Zware slag voor de
Sovjet-vloot
MAANDAG 1 SEPTEMBER 1941
No. 24979
Duitsche Weermachtsberichten
Verduisteren
82ste Jaargang
fN
Duitschland strijdt voor Europa
De samenkomst van
Hitler en Mussolini
Twee nieuwe leden van
den Hooqen Raad
De Najaarskeurs te
Leipzig geopend
Victorie Duitschland wint voor
Europa op alle fronten
Finnen trekken Viborg
binnen
Documentenvondst
in Kroatië
20.30 uur
6.51 uur
Uit Iran
„Niet kletsen maar doen"
EERSTE BLAD
Feiten van den day
LEIDSCH
Directeur: J.W.Henny
PRIJS DER ADVERTENTIES
32 ets. per re^el voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen
van ons Blad zijn gevestigd. Andere advertenties 37 ets. per regeL Minimum
5 regels. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. - Incassokosten volgens postrectt.
.Kleine Advertenties" (hoogstens 30 woorden) uitsluitend bij vooruitbetaling,
alleen 's Woensdags en 's Zaterdags 55 ets. - Voor toezending van brieven
wordt 10 cta. berekend.
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Hoofdredacteur: B. W. MenKhorst. Lelden
Pl.verv.: K. Been. Lelden
Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindtplein
Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden2.47
per weekƒ0.19
Franco per post ƒ2.47 per 3 maanden portokosten
(voor binnenland ƒ0.80 per 3 mnd.)
Zaterdag deelde het Duitsche op
perbevel mede:
De Duitsche marine en het lucht-
wapen hebben den zeestrijdkrachten
en de transportvloot der Sovjets in
de Finsche Golf zeer zware verliezen
toegebracht. Bij pogingen om uit
Beval uit te breken en andere ha
vens te bereiken, zijn door mijn ope
raties van de marine twee torpedo
jagers. negen mljnvegers en drie pa
trouillevaartuigen der Sovjetmarine
gezonken. Twee andere torpedoja
gers en een mijnveger werden door
mijnen zwaar beschadigd.
Gevechtsvliegtuigen hebben in
hardnekkige aanvallen een kruiser
der Sovjets alsmede twee torpedo
jagers tot zinken gebracht en door
bomtreffers drie andere torpedoja
gers alsmede een hulpkruiser be
schadigd. De transportschepen, die
de vijand voor het vervoer van troe
pen en oorlogsmateriaal uit Beval
had willen gebruiken, zijn onder het
escorte van oorlogsschepen midden
in de Duitsche versperringen ge
raakt.
Tot dusver zijn 21 transportsche
pen met te zamen 48.200 b.r.t. gezon
ken, acht transportschepen werden
door mijntreffers zwaar beschadigd.
Gevechtsvliegtuigen vernietigden 22
koopvaardijschepen, voornamelijk
troepentransportschepen, met te za
men 74.000 b.r.t. en troffen 39 sche
pen zoo hevig, dat ook van deze
vaartuigen een groot deel als verlo
ren beschouwd moet worden.
In de wateren om Engeland heeft
het luchtwapen overdag voltreffers
geplaatst op een tankschip ten Zui
den van Ierland en een groot koop
vaardijschip bij de Faröer bescha
digd. In den afgeloopen nacht kreeg
een vrachtschip ten Oosten van Ty-
nemouth een voltreffer van zwaar
kaliber.
Gevechtsvliegtuigen bombardeer
den militaire inrichtingen aan de
Britsche Oostkust en vielen verschil
lende Engelsche vliegvelden met suc
ces aan.
Aan de kust van het Kanaal ver
loor het Britsche luchtwapen giste
ren 17 vliegtuigen, waarvan 13 ln
luchtgevechten, twee door lucht-
doelartillerle en twee door mljnve
gers en marine-artillerie.
Britsche vliegtuigen deden van
nacht met geringe uitwerking aan
vallen op het gebied van Rijn en
Main. Luchtdoelgeschut haalde drie
vijandelijke bommenwerpers omlaag.
En Zondag: De Finsche troepen
hebben na hevige gevechten de Sov
jet-strijdkrachten in het gebied van
Vlipuri vernietigend verslagen en op
30 Augustus de stad zelf heroverd.
Tegelijkertijd rukten Finsche afdee-
lingen in het centrum der Karelische
landengte met groote terreinwinst in
de richting van St. Petersburg op.
Aan de Britsche Oostkust hebben
gevechtsvliegtuigen in den afgeloopen
nacht verschillende haveninstallaties
gebombardeerd. Andere luchtaanval
len waren gericht op vliegvelden in
Midden-Engeland. Eenheden der ma
rine hebben aan de Nederlandsche
kust acht Britsche vliegtuigen neer
geschoten, jagers aan de Noorsche
kust drie.
Eenige Britsche bommenwerpers
drongen in den afgeloopen nacht in
het Noordwesten van Duitschland
door. Luchtafweergeschut heeft een
der vijandelijke vliegtuigen neerge
schoten.
Sedert de drie groote vernietigingsslagen
van Bialystok en Minsk, van Smolensk en
van Oeman heeft de toestand aan het Oos
telijk front, naar het D.N.B. in aanvulling
op de weermachtsberichten wordt medege
deeld, zich als volgt ontwikkeld:
Op den Zuidelijken vleugel veroverden de
Duitsche en verbonden troepen de Oekra-
jiensche kust van de Zwarte Zee met de
havegs Nilolajew en Cherson en omsingel
den zij Odessa. In een rustelooze achtervol
ging van den voor een deel in wanorde te-
rugtrekkenden vijand werd het geheele ge
bied ten Oosten van de Zuidelijke Boeg tot
aan den Dnjepr veroverd, waarbij de be
langrijke industriegebieden van Krowoj
Rog, Saporoshje en Dnjpropetrowsk in Duit
sche handen vielen. Daar gedurende deze
zelfde periode ook ten Noorden van Klef
Duitsche troepen na de verovering van
Korostan langs en aan de overzijde van den
Dnjepr oprukten, is thans tot op enkele
uitzonderingen ln het centrale stroomgebied
na, de geheele Dnjepr ln Duitsche handen.
De ver naar het Oosten uitspringende
bocht van den Dnjepr vormt de beste spring
plank voor nieuwe grootscheepsche operaties
tegen het Zuidelijke stuk van het Europee
sche deel der sovjet-unie.
In het midden van het front hebben de
vernietigingsslagen bij Gomel en Welikije
Loeki dusdanige successen opgeleverd, dat
ook een aanzienlijke terreinwinst is verkre
gen. De op het oogenblik aan den gang zijn
de aanval voorbij Gomel naar het Zuiden
moet binnenkort een bedreiging vormen
voor de sovjets, daar hij in den rug van hun
front naar Kief loopt.
De sovjets beweren, dat zij een omvangrijk
en succesvol tegenoffensief tegen het cen
trale deel van het front zijn begonnen. De
beweging van het Duitsche front is hier
door geenszins benadeeld.
Op den Noordelijken vleugel werd de Lo-
watsector ten Zuiden van het Ilmenmeer
veroverd en naar het Oosten terrein gewon
nen Tusschen het Ilmenmeer en de Finsche
Golf gelukte het den Duitsche formaties de
steden Nowgorod en Loega, Jamburg (Kin-
gisepp) en Narwa ln te nemen en de voorste
linies zoo dicht voor Petersburg op te schui
ven, dat de belangrijkste wegen en spoorlij
nen van Petersburg naar het binnenland
reeds in Duitsche handen zijn. Daar de
Finnen ondertusschen op de Karelische
landengte een aanzienlijk stuk naar het
Zuiden zijn opgerukt en de belangrijke,
voormalige Finsche havenstad Viborg
(Viipuri) hebben veroverd, is de verdediging
van Petersburg reeds tot op een klein gebied
samengedrongen.
Aan de Finsche Golf zijn intusschen Reval
en Baltischport veroverd, zoodat thans alle
belangrijke Oostzeehavens in Duitsche han
den zijn.
Dit overzicht toont duidelijk, dat in de
tweede helft van Augustus de Duitsche op-
marsch van den Zuidelijken en Noordelijken
vleugel Is uitgegaan. Er bestaat thans een
direct contact met den bondgenoot Finland.
Hierdoor is tevens de controle over het Oos
telijke deel van de Oostzee verkregen.
De Duitsche luchtmacht blijft voortdurend
in actie achter het sovjet-front en brengt
daar overal groote schade toe.
Vrijdag in den loop van den dag zijn.
naar aan het D.N.B. wordt gemeld, in totaal
70 bolsjewistische vliegtuigen door de Duit
sche luchtmacht neergeschoten en 47 op den
grond vernield. Tegenover dit verlies van 117
bolsjewistische vliegtuigen keerden slechts
negen eigen vliegtuigen niet op hun basis
terug. Zaterdag werd 100 sovjet-vliegtuigen
neergeschoten.
In de periode van 21 tot 27 Augustus zijn
aan het Oostelijke front 714 sovjet- en 46
Duitsche vliegtuigen verloren gegaan.
Sovjet-tegenaanvallen ten Zuiden van
Kief zijn onder de zwaarste verliezen af
geslagen.
REVAL VOOR VERWOESTING GESPAARD.
Het D.N3. meldt:
Het snelle oprukken van de Duitsche troe
pen heeft het voornemen van de sovjets
verijdeld, zoo wordt van militaire zijde ver
klaard. Reval in puin te leggen. Op ver
schillende plaatsen hebben de bolsjewisten
weliswaar eenige fabrieken en gebouwen op
geblazen, maar de meeste gereed gelegde
ladingen ontplofbare stoffen onder de
fraaiste en belangrijkste bouwwerken en
huizen der stad werden door Duitsche sol
daten en Revalsche burgers tijdig verwij
derd. Op den avond van den intocht der
Duitsche troepen in Reval trok de bevolking
door de straten der stad. omringde de par-
keerende auto's der Duitsche weermacht en
juichte de Duitsche soldaten toe.
OORDEEL DER DIPLO.
De Deutsche diplomatlsch-politische Kor-
respondenz schrijft: „de samenkomst van
de leiders der spihnogendheden juist op de
plaats, waar de verdedigers der Europee-
sche beschaving den beslissenden slag te
genzet bolsjewisme strijden, is voor alle
De rijkscommissaris voor het be
zette Nederlandsche gebied heeft op
grond van art. 1, sub. 3, van zijn ver
ordening no. 108/40 (vierde verorde
ning betreffende bijzondere bestuurs
rechtelijke maatregelen) en in over
eenstemming met art. 2, al. 2, van zijn
verordening no. 130/41 betreffende de
leeftijdsgrens van rechters met in
gang van 1 September 1941 prof. mr.
J. Kosters, vice-president van den
Hoogen Raad der Nederlanden en mr.
dr. J. van Geleln Vltringa, raadsheer
in den Hoogen Raad, eervol ontslag
verleend en op pensioen gesteld.
De rijkscommissaris voor het be
zette Nederlandsche gebied heeft tege
lijkertijd op grond van art. 1, sub. 3,
van zijn verordening no. 108/40 den
rechter ln de rechtbank te Amsterdam
mr. G. H. Smits en den vroegeren pro
cureur-generaal te Arnhem mr. dr. J.
A. de Visser benoemd tot leden van
den Hoogen Raad.
volken, die den strijd hunkerend gadeslaan
van de grootste symbolische en historische
beteekenis. Strijd en vernietiging van het
bolsjewisme dat was de strijdroep der bel
de bewegingen van den aanvang af. Na-
tionaal-socialisme en fascisme zijn vastbe
sloten, in het besef van hun verantwoor
delijkheid jegens Europa, ook ln dit levens
gebied een einde te maken aan het gevaar
en de dreiging der wereldrevolutie voorgoed
onmogelijk te maken.
Het spreekt vanzelf, dat de beraadsla
gingen der beide leiders zich niet beperkt
hebben tot dit even strategische als poli
tieke oorlogsdoel. De spllmogendheden
hebben reeds vaak openlijk verklaard, dat
zij, zooals zij in eigen land den weg naar
orde en opbouw geëffend hebben, op Tiet
Europeesche vasteland de voorwaarden
willen scheppen voor een samenleving in
eendracht, welstand en veiligheid. Op dit
gebied is reeds veel verricht. Vooral in het
Zuid-Oosten is op Initiatief van de spil de
weg naar de nieuwe ordening betreden:
aan het einde van dien weg moet niet een
tweede VeVrsailles, maar een verzoening
staan. Tegenover deze vastbeslotenheid, die
gekenmerkt wordt door zekerheid en wer
kelijkheidszin, staat de holheid, onoprecht
heid en onwerkelijkheid van het program
ma van Roosevelt en Churchill. De mo
gendheden, die andere volken door geweld
of afpersing van hun onafhankelijkheid
trachten te berooven, durven allen landen
voor de toekomst veiligheid, vrijheid van
handel en dergelijke schoone zaken meer
te beloven. Zelfs wanneer dtt programma
uitvoerbaar zou zijn, wordt het al onmid
dellijk omvergeworpen, doordat Churchill
en Roosevelt het bolsjewisirte tot deelge
noot hebben gemaakt. Tegenover de aan
spraak van communistische en plutocra
tische slavenhouders, die hun even univer
seel programma van heerschappij over de
volken willen verwezenlijken, staat het
vaste besluit der spllmogendheden. dat zij
niet zullen rusten, voor in weerwil van
alle vijanden en afgunstigen de onafhan
kelijkheid, vrijheid en eendracht der Euro
peesche volken zijn bevochten." (DJJ.B.)
REDE VAN STAATSSECRETARIS
GUTTERER.
Staatssecretaris Gutterer van het Duit
sche ministerie van volksvoorlichting en
propaganda heeft gisteren ter gelegenheid
van de opening van de najaarsbeurs te
Leipzig, die den eersten dag reeds meer
dan 100.000 bezoekers heeft gehad, een
rede gehouden voor vertegenwoordigers der
binnen- en buitenlandsche pers. Hij be
toogde, dat de zuiver op uitbuiting geba
seerde liberalistische oeconomische orde
van het verleden moet worden afgeschaft.
Terwijl Duitschland en met dit land ge
heel Europa strijden voor het ontstaan van
een in zichzelf afgeronde leefruimte gaat
het bij onze van bezit oververzadigde te
genstanders om alomvattende beheersching
van grondstoffen en menschheid. Tegen
deze opvatting is de strijd der mogendhe
den van de spil gericht en met haar van alle
krachten in Europa, die tot opbouw be
reid zijn.
De staatssecretaris' ging toen over tot
opsomming van de beginselen van een so
ciaal rechtvaardige organisatie der oeco-
nomie bij de afzonderlijke volken, die als
volgt luidden:
1. Supra-nationale ordening met hand
having van de gerechtvaardigde bijzondere
belangen der afzonderlijke volken.
2. Eerlijke aandacht voor de behoeften
der verdragspartners.
3. Bevrijding van de verplichtingen, die
iedere buitenlandsche handel heeft, uit de
sfeer der toevallig aanwezige commercieele
en winstkansen.
4. Leiding van het oeconomische leven
der landen afzonderlijk met het oog op de
supranationale ordening en verbonden
heid.
De functionaris verstrekte toen in cijfers
een overzicht van de Europeesche goede
renmarkt en verklaarde dat een eensgezind
Europa oeconomisch sterker is dan ieder
ander supra-nationaal oeconomisch geheel.
„Deze Europeesche gemeenschappelijke
Uit het Finsche hoofdkwartier werd
gemeld: Op den ochtend van 30 Augus
tus zijn onze troepen de stad Vlipuri
(Viborg) binnengetrokken. Tevens wordt
onze aanval in den vorm van een diepen
wig met bijzonder succes op het centrale
deel van de Karelische landengte voort-
geiet.
In heel Finland en vooral in de Finsche
hoofdstad heerschte over dit succes een
geweldige vreugde.
De Finnen hebben thans het grensgebied
heroverd, dat zij bü het Moskousche vredes
verdrag van 1940 hadden moeten afstaan.
Ten Noordoosten van het Ladogameer heb
ben de Finsche troepen op alle plaatsen de
vroegere Finsch-bolsjewistische grens be
reikt en ten deele reeds overschreden.
TELEGRAMMEN VAN DEN FtlHRER.
De Führer en opperste bevelhebber der
Duitsche weermacht heeft als gevolg van de
verovering van Viipuri aan den opperbevel
hebber der Finsche weermacht, veldmaar
schalk Mannerheim, het volgende telegram
gezonden
„De strijd, dien Finland voor zijn bevrij
ding voert, heeft thans met de inneming
van Viipuri een bekroning gevonden Te
zamen met mij neemt het Duitsche volk, ln
het bijzonder de Duitsche weermacht, ln
volle bewdftderlng voor de dapperheid van
uwe soldaten deel aan de trotsche vreugde
van het Finsche volk. Als uiterlijk teeken
voor de verbondenheid van de Duitsche en
de Finsche weermacht in. den gemeenschap-
pelijken lotsstrijd en als waardeering voor
uwe dapperheid en de dapperheid van uwe
troepen verleen lk u namens het Duitsche
volk het Ridderkruis van het IJzeren Kruis,
alsmede met de gespen van het IJzeren
Kruis le en 2e klasse van 1914.
De Führer heeft aan den president van de
Finsche republiek, Risto Rytl, het volgende
telegram gezonden:
Bij de inneming van de stad Viipuri door
de Finsche troepen, doe ik Uwe Excellentie
de hartelijke gelukwenschen van mij en het
geheele Duitsche volk toekomen. Dit groote
succes Is een belangrijke mijlpaal op den
weg naar een algeheele bevrijding van Fin
land van den vijand en naar de definitieve
overwinning op het bolsjewisme, dat de
volken vernietigt.
markt is zoowel voor den afzet als voor de
voorziening van de overzeesche landen
aanmerkelijk belangrijker dan Europa In
het verleden ooit ls geweest. Wie dit gebied
wil uitschakelen of zijn oeconomische
kracht probeert te verlammen, pleegt een
misdrijf jegens het geheele Internationale
oeconomische leven. (D.N.B.)
De Kroatische minister van Buitenland
sche Zaken, dr. Lorkowitsj, heeft de ver
tegenwoordigers van de binnen- en bui
tenlandsche pers in kennis gesteld van den
inhoud der documenten, die in het Ameri-
kaansche consulaat-generaal, dat in Juni
door de Kroatische regeering is gesloten,
zijn gevonden.
Uit de documenten blijkt, dat de activi
teit van den consul-generaal zich tot ge
bieden heeft uitgestrekt, die niets met-con-
sulaire kwesties te maken hadden en als
spionage is te beschouwen. Aanteekenin-
gen in een dagboek en berichten van den
consul-generaal bewijzen, dat hij een net
van vertrouwenslieden voor zijn inlichtin
gen gebruikte en dat hij ook door zijn
Britschen collega, Rapp, van berichten
van hedenavond
tot morgenochtend
De maan komt beden op te 17.55
uur en gaat vannacht te 3.03 uur
werd voorzien. De consul-generaal was het
vooral te doen om militaire berichten.
Bijzonder verhelderend zijn zijn notities
van 9 en 10 April 1940. waaruit blijkt, dat
de Engelsche consul te Agram een gehei
men zender gebruikte, die tevens diende
om de berichten van den Amerlkaanschen
consul-generaal uit te zenden. Deze zender
bevond zich in den laatsten tijd in een
auto „op een rustige plaats in het land" en
is blijkbaar door den Engelschen consul
op zijn vlucht medegenomen
Een telegram van minister Huil d.d. 9
Mei 1941 geeft een blijk van de merkwaar
dige opvatting van neutraliteit in het
Amerikaansche ministerie van Buitenland
sche Zaken. In dit telegram geeft minister
Huil aan den Amerlkaanschen consul-ge
neraal aanwijzingen om de familieleden
van de geëmigreerde Joego Slavische poli
tici op de hoogte te stellen van hun aan
komst in Egypte en tevens om zich te be
moeien met een aantal personen, die een
belangrijke rol spelen ln het regime van
Belgrado.
De documenten, die nog verscheidene
opmerkelijke bewijzen voor de met het vol
kenrecht ln strijd zijnde activiteit van den
Amerlkaanschen consul-generaal te Agram
bevatten, zullen binnenkort gepubliceerd
worden. (D.N.B.)
Naar uit Teheran gemeld wordt, is daar
bekend geworden, dat ondanks het staken
der vijandelijkheden van de zijde van Iran,
de Sovjet-opmarsch naar de hoofdstad
wordt voortgezet. Te Teheran zijn daarop
troepen mobiel gemaakt.
Ook op den opmarsch der Britsche co
lonnes, zoo meldt Reuter uit Bagdad, heeft
het bevel tot het staken der vijandelijk
heden „geen Invloed gehad". Waarschijn
lijk zal de opmarsch tot de voorgenomen
doelen worden voortgezet.
Volgens den Britschen berichtendienst,
aldus een D.N.B.-bericht uit Stockholm,
hebben Sovjet-troepen gisteren de Iran-
sche steden Resjd, Sjaroed en Sendjan be
zet. Voorts hebben Sovjet-vliegtuigen Za
terdagavond pamfletten uitgeworpen bo
ven Teheran. Zij werden door het afweer-
vuur hevig beschoten. Associated Press
meldt verder, dat de Sovjets na den wa
penstilstand nog bommen hebben gewor
pen op de steden Sjaroed en Hoshar, het
geen verontwaardiging heeft gewekt bij de
bevolking van Teheran. Hetzelfde persbu
reau meldt uit de Iransche hoofdstad, dat
de Onglo Iranian Oil Co. heeft medege
deeld, dat Sovjetvllegtuigen nog 24 uur na
het staken van den tegenstand door Iran,
petroleumopslagplaatsen bij Kasvin heb
ben aangevallen, waardoor duizenden gal
lons benzine vernietigd werden. De direc
teuren der maatschappij noemden dezen
aanval een „reusachtige domheid".
In een Reuterberlcht wordt als een der
voorwaarden, die aan de Iraansche regee
ring worden gesteld, de doorvoer van oor-
Max Blokzijl spreekt hedenavond van
kwart voor acht tot acht uur over Hilver
sum II over: „Niet kletsen, maar doen."
Dit Nummei bevat TWEE Bladen
Binnenland
Regeling van belasting bij ontbinding van
naamlooze vennootschappen (2de Blad'
Meisje te Oosterhout vermoord; een ver
dachte gearresteerd. (Gemengd, 2de
Blad).
Buitenland
De Finnen hebben Viipuri (Viborg) bezet.
(lste Blad).
Zware verliezen der sovjet-vloot (lsteBlad)
Engelschen en sovjet-troepen hebben
elkaar in Iran ontmoet (lste Blad).
ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN"
EERSTE BLAD.