanschen ambassadeur Graaf Mayalde, den nieuwen Portugeeschen gezant graaf Tavor de Lemos, en den nieuwen Deenschen gezant Mohr, ter overhandiging van hun geloofsbrieven ontvangen. (D.N.B.) LAVAL HEEFT ZIEKENHUIS VERLATEN. Pierre Laval heeft het ziekenhuis verlaten, waarin hij ongeveer twee weken heeft doorge bracht. (D-NJB.) Op uitnoodiging van den Fuehrer heeft de Hongaarsche rijksbestuurder, Horthy, van 8 tot 10 September een bezoek aan den Fuehrer gebiaclit in zijn hoofdkwartier aan het oostelijk fiont. Horthy was vergezeld van den Hongaarschen minister-president en minister van buitenland sche zaken, Bardossy, en den chef van den Hongaarschen generalen staf, luitenant-veld maarschalk Szombathely, terwijl ook de Hon gaarsche gezant te Berlijn, luitenant-veldmaar schalk Sztojay, en de Duitsche gezant te Boe dapest, von Jagow, aan de reis deelnamen. De Fuehrer en de rijksbestuurder hebben besprekingen gevoerd over den politieken en den militairen toestand. Deze besprekin gen waren gekenmerkt door den geest van de traditioneele wapenbroederschap van beide volken, die thans in den gemeen- schappelijken strijd tegen het bolsjewisme bekrachtigd wordt. Aan deze politieke en militaire besprekingen werd van Duitsche zijde deelgenomen door den minister van buitenlandsche zaken, von Rib bentrop. en den chef van het opperbevel van de weermacht, generaal veldmaarschalk Keitel, van Hongaarsche zijde door Bardossy en Szom bathely. Gedurende zijn verblijf in het hoofdkwartier van den Fuehrer heeft Horthy een bezoek ge bracht aan den opperbevelhebber van het leger, generaal-veldmaarschalk von Brauchitsch. Voorts bracht hij een bezoek aan rijksmaar schalk Goering in diens hoofdkwartier. De besprekingen tusschen den Fuehrer en den Hongaarschen rijksbestuurder eindigden op 10 September. De Fuehrer verleende den rijks bestuurder in diens hoedanigheid van opper sten bevelhebber der Hongaarsche weermacht in een plechtigheid het ridderkruis van het IJzeren Kruis. Hij eerde daarmede de dapper heid der Hongaarsche troepen, die in trouwe en beproefde wapenbroederschap schouder aan schouder met de Duitsche soldaten tegen den bolsjewistischen vijand der Europeesche be schaving strijden. President Roosevelt begon zijn radiolezing met een herhaling van de Noord-Amerikaansche lezing van het incident met de Greer. In strijd met de officieele Duitsche constateering ver klaarde hij, dat de Duitsche duikboot het eerst, zonder waarschuwing, op den torpedobootjager had gevuurd. De Amerikaansche torpedoboot jager bevond zich in wateren, die de Ameri kaansche regeering had uitgeroepen tot wate ren der eigen defensie. Uit deze handeling, zoo beweerde Roosevelt, spreekt een politiek van ongebreideld geweld tegen ieder schip, dat de zeeën bevaart, onver schillig of het oorlogvoerend of niet-oorlogvoe- rend is. Het betrof een daad van „zeeschuimerij" Het was niet de eerste Duitsche zeeschuimers daad in dezen oorlog tegen de Amerikaansche vlag. Aanval is gevolg op aanval. Roosevelt noemde in verband hiermede het geval van de Robin Moore. het geval van de Sessa. en het geval van de Steel Seafarer. Bovendien beweer de hij, dat in Juli.j.l. eën Amerikaansch oorlogs schip in Noord-Amerikaansche wateren gerui- men tijd door een duikboot was achtervolgd. Vier van de schepen, die tot zinken gebracht of aangevallen zijn, voeren onder de Ameri kaansche vlag. In het vijfde geval betrof het een schip, dat onder Panameesche vlag voer. Roosevelt zeide verder, dat de Ver. Staten des ondanks hun zenuwen meester bleven en niet hysterisch werden. Het zou een groote natie onwaardig zyn een enkel incident te overdrij ven. Het zou echter een niet te verontschul digen dwaasheid zijn, wanneer men dergelijke incidenten wilde bagatelliseeren. gezien het be wijsmateriaal. dat er duidelijk voor spreekt, dat dit incident niet op zichzelf staat, maar veeleer een „deel vormt van een algemeen plan". In het verdere verloop van zijn rede sprak Roosevelt over „Nazicomplotten" op het geheele Westelijke halfrond en verklaarde, dat zoodra de wereld buiten het Amerikaansche continent onder de heerschappij der spil zou staan, de spilmogendheden aan scheepsbouwmogelijkheden de Ver. Staten verre zouden overtreffen. De Ver. Staten, zoo zeide Roosevelt, hebben een zeer eenvoudige fundamenteele politiek, n.L die, dat geen enkele natie het recht heeft de oceanen der wereld op grooten af- Munitietransport. Munitie voor de wapens der Duitsche infanterie wordt door een bran dende stad in het Oosten naar het front gebracht. (Orbis-Holland) stand van het eigenlijke oorlogstooneel voor den handel van andere landen onveilig te maken. De tijd is gekomen, dat het Ameri kaansche volk moet inzien, dat „de veilig heid der Ver. Staten wordt bedreigd" en dat het zoo niet kan doorgaan. De „twee bolwerken der defensie" zullen in stand gehouden worden, en wel ten eerste de leverantielijn voor materiaal aan de vijanden van Hitler en ten tweede de vrijheid der zeeën. De tijd voor de „actieve verdediging" is thans gekomen. Ook de pa trouille ter zee en in de lucht van de Ver. Staten heeft den plicht de Amerikaansche politiek van vrijheid der zeeën ten uitvoer te leggen en wel nu. Dat beteekent zeer eenvoudig en duidelijk, dat de patrouillesche pen en vliegtuigen alle koopvaarders zullen beschermen en wel niet alleen Amerikaan sche schepen, maar schepen onder alle vlaggen, die handel drijven in Amerikaan sche „verdedigingswateren". Het is geen oorlogsdaad van den kant van Amerika, wanneer men de zeeën verdedigt, die voor de Amerikaansche verdediging belangrijk zijn. „Van nu af aan", zoo zeide Roosevelt woordelijk, „loopen Duitsche of Italiaansche oorlogschepen in deze wateren, welker be scherming voor de Amerikaansche defensie belangrijk is, alleen op eigen risico binnen. De bevelen, die ik als opperbevelhebber van het Amerikaansche leger en de vloot heb ge- gegeven, houden in, dat deze politiek moet worden uitgevoerd en wel terstond. De uit sluitende verantwoordelijkheid berust bij Duitschland. Het zal niet tot een schiet partij komen, tenzij Duitschland daar naar blijft streven." Roosevelt beweerde ten slotte dat dit de eenige mogelijkheid is om den defensiemuur in stand te houden, dien de Ver. Staien verplicht zijn rondom het Westelijk halfrond in stand te houden. Hij maakt zich geen illusies ten aan zien van den ernst van dezen stap. (D.N.B.) van hedenavond tot morgenochtend De maan komt hedenavond op om 23.17 uur en gaat morgenmid dag om 14.56 uur onder. Het is dan Laa ste Kwartier. ER ZIJN 15000 ARBEIDERS BIJ BETROKKEN. De persdienst van het N.V.V. schrijft ons: In afwachting van de tot standkoming van een collectieve arbeidsovereenkomst voor de vleeschwarenindustrie, waarover onderhandelin gen gaande zijn tusschen werkgevers en werk nemers, heeft het college van rijksbemiddelaars zijn goedkeuring verleend aan een loonregeling voor de jeugdige arbeidskrachten Volgens deze regeling wordt het personeel verdeeld in onge schoolden, geoefenden en geschoolden. De on geschoolden, wier leeftijd loopt van 14 tot 25 jaar, verdienen voortaan achtereenvolgens f 4.50 f 5.50, f6, f7, f8. f10, f 12, f 15, f 16. f 17. f 18 en f 19.20. Deze cijfers gelden voor de stedelijke bedrijven. Voor het platteland zijn ze tot op 18-jarigen leetijd daaraan gelijk, doch bedragen verder resp. f 9, f 11.50, f 14, f 15, f 16, f 17 en f 18.—. Voor geoefenden bedraagt het loon op 25-ja- rigen leeftijd resp. f21.60 en f21.12; voor ge- geschoolden op 23-, 24- en 25-jarigen leeftijd resp. f 18 en f 18.en f 20.50 en f 20.en f 23.52 en f 22.56. Met de tot standkoming van deze regeling is niet alleen ordening bereikt in een groot aantal zeer uiteenloopende loonstandaarden, maar te vens een belangrijke loonsverhooging bereikt. Het betreft hier ongeveer 15.000 arbeiders. In de kringen van pension- en kamerbewo ners heerscht eenige ongerustheid over het feit, dat zij nog niets over hun brandstoffen voor den a.s. winter hebben gehoord. Wij ver nemen thans echter van officieele zijde aldus het Vad. dat zeer binnenkort en in ieder geval nog voor het einde der maand ook deze categorie in het bezit van de noodige kolenbon- nen zal worden gesteld. Bizonderheden omtrent hoeveelheid, eenheden e.d kon men ons op het oogenblik nog niet meedeelen. Dan is er nog een categorie, die op toewijzing zit te wachten en dat zijn de menschen. die centrale verwarming hebben en die extra bonnen moeten hebben voor kantoorlokalen, winkels, lesruimten e.d. De hier voor vereischte bonnen zullen de volgende week bekend gemaakt worden, zoodat ook zij zich niet ongerust behoeven te maken. VIJF SCHOENFABRIEKEN GESLOTEN. Bij een in samenwerking met het rijksbureau voor huiden en leder te Amsterdam gehouden controle bij schoenwinkeliers, kwam de gemeen tepolitie te Zwolle een uitgebreiden clandestie- nen handel in schoenen op het spoor. Bij den schoenwinkelier O. werd geconsta teerd, dat schoenen in den handel gebracht waren op andere wijze dan 'n bonafide schoen fabriek deze onder de thans geldende voor schriften behoort af te leveren. Dit leidde tot aanhouding van O., die daarna bekende een kleine twee duizend schoenen frauduleus ge kocht te hebben. Niet alleen voor den schoenwinkelier zul len de gevolgen onaangenaam zijn. doch ook de schoenfabrikanten, 5 in getal, pluk ken thans reeds de wrange vruchten van hun bedrijf, daar zg onmiddellijk na het bekend worden van hun handelwijze hier omtrent gehoord zijn, terwijl hun fabrieken gesloten zullen worden. Verdere arrestaties staan nog te wachten. De voorraad van den winkelier O. is in beslag genomen. Tevens zullen de koopers, die schoenen zonder bon van dezen winkelier hebben be trokken. hiervoor worden vervolgd. MAXIMUM-STATIEGELD. Naar de „Tel." verneemt is er een regeling in voorbereiding, waarbij maximum-prijzen voor statiegeld worden vastgesteld. Deze prijzen zul len beneden die van nieuwe flesschen liggen, aldus rekening houdend met de kosten van schoonmaken en/of retourvracht. Door daar naast de toewijzing van nieuwe flesschen aan zekere beperkingen binden, blijft het op die maier mogelijk, de animo voor het innemen van de oude verpakking levendig te houden. Wie 's avonds na zonsondergang door onze steden en dorpen loopt, bemerkt bijna overal, dat de lange lichte zomeravonden de menschen hebben doen vergeten, dat verduistering plicht is. Er brandt nog licht in een achterkamer, waar men in een donkeren hoek van een kast iets moest opruimen. Een uur later schijnt het felle licht door de ramen voor de voorkamer op straat Het was een gezellige avond. De sombere sfeer, veroorzaakt door den regen, werd al om acht uur door de schemerlampen verdreven. Onder het gesprek werd het tijdstip van zons ondergang vergeten en ongehinderd straalde in het donker het licht naar buiten. Het was binnen warm geweest. Tot laat in den avond had men achter.goed verduisterde ramen bijeengezeten. Niemand had echter ge dacht aan het groote tuimelraam, dat open stond en waaruit het licht als uit een baken naar buiten stroomde. De gasten werden uitgelaten. Een oogenblik slechts draaide de vriendelijke gastheer het licht aan om zijn bezoekers een dienst te be wijzen. Gedurende een enkel moment scheen liet felle licht op straat en verblindde iedereen. Zij verduisterden hun slaapkamer niet, want daar had men immers toch geen licht noodlg. Het was voldoende de dunne gordijnen te slui ten. 's Nachts kwam er luchtalarm. Zij staan op en... draaien het licht op, dat duidelijk zichtbaar door de dunne gordijnen naar bui ten dringt. Een lange reeks vergissingen, nalatigheden en onbedachtzame handelingen leidt tot ern stige overtredingen van de verduisteringsvoor schriften. Al deze tekortkomingen vormen een groot gevaar voor de omgeving. Vergeet men dat? Nu het weer vroeg donker wordt, is het tijd, alvorens men licht aansteekt, zich er van te overtuigen, dat ramen en deuren lichtdicht zijn gesloten. De gewoonte eerst even licht te maken, een verschijnsel, dat zoo dikwijls kan worden waar genomen, alvorens alles lichtdicht wordt afge sloten, is een groot gevaar voor de geheele omgeving, juist omdat het licht, dat ongehin derd naar buiten straalt, in dergelijke oogen- blikken. zoo fel is. Waarschuwt elkander als goede buren, als ..per ongeluk" licht mocht branden. De politie heeft strenge instructies. Zij waarschuwt niet meer. lederen avond staat in uw krant, hoe laat er verduisterd moet worden. Vergeet het dan niet. Een gewaarschuwd man telt voor twee. Victorie - Duitschland wint voor Europa op alle fronten. In een extra bericht uit het hoofd kwartier van den Fuehrer, word he den gemeld: In het Noorden van den Atlanti- schen oceaan hebben duikbooten een groot, door corvetten en torpedoboot- jagers zwaar beveiligd vijandelijk convooi aangevallen. Het convooi be stond uit ruim veertig schepen. In taaien, verscheidene dagen durenden strijd hebben de duikbooten tot dus ver 22 schepen met in totaal 134.000 b.r.t. tot zinken gebracht. Nog twee schepen met een inhoud van 11.000 b.r.t. zijn getorpedeerd Verwacht kan worden, dat ook zij verloren zijn. De aanvallen op het vijandelijke convooi duren voort. DOODELIJKE AANRIJDING TE ZALTBOMMEL. Te Zaltbommel is de 55-jarige J. S.. uitvoer der van de rioleringswerken aldaar, terwijl hij met iemand stond te praten, door den 14-jari- gen H. J., die hem per fiets vrij hard passeerde aangereden, met het noodlottig gevolg, dat J. S. na enkele uren in het gasthuis, waarheen hij vervoerd werd, is overleden. KINDERVERLAMMING TE GRONINGEN. In de gemeente Groningen zijn in den laat- sten tijd. evenals in velschillende andere plaat sen dier provincie, gevallen van kinderverlam ming van ernstigen aard waargenomen. In de laatste week zijn twee gevallen met doodelijken afloop geconstateerd en wel by een 17-jarigen jongen en een 22-jarig meisje uit hetzelfde gezin. ERNSTIGE VAL VAN EEN STEIGER. Bij een in aanbouw zynde fabriek te Oister- wyk kreeg de 19-jarige metselaars-leerling J Sneller een balk tegen het hoofd, waardoor hij van den steiger, waarop hy werkzaam was, viel en neerkwam op een hoop steenen. In zorgwek- kenden toestand werd de jongeman, nadat hem ter plaatse voorloopig geneeskundige hulp was verleend naar het r.-k. ziekenhuis te Tilburg overgebracht. Hier bleek, dat hy door den val een schedelbasisfractuur had gekregen. In den loop van den avond was de toestand van den jongen vrywel hopeloos. EERVOLLE ONDERSCHEIDING. Firma Ballego. Gistermiddag is op de Polyantha te Schie dam. de permanente vollegronds-bloementen- toonstelling in het Volkspark, de laatste perio dieke expositie van dit seizoen geopend. Even als verleden jaar is het wéderom de Neder- landsche Dahlia Vereeniging. welke deze laat ste bloemenshow heeft verzorgd. Er is een aantal zeer byzondere kweekpro- ducten te bewonderen, waarvan in de eerste plaats dient genoemd de prachtig geslaagde grootbloemige decoratieve dahlia „Bergers Meis- terstueck" fyn-rose getint, een inzending van de fa J. G. Ballego alhier, welke den zilveren beker voor de beste buitenlandsche nieuwigheid verwierf. Dezelfde firma werd voor een decora tief opgestelde groep afgesneden dahlia's on derscheiden met een verguld zilveren medaille, uitgeloofd door mr. T. J. T. Noyon, waarne mend voorzitter van de Ned. My. voor Tuin bouw en Plantkunde. Dinsdag a.s. zal de heer J. Hakkaart. Lan- gebrug 46. alhier den dag herdenken dat hy 25 jaar geleden de schoenmakery overnam van zijn toenmaligen patroon, den heer Verstraaten. Bezuiniging komt steeds van pas Dus ook bij electriciteit en gas.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1