STADSNIEUWS 82ste Jaargang VRIJDAG 5 SEPTEMBER 1941 No. 24983 13 millioen ton scheepsruimte vernietigd Verduisteren In 2 jaar De strijd in het Oosten Verspreide berichten Engeland en de Sovjet-unie Italiaansch weermachtsbericht 20.21 uur - 6.58 uur EERSTE BLAD Zinneloos bombardement door de Engelschen Dr. J. A. A. Ketelaar LEIDSCH Directeur: J. W. Henny DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Hoofdredacteur: B. W. Menkhorst, Lelden Pl.verv.: K. Been, Lelden PRIJS DER ADVERTENTIES I 32 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen 'waar agentschappen van ons Blad zyn gevestigd. Andere advertenties 37 ets. per regel. Minimum 5 regels. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. - Incassokosten vorens postrecl t. „Kleine Advertenties" (hoogstens 30 woorden) uitsluitend by vooruitbetaling, alleen 's Woensdags en 's Zaterdags 55 ets. - Voor toezending van brieven wordt 10 ets. berekend. Bureau Witte Singel no. 1, hoék Noordeindsplein Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT Voof Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maandenƒ2.47 per weekƒ0.10 Franco ,per post 2.47 per 3 maanden -f portokosten (voor binnenland 0.80 per 3 mnd De Duitsche marine en het luchtwapen hebben volgens het Duitsche weermachts- bericht- van 4 September in de maand Augustus 537,200 ton Britsche en in Brit- schen dienst varende buitenlandsche koop vaardij-scheepsruimte vernietigd. Ze be schadigden bovendien een groot aantal vij andelijke koopvaardijschepen ernstig. Tal rijke andere schepen werden door mijnen tot zinken gebracht of beschadigd. Groot- Brittannië verloor daarmede in de twee oorlogsjaren, aldus het D N.B., door de Duitsche marine-actie 9,532,700 ton en die van het Duitsche luchtwapen 3,555,583 ton, bij elkaar dus 13,088,283 ton eigen of in zijn dienst varende buitenlandsche koopvaardij- scheepsruimte. De ware verliescijfers zijn echter nog veel hooger, want in het cijfer 13,088,283 zijn de zeer hooge verliezen door mijnen alsmede alle vernietigingen, welke, niet met stelligheid konden worden gecon stateerd, niet inbegrepen. Ook het groote aantal zwaar beschadigde schepen, welke reeds geruimen tijd niet voor het handels verkeer in aanmerking komen, is niet mee gerekend en evenmin het groote aantal voor goeden prijs verklaarde schepen, wel ke de Duitsche marine naar Duitsche steunpunten heeft gebracht. Van Duitsche militaire zijde wordt daar over nog gemeld: Tegenover de bijzonder gunstige maan den, wat het tot zinken brengen van Brit sche koopvaardij ruimte aangaat, van Fe bruari tot "Juni hebben de betrokken cijfers weliswaar de laatste twee maanden een daling te zien gegeven, maar dat komt vol strekt niet uit een verminderden inzet van duikbooten voort. Veeleer is deze gestadig stijgende. In den Atlantischen Oceaan staan er echter veel minder aanvalsobjec- ten tegenover dan in- de voorafgegane maanden. Een belangrijk deel van de voor Engeland varende schepen moet tegenwoor dig aan de voorziening ten bate van de be drijvigheid voor over zee vechtende Brit sche troepen, worden dienstbaar gemaakt en heeft zich de laatste maanden over een veel grooter gebied uitgestrekt. Voor de Britsche expedities tegen Syrië en Iran werd nieuwe tonnage vereischt, terwijl te vens voor de in Abessynië en Egypte inge zette strijdkrachten toevoer over zee noo- dig blijft. De bijkans volledige afsluiting van de Middellandsche Zee noopt al deze transporten den veel langeren weg om Afri ka te nemen, waarvoor dientengevolge aan merkelijk meer scheepsruimte noodig is. Waarschijnlijk moet ook den volgenden tijd een zekere Britsche tonnage den Ver- eenigde Staten ter beschikking worden ge steld voor de transporten ten bate der be voorrading van de in Voor-Azië strijdende troepen over den Stillen Oceaan, daar im mers de Vereenigde Staten aldoor meer de eigenlijke leveranciers van de Britsche ex peditie-krachten zijn geworden. Daar komt bij, dat de Ver. Staten tftans allengs hun wapehingsindustrie op gang brepgen en dientengevolge een deel van hun grond stoffen niet meer kunnen verzenden. Ook dat doet de scheepsbeweging op den At lantischen Oceaan dalen, geheel afgeschei den van het feit, dat de Ver. Staten on langs een niet onbelangrijke tonnage voor de eigen behoeften uit de vaart op den At lantischen Oceaan hebben moeten nemen. Het is niet uitgesloten, dat gedurende de overzeesche ondernemingen van Groot- Brittannië de cijfers aangaande de door de Duitsche duikbooten tot zinken gebrachte schepen ook in de toekomst beneden de hooge cijfers van de eerste maanden van dit jaar blijven. Dat is, gezien de verander de omstandigheden van vijandelijke zijde, in geen geval een ongunstig teeken voor de bedrijvigheid der duikbooten, die den vijand op de hielen blijven. Ten suotte moet men er rekening mee houden, dat behalve de vermelde cijfers nog meer verliezen door meer of minder ernstige beschadiging van koopvaarders op treden, die zich wegens de ontbrekende mo gelijkheden van dokken en herstel over zeer langen tijd uitstrekken. Volslagen on controleerbaar maar ook zonder twijfel van ingrijpende uitwerking zijn de resultaten van den Duitschen mijnenoorlog geweest, die in het gènoemde aantal niet werden be grepen. En dan wordt de ter beschikking staande tonnage nog in hooge mate inge perkt door tijdverlies bij het varen in kon vooi evenals door moeilijkheden bij het' laden en lossen. De aanvulling van de ver liezen door aanbouw moet zoowel op de Britsche als d* Amerikaansche werven on bevredigend worden geacht. Al deze facto ren werken samen om aan elk tot zinken brengen thans een veel hoogere waarde dan vroeger toe te kennen, ook indien het nu meriek, met de vroegere aantallen vergele ken, achterblijft. In elk geval staat vast, dat noch het initiatief noch de aanvals- kracht van de Duitsche wapens in den „slag op den Atlantischen Oceaan" is ge zwicht noch in de toekomst zal zwichten. Aan de berichten van het DN.B. over den strijd in het Oosten ontleenen wij nog het volgende De Duitsche troepen hebben op 3 Sept. hun aanval in den Noordelijken sector van het Duitsche Oostelijke front met .succes voortgezet. In dit gevechtsgebied heeft een Duitsche divisie de bolsjewisten uit goed ingerichte stellingen geworpen. Als gevolg van het taaie verzet leden de Sovjet-forma ties zware verliezen aan menschen en ma teriaal. Het verzet werd overal in vaak hevige ge vechten van man tegen man gebroken. Een andere divisie brak over de geheele breedte van haar gevechtsgebied tot de stellingen der Sovjets door. De bolsjewisten werden hier in alle deelen van den sector onder zware verliezen uit hun stellingen verdre ven. Na de inneming van Reval hebben de Duitsche troepen in het Estlandsche strijd gebied de streek om Reval gezuiverd van verstrooide Sovjet-soldaten. Afzonderlijk optredende plaatselijke tegenstand werd snel gebroken. In gevechten van verscheidene dagen in den centralen sector van het Oostelijke front werd de honderdste Sovjetpantser divisie door Duitsche troepen ingesloten. Ondanks herhaalde uitbraakpogingen werd de divisie, van enkele kleine resten afge zien, volkomen vernietigd. Een groot aan tal Sovjet-soldaten geraakte in Duitsche gevangenschap. De verliezen der bolsjewis ten aan gesneuvelden en aan oorlogstuig zijn nog niet te overzien. De Duitsche troe pen maakten talrijke pantserwagens der Sovjets buit. Duitsche pantserstrijdkrachten vernie tigden voorts "in denzelfden sector op 1 en 2 Sept. het grootste deel van de 293e divisie tirailleurs der Sovjets. De Sovjet-divisie probeerde den opmarsch der Duitsche pant serstrijdkrachten door een flankaanval tot staan te brengen. Het voornemen van de bolsjewisten werd echter tijdig bemerkt. De Duitsche gevechtswagens verrichtten een zwenkende beweging en omsingelden -de Sovjet-divisie. De bolsjewisten werden ver nietigend verslagen en leden bloedige ver liezen. Bovendien werden 5.000 gevangenen gemaakt en groote hoeveelheden oorlogs tuig der Sovjets buitgemaakt, waaronder 37 stukken geschut, talrijke pantserwagens, voertuigen, machinegeweren en infanterie- wapens. Op 3 Sept. ontstonden er eveneens in 't centrale deel van het Oostelijke front op verscheidene plaatsen nieuwe hevige gevechten, in welker verloop de bolsjewis ten weer tevergeefs sterke formaties pant sertroepen gebruikten. In samenwerking tusschen alle wapens verijdelden: de Duit sche troepen alle aanvalspogingen onder zware verliezen voor de Sovjets. In deze gevechten werden in totaal 95 pantserwa gens der Sovjets, waaronder wagens van 52 ton, vernietigd resp. buitgemaakt. In aen sector van een enkele Duitsche divisie al leen verloren de Sovjets 62 pantserwagens. Het gebied dat de Duitsche troepen in den centralen sector vaif het Oostelijke front hebben bezet, werd gisteren gezuiverd van verspreide Sovjet-strijdkrachten. Tijdens deze zuivering werden in totaal 1100 ge vangenen gemaakt. Öe vliegtuigverliezen der Sovjets bedroegen op 1, 2 en 3 Sept. 83, 60 en 86, dus tezamen 229 vliegtuigen. De Duitsche vliegtuigverliezen bedroegen op de dagen slechts 9, 2 en 6, dus te zamen 17 machines. In de avonduren van 2 September heeft een bolsjewistische stoottroep een wanho pige poging gedaan om den Dnjepr over te steken. De troep werd door de Duitsche in fanterie met hevig machinegeweervuur ontvangen. De aanvallers trokken zich zonder den Westelijken oever bereikt te hebben, met zware verliezen terug. De Finnen schoten 22 sovjet-vliegtuigen neer en verloren er zelf slechts twee. KOfïlNG BORIS ONTVANGT ADMIRAAL RAEDER. De Berlijnsche bladen publiceeren een officieele bekendmaking, volgens welke koning Boris gisteren den opperbevelheb ber 'der Duitsche marine, groot-admiraal Raeder, in gehoor heeft ontvangen. Om half twee gaf de Koning ter eere van den vlootvoogd een maaltijd, waaraan verschei dene officieele persoonlijkheden deelna men. (D.N.B.) MACKENZIE KING EN CHURCHILL SPREKEN. De Britsche Nieuwsdienst meldt, dat de Canadeesche* minister-president, Macken zie King, gisteren aan een maaltijd in het Mansion-house te Londen het woord ge voerd heeft over de militaire hulpverlee ning van Canada aan Engeland. Macken zie King gaf toe, dat „met al de hulp en ondersteuning, welke Engeland tot dusver heeft ontvangen, het nooit alleen dezen oorlog kan winnen". Voorts moet ervoor gezorgd worden, dat deze oorlog niet ont aardt in een „stryd tusschen de beide halfronden van de wereld". Canada vormt de „Noordelijke brug" tusschen Engeland en de Ver. Staten. Winston Churchill verklaarde in zijn antwoord, dat het tegenwoordige, „groote wereldprobleem" niet kan wórden opgelost zonder de volledige medewerking van alle landen van het Westelijke halfrond. Churchill zeide verder, dat de Canadeesche troepen in Engeland tot dusver nog geen gelegenheid gehad hebben „zich met den vijand te meten." Te gegevener tijd zouden zij echter mede de eersten zijn die „tegen den vijand in het veld zouden worden ge bracht." (D.N.B.) DOODVONNISSEN TE POSEN. De speciale rechtbank te Posen heeft vonnis gewezen tegen 28 vroegere Poolsche politiebeambten, die betrokken waren bij den moord op 672 Volksduitschers. De twee voornaamste beklaagden, een kapitein en Hoe langer het bondgenootschap tus schen Engeland en het bolsjewistische Rusland bestaat, des te intensiever zullen ook de banden tusschen beide landen-wor den," zoo schrijft de Deutsche diploma tisch -politische Korrespondenz. De Diplo herinnert aan den Britschen wensch. tot samenwerking van de Engelsche en de bolsjewistische propaganda, vooral ter be werking van de bezette gebieden, een wensch. die sindsdien zijn gevolgen ook doet gevoelen in het leven van Engeland zelf. aangezien de Engelsche vakvereeni- gingen op voorstel van den secretaris-ge neraal Citrine besloten hebben een ge- meenschappelijken Britsch-bolsjewistischen vakvereenigingsraad op te richten die beurtelings in Londen en Moskou bijeen zal komen. Wie in Engeland niet accoord gaat met deze politieke zwenking, wordt thans als „reactionnair" gebrandmerkt en moet ten scherpste vervolgd worden, wan neer hij het mocht wagen deze politiek te dwarsboomen. In ieder geval, aldus de Diplo, is dit de opvatting van den voor zitter van den Britschen metaalbewerkers- bönd, Tanner,, die scherpe maatregelen eischte tegen een lid van de regeering. dat een ander inzicht had in de Britsch-bols- ieWistische strijdgemeenschap tegen Duitschland. Dat Engeland, evenals zijn Noord-Ame- rikaanschen vriend het ernstig meent met zijn voornemen om het bolsjewisme effec tief te ondersteunen blijkt niet het minst uit de benoeming van prominente persoon lijkheden voor de deelneming aan de Mos- kousche conferentie betreffende de hulp verleening. Ook echter op het gebied van de buitenlandsche politiek streeft de En gelsche diplomatie er. te zamen met de Amerikaansche. naar vermogen naar om de positie van de sovjet-unie in alle op zichten te bevorderen. Nauwelijks heeft de Britsche politiek voor het bolsjewisme den weg 'gebaand naar het Noorden van Iran, of zij streeft er al weer naar de moeilijk heden van sovjet-Rusland in den Finschen sector uit te schakelen. In allen eirist ge- looven Engeland en andere bolsjewisten vrienden Finland er toe te kunnen bren- ge den strijd tegen de macht der wereld revolutie op te geven om zich tevreden te stellen met hetgeen tot dusverre bereikt is, ten einde aan den eenen kant de ver binding met de sovjet-unie in het Noorden (Moermansk) duurzaam te verzekeren, aan den anderen kant echter de positie van Petersburg dat den rug vrij moet houden en alleen nog het front tegen het Duitsche leger zou moeten bezetten in krachtige mate te verlichten. Overigens zou, wan neer Finland zou afzien van verdere be strijding van het bolsjewisme, dit de ge heele moreele positie van Moskou in bij zondere mate rehabiliteeren. Ieder, maar vooral hij, die den strijd van het bolsje wisme kent, aldus de Diplo ten slofte, weet, dat er hoogstens een tijdelijken wapenstil stand maar nooit vrede met de macht der communistische wereldrevolutie bestaat, welker hoogste doel nu eenmaal het door zetten van haar cultuurvernielende leer op de geheele aarde is. Engeland streeft er thans naar de gevaarlijke these op te stel len, dat de sovjet-unie geneigd zou zijn in het vervolg voor de haar omringende we reld „een goede na*buur" te worden. In zijn benauwdheid heeft Groot-Brittannië krach tige hulp noodig en zijn streven gaat der halve er meedoogenloos naar uit om de bolsjewistische handlangers in alle rich tingen te versterken. Het is' zelfs bereid zich er toe te leenen om te dienen tot bacillendrager van het bolsjewisme. (D.N.B.) van hedenavond tot morgenochtend De maan komt heden op te 20.10 uur cn g.%at morgenochtend te 7-40 uur onder: het is dan Volle Maan. Het 457e communiqué van het Italiaan - sche hoofdkwartier luidde gisteren: De luchtmacht heefj gisteren haar moe dige en doeltreffende actie voortgezet en den vfjand aanzienlijke schade en verliezen toegebracht. Bommenwerpers hebben zwa re bomtreffers geplaatst op de havenwer ken van Tobroek en versterkingen, auto's en batterijen bij Mersa Matroe. Jachteska- ders hebben in scheervhicht sterke concen traties van gemotoriseerde afdeelingen en depots in de omgeving van Sidi el Barranl aangevallen. Talrijke auto's van verschil lende soort geraakten in brand en ver scheidene ontploffingen deden zich voor. Op het vliegveld van Sidi el Barrani heb ben onze jagers talrijke op den grond staande vliegtuigen met machinegeweer vuur bestookt. Daarna hebben vijandelijke luchtstrijdkrachten 18 toestellen neerge schoten. Bij deze schitterende onderneming heeft zich de groep jachtvliegers, die on der bevel van luitenant-koloneel Mario Bonzano staat, byzonder onderscheiden. Andere afdeelingen bommenwerpers en duikbommenwerpers hebben in den afge- loopen nacht de vijandelyke bases op Mal ta gebombardeerd, waarbij belangryke doe len getroffen werden. Bij La Valetta raakte een stoomschip door een zwaren bom in brand. Van de bovengenoemde operaties zijn drie vliegtuigen niet teruggekeerd. Aan het landfront by Tobroek groote bedryvigheid der artillerie. De vijand heeft een luchtaanval op Derna gedaan, waar door onder de Mohammedaansche bevol king eenige slachtoffers zijn te betreuren en eenige particuliere huizen beschadigd zyn. In Oost-Afrika geen belangrijke gebeur tenissen. een hoofdwachtmeester der vroegere Pool sche politie, werden wegens moord in 133 gevallen'ter dood veroordeeld. Zestien be klaagden werden ter dood veroordeeld we gens moord in een of twee gevallen. Twee beklaagden werden vrijgesproken, acht werden vrygesproken wegens gebrek aan bewys. (D.N.B.) Dit Nummer bevat TWEE Bladen DERTIEN DOODEN EN TALRIJKE GEWONDEN IN ROTTERDAM. Gistermiddag heeft een Engelsche bommenwerper uit stratosfeerhoogte verscheidene bommen op Rotterdam geworpen. Aangezien een welgericht werpen van bommen van een dergelijke hoogte voor de Engelschen theoretisch en practisch onmogelijk is, kon het bombardement slechts geschieden op een wijze, die uit den aard der zaak zware verliezen onder de burgerbevol king ten gevolge moest hebben. Er wer den dan ook talrijke woonhuizen ver nield, resp. min of meer zwaar bescha digd. Voorts zijn door dezen zinneloozen en militair volkomen nutteloozen aan val aanzienlijke verliezen onder de Rot- terdamsche bevolking ontstaan. Volgens hetgeen tot dusver is vastgesteld, wer den dertien personen gedood, 49 zwaar- en 36 licht gewond. Vermoedelijk zijn deze cijfers nog niet definitief daar mogelijk nog slachtoffers onder de puinhoopen bedolven liggen. Op te merken valt, dat deze Britsche wijze van oorlogvoering met elk begrip van moraal en volkenrecht in strijd is en een onschuldige burgerbevolking ter roriseert, zonder dat daar eenigerlei houdbaar motief yoor pan te geven is. De bewering als zou men instrumenten bezitten, om van uit d^ genoemde enorme hoogfe toch nog zijn doel te kunnen vinden, wordt door deskundige militaire kringen zonder meer belache lijk genoemd. Zulke instrumenten bestaan niet. Ook de uitkomst van dit soort aanvallen be wijst dit ten overvloede. Dit soort lucht aanvallen evenals de nachtelijke blin- delingsche luchtaanvallen, die reeds zoo vaak vergeefs naar moraal en recht deden vragen, zijn met sluipmoor den op onbekende en onschuldige voor bijgangers gelijk te stellen. BENOEMD TOT HOOGLEERAAR TE AMSTERDAM. Dr. J. A. A. Ketelaar, privaat-docent in de chemische kristallografie aan de Leidschc Universiteit, is met ingang van 15 dezer benoemd tot hoogleeraar aan de Gem. Universiteit van Amsterdam. Eigen foto. J Prof. dr. J. A. A. Ketelaar. De nieuwbenoemde hoogleeraar werd in 1908 te Amsterdam geboren, alwaar hij de H.B.S. bezocht. In 1925 ving hij aan met, de studie van de scheikunde aan de Ge meente-Universiteit te Amsterdam, waar hy in 1927 het candidaatsexamen aflegde. In 1928 ontving hij een eervolle vermelding voor zijn antwoord op de prijsvraag uitge schreven door de afdeeling Alg. Weten schappen van de Technische Hoogeschool te Delft over het onderwerp: „Het vraagstuk der kleurenmeting en kleurennormalisatie. „Sinds 1930 was hij als assistent van prof. dr. A. Smits verbonden aan het Laborato rium voor Algemeene en Anorganische Chemie te Amsterdam. Onder zijn leiding verrichtte hy onderzoekingen op het gebied van de phasenleer, mede in verband met diens theorie der allotropie. Bij dn J. M. Bijvoet werkte hy over verschillende onderwerpen op het gebied van de Rönt- genanalyse van kristallen. Op 4' Juli 1933 promoveerde hij bij eerstgenoemde cum laude op een proefschrift getiteld: „Mono- morphe overgangen in de kristalstructuren van zilverkwik jodide, aluminiumfluoride en natriumnitraat." In 1935 werd hy hoofdassistent en later conservator aan het Anorg. Chemisch La- borotorium van de Ryksuniversiteit alhier bij prof. dr. A. E. van Arkel. In 1936 aldaar toegelaten als privaat-docent voor Chemi sche Kristallografie, ving hy zy*n lessen aan met een openbare les getiteld: „Röntgen - analyse en Chemie". In 1937 maakte hij met steun van de' „Netherlands-American Foundation" een studiereis naar Amerika, waar hij eenige voordrachten hield. Hij verbleef daar aan de „Gates and Crellin Chemical Laboratories'* van het „Califor- nian Institute of Technology" te Pasadena by prof. dr. L. Pauling en verrichtte onder zoekingen over de buiging van electronen aan gassen. Op'uitnoodiging van de Société Beige de Physique hield hij voordrachten over zijn onderzoekingen te Brussel en te Luik, en als gast van de Faraday Society sprak hij op het symposium over „Chemi cal reactions involving solids" te Bristol. Ook nam hij deel aan het Internationale Chemie-congres te Rome in 1938. Voor het internationale congres, dat in September 1939 te Zürich had zullen plaatsvinden was dr. Ketelaar uitgenoodigd een der alge meene voordrachten te houden. Bij K.B. van 8 Mei 1940 werd hy tot lector benoemd aan de Leidsche Universi teit voor Anorganische en physische Schei kunde. Van zijn hand verscheen een zestigtal publicaties in binnen- en buitenlandsche tijdschriften, voornamelijk betreffende on derzoekingen over de structuur van kristal len met behulp van Röntgenstralen, over electronenbuiging, de theorie dér homopo- laire chemische binding, phasenleer enz. Gedurende den laatsten tijd heeft hij zich in het byzonder bezig gehouden met onder zoekingen op het gebied van het infraroode spectrum. Dr. Ketelaar is medewerker aan het „Rectieil des Travaux Chimiques des Pays- Bas" en aan de Strukturberichte-Titel- sammlung van het „Zeitschrift für Kristal lografie". HANDELSREGISTER KAMER VAN KOOPHANDEL. Wijzigingen: N.V. Eltax. Haarlemmerstraat 42c, Lel den. Auto-taxibedrijf: Ui iredende com missarissen: A. P. J. van Ulden, Leiden en H. A van Ulden, Leiden. Firma Verdoe.-; en VooijS, Mr. C. F«ck- straat 1. Katwijk. Bouwbedrijf. De bepa lingen ten aanzien der rechten van derden zijn gewijzigd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1